Pancerniki typu Dingyuan
Okręty typu Dingyuan (Ting Yuan) – dwa chińskie pancerniki z końca XIX wieku: "Dingyuan" ("Ting Yuan") i "Zhenyuan" ("Chen Yuan"), zbudowane w niemieckiej stoczni Vulcan w Szczecinie. Utracone zostały podczas wojny japońsko-chińskiej 1894-1895; jeden z nich, zdobyty przez Japonię, służył następnie w marynarce japońskiej do 1911 roku jako pancernik obrony wybrzeża "Chin'en".
.jpg)
| |
| Kraj budowy | |
|---|---|
| Użytkownicy |
|
| Stocznia | |
| Wejście do służby | |
| Wycofanie |
1911 |
| Zbudowane okręty |
2 |
| Dane taktyczno-techniczne | |
| Wyporność |
7220 t normalna |
| Długość |
93,88 m |
| Szerokość |
17,98 m |
| Zanurzenie |
6,1 m |
| Napęd |
2 maszyny parowe, 8 kotłów parowych, moc siłowni 7500 KM, 2 śruby napędowe |
| Prędkość |
15,7 węzłów |
| Zasięg |
4500 Mm/10 węzłów |
| Załoga |
350 |
| Uzbrojenie |
4 działa 305 mm L/20 (2xII), |
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
Historia powstania i opis
Pancerniki typu Dingyuan zostały zamówione przez Chiny w niemieckiej stoczni AG Vulcan Stettin w związku z rozwojem chińskich sił zbrojnych w ramach polityki tzw. samoumacniania, pod koniec XIX wieku. Ich konstrukcja wywodziła się z rozwinięcia pancerników centralnobateryjnych typu Sachsen[1]. W momencie konstrukcji były nowoczesnymi okrętami pancernymi, lecz rozwój techniki morskiej spowodował ich szybkie zestarzenie się. Były one największymi i najsilniejszymi okrętami oraz jedynymi pancernikami floty Chin cesarskich. Ich uzbrojenie stanowiły 4 działa 305 mm Kruppa, umieszczone w dwóch wieżach umieszczonych diagonalnie na śródokręciu: pierwsza prawoburtowa, za nią lewoburtowa, na obu pancernikach[1] (wbrew spotykanym informacjom w publikacjach, że Dingyuan miał dziobową wieżę po lewej burcie[2]). Rozmieszczenie wież, aczkolwiek stosowane w tym czasie, było jednak mało udane, gdyż wszystkie 4 działa nie mogły prowadzić ognia na tę samą burtę, z powodu ryzyka spowodowania zniszczeń na pokładzie od podmuchu dział z przeciwległej burty. Wszystkie cztery działa mogły teoretycznie prowadzić ogień jedynie na wprost dokładnie w kierunku dziobu, a w pozostałym zakresie cele ostrzeliwały dwa działa. Barbety wież były osłonięte wspólnym pancerzem, tworząc rodzaj pancernej cytadeli. Ponadto, między wieżami znajdowało się opancerzone stanowisko dowodzenia. Burtowy pas pancerny miał długość 44 m[2] i grubość 356 mm, zmniejszającą się w dolnej części do 203 mm, a w górnej do 254 mm[3]. Sięgał do górnego pokładu i wraz z dwoma poprzecznymi grodziami takiej grubości z przodu i tyłu tworzył cytadelę, chroniąca kotłownie, maszynownie i komory amunicyjne i nakrytą pokładem grubości 76 mm. Od dziobu i rufy, poza cytadelą, rozciągał się wewnętrzny pokład pancerny w rejonie linii wodnej, grubości 76 mm. Na śródokręciu okręty mogły przenosić dwa 16-tonowe parowe kutry torpedowe.
Okręty
Zbudowano dwa okręty: "Dingyuan" (chin. trad.: 定遠, w chin. upr.: 定远, w transkrypcji pinyin: "Dìngyǔan", brzmienie nazwy w tradycyjnej transkrypcji zachodniej Ting Yuan, spotykana także pisownia "Ting-yuën", pol. "wieczny pokój") i "Zhenyuan" (chin. trad.: 鎮遠, w chin. upr.: 镇远, pinyin: "Zhènyuăn", spotykana także starsza pisownia Chen Yuan, "Chen-yuën", pol. "uderzający z daleka"[4]). Koszt wynosił ok. 6,2 miliona marek[1].
| Nazwa | rozpoczęcie budowy | wodowanie | wejście do służby |
|---|---|---|---|
| "Dingyuan" ("Ting Yuan") | 31 marca 1881[5] | 28 grudnia 1881 | październik 1885 |
| "Zhenyuan" ("Chen Yuan") | marzec 1882[6] | 28 listopada 1882 | październik 1885 |
"Dingyuan" rozpoczął próby morskie już w maju 1883, a Zhenyuan" w marcu 1884, lecz dostawa pancerników została wstrzymana z powodu wojny Chin z Francją. W końcu oba pancerniki i krążownik "Jiyuan" opuściły Kilonię 3 lipca 1885 i pod niemiecką banderą handlową dopłynęły w październiku do Dagu w Chinach, gdzie zostały przyjęte do służby[1]. Specjalnie w celu zwalczania nowych pancerników chińskich, Japonia podjęła budowę silnie uzbrojonych w pojedyncze działo 320 mm krążowników typu Matsushima.
Służba
"Dingyuan" był okrętem flagowym floty chińskiej. Oba pancerniki uczestniczyły w działaniach wojny japońsko-chińskiej i brały udział w głównej bitwie u ujścia Yalu 17 września 1894. Były potężniejsze od ówczesnych okrętów japońskich, jednak na skutek ograniczeń wynikających z rozmieszczenia artylerii, nienajlepszego wyszkolenia marynarzy chińskich, a także faktu, że – jak się okazało – część zapasu amunicji stanowiły pociski ćwiczebne, pancerniki nie odniosły sukcesów, oprócz uszkodzenia krążownika "Matsushima". Z kolei, japońskie okręty, ostrzeliwując pancerniki szybkostrzelnymi armatami średniego kalibru, nie mogły zagrozić ich pływalności, lecz spowodowały duże zniszczenia w ich nieopancerzonych nadbudówkach.
Oba okręty przeszły następnie do Weihaiwei, gdzie wzięły udział w obronie bazy podczas jej oblężenia przez Japończyków. W nocy z 4 na 5 lutego 1895 "Dingyuan" został storpedowany przez japoński torpedowiec Nr 10, po czym został osadzony na płyciźnie. Wrak wysadzono dodatkowo w powietrze w nocy z 16 na 17 lutego. Pancernik "Zhenyuan" osiadł jeszcze w listopadzie na mieliźnie w Weihaiwei, częściowo wyremontowany, został ostatecznie, 17 lutego, przejęty przez Japończyków po kapitulacji twierdzy 12 lutego.
"Zhenyuan" został następnie wyremontowany i wcielony 16 marca 1895 do japońskiej służby jako pancernik II klasy "Chin'en". Uzbrojenie częściowo zmieniono na 4 działa 305 mm, 4 działa 152 mm, 2 działa 57 mm, 8 działek 47 mm i 2 działka 37 mm (działo 150 mm w wieży dziobowej zamieniono na 152 mm, rufową wieżę działa 150 mm zastąpiono przez działo 152 mm w masce pancernej i dodano dwa takie działa na skrzydłach nadbudówki w części rufowej, natomiast działa mniejszych kalibrów ustawiono na nadbudówce i pokładzie)[3]. Brał udział w wojnie japońsko-rosyjskiej, uczestnicząc w 1904 w blokadzie Port Artur. W charakterze wspomagającym wchodził w skład zespołów japońskich podczas bitwy na Morzu Żółtym 10 sierpnia 1904 i pod Cuszimą 27 maja 1905, nie biorąc bezpośrednio udziału w walce. Po wojnie, 12 grudnia 1905 przeklasyfikowany na pancernik obrony wybrzeża. Wycofany ze służby 1 kwietnia 1911, następnie sprzedany na złom w 1912.
Zbudowana przez zarząd portu Weihai w Chinach pełnowymiarowa pływająca replika "Dingyuan" jest obecnie atrakcją turystyczna w tym mieście[7].
Dane techniczne
- wyporność:
- normalna 7220 t
- pełna 7670 t[8]
- wymiary: długość / szerokość / zanurzenie: 93,88 / 17,98 / 6,1 m
- siłownia: 2 poziome 3-cylindrowe maszyny parowe compound (dwukrotnego rozprężania), moc indykowana: 7200 KM ("Zhenyuan") lub 6200 KM ("Dingyuan")[1], 8 cylindrycznych kotłów parowych, 2 śruby
- prędkość maksymalna: 15,7 węzłów (inne dane: 14,5 w)
- zapas węgla: normalny 650 t, maksymalny 1000 t
- zasięg: 4500 mil morskich przy prędkości 10 węzłów
- załoga: 350 (inne dane 360-378)[9]
Uzbrojenie: (oryginalne)
- 4 działa kalibru 305 mm Krupp w 2 wieżach diagonalnie (2xII)
- 2 działa 150 mm L/30[10] w 2 wieżach na dziobie i rufie (2xI)
- 6 działek 37 mm[1] lub wg innych źródeł, 8 dział 10-funtowych i 2 6-funtowe (57 mm)[3]
- 3 stałe wyrzutnie torped 356 mm (jedna na rufie, dwie w burtach przed cytadelą)
Opancerzenie: (pancerz compound)
- burty: 356-203 mm (pas pancerny 44 × 3 m)
- pokład pancerny: 76 mm
- wieże artylerii głównej: 152 mm[3] (inne dane: 25 mm[1])
- barbety: 305 mm
- wieże dział 152 mm: 51 mm[3] (inne dane: 76 mm[1])
- stanowisko dowodzenia: 203 mm
- ↑ a b c d e f g h i R.N.J. Wright (op.cit.)
- ↑ a b c Conway's..
- ↑ a b c d e f S.Suliga (op.cit.
- ↑ Polskie tłumaczenia na podst. R.N.J. Wright (op.cit.)
- ↑ Położenie stępki "Dingyuan" 31. 3. 1881 wg R.N.J. Wright (op.cit.). Według Conway's... – 1879
- ↑ Położenie stępki "Zhenyuan" marzec 1881 wg R.N.J. Wright (op.cit.). Według Conway's... i S.Suliga (op.cit.) – 1880
- ↑ Andrew Burke, Damian Harper: China. Lonely Planet, 2007, s. 235, seria: Country Guides. ISBN 978-1-74059-915-3.
- ↑ Wyporność 7220/7670 t wg Conway's... i S. Suliga (op.cit).
- ↑ Załoga 350 wg Conway's..., 363 wg R.N.J. Wright (op.cit.)
- ↑ Długość lufy dział 150 mm: L/30 wg S.Suliga (op.cit.), L/35 wg R.N.J. Wright (op.cit.), L/40 wg Conway's...
Bibliografia
- (ang.) Roger Chesneau, Eugène Kolesnik: Conway's All the World's Fighting Ships, 1860-1905, Conway Maritime Press, London, 1979, s.395, ISBN 0-85177-133-5
- (ros.) Siergiej Suliga (С. Сулига): Korabli Russko-Japonskoj wojny 1904-1905. Czast 2. Japonskij fłot (Корабли Русско – Японской войны 1904-1905 гг. Часть 2. Японский флот), Moskwa: Askold, 1993, ISBN 5-86579-001-3
- (ang.) Richard N.J. Wright: The Chinese Steam Navy, 1862-1945, Chatham Publishing, 2001, s.50-53 i in., ISBN 1861761449