8 Oddział Ochrony Pogranicza
8 Oddział Ochrony Pogranicza – zlikwidowany oddział w strukturze organizacyjnej Wojsk Ochrony Pogranicza.
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie |
1945 |
| Rozformowanie |
1946 |
| Dowódcy | |
| Pierwszy |
ppłk Józef Popek |
| Organizacja | |
| Numer | |
| Dyslokacja | |
| Formacja | |
| Podległość | |
Formowanie i zmiany organizacyjne
edytuj8 Oddział Ochrony Pogranicza JW 1923 (Zarządzenie SzSG Nr 0053/Org. z 30 marca 1946)[2]sformowany został przez Krakowski Okręg Wojskowy rozkazem nr 09 dowódcy okręgu – gen. Mikołaja Prus-Więckowskiego, z 5 października 1945 w składzie czterech komendantur odcinków i 16 strażnic o stanie 1856 wojskowych i 23 kontraktowych[3]
8 Oddział miał zostać zorganizowany na bazie 9 i częściowo 8 Dywizji Piechoty. Stany uzupełnić miano żołnierzami rozformowywanej Oficerskiej Szkoły Piechoty nr 3, oraz 14 i 17 Dywizji Piechoty. Miejscem postoju sztabu Oddziału został Przemyśl ul. Basztowa[4].
Na podstawie rozkazu Nr 0153/Org. Naczelnego Dowódcy WP z dnia 21 września 1946 jednostka została przeformowana w 8 Rzeszowski Oddział WOP[5].
Struktura organizacyjna
edytujW 1945[6]:
- Dowództwo
- Sztab i pododdziały przysztabowe
- Grupa manewrowa,
- 34 komenda odcinka – Lubaczów
- 35 komenda odcinka – Przemyśl
- 36 komenda odcinka – Olszanica, Olchowiec, Lesko, Wołkowyja
- 37 komenda odcinka – Baligród
Przejściowe punkty kontrolne: Lubaczów (drogowy), Przemyśl (kolejowy), Medyka (drogowy), Olszanica (kolejowy), Radoszyce (drogowy) i Łupków (kolejowy)
Historia oddziału
edytujZ powodu dużego nasycenia terenu oddziałami Ukraińskiej Powstańczej Armii, rozkazem nr 0253 z 11 grudnia 1945 odwołano rozkaz bezpośredniego obsadzenia granicy. Utworzone obsady strażnic zostały ześrodkowane w miejscach postoju komend odcinków. Patrolowały granicę pododdziałami w sile od drużyny do plutonu, wzmocnionymi bronią maszynową[4].
Pierwszym odcinkiem obsadzonym przez 8 Oddział był odcinek Komendy Odcinka nr 35 w Przemyślu. Całkowite objęcie ochroną granicy państwowej nastąpiło jednak dopiero w październiku 1948.
Oddział ochraniał wschodni odcinek granicy czechosłowackiej oraz południowy granicy radzieckiej, znajdujące się na terenie Bieszczadów, Gór Sanocko-Turczańskich, Pogórza Przemyskiego i Roztocza. Granicami Odcinka były: na zachodzie - punkt styku z 9 Oddziałem Ochrony Pogranicza (szosa Przełęcz nad Roztokami Górnymi-Roztoki Górne-Cisna-Baligród włącznie), na północy - styk z 7 Oddziałem Ochrony Pogranicza (rzeka Sołokija od punktu przecięcia granicy do Tomaszowa Lubelskiego).
Żołnierze Oddziału w dniach od 5 kwietnia do 31 października 1946 wspierali działania Grupy Operacyjnej Rzeszów, walczącej z UPA. Oddział został podzielony na dwie części: Grupa „Północ”, w skład której weszła 34 i 35 komenda odcinka wchodziła w skład 9 Dywizji Piechoty, oraz grupa „Południe”, w składzie 36 i 37 komendy odcinka działała w ramach 8 Dywizji Piechoty.
Ze względu na ustawiczne zagrożenie ze strony nacjonalistów ukraińskich z OUN-UPA strażnice WOP na tym terenie były fortyfikowane (zasieki z drutu kolczastego, stanowiska broni maszynowej, bunkry itp). Żołnierze znajdowali się w stałym pogotowiu bojowym. Nie wolno było im wychodzić pojedynczo lub bez broni. W 1946 liczba żołnierzy wzrosła do 2 tys. Od 1947, po systematycznie malała. Żołnierze 8 Oddziału WOP wzięli czynny udział w walkach z UPA oraz operacji wojskowej "Wisła". Ochraniali także ludność ukraińską przesiedlaną do ZSRR[7].
Żołnierze oddziału
edytujDowódcy oddziału:
- ppłk Józef Popek (IX 1945 – 20 III 1946[8][9][10][b]
- mjr Anatol Korościński (III – 5 IV 1946[11][12])
- mjr / ppłk Witold Trubny (IV 1946 – X 1947[11][4])
Oficerowie:
- mjr Stanisław Duda[13]
- ppor. Roman Bury[9]
Przekształcenia
edytuj8 Oddział Ochrony Pogranicza → 8 Rzeszowski Oddział WOP → 15 Brygada Ochrony Pogranicza → 26 Brygada WOP → Grupa Manewrowa WOP Przemyśl «» Samodzielny Oddział Zwiadowczy WOP Przemyśl → 26 Oddział WOP → 26 Przemyski Oddział WOP → Bieszczadzka Brygada WOP → Bieszczadzki Oddział SG
Uwagi
edytuj- ↑ Rozkaz organizacyjny Naczelnego Dowódcy Wojska Polskiego nr 053/Org. z 30.03.1946
- ↑ Według innych źródeł: Józef Popek – Jan Ławski: Ochrona granic Polski Ludowej 1945-1948. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowe, 1974, s. 255 i Zenon Jackiewicz: Wojska Ochrony Pogranicza (1945-1991). Krótki informator historyczny. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Graniczne s.115.
Przypisy
edytuj- ↑ ASGran., sygn. 217/143 ↓.
- ↑ Zestawienie numerów historycznych jednostek wojskowych. jednostki-wojskowe.pl. [dostęp 2023-03-18]. (pol.).
- ↑ Dominiczak 1971 ↓, s. 71.
- ↑ a b c Jackiewicz 1998 ↓, s. 111-115.
- ↑ Dominiczak 1971 ↓, s. 126-127.
- ↑ Jackiewicz 1998 ↓, s. 111.
- ↑ Zapałowski i Ziembolewski 2009 ↓, s. 20–24.
- ↑ Zapałowski 2016 ↓, s. 90, 92, 94, 95, 101.
- ↑ a b Roman Bury. Z lat wojskowej służby (1945–1947). „Rocznik Sanocki”. VI, s. 189, 1988. Towarzystwo Rozwoju i Upiększania Miasta Sanoka.
- ↑ WOJSKA OCHRONY POGRANICZA W PRZEMYŚLU W LATACH 1945-1991. emeryci-sg.org.pl. [dostęp 2015-05-30].
- ↑ a b Zapałowski 2016 ↓, s. 95.
- ↑ Jackiewicz 1998 ↓, s. 111-115, tu „Krościański”.
- ↑ Roman Bury. Z lat wojskowej służby (1945–1947). „Rocznik Sanocki”. VI, s. 191, 1988. Towarzystwo Rozwoju i Upiększania Miasta Sanoka.
Bibliografia
edytuj- Henryk Dominiczak: Wojska Ochrony Pogranicza w latach 1845-1948. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1971.
- Henryk Dominiczak: Zarys historii Wojsk Ochrony Pogranicza 1945-1985. Warszawa: Wojskowa drukarnia w Łodzi, 1985.
- Jerzy Prochwicz: Wojska Ochrony Pogranicza 1945-1965. Piotrków Trybunalski: Naukowe Wydawnictwo Piotrkowskie, 2011. ISBN 978-83-7726-027-2.
- Zenon Jackiewicz: Wojska Ochrony Pogranicza (1945-1991). Krótki informator historyczny. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej, 1998. ISBN 83-909304-3-9.
- Jan Ławski: Ochrona granic Polski Ludowej 1945-1948. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowe, 1974.
- Andrzej Zapałowski: Granica w ogniu : 35. „Przemyska” Komenda Odcinka WOP w działaniach przeciw OUN I UPA w latach 1945–1948. Warszawa: Oficyna Wydawnicza ASPRA-JR, 2016.
- Andrzej Zapałowski, Zbigniew Ziembolewski: Żołnierze WOP na Podkarpaciu. Przemyśl: 2009. ISBN 83-902113-2-7.
- Archiwum Straży Granicznej, sygn. 217/143 k.7-8. Wykazy dyslokacyjne WOP 1946.