Komórki NK

Komórki NK (ang. Natural Killer - naturalni zabójcy) — główna grupa komórek układu odpornościowego odpowiedzialna za zjawisko naturalnej cytotoksyczności. Zostały odkryte w latach 70. u osób zdrowych, wśród których nie spodziewano się odpowiedzi przeciwnowotworowej. Okazało się, że taka odpowiedź jednak występuje i jest silniejsza niż u osób zdrowych. Obok komórek NK za taki efekt odpowiadają hipotetyczne komórki NC. Ze względu na swoje właściwości komórki NK są zaliczane do komórek K. Efekt cytotoksyczny jest widoczny już po 4 godz. od kontaktu z antygenem i standardowo testuje się go na linii białaczkowej K562.

Komórki NK pochodzą od wspólnej komórki progenitorowej limfocytów. Wydaje się, że podlegają selekcji (świadczy o tym zjawisko oporności hybrydy), jednakże mechanizm tej selekcji nie jest znany.

Głównymi zadaniami komórek NK jest uczestnictwo we wczesnych fazach odpowiedzi nieswoistej oraz nadzorze immunologicznym. Dzieje się tak ze względu na to, że komórki NK te podlegają aktywacji, gdy sprawdzana przez nie komórka organizmu nie posiada na swojej powierzchni białek MHC klasy I, bądź gdy ich stężenie jest obniżone. Taka sytuacja jest powszechna przy zakażeniach wirusowych oraz w przypadku komórek nowotworowych.

Komórki NK charakteryzują się morfologią LGL i jądrem w kształcie nerki. Na powierzchni można stwierdzić markery białkowe w postaci białka CD16 i czasami CD56, przy jednoczesnym braku CD3.

Komórki NK silnie reagują na niektóre cytokiny: IL-2, IL-4, IFN-&alpha i IFN-&beta. Hamująco działają: prostaglandyna E2 oraz TGF-&beta

Receptory odpowiedzialne za sprawdznie obecności białek MHC klasy I to cząsteczki immunoglobulinopodobne (KIR, NCR, ILT, LAIR), receptory lektynowe (mysie Ly-49) oraz receptory z rodziny CD94/NKG2.

Cytotoksyczność komórek NK wynika głównie z wyrzucenia zawartości ziaren cytoplazmatycznych, zawierających substancje wywołujące śmierć komórki docelowej.