Arnota właściwa

Arnota właściwa
	; Morfologia
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	różopodobne
Rząd	ślazowce
Rodzina	arnotowate
Rodzaj	arnota
Gatunek	arnota właściwa
	Nazwa systematyczna
	Bixa orellana L.; Sp. pl. 1:512. 1753
Synonimy
	Orellana americana var. leiocarpa Kuntze;
	Orellana americana var. leiocarpa Kuntze;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Multimedia w Wikimedia Commons

Arnota właściwa^[5] (Bixa orellana L.) – gatunek niewielkiego drzewa z rodziny arnotowatych (Bixaceae). Rośnie od północnej części Ameryki Południowej przez Amerykę Środkową po północny Meksyk^[3].

Morfologia

Pokrój: Drzewo o wysokości do 10 m. Kora barwy ciemnoszaropopielatej.
Liście: Gęste listowie o jasnozielonych, jajowatego kształtu, całobrzegich liściach.
Kwiaty: Zebrane w baldachogrona na szczycie pędów. Kwiaty złożone z 5-działkowego, różowego kielicha, 5-płatkowej, również różowej korony, pojedynczego słupka i licznych pręcików.
Owoc: W postaci kolczastych, czerwonopomarańczonych, spłaszczonych torebek, z których każda zawiera do 50 nasion. Torebki są szczeciniasto owłosione. Z jednego drzewa średniej wielkości można uzyskać nawet do 270 kg nasion. Każde z nich pokryte jest czerwonawą osnówką, stanowiącą cenne źródło pomarańczowożółtego barwnika – biksyny.

Gatunek wykorzystywany jest głównie ze względu na czerwony barwnik zawarty w brodawkach nasion zwany orleanem^[5], biksyną, annato (oznaczany symbolem – E160b)^[6] i wykorzystywany do barwienia tkanin oraz produktów żywnościowych^[5]. W Meksyku nasiona smażone w tłuszczu dają pastę zwaną annato lub achiote stosowaną jako przyprawa^[7].
Lokalnie roślina (korzenie i liście) wykorzystywana jest także jako lecznicza^[5].

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-04] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-03-04] (ang.).
↑ ^a ^b Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-09-15].
↑ Bixa orellana, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d Alicja Szweykowska, Jerzy Szweykowski (red.): Słownik botaniczny. Warszawa: Wiedza Powszechna, 2003, s. 41. ISBN 83-214-1305-6.
↑ Food-Info.net: E160b: Annatto, Biksyna, Norbiksyna. [dostęp 2010-12-05]. (pol.).
↑ MarcinM. Molski MarcinM., Chemia piękna. T. 2: Źródła substancji bioaktywnych, wyd. II, Warszawa: PWN, 2021, s. 35, ISBN 978-83-01-21490-6 .

Zbigniew Podbielkowski: Słownik roślin użytkowych. Warszawa: PWRiL, 1989. ISBN 83-09-00256-4.
Jens Rohwer: Atlas roślin tropikalnych. Warszawa: Horyzont, 2002. ISBN 83-7311-378-9.