Kazimierz Stankiewicz: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Birczanin (dyskusja | edycje)
m →‎Życiorys: drobne redakcyjne
Linia 17:
 
== Życiorys ==
W 1829 rozpoczął naukę w [[I Liceum Ogólnokształcące im. Bartłomieja Nowodworskiego w Krakowie|Gimnazjum św. Anny w Krakowie]], ale go nie ukończył. Przyjaźnił się z poetą [[Edmund Wasilewski|Edmundem Wasilewskim]]. W latach trzydziestych należał do organizacji konspiracyjnej, działającej na terenie [[Wolne Miasto Kraków|Wolnego Miasta Krakowa]], a kierowanej przez adiunkta UJ [[Ludwik Gorzkowski|Ludwika Gorzkowskiego]]. We wrześniu 1838 wspólnie z Antonim Lewickim i Józefem Zagórowskim zabili wykonując wyrok Szymona Celaka, kramarza tytoniu, a zarazem agenta rosyjskiego. Stankiewicz zdołał uciec został jednak aresztowany. W trakcie brutalnego śledztwa nabawił się jąkania, które mu zostało do końca życia. Proces przed sądem pierwszej instancji w Krakowie w obawie przed zamieszkami miasto było patrolowane przez wojsko, a na Rynku stacjonowało pół baterii dział. Stankiewicz został skazany na śmierć, zaś jego towarzysze na długoletnie więzienie. Sąd apelacyjny nie uznał jednak morderstwa za pospolite, a uwzględniwszy przy tym młody wiek skazanego zamienił mu wyrok na 20 lat więzienia. Jako jedyny ze skazanych odsiadywał go Stankiewicz w Krakowie.

Odzyskał wolność 23 lutego 1846 gdy wybuchło [[powstanie krakowskie]] i więzienie obsadziła straż obywatelska. Po stłumieniu powstania zapewne ukrywał się. Wg [[Stanisław Wasylewski|Stanisława Wasylewskiego]] 4 listopada 1847 na Plantach nieopodal kościoła Kapucynów wspólnie z drugim zamachowcem zabił jednego ze swoich oprawców powszechnie znienawidzonego komisarza Józefa Zajączkowskiego. Władze austriackie nigdy nie wykryły i nie osądziły sprawców, a historycy piszący o Zajączkowskim nie ustalili ich tożsamości. Zaraz po zamordowaniu Zajączkowskiego zbiegł za granicę, kilka lat spędził we Francji.

Do Galicji powrócił prawdopodobnie w połowie lat pięćdziesiątych. Otrzymał posadę administratora w majątku Izdebnik i wstąpił do Towarzystwa Gospodarczo-Rolniczego w Krakowie. W tym czasie ożenił się z Wiktorią Tokarską, córką Aleksandra, zarządcy owczarni u Potockich w Łańcucie. Nic nie wiadomo o udziale Stankiewicza w [[Powstanie styczniowe|powstaniu styczniowym]], na uwagę zasługuje jego przyjaźń z kilkoma byłymi powstańcami [[Edmund Matejko|Zygmuntem]] i [[Jan Matejko|Janem]] Matejkami, [[Edward Brudzewski|Edwardem Brudzewskim]], Edwardem Heppem, stanowiąca być może ślad po wspólnej walce w 1863. W 1873 otrzymał posadę zarządcy oddziału zastawniczego - lombardu Kasy Oszczędności miasta Krakowa; zawdzięczał ją [[Marceli Jawornicki|Marcelemu Jawornickiemu]], niegdyś powstańcowi listopadowemu, który chętnie zatrudniał w podległej sobie instytucji dawnych spiskowców. Już jako wdowiec, w Krzesławicach u Jana Matejki, poznał Stankiewicz Janinę (Joannę) Rogowską (zm. 1915), nauczycielkę domową języków polskiego i francuskiego. 17 stycznia 1880 zawarł z nią małżeństwo. W salonie Stankiewiczów bywali [[Józef Szujski]], [[Władysław Łuszczkiewicz]], [[Karol Estreicher (starszy)|Karol Estreicher]]. Parę miesięcy po ślubie przyjęli Stankiewiczowie na wychowanie siostrzeńca Joanny, Stanisława Wyspiańskiego. Żywo interesujący się sprawami kultury i oczytany, wywarł Stankiewicz. znaczny wpływ na dojrzewanie intelektualne wychowanka. W zasobnej bibliotece wuja znalazł Wyspiański szeroki wybór klasyków literatury starogreckiej i europejskiej, dzieła polskich romantyków oraz prace historyczne. Stankiewicz wyszukiwał w krakowskich księgarniach książki i reprodukcje dzieł malarskich, ułatwił Wyspiańskiemu korzystanie ze zbiorów Muzeum Narodowego, któremu dyrektorował Łuszczkiewicz, polecił opiece artystycznej Jana Matejki i finansował pobyt w Paryżu. Z kolei przyjaźń z Janem Matejką sprawiła, że został Stankiewicz proszony przez malarza o przyjęcie obowiązków opiekuna sądowego jego żony, [[Teodora Matejko|Teodory]], w czasie procesu o jej ubezwłasnowolnienie w 1888.

Stankiewicz zmarł w Krakowie zaziębiwszy się podczas przeprowadzki z ulicy Zacisze 2 na ulicę [[Ulica Westerplatte w Krakowie|Kolejową]] 1 pochowany został na [[Cmentarz Rakowicki|cmentarzu Rakowickim]] (kw. Ib).
 
== Bibliografia ==