Führer
Szablon:Nazizm Führer (niem. wódz)[1] – tytuł używany przez Adolfa Hitlera, przywódcę nazistowskich Niemiec po przejęciu władzy w kraju[2]. Sam Hitler nie przyznawał się do autorstwa tytułu, wyrażając się o nim: Tytuł Führer jest najpiękniejszy, bo wyrasta z ducha języka[3].
| |
| Führer III Rzeszy | |
| Okres |
od 2 sierpnia 1934 |
|---|---|
| Przynależność polityczna | |
| Poprzednik | |
| Następca |
Karl Dönitz (jako prezydent) |
Historia
Symbolizował on całkowitą władzę nad państwem i jego obywatelami (pełny tytuł to Der Führer und Reichskanzler – „wódz i kanclerz Rzeszy”). Tytuł Führera był wcześniej używany wewnątrz NSDAP na określenie zwierzchniej władzy jej przywódcy. Po upadku III Rzeszy tytuł Führera przestał być używany. Hitler jako Führer posiadał całkowite zwierzchnictwo nad siłami zbrojnymi III Rzeszy, równocześnie stał na czele partii NSDAP oraz był głową państwa i szefem rządu.
6 sierpnia 1934 Hitler rozkazał rozporządzeniem ministerstwa Reichswehry, aby wszyscy niemieccy żołnierze zwracali się do niego w formie Mein Führer, w miejsce stosowanej dotąd względem oficerów wersji trzecioosobowej (której zakazano formalnie 15.12.1936, 5.11.1937 i 23.03.1939).
Tytuły honorowe Adolfa Hitlera jako Führera III Rzeszy
- Najwyższy Sędzia Narodu Niemieckiego (Oberster Richter des Deutschen Volkes) – tytuł otrzymany po „nocy długich noży”, 30 czerwca 1934[4].
- Pierwszy Żołnierz Rzeszy Niemieckiej (Erster Soldat des Deutschen Reiches) – tytuł ten Hitler otrzymał po rozpoczęciu II wojny światowej, 1 września 1939[5].
- Pierwszy Robotnik Nowych Niemiec (Erster Arbeiter des neuen Deutschland)[6].
- Największy Dowódca Wojskowy Wszech Czasów (Größter Feldherr aller Zeiten) – tytuł ten przyznał Hitlerowi feldmarszałek Wilhelm Keitel po zwycięskiej kampanii zachodniej we Francji i krajach Beneluksu.
Tytuły analogiczne do Führera
- Antanas Smetona – Tautos Vadas („Przywódca Narodu”).
- Ante Pavelić – Poglavnik.
- Anton Mussert – Leider van het Nederlandsche Volk („Przywódca Narodu Holenderskiego”).
- Benito Mussolini – Duce (wym. Ducze – „Wódz”).
- Birger Furugård – Riksledaren („Przywódca Narodowy”).
- Czang Kaj-szek – 領袖 Lingxiu („Przywódca”).
- Ferenc Szálasi – Nemzetvezető (Przywódca Narodu).
- Fidel Castro – Máximo Líder (Największy Przywódca). W oficjalnych dokumentach również jako Commandante en Jefe (Naczelny dowódca sił zbrojnych).
- Francisco Franco – Caudillo.
- Frits Clausen – Fører.
- Joanis Metaksas – Αρχηγός („Archigós” – Przywódca).
- Ion Antonescu – Conducător. Nicolae Ceauşescu, lider rumuńskiej partii komunistycznej, również używał tego tytułu.
- Jef van de Wiele – Landsleider van het Vlaamsche Volk („Przywódca Narodu Flamandzkiego”).
- Kārlis Ulmanis – Vadonis[7].
- Jozef Tiso – Vodca.
- Józef Stalin – вождь (Wożd’ – Przywódca, Lider).
- Kim Ir Sen – 위대한 수령 Widaehan Suryeong („Wielki Przywódca”).
- Kim Dzong Il – 친애하는 지도자 Chinaehaneun Jidoja („Ukochany Przywódca”).
- Léon Degrelle – Chef-du-People-Wallon („Przywódca Narodu Walońskiego”).
- Muammar Kaddafi – „Przywódca Braci i Rewolucji”.
- Nursułtan Nazarbajew – Ұлт Лидері („Przywódca Narodu”).
- Omar Torrijos Herrera – Líder Máximo de la Revolución Panameña („Najwyższy Przywódca Rewolucji Panamskiej”).
- Oswald Mosley – The Leader.
- Rafael Trujillo – El Jefe („Szef”).
- Saparmyrat Nyýazow – Türkmenbaşy („Przywódca Wszystkich Turkmenów”)
- Staf de Clerq – den Leider.
- Subhas Czandra Bose – Netaji („Szanowany Przywódca”).
- Tomáš Krejčí – Vůdce.
- Vidkun Quisling – Fører.
Zobacz też
Przypisy
- ↑ Słownik Wyrazów Obcych.
- ↑ Fuhrer, dexonline.ro, [dostęp: 1 stycznia 2017].
- ↑ Rozmowy przy stole, Wyd. Charyzma 1996, s. 178, ISBN 83-85820-02-7.
- ↑ Münchener Studien zur Politik. T. 9. Beck, 1969, s. 22.
- ↑ W. Pyta, Hitler: Der Künstler als Politiker und Feldherr. Eine Herrschaftsanalyse, München 2015. (Odczyt z Google Books).
- ↑ Gert Kerschbaumer: Faszination Drittes Reich: Kunst und Alltag der Kulturmetropole Salzburg. O. Müller, 1988, s. 53, 55. ISBN 978-3-7013-0732-6.
- ↑ Jerzy Wojciech Borejsza, Szkoły Nienawiści, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 2000, ISBN 83-04-04482-X.
Linki zewnętrzne
- Mundury Führera III Rzeszy, [dostęp: 1 stycznia 2017].
- Means Used by the Nazi Conspiractors in Gaining Control of the German State (Part 4 of 55), fcit.usf.edu.com, [dostęp: 1 stycznia 2017].
- http://woerterbuchnetz.de/DWB/?lemid=GF11131, woerterbuchnetz.de, [dostęp: 1 stycznia 2017].
- Umundurowanie Führera III Rzeszy, militariacollection.com, [dostęp: 1 stycznia 2017].