Wikipedia

Gmach Banku Gospodarstwa Krajowego w Warszawie

budynek w Warszawie
(Przekierowano z Bank Gospodarstwa Krajowego w Warszawie)

Gmach Banku Gospodarstwa Krajowego[2][3] – zabytkowy budynek znajdujący się w Alejach Jerozolimskich 7, przy rondzie Charles’a de Gaulle’a w Warszawie.

Gmach Banku Gospodarstwa Krajowego w Warszawie
Zabytek: nr rej. 761-A z 1 lipca 1965[1]
Ilustracja
Budynek od strony ronda de Gaulle’a
Państwo

 Polska

Województwo

 mazowieckie

Miejscowość

Warszawa

Adres

Aleje Jerozolimskie 7

Styl architektoniczny

modernizm klasycyzujący

Architekt

Rudolf Świerczyński

Inwestor

Bank Gospodarstwa Krajowego

Rozpoczęcie budowy

1928

Ukończenie budowy

1931

Ważniejsze przebudowy

1949, od 2020

Położenie na mapie Warszawy
Mapa konturowa Warszawy, w centrum znajduje się punkt z opisem „Gmach Banku Gospodarstwa Krajowego w Warszawie”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Gmach Banku Gospodarstwa Krajowego w Warszawie”
Położenie na mapie województwa mazowieckiego
Mapa konturowa województwa mazowieckiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Gmach Banku Gospodarstwa Krajowego w Warszawie”
Ziemia52°13′53″N 21°01′13″E/52,231389 21,020278
Multimedia w Wikimedia Commons
Gmach około 1933
Gmach od strony ul. Nowy Świat

Modernistyczny, monumentalny gmach został wzniesiony w latach 1928–1931 według projektu Rudolfa Świerczyńskiego dla Banku Gospodarstwa Krajowego. Został rozbudowany po II wojnie światowej. W latach 1957–2001 był siedzibą Polskiej Agencji Prasowej.

Opis

edytuj

Pierwotny projekt konkursowy przewidywał zabudowę wzdłuż Alej Jerozolimskich na odcinku między Nowym Światem a ulicą Bracką o powierzchni zabudowy 8247 m². Razem z bankiem miało się tam również mieścić Ministerstwo Robót Publicznych, odpowiedzialne za prowadzenie inwestycji infrastrukturalnych, które miał współfinansować BGK[4]. Parcela należała do Skarbu Państwa[5]. Znajdował się na niej pałacyk Opalińskiego i piętrowy pawilon baru-kawiarni[6].

Spośród 26 złożonych projektów konkursowych do realizacji wybrano projekt Rudolfa Świerczyńskiego[4]. Już po rozstrzygnięciu konkursu ministerstwo zrezygnowało z budowy swojej siedziby połączonej z BGK (w lutym 1929 roku rozpoczęło budowę nowej siedziby przy ul. Tytusa Chałubińskiego)[7].

Przed wojną zrealizowano tylko część zajętą następnie przez Bank Gospodarstwa Krajowego, o powierzchni zabudowy 4835 m² z dwiema elewacjami od Alej Jerozolimskich i Nowego Światu. Budynek od strony Alej Jerozolimskich liczył 7 kondygnacji nadziemnych, od Nowego Światu i zaplecza 5 kondygnacji. Nad IV kondygnacją elewację wieńczył gzyms o dużym wysięgu, wyższe kondygnacje cofały się uskokami. Działka przedwojennej części została zabudowana w 100%, trzy dziedzińce w parterze zostały pokryte szklanymi dachami, tworząc sale operacyjne banku.

Budowę rozpoczęto 21 maja 1928[8], a gmach oddano do użytku 6 grudnia 1931[9]. Żelbetową konstrukcję budynku posadowiono na palach. Fundamenty sąsiednich budynków zostały pogłębione. Projektant konstrukcji Ludwik Tylbor zastosował zbrojenie ponad potrzeby wynikające z obliczeń statycznych. Ściany zewnętrzne wykonano z cegły dziurawki, ścianki działowe z cegły trocinowej. Gmach został ozdobiony płaskorzeźbami Jana Szczepkowskiego[10][11]

Elewacje oblicowano płytami z małopolskiego andezytu. We wnętrzach reprezentacyjnych zastosowano okładziny kamienne z marmuru i alabastru. Zastosowano metalowe elementy wykończeniowe z powłokami galwanicznymi i ze stali nierdzewnej. Posadzki wykonano z płyt kamiennych z krajowych marmurów: Bolechowice, Zelejowa, Dębnik, Szewce i Morawica. Na korytarzach zastosowano wykładziny tekstylne i gumowe. W pokojach biurowych ułożono klepkę.

Przy wystroju plastycznym wnętrz współpracowali m.in. Wojciech Jastrzębowski (witraże) oraz Felicjan Szczęsny Kowarski, Wacław Borowski i Romuald Kamil Witkowski (malarstwo).

Gmach nie został zniszczony w czasie II wojny światowej[12][13]. W czasie powstania warszawskiego był zajmowany przez Niemców, którzy nie wysadzili go w powietrze, ale zrabowali wyposażenie i ok. 30 mln złotych z rozbitego skarbca[14]. Po 1945 w gmachu mieściły się m.in. biura Zarządu Miejskiego m.st. Warszawy[15]. Po przekształceniu BGK (1948), gmach stał się własnością Banku Inwestycyjnego, a następnie Narodowego Banku Polskiego[14].

W okresie powojennym dzięki przebiciu ulicy Mysiej na przedłużeniu ulicy Nowogrodzkiej gmach został rozbudowany. W pierwszym etapie gmach został przedłużony w kierunku ulicy Brackiej, a w drugim etapie − powstała nowa fasada od strony ulicy Mysiej[2]. Obiekt projektowany przed wojną w zabudowie obrzeżnej stał się budynkiem wolnostojącym. Projektanci powojennej rozbudowy zastosowali w elewacjach detale architektoniczne pierwotnego projektu, dzięki czemu powstał obiekt o jednolitej architekturze.

W 1965 gmach został wpisany do rejestru zabytków[1] .

W 2020 rozpoczęła się gruntowna modernizacja wnętrz budynku według projektu biura JEMS Archtitekci[16][17].

Przypisy

edytuj
  1. ↑ a b Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków (księga A) - stan na 30 czerwca 2024 roku. Woj. mazowieckie (Warszawa). [w:] Narodowy Instytut Dziedzictwa [on-line]. nid.pl. s. 30. [dostęp 2024-12-20].
  2. ↑ a b Juliusz A. Chrościcki, Andrzej Rottermund: Atlas architektury Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo „Arkady”, 1977, s. 68.
  3. ↑ Jarosław Zieliński: Atlas dawnej architektury ulic i placów Warszawy. Tom 1. Agrykola–Burmistrzowska. Warszawa: Biblioteka Towarzystwa Opieki nad Zabytkami, 1996, s. 57. ISBN 83-902793-5-5.
  4. ↑ a b Grzegorz Mika. Bankowy gigant. „Skarpa Warszawska”, s. 30, maj 2024. 
  5. ↑ Grzegorz Mika. Bankowy gigant. „Skarpa Warszawska”, s. 29, maj 2024. 
  6. ↑ Grzegorz Mika. Bankowy gigant. „Skarpa Warszawska”, s. 35, maj 2024. 
  7. ↑ Grzegorz Mika. Bankowy gigant. „Skarpa Warszawska”, s. 31, maj 2024. 
  8. ↑ Grzegorz Mika. Bankowy gigant. „Skarpa Warszawska”, s. 26, maj 2024. 
  9. ↑ Grzegorz Mika. Bankowy gigant. „Skarpa Warszawska”, s. 35, maj 2024. 
  10. ↑ Karol Mórawski, Wiesław Głębocki, Bedeker warszawski: w 400-lecie stołeczności Warszawy, Warszawa: „Iskry”, 1996, s. 239, ISBN 83-207-1525-3, OCLC 830113055.
  11. ↑ Jerzy Pańkowski, Gmach Banku Gospodarstwa Krajowego w Warszawie, Architektura i Budownictwo nr 10/1932, s. 301.
  12. ↑ Jan Górski: Drugie narodziny miasta. Warszawa 1945. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1976, s. 51.
  13. ↑ Maciej Piekarski: Tak zapamiętałem. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 19879, s. 260. ISBN 83-06-00115-X.
  14. ↑ a b Grzegorz Mika. Bankowy gigant. „Skarpa Warszawska”, s. 37, maj 2024. 
  15. ↑ Karol Małcużyński, Wacław Wojnacki: Zwiedzamy nową Warszawę. Warszawa: Spółdzielczy Instytut Wydawniczy „Kraj”, 1950, s. 83.
  16. ↑ Centrala [online], BGK [dostęp 2022-09-08] (pol.).
  17. ↑ JEMS ARCHITEKCI | Bank Gospodarstwa Krajowego [online], jems.pl [dostęp 2022-09-08].

Linki zewnętrzne

edytuj
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Gmach_Banku_Gospodarstwa_Krajowego_w_Warszawie&oldid=75630477”