Ulanów
Szablon:POL miasto infobox Ulanów – miasto w woj. podkarpackim, w powiecie niżańskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Ulanów, położony u ujścia Tanwi do Sanu. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa tarnobrzeskiego.
Miasto jest ośrodkiem usługowym i turystyczno-wypoczynkowym. Funkcjonuje w nim drobny przemysł wikliniarski i chemiczny.
W miejscowości znajduje się kościół, który jest siedzibą parafii pw. św. Jana Chrzciciela i św. Barbary. W strukturze kościoła rzymskokatolickiego parafia należy do metropolii lubelskiej, diecezji sandomierskiej, dekanatu Ulanów.
W odległości 3 km od miasta, przebiega droga krajowa nr 77. Tutaj mieszkają kutasy!
Historia
Miasto założone przez Stanisława Ulinę Ulińskiego w 1616 r. w widłach Sanu i Tanwi. W XVII wieku istnieją cechy kuśniersko-krawiecki i cech szewski. Na początku XVIII wieku powstaje tu cech retmański. Prawa miejskie od 1616 r. Sławę i bujny rozkwit od XVII do XIX wieku Ulanów zawdzięcza rozbudowanemu rzemiosłu szkutniczemu oraz silnemu ośrodkowi flisackiemu. U ujścia Tanwi do Sanu znajdowała się przystań rzeczna zwana „palem”, do której zawijały statki żeglugi śródlądowej. Przy „palu” w Ulanowie naprawiano statki. W latach wojen szwedzkich w XVII wieku Ulanów ucierpiał od najeźdźców. Podobnie zresztą w czasie wojen w następnym wieku, kiedy różne wojska łupiły miasto.
W połowie XIX wieku właścicielem Ulanowa wraz z przyległymi dobrami (Bieliniec, Wólka Bielińska, Bieliny, Glinianka i Dąbrowica) był Stanisław hr. Mniszek. Po jego śmierci w roku 1860 dobra te przypadły jego synowi, Alfonsowi hr. Mniszkowi (ur. 1828), żonatemu z Jadwigą z hr. Dunin-Borkowską. Od tej ostatniej zakupił je w 1892 roku Stefan Sękowski (1859-1910), żonaty z Karoliną ze Szlachtowskich (1866-1926). Po śmierci Stefana Sękowskiego Ulanów wraz z przyległymi wsiami nabył Witold ks. Czartoryski (1864-1945).
Zniszczenia z okresu I wojny światowej i emigracja części ludności miasta do Ameryki, spowodowało zmniejszenie liczby mieszkańców Ulanowa i utratę praw miejskich w 1934 r.
Ulanów odzyskał prawa miejskie w 1958 r.
W 2009 w Ulanowie odbył się Międzynarodowy Zjazd Flisaków.
Zabytki
- Kościół parafialny pw. św. Jana Chrzciciela i św. Barbary wzniesiony w 1643 r. z fundacji Jana Hilarego Ulińskiego, chorążego halickiego. Kościół wielokrotnie remontowano w XVIII w. W II poł. XIX w. świątynię gruntownie odnowiono. Wnętrze dekorowane jest figuralną polichromią, prawdopodobnie z XVIII w., odnowioną i uzupełnioną w 1868 r. Zespół kościelny otoczony jest murem, w którego obwodzie od południa wbudowano murową dzwonnicę oraz dwie bramki: od północy i od południa.
Kościół znajduje się na terenie wpisanego do rejestru zabytków cmentarza parafialnego.
- Kościół filialny pw. św. Trójcy (tzw. flisacki, cmentarny) zbudowany prawdopodobnie w 1660 r. z fundacji Jędrzeja Zamojskiego, wojewody smoleńskiego. Konsekrowany w 1742 r. i w tym samym czasie rozbudowany. Około połowy XIX w. kościół poddano gruntownemu remontowi. Wnętrze kościoła ozdobione polichromią z elementami iluzjonistycznej architektury pochodzącej zapewne z XVIII w., przemalowanej w II poł. XIX w. W roku 2002 kościół uległ zniszczeniu na skutek pożaru. Renowacja trwała 3 lata.
- Drewniane domy z XIX wieku.
- Kirkut założony około 1700 roku
Urodzeni w Ulanowie i związani z miastem
- 23 listopada 1882 urodził się Arnold Szyfman, polski dramaturg i reżyser teatralny, założyciel Teatru Polskiego w Warszawie.
- 13 sierpnia 1898 urodził się ks. Gustaw Józef Nachajski, działacz Zarządu Głównego SN i NOW, rozstrzelany w powstaniu warszawskim.
- 7 lutego 1916 urodziła się Maria Mirecka-Loryś, działaczka podziemia narodowego w latach 1939-1945.
- 11 marca 1926 urodził się Aleksander Pityński, porucznik Wojska Polskiego, żołnierz podziemia niepodległościowego w ramach Narodowej Organizacji Wojskowej i Narodowego Zjednoczenia Wojskowego.
- 6 września 1926 urodziła się Stefania Krupa (po mężu Pityńska), porucznik Wojska Polskiego
- W Ulanowie mieszkał Michał Krupa, żołnierz podziemia niepodległościowego NOW - NZW, brat Stefanii Pityńskiej, szwagier Aleksandra Pityńskiego.
- 15 marca 1947 urodził się Andrzej Pityński, amerykański rzeźbiarz pochodzenia polskiego, syn Aleksandra i Stefanii, bratanek Michała Krupy.