Adam Hulanicki
Adam Andrzej Hulanicki (ur. 31 maja 1929 w Warszawie, zm. 4 grudnia 2019[1] tamże[2]) – polski chemik, specjalista w zakresie chemii analitycznej, profesor Wydziału Chemii Uniwersytetu Warszawskiego, członek korespondent PAN, przewodniczący Komitetu Chemii Analitycznej PAN.
| Data i miejsce urodzenia |
31 maja 1929 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
4 grudnia 2019 |
| Profesor nauk chemicznych | |
| Specjalność: chemia analityczna | |
| Alma Mater | |
| Doktorat |
1961 – nauki chemiczne |
| Profesura |
1976 |
| Polska Akademia Nauk | |
| Status |
członek korespondent, |
| Praca naukowo-dydaktyczna | |
| Uczelnia |
Uniwersytet Warszawski |
| Wydział | |
| Dziekan | |
| Wydział |
Wydział Chemii UW |
| Okres spraw. |
1981–1984 |
| Odznaczenia | |
 
| |
Życiorys
edytujSyn Adama i Zofii[2]. Studiował chemię na Wydziale Matematyczno-Przyrodniczym Uniwersytetu Warszawskiego. Po ukończeniu studiów (1952) rozpoczął pracę w Zakładzie Chemii Nieorganicznej pod kierownictwem Wiktora Kemuli (w roku 1953); wspólnie z prof. Kemulą opublikował pierwsze prace naukowe, dotyczące spektralnej analizy emisyjnej (1956) i oznaczeń śladowych zawartości kadmu w analizowanych próbkach metodami spektroskopii absorpcyjnej (1958). W latach 1957–1958 odbył staż naukowy w dziedzinie elektrochemii na Uniwersytecie Harvarda (na wydziale chemii). Jego opiekunem naukowym był James J. Lingane, autor wielu podręczników z dziedziny analizy elektrochemicznej[3] (jeden z nich, Elektroanaliza chemiczna[4], został wydany w języku polskim w przekładzie Adama Hulanickiego). W roku 1961 obronił na UW pracę doktorską nt. Zastosowanie dwuetylodwutiokarbaminianu sodowego w analizie potencjometrycznej[5][6]. Tytuł profesora nadzwyczajnego otrzymał w roku 1976, tytuł profesora zwyczajnego – w roku 1989. W 1994 r. został członkiem korespondentem PAN[6][7][8].
W Katedrze powstała Pracownia Teoretycznych Podstaw Chemii Analitycznej, którą Adam Hulanicki kierował w latach 1969–1999. W tej Pracowni powstała szkoła chemii analitycznej, do której są zaliczani m.in.[6]: prof. dr hab. Ewa Bulska[9], prof. dr hab. Stanisław Głąb[10], prof. dr hab. Andrzej Lewenstam[11], dr Tomasz Sokalski[12], prof. dr hab. Robert Koncki[13], prof. dr hab. Magdalena Maj-Żurawska[14], dr hab. Katarzyna Wróbel[15], dr hab. Beata Godlewska-Żyłkiewicz[16]. Pod opieką Adama Hulanickiego stopnie magistra uzyskało ponad 120 studentów, a stopień doktora – 18 magistrów[5][6][7]. Był opiekunem naukowym 7 doktorów habilitowanych i 6 przyszłych profesorów[6].
Jako specjalista w dziedzinie chemii analitycznej był[6]:
- przewodniczącym, a następnie honorowym przewodniczącym Komitetu Chemii Analitycznej PAN[17],
- redaktorem naczelnym specjalistycznego czasopisma „Chemia Analityczna”,
- prezesem Wydziału Chemii Analitycznej Międzynarodowej Unii Chemii Czystej i Stosowanej (IUPAC),
- członkiem honorowym Rumuńskiego Towarzystwa Chemii Analitycznej i Austriackiego Towarzystwa Chemii Analitycznej.
Był ponadto, jako nauczyciel akademicki[6]:
- dziekanem Wydziału Chemii UW (1981-1984),
- członkiem Rady Głównej Szkolnictwa Wyższego oraz Centralnej Komisji ds. Stopni i Tytułów Naukowych.
Pochowany na Starych Powązkach (kw. 28 wprost-1-25/26)[18].
Zakres badań naukowych
edytujZakres badań naukowych Adama Hulanickiego obejmuje wiele gałęzi chemii analitycznej, takich jak spektrometria atomowa, odczynniki organiczne w analizie, potencjometria i kulometria, elektrody jonoselektywne, analiza śladowa, analiza specjacyjna; historia chemii analitycznej[7][6].
Adam Hulanicki nie ograniczał się do budowania teoretycznych podstaw różnych metod analizy. W czasie Międzynarodowego Sympozjum „Forum Analityczne” zorganizowanego w Politechnice Warszawskiej w roku 2004 powiedział[19]:
Chemia analityczna jest z jednej strony działalnością naukową, wnoszącą nowe elementy do metodologii chemii analitycznej, np. podstaw teoretycznych metod analitycznych, z drugiej zaś strony ta dziedzina chemii nie może istnieć bez praktycznych zastosowań jej w życiu
Zwrócił też uwagę uczestników Forum, że ponad 50% analiz chemicznych wykonuje się stosując chromatografię i że ok. 30 laureatów Nagrody Nobla w dziedzinie chemii i medycyny zawdzięcza powodzenie swoich osiągnięć właśnie chromatografii. Mówił również o innych metodach stosowanych w jakościowej i ilościowej chemii analitycznej, m.in. technikach spektrometrycznych, rozdzielaniu analitów metodą elektroforezy oraz technikach łączonych (np. rozwoju chromatografii łączonej ze spektrometrią)[19].
Publikacje (wybór)
edytujAdam Hulanicki opublikował ponad 250 prac[6], dotyczących różnych działów chemii analitycznej, w tym m.in.[7][20]:
- Model for Treatment of Selectivity Coefficients for Solid-State Ion-Selective Electrodes (współautor A. Lewenstam), „Anal. Chem.” 53, 1981;
- Interpretation of the Selectivity and Detection Limit of Liquid Ion-Selective Electrodes (współautorzy: M. Maj-Żurawska, T. Sokalski), „Talanta”, 35, 1988;
- Coulometric Study in Microscale Scale of Ionic Equilibria (współautor S. Głąb), „Fresenius’ J. Anal. Chem.”, 337, 1990;
- Absolute Methods in Analytical Chemistry, „Pure Appl. Chem.”, 67, 1995;
- Topochemical Investigation of Ancient Manuscripts (współautorzy: B. Wagner, E. Bulska, M. Heck, H.T. Ortner), „Fresenius’ J. Anal. Chem.”, 369, 2001;
- Spektralna analiza emisyjna (współautor W. Kemula, 1956);
- Kwasy i zasady w chemii analitycznej. PWN, Warszawa 1972, 1992. Wyd. ros. MIR Moskwa 1975; wyd. ang. Ellis Horwood 1987;
- Współczesna chemia analityczna – Wybrane zagadnienia. PWN, Warszawa 2001.
- 60 lat polskiej chemii analitycznej (1945-2005). Instytut Historii Nauki PAN, Warszawa 2010.
- 50 lat chemii analitycznej na Wydziale Chemii Uniwersytetu Warszawskiego, Kwartalnik Historii Nauki i Techniki, Warszawa 2006[21]
Odznaczenia
edytuj- Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (2000)[22][6][7]
- Medal Komisji Edukacji Narodowej[6][7]
- Medale PTChem[23]:
- Medal Jana Zawidzkiego (1986)
- Medal Wiktora Kemuli (2004)
- Medal okolicznościowy (2012)
Inne wyróżnienia
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Prof. Adam Hulanicki (1929–2019). chem.uw.edu.pl. [dostęp 2019-12-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-12-05)].
- ↑ a b https://rejestry-notarialne.pl/37
- ↑ Autor: Lingane J.J.. [w:] National Center for Biotechnology Information, U.S. National Library of Medicine [on-line]. ncbi.nlm.nih.gov. [dostęp 2013-02-07]. (ang.).
- ↑ James J. Lingane (przekład: Adam Hulanicki): Elektroanaliza chemiczna. [w:] Podręcznik; wyd. PWN [on-line]. books.google.pl, 1960. [dostęp 2013-02-07]. (pol.).
- ↑ a b Janusz Gołaś: Recenzja dorobku naukowego prof. dr hab. Adama Hulanieckiego przygotowana w ramach postępowania o odnowienie doktoratu. senat.uw.edu.pl, 2011-12-29. [dostęp 2013-02-06]. (pol.).
- ↑ a b c d e f g h i j k Odnowienie doktoratów prof. Zbigniewa Galusa i prof. Adama Hulanickiego. [w:] Strona internetowa UW [on-line]. uw.edu.pl. [dostęp 2013-02-05]. (pol.).
- ↑ a b c d e f Hulanicki, Adam Andrzej [w:] Strona internetowa PAN.
- ↑ Prof. Adam Andrzej Hulanicki, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB) [dostęp 2018-07-05].
- ↑ Prof. Ewa Joanna Bulska, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB) [dostęp 2013-02-07].
- ↑ Prof. Stanisław Głąb, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB) [dostęp 2013-02-07].
- ↑ Prof. Andrzej Lewenstam, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB) [dostęp 2013-02-07].
- ↑ Dr Tomasz Sokalski, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB) [dostęp 2013-02-07].
- ↑ Prof. Robert Koncki, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB) [dostęp 2013-02-07].
- ↑ Prof. Magdalena Barbara Maj-Żurawska, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB) [dostęp 2013-02-07].
- ↑ Dr hab. Katarzyna Wróbel, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB) [dostęp 2017-12-10].
- ↑ Prof. Beata Izabella Godlewska-Żyłkiewicz, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB) [dostęp 2013-02-07].
- ↑ Misja i historia KChA. [w:] Komitet Chemii Analitycznej PAN [on-line]. kcha.pan.pl. [dostęp 2013-02-05]. (pol.).
- ↑ Cmentarz Stare Powązki: ANTONI BOGLEWSKI, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2021-11-28].
- ↑ a b Wzrasta rola chemii analitycznej w naszym życiu. [w:] Serwis PAP Nauka w Polsce [on-line]. naukawpolsce.pap.pl, 2004-07-12. [dostęp 2018-07-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)]. (pol.).
- ↑ Autor: Adam Hulanicki. [w:] Bibliografia Uniwersytetu Warszawskiego [on-line]. bibliografia.icm.edu.pl. [dostęp 2013-02-06]. (pol.).
- ↑ Adam Hulanicki. 50 lat chemii analitycznej na Wydziale Chemii Uniwersytetu Warszawskiego. „Kwartalnik Historii Nauki i Techniki”. 51 (2), s. 349–361, 2006. ISSN 0023-589X.
- ↑ M.P. z 2000 r. nr 14, poz. 296
- ↑ Laureaci Medali PTChem. [w:] Strona internetowa PTChem [on-line]. ptchem.pl. [dostęp 2013-02-07]. (pol.).
- ↑ Adam Hulanicki (1929-2019) / Uniwersytet w Białymstoku [online], uwb.edu.pl [dostęp 2023-03-06].
Linki zewnętrzne
edytuj- Hulanicki Adam, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2015-08-28].