Teoria literatury
Teoria literatury, przez niektórych badaczy nazywana "filozofią literatury" – nauka, której przedmiotem badań jest literatura, ale w odróżnieniu od historii literatury nie skupia się na periodyzacji zjawisk literackich, nie jest również tożsama z poetyką, która zajmuje się budową dzieła literackiego. Pojęcie pojawiło się w latach sześćdziesiątych XX wieku w pracach angielskich badaczy. We współczesnej teorii literatury daje się zauważyć następujące tendencje:
- Powiązania z dziedzinami typu: epistemologia, ontologia, psychologia
- Analiza własnej historii
- Próba zawężenia przedmiotu badań
- Próba ustalenia jednej obowiązującej teorii
Można wyróżnić dwa podstawowe nurty badań teoretyczno-literackich:
- synchroniczna teoria literatury, badająca składniki dzieł literackich in statu nascendi,
- diachroniczna teoria literatury, zwana też poetyką historyczną, badająca głównie przekształcenia zjawisk z zakresu teorii literatury w historii literatury.
Współczesne, najbardziej znane prace polskie z dziedziny teorii literatury to:
- M. Głowiński, A. Okopień-Sławińska, J. Sławiński, Zarys teorii literatury, Warszawa 1975,
- Zofia Mitosek Teorie badań literackich, Warszawa 1998
- Teoretycznoliterackie tematy i problemy, wybór Danuta Ulicka, Warszawa 2003
- Anna Burzyńska, Michał Paweł Markowski Teorie literatury XX wieku, Kraków 2006
Zobacz też: