Jesziwa Poniewież
Jesziwa Poniewież, często wymawiana Jesziwa Ponewicz (he. ישיבת פוניבז׳) – jesziwa litwacka założona w 1908 roku w Poniewieżu, od 1944 w Bene Berak, w Izraelu. Ma ok. trzy tysiące studentów (łącznie ze studentami w filiach) i jest uznawana za jedną z wiodących jesziw litwackich w Izraelu.
 Jesziwa Poniewież, Izrael | |
| Data założenia |
1908 |
|---|---|
| Państwo | |
| Adres |
ul. Rabiego Aby Grossbarda 7, Bene Barak 5147101 |
| Liczba studentów |
ok. 3 tysiące (wraz z afiliowanymi instytucjami) |
Położenie na mapie Izraela  | |
 32°04′59″N 34°49′58″E/32,083056 34,832778
| |
| Strona internetowa | |
Historia
edytujPowstanie jesziwy poniewieskiej datuje się na rok 1908. Została ona założona przez rabina Icchaka Jakowa Rabinowicza (zwanego reb Icele Poneweżer; 1854–1919)[1]. Od czasu powstania szkoły aż do Holocaustu siedzibą był litewski Poniewież[2], od którego to szkoła przyjęła nazwę.
Jesziwa Poniewież – już wkrótce po powstaniu – stała się największą religijną szkołą żydowską na Litwie[2]. W czasie I wojny światowej szkoła kilkakrotnie zmieniała swoją siedzibę, jednak po rewolucji bolszewickiej wróciła do Poniewieża. Po śmierci założyciela prowadzenie szkoły przejął rabin Jozef Szlomo Kahaneman, zwany w jidysz „Ponevezh rov” (poniewieskim rabinem). Kahaneman działał głównie jako dyrektor i główny ekonom szkoły. Pod koniec drugiej wojny światowej (w 1944) Kahaneman na nowo otworzył jesziwę w nowej siedzibie w Palestynie. Od tego czasu siedzibą Jesziwy Poniewież była Palestyna mandatu brytyjskiego, a następnie Państwo Izrael. W nowo otwartej siedzibie Kahaneman mianował rabina Szmuela Rozowskiego na stanowisko dziekana, a kilka lat później, na stanowisko rosz jesziwy (głównego rabina jesziwy) rabina Dowida Powarskiego.
W latach 90. XX wieku wybuchł konflikt o przywództwo jesziwy, który stał się przedmiotem publicznych sporów między dwoma liderami szkoły: rabinem Szmuelem Markowicem (mężem wnuczki założyciela jesziwy) i rabinem Eliezerem Kahanemanem (wnukiem założyciela). Spór spowodował gorącą atmosferę w szkole i nawet brutalne starcia między studentami. Od tego czasu szkoła pozostaje podzielona, czego skutkiem są dwie jesziwy w tym samym budynku ze studentami mieszkającymi w różnych akademikach, chociaż studiującymi w tej samej sali i spożywającymi posiłki w tej samej sali jadalnej[3].
Na czele jesziwy Kahanemana stoją rabin Gerszon Eidelstein i Berel Povarski, syn rosz jesziwy rabina Dowida Powarskiego, oraz rabini Chaim Szlomo Leibowicz i Chaim Perec Berman – wnuk Steiplera i zięć rabina Kahanemana. Drugiej jesziwie przewodzi rabin Szmuel Markowic, wspierany przez Aszera Deutcha i rabina Elijahu Eliezere Desslera.
Budynek i wnętrza
edytujW głównej sali studyjnej obecnej siedziby Jesziwy Poniewież, znajduje się oryginalny XVI-wieczny włoski drewniany Aron ha-kodesz (szafę na zwój Tory). Na początku lat 1980. został on przewieziony do szkoły, odbudowany i ponownie pozłocony (listkami z 22-karatowego złota).
-
siedziba jesziwy w Bene Berak (1949) -
siedziba jesziwy w Bene Berak -
student jesziwy w czasie modlitw i studiów -
Studenci jesziwy pływają w szkolnym basenie (1945) -
wejście główne do jesziwy w Bene Berak -
Aron ha-kodesz w Poniewieskiej Jesziwie -
półki z modlitewnikami w jesziwie -
kapelusz i płaszcz, jaki noszą studenci i nauczyciele Jesziwy Poniewież -
rabin Josef Szlomo Kahaneman – drugi rosz jesziwa Jesziwy Poniewież -
rabin Josef Szlomo Kahaneman -
rabin Steinman z uczniami Małej Jesziwy Poniewież na Purim (1960) -
nagłówek oficjalnej korespondencji Jesziwy Poniewież z siedzibą w Poniewieżu, Litwa (ok. 1920) -
Weksel pożyczki na kwotę 100 szekli izraelskich – certyfikat wydany przez Jesziwę Poniewież (1953) -
tablica w Bene Berak z opisem historii Jesziwy Poniewież
Jesziwa w filmie
edytujPrzywódcy jesziwy bardzo bronią jej atmosfery rozmodlenia. Profesjonalne ekipy filmowe tylko dwukrotnie zostały wpuszczone do budynku dostając zgodę na produkcję filmową. Pierwszą była produkcja w latach 1950. (poniżej) – krótki klip dokumentujący życie w szkole. Drugą była pełnometrażowa produkcja (film dokumentalny) wyreżyserowany (reżyseria i scenariusz) przez absolwenta Jesziwy Poniewież (oraz szkoły filmowej), Yehonatana Indursky’ego. Był to jego film dyplomowy w szkole filmowej i zdobył liczne nominacje do nagród i nagrody izraelskie i międzynarodowe. Film nosi tytuł Czas Poniewieża.
Pozostałe nagrania z jesziwy to amatorskie wideozapisy wykładów znanych gości oraz obchodów świąt w szkole.
Nauczyciele
edytuj- rabin Elijahu Eliezer Dessler (1892-1953), maszgijach ruchani, zwany „Michtav me-Elijahu” (pol. „List od Eljasza”) i „Dążeniem do prawdy”,
- rabin Jechezkiel Lewenstein (1895-1974), maszgijach ruchani, autor książki „Or Jechezkiel”,
- rabin Dowid Powarski, rosz jesziwa (główny rabin jesziwy),
- rabin Chaim Friedlander, maszgijach,
- rabin Chaim Szlojme Lejbowicz (1931-2016), rosz jesziwa.
Absolwenci
edytuj
.jpg)
- rabin Aaron Bina, rosz jesziwa Netiw Arje,
- rabin Mordechaj Jona Aderet, Mara Diasrah w Kongregacji Bet Elijahu Great Neck, w Nowym Jorku, USA,
- rabin Szmuel Baruch Deutch, wykładowca Jesziwy Kol Tora,
- rabin Jicchak Dzimtrowski, magid szijur w Jesziwie Sza’alwim i Jesziwie Kol Ja’akow,
- rabin Joszua Erenberg, rosz jesziwa „Kneses Icchak”, oraz Chederu Kirjat Sefer,
- rabin Menachem Gellej,
- rabin Pinchas Goldschmidt,
- rabin Szraga Feiwisz Hager, Kosover Rebe (pol. kosowski rebe),
- rabin Jicchak Halberstadt, były zastępca burmistrza Bene Berak, współzałożyciel Seminarium Raw Wolfa,
- Yehonatan Indursky, reżyser filmowy,
- rabin Dowid Kraus, starszy wykładowca talmudyczny w Gateshead, Anglia,
- rabin dr Mordechaj Halperin, dyrektor ds. etyki medycznej izraelskiego Ministerstwa Zdrowia, dyrektor Instytutu Falk Schlesinger,
- rabin Me’ir Kessler,
- rabin Efraim Kirschenbaum, Rov, Pnei Szmeul Fosa, Kar Shmeul, Ramat Bet Szemesz,
- rabin Dow Landau,
- rabin Jisra’el Me’ir Lau, były aszkenazyjski Naczelny Rabin Izraela,
- rabin Biniomin Moskowitz, rosz jesziwa w Jesziwie Midrasz Szemu’el,
- rabin Ja’akow Perec, rosz jesziwa w Midrasz Sefaradi
- rabin Joel Schwartz, znawca Tory i autor, starszy wykładowca w Dewar Jeruszala’im,
- Israel Segal, dziennikarz izraelski,
- rabin Dowid Stefansky, rosz jesziwa w Centrum Tory Kol Ja’akow,
- rabin Nisim Toledano, rosz jesziwa w Sze’erit Josef w Be’er Ja’akow,
- rabin Jakub Toledano, rosz jesziwa Chazon Baruch we Francji,
- rabin Jicchak Awraham Ulman, rabin Ner Isroel w Jerozolimie, członek jerozolimskiej Ha-Eda ha-charedit,
- rabin Jehuda Lejb Wittler, szanowany i doświadczony maszgijach, Manchester – Anglia,
Instytucje stowarzyszone
edytuj- Kolel Avreichim – znajduje się na terenie jesziwy w budynku Ohel Kedoszim; przeznaczona dla żonatych studentów – absolwentów jesziwy.
- Yeshivat Poniewież Le’zeirim – dział dla 200 uczniów szkół średnich; Dział prowadzony jest przez rabina Michela Yehudę Lefkowitza, wcześniej przez rabina Aarona Lejba Szteinmana.
- Batei Avot – schroniska założone przez rabina Josefa Shlomo Kahanemana dla dzieci uratowanych z Holocaustu, sierot i dzieci z rodzin patologicznych. Schroniska zostały ufundowane przez Henry’ego Kraushera.
- Jesziwa Grodzieńska' – Be’er Ja’akow' – filia jesziwy położona w Be’er Ja’akow, Izrael.
- Jesziwa Grodzieńska – Aszdod, znana również jako Poniewież Ashdod – dodatkowa jesziwa (filia) położona w mieście Aszdod, Izrael.
Kontrowersje
edytujW styczniu 2018 roku organizacja pozarządowa złożyła doniesienie do prokuratury izraelskiej w sprawie molestowania w szkole wśród studentów. Rabini szkoły od pewnego momentu wiedzieli o sprawie jednak nie podjęli żadnych działań, a student prześladujący innych w momencie złożenia doniesienia na prokuraturę nadal pozostawał w pełni praw studenckich (w tym z zamieszkaniem w szkolnym internacie). Prasa donosiła, że znana jest jedna ofiara wielokrotnego molestowania przez tego studenta, ale że nie jest wykluczone, iż ofiar było więcej. Na komputerze sprawcy policja znalazła materiały z pornografią dziecięcą[4].
Przypisy
edytuj- ↑ YIVO, Ponevezh, Yeshiva of [online], yivoencyclopedia.org [dostęp 2019-01-03] (ang.).
- ↑ a b Wirtualny Sztetl, Jesziwa w Poniewieżu [online], sztetl.org.pl [dostęp 2019-01-03].
- ↑ Watch: Mass brawl rips through Ponovezh Yeshiva [online], Israel National News [dostęp 2019-01-04] (ang.).
- ↑ NGO files lawsuit against Ponevezh Yeshiva for neglecting sexual abuse – Israel News – The Jerusalem Post [online], The Jerusalem Post [dostęp 2019-01-04].