Araripesuchusrodzaj krokodylomorfa żyjącego w kredzie, 125 do 65 milionów lat temu. Zazwyczaj zalicza się go do grupy Notosuchia należącej z kolei do kladu Mesoeucrocodylia i charakteryzującej się różnymi rodzajami zębów i budową czaszki[1]. Niektóre analizy kladystyczne potwierdzają przynależność Araripesuchus do Notosuchia[2], jednak z innych wynika jego przynależność do Neosuchia, kladu siostrzanego do Notosuchia[3]. Araripesuchus wyróżniał się bocznie wypuklonymi oczami, przy czym wybrzuszenie było największe w rejonie powiększonych zębów szczęki[4]. W obrębie rodzaju wyróżnia się sześć pewnych gatunków.

Araripesuchus
Okres istnienia: 125–65 mln lat temu
125/65
125/65
Ilustracja
Araripesuchus wegeneri
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

zauropsydy

Podgromada

diapsydy

Infragromada

archozauromorfy

Nadrząd

krokodylomorfy

Podrząd

Metasuchia

Rodzaj

Araripesuchus
Price, 1959

Gatunki

Historia odkryć

edytuj

Rodzaj został stworzony w 1959 dzięki opisowi typowego gatunku Araripesuchus gomesii z brazylijskiej formacji Santana. Holotyp użyty do opisu rodzaju, 423-R, znajduje się obecnie pod opieką Divisao de Mineralogia e Geologia do Departamento Nacional da Producao Mineral w Rio de Janeiro. Składa się on z pojedynczej czaszki połączonej stawowo z żuchwą. Bardziej kompletny okaz AMNH 24450 znajduje się w Amerykańskim Muzeum Historii Naturalnej[1]. Kolejny gatunek, Araripesuchus wegeneri, opisano w 1981. Znaleziono go w dolnokredowych osadach w Nigrze. Jego afrykańskie pochodzenie odróżnia go od innych gatunków, zamieszkujących Amerykę Południową. Okaz typowy tego gatunku, GDF-700, obejmuje fragmentaryczne szczątki szczęk przetrzymywane w Museum National d'Histoire Naturelle w Paryżu[5]. Araripesuchus patagonicus został opisany w 2000 roku w oparciu o okaz pochodzący z Patagonii (MUC-PV 269)[6]. Kolejny gatunek przypisany do rodzaju Araripesuchus to A. buitreraensis, opisany w 2005 na podstawie pochodzącej z późnej kredy argentyńskiej czaszki MPCA-PV 235. Mierzy ona 130 mm długości i jak dotąd jest największa spośród należących do Araripesuchus[4]. Piąty gatunek, Araripesuchus tsangatsangana, opisano w 2006. Jego skamieniałości znajdowały się w pokładach Madagaskaru. Analiza tego znaleziska umocniła pozycję A. wegneri w obrębie rodzaju. A. tsangatsangana jest geologicznie najmłodszy spośród gatunków tego rodzaju[7]. Araripesuchus rattoides został opisany w 2009 roku w oparciu o niekompletna lewą kość zębową. Odnaleziono także fragment prawej kości zębowej. Skamieniałości te pochodzą z datowanych na około 95 mln lat osadów złóż Kem Kem w Maroku[2]. W 2009 roku w datowanych na około 110 mln lat osadach formacji Erlhaz w Maroku odnaleziono szczątki co najmniej pięciu osobników, trzy z nich są w dużej mierze kompletne[2].

Taksonomia

edytuj

Rodzaj grupuje sześć gatunków: typowy A. gomesii[1] oraz A. patagonicus[6], A. buitreraensis[4], A. tsangatsangana[7], A. wegeneri[5] i A. rattoides[2]. Umieszczenie tu pierwszego afrykańskiego gatunku A. wegeneri było przez pewien czas kwestionowane przez różnych autorów. Ortega i współpracownicy sugerowali umieszczenie tego niepewnego gatunku w osobnym rodzaju, co wsparli wynikami przeprowadzonej analizy filogenetycznej[6]. Jednakże dalsze badania w połączeniu z odkryciem kolejnego gatunku A. tsangatsangana rzuciły więcej światła na kwestię przynależności A. wegeneri do Araripesuchus. Łączna analiza wsparła włączenie wszystkich pięciu znanych wówczas gatunków do jednego rodzaju[7].

Paleobiologia

edytuj

Araripesuchus był lądowym krokodylomorfem. Przedstawiciele wszystkich gatunków należących do tego rodzaju poruszali się na wyprostowanych kończynach. A. tsangatsangana miał prawdopodobnie bardziej smukłe i wydłużone kończyny. A. wegeneri rósł prawdopodobnie tak jak współczesne krokodyle – w młodości miał długie nogi, które w miarę dorastania stawały się stosunkowo coraz krótsze. Uzębienie A. wegeneri i A. rattoides sugeruje, iż były one roślinożercami[2] lub owadożercami[7]. Gatunki z rodzaju Araripesuchus są bardzo zróżnicowane, co może wiązać się z ich specjalizacją dietetyczną. Całkowita objętość wewnątrzczaszkową A. wegeneri szacuje się na około 2218 mm3, a półkuli mózgu na około 630 mm3, co mieści się wśród wartości spotykanych również u współczesnych krokodyli[2].

Przypisy

edytuj
  1. a b c L. I. Price. Sobre um crocodilideo notossuquio do Cretacico Brasileiro. „Boletim Divisao de Geolgia e Mineralogia Rio de Janeiro”. 118, s. 1–55, 1959. (port.). 
  2. a b c d e f PC Sereno, HCE Larsson. Cretaceous Crocodyliforms from the Sahara. „ZooKeys”. 28, s. 1–143, 2009. DOI: 10.3897/zookeys.28.325. (ang.). 
  3. Marco Brandalise de Andrade, Reinaldo J. Bertini. A new Sphagesaurus (Mesoeucrocodylia: Notosuchia) from the Upper Cretaceous of Monte Alto City (Bauru Group, Brazil), and a revision of the Sphagesauridae. „Historical Biology”. 20 (2), s. 101–136, 2008. DOI: 10.1080/08912960701642949. (ang.). 
  4. a b c Diego Pol, Sebastian Apesteguía. New Araripesuchus Remains from the early Late Cretaceous (Cenomanian–Turonian) or Patagonia. „American Museum Novitates”. 3490 (1), s. 1–38, 2005. (ang.). 
  5. a b Eric Buffetaut. Die biogeographische Geschichte der Krokodilier, mit Beschreibung einer neuen Art, Araripesuchus wegeneri. „Geologische Rundschau”. 70 (2), s. 611–624, 1981. DOI: 10.1007/BF01822139. 
  6. a b c F.J. Ortega, A new species of ''Araripesuchus'' (Crocodylomorpha, Mesoeucrocodylia) from the Lower Cretaceous of Patagonia (Argentina), Z.B. Gasparini, A.D. Buscalioni and J.O. Calvo, „Journal of Vertebrate Paleontology”, 1, 20, 2000, s. 57–76 (ang.).
  7. a b c d Alan H. Turner. Osteology and phylogeny of a new species of Araripesuchus (Crocodyliformes: Mesoeucrocodylia) from the Late Cretaceous of Madagascar. „Historical Biology”. 18 (3), s. 255–369, 2006. DOI: 10.1080/08912960500516112.