Hierarchia kościelna: Różnice pomiędzy wersjami

Do sprawowania większości funkcji konieczne jest posiadanie odpowiedniego stopnia hierarchii duchowieństwa, np. tylko biskup może być [[papież]]em (jeżeli wybrany nie ma sakry biskupiej, to zostaje nim w momencie jej przyjęcia). Jednak istnieją wyjątki od tej reguły, np. dawniej, aby otrzymać godność kardynała, w ogóle nie trzeba było być duchownym, a otrzymywali ją np. niektórzy ministrowie (obecnie [[Kodeks prawa kanonicznego z 1983|prawo kanoniczne]] wymaga co najmniej święceń prezbiteratu).

[[Duchowieństwo diecezjalne|Księża diecezjalni]] (czasem też zakonni) mogą być wyróżnieni przez papieża godnością prałata niższego stopnia (honorowaną w całym Kościele katolickim) -– kapelana honorowego Jego Świątobliwości (prałata)<ref>Wcześniej papież mógł nadawać także tytuły protonotariusza apostolskiego (infułata) oraz prałata honorowego Jego Świątobliwości. Z polecenia papieża Franciszka oba tytuły już nie są nadawane księżom diecezjalnym, zostały jednak zachowane w organizacji Kurii Rzymskiej.</ref>, a przez biskupa -– godnością [[kanonik]]a katedralnego lub kolegiackiego, gremialnego lub honorowego oraz [[Rochettum et Mantolettum|przywilejem noszenia rokiety i mantoletu]] (kanonika).

* [[biskup diecezjalny]] (stoi na czele [[diecezja|diecezji]]) / [[Opactwo terytorialne|opat terytorialny]] / [[wikariat apostolski|wikariusz apostolski]] / [[prefektura apostolska|prefekt apostolski]] / [[Prałatura terytorialna|prałat terytorialny]];

W Kościele władze: ustawodawcza, wykonawcza i sądownicza są skupione w rękach papieża, metropolitów i biskupów diecezjalnych. Najwyższą funkcją kościelną jest urząd papieża. Papieżowi podlegają (według sprawowanych urzędów) kolejno: arcybiskupi metropolici, biskupi diecezjalni wraz z ich wikariuszami generalnymi i biskupimi, dziekani, proboszczowie (oraz ewentualnie rektorzy kościołów) i wikariusze parafialni. Służąc Kościołowi powszechnemu, Ojciec Święty swobodnie dysponuje Kurią Rzymską. Ojca Świętego mogą reprezentować legaci (nawet będący kardynałami), na przykład nuncjusze apostolscy -– z reguły będący arcybiskupami tytularnymi. Nuncjusze są równi ambasadorom nadzwyczajnym i pełnomocnym (z reguły są dziekanami Korpusu Dyplomatycznego), którym oddaje się tyle salw armatnich, co marszałkom. Odpowiednikiem premiera jest sekretarz stanu Stolicy Apostolskiej, natomiast pierwszeństwo wśród kardynałów ma [[Dziekan Kolegium Kardynalskiego|dziekan kolegium kardynalskiego]].

W wojsku hierarchia duchowieństwa jest złączona ze stopniami wojskowymi. Tak więc wikariusz ma stopień etatowy kapitana, starszy wikariusz -– majora, proboszcz -– podpułkownika lub pułkownika, dziekan -– pułkownika, generalny dziekan -– generała brygady, biskup polowy -– generała dywizji, nuncjusz odpowiada stopniowi generała czterogwiazdkowego (nie należy jednak rozumieć, że np. każdy biskup jest odpowiednikiem generała dywizji).

Każdy z duchownych w hierarchii charakteryzuje się materialnymi oznakami swojej pozycji. Oznaką godności papieża, kardynała i biskupa jest pierścień. Papież używa białej sutanny z takim samym pasem i piuską. Kardynał używa szkarłatnego pasa i piuski w tym samym kolorze. Fioletowa piuska jest noszona przez biskupa, prałata terytorialnego i opata terytorialnego. Można też się spotkać z czarną piuską jako oznaką kapłana i diakona -– duchownych diecezjalnych. W Kościele prawosławnym biały kłobuk z krzyżykiem jest oznaką metropolity, czarny kłobuk z krzyżykiem -– arcybiskupa, a czarny kłobuk bez krzyżyka -– biskupa.

=== Precedencja w Kościele katolickim ===

* po święceniach diakonatu -– [[diakon]];

* po święceniach prezbiteratu -– [[prezbiter]];

* po święceniach biskupich -– [[biskup]].

* [[Wikariusz|'''[[wikariusz]]''']] '''parafialny''' -– duchowny po święceniach prezbiteratu wyznaczony przez ordynariusza do pomocy proboszczowi w zarządzaniu parafią;

* [[Rezydent (ksiądz)|'''rezydent''']] -– duchowny po święceniach prezbiteratu pomagający w pracach duszpasterskich, ale nie włączający się w obowiązki wikariusza z różnych powodów (emeryci, studenci, urzędnicy kościelni i będący na urlopach zdrowotnych);

* [[Proboszcz|'''[[proboszcz]]''']] -– duchowny po święceniach prezbiteratu zarządzający parafią.

* '''[[Dziekan (Kościół katolicki)|dziekan]]''' -– duchowny po święceniach prezbiteratu zarządzający dekanatem;

* '''wicedziekan''' -– duchowny po święceniach prezbiteratu pomagający dziekanowi w zarządzaniu dekanatem.

* '''superior''' -– duchowny po święceniach prezbiteratu zarządzający misją sui iuris.

* '''prefekt apostolski''' -– duchowny co najmniej po święceniach prezbiteratu zarządzający w imieniu Papieża prefekturą apostolską.

* [[Wikariusz|'''wikariusz apostolski''']] -– duchowny co najmniej po święceniach prezbiteratu zarządzający w imieniu biskupa diecezjalnego wikariatem apostolskim.

* '''prałat terytorialny''' -– duchowny co najmniej po święceniach prezbiteratu zarządzający prałaturą terytorialną.

* '''[[Biskup diecezjalny|biskup]] (w diecezji) lub arcybiskup diecezjalny (w archidiecezji)''' -– duchowny po święceniach biskupich zarządzający diecezją (biskup diecezjalny) lub archidiecezją (arcybiskup diecezjalny);

* '''wikariusz generalny''' -–  duchowny co najmniej po święceniach prezbiteratu wyznaczony przez biskupa diecezjalnego do pomocy w zarządzaniu całą diecezją jako jego pełnomocnik;

* '''wikariusz biskupi''' -– duchowny sprawujący [[Władza wykonawcza|władzę wykonawczą]] w części diecezji lub w części spraw.

* '''[[metropolita]]''' -– duchowny po święceniach biskupich będący zwierzchnikiem metropolii.

* '''promotor sprawiedliwości''' – duchowny wykrywający i ścigający [[Przestępstwo|przestępstwa]] oraz wnoszący i popierający akt oskarżenia przed kurią, kościelny odpowiednik [[Prokurator|prokuratoraprokurator]]a;

* [[Prepozyt|'''[[prepozyt]]''']] -– kanonik, przewodniczący kapitułą katedralną;

* [[Scholastyk|'''[[scholastyk]]''']] -– kanonik sprawujący nadzór nad szkołami diecezjalnymi;

* [[Kustosz|'''[[kustosz]]''']] -– kanonik zarządzający majątkiem kapituły katedralnej;

* '''[[Prymasprymas]]''' -– arcybiskup, przewodniczący konferencji episkopatu.

* '''[[Nuncjusznuncjusz apostolski]]''' -– ambasador Stolicy Apostolskiej w danym kraju.;

** [[archidiakon]],;

** [[protodiakon]];.

** [[prałat]],;

** [[kanonik]];

* [[Generał (zakon)|przełożony generalny (generał)]] ;

** [[Patriarchat Konstantynopolitański|Ekumeniczny Patriarchat Prawosławny w Konstantynopolu]], ;

** [[Prawosławny patriarchat Aleksandryjski|Patriarchat Aleksandryjski]], ;

** [[Prawosławny Patriarchat Antiocheński|Patriarchat Antiocheński]], ;

** [[Prawosławny patriarchat Jerozolimy|Patriarchat Jerozolimski (Matka Cerkwi)]],.

** [[Rosyjski Kościół Prawosławny|Patriarchat Moskiewski i całej Rosji (członek pentarchii zamiast Rzymu)]];

** [[Serbski Kościół Prawosławny|Serbski Kościół Prawosławny (Patriarchat Serbski)]];

** [[Rumuński Kościół Prawosławny|Rumuński Kościół Prawosławny (Patriarchat Rumuński)]];

** [[Bułgarski Kościół Prawosławny|Bułgarski Kościół Prawosławny (Patriarchat Bułgarski)]];

** [[Gruziński Kościół Prawosławny|Gruziński Kościół Prawosławny (Patriarchat Gruziński)]] ;

** [[Cypryjski Kościół Prawosławny|Kościół Cypru]];

** [[Grecki Kościół Prawosławny|Kościół Grecji]] ;

** [[Albański Kościół Prawosławny|Albański Kościół Autokefaliczny]] ;

** [[Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny]] ;

** [[Kościół Prawosławny Czech i Słowacji|Kościół Prawosławny Ziem Czeskich i Słowacji]];

** [[Kościół Prawosławny w Ameryce]].

** [[Autonomiczna Cerkiew Prawosławna Góry Synaj|Autonomiczna Cerkiew Prawosławna Góry Synaj (Arcybiskupstwo Synaju)]] ;

** [[Fiński Kościół Prawosławny]];

** [[Japoński Kościół Prawosławny]];

** [[Mołdawski Kościół Prawosławny]].

* [[Patriarchapatriarcha]] / [[Katolikoskatolikos]];

* [[Metropolitametropolita]];

* [[Arcybiskuparcybiskup]].

* [[Protoprezbiterprotoprezbiter]] ;

* [[mitrat ]];

* [[Protojerejprotojerej]] .

Godności honorowe, przykładowo<ref name=p>[{{Cytuj stronę |url=http://www.old.cerkiew.pl/prawoslawie/text.php?id=248 ]|tytuł=Zarchiwizowana kopia |data dostępu=2014-09-09 |archiwum=https://web.archive.org/web/20140116122140/http://www.old.cerkiew.pl/prawoslawie/text.php?id=248 |zarchiwizowano=2014-01-16 }}</ref>:

* [[Protodiakonprotodiakon]],.

Godności zakonne<ref>{{cytuj stronę| url = http://www.cerkiew.pl/index.php?id=prawoslawie&a_id=28 | tytuł = Stopnie życia monastycznego | data dostępu = 9 grudnia 2009-12-09| autor = Grzegorz Szmyga | opublikowany = www.cerkiew.pl | praca = | data = | język =}}</ref>:

* [[Archimandrytaarchimandryta]] ;

* [[Ihumenihumen]] -– przełożony mnichów;

* [[Hieromnichhieromnich]] -– prezbiter będący zakonnikiem;

* [[Archidiakonarchidiakon]];

* [[Hierodiakonhierodiakon]] -– diakon będący zakonnikiem;

* Jeślijeśli któryś z mnichów przyjął [[Wielki schimnik|wielką schimę]], to do jego tytułu dodaje się przedrostek ''schi-'': schidiakon, schimnich, schiihumen, schiarchimandryta, itd.

* ''Instrukcja w sprawie szat, tytułów i godeł Kardynałów, Biskupów i Prałatów niższych stopni'' Stolica Apostolska 1969

* ''Nasi księża, nasi zakonnicy, nasze siostry -'' Bogumił Łoziński, Ks. Krzysztof Konecki -, Włocławek 1999

* ''Hierarchia rzymska'' -– Czesław Stryjewski, "Książka„Książka i Wiedza"Wiedza”, Warszawa 1963