Wikipedia

Strajk szkolny (1905): Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie
(Pokaż wszystkie zmiany oczekujące na przejrzenie)
[wersja przejrzana][wersja oczekująca na przejrzenie]
← poprzednia edycja
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
drobne merytoryczne
Mst25 (dyskusja | edycje)
33 edycje
źródła/przypisy
 
(Nie pokazano 29 wersji utworzonych przez 21 użytkowników)
Linia 1:
[[Plik:Włocławek-monument of strikers.JPG|thumb|Pomnik upamiętniający strajk o polską szkołę w 1905 roku we [[Włocławek|Włocławku]]]]
'''Strajk szkolny 1905 roku''' – [[strajk szkolny]] polskiej młodzieży, rozpoczęty 28 stycznia 1905 roku przez studentów warszawskiej Politechniki i Uniwersytetu w reakcji na [[Krwawa niedziela (Petersburg 1905)|petersburską krwawą niedzielę]]{{r|wiem}}. Pierwszą reakcją władz była decyzja o czasowym zamknięciu szkół w Warszawie do 20 lutego{{r|gimlic}}. Z czasem strajk rozszerzył się na młodzież warszawskich szkół średnich i zawodowych, a następnie w ciągu miesiąca na większe miasta ([[Sosnowiec]], [[Kalisz]], [[Łódź]], [[Częstochowa]], [[Piotrków Trybunalski]], [[Radom]], [[Kielce]], [[Łomża]], [[Pułtusk]], [[Siedlce]], [[Suwałki]]). Nai czele[[Tomaszów ruchu strajkowego stanęło Koło DelegatówMazowiecki]]). JesieniąStrajki dosolidarnościowe strajkuwybuchły przystąpilitakże uczniowiew wieluzaborze szkółpruskim wiejskich,(głównie w październikuWielkopolsce), odbyłktóre sięczęsto zjazdwymierzone nauczycielibyły ludowych,również zorganizowanyprzeciw przezprzymusowej [[Stefania Sempołowskagermanizacja|Stefanię Sempołowskągermanizacji]]{{r|wirszt}}. Strajk trwał do 1908, a w niektórych regionach kraju do 1918 roku{{r|wiem}}szkołach.
 
Na czele ruchu strajkowego stanęło Koło Delegatów. Jesienią do strajku przystąpili uczniowie wielu szkół wiejskich, w październiku odbył się zjazd nauczycieli ludowych, zorganizowany przez [[Stefania Sempołowska|Stefanię Sempołowską]]{{r|wirszt}}. Strajk trwał do 1908, a w niektórych regionach kraju do 1918 roku{{r|wiem}}.
Głównymi postulatami strajkujących było wprowadzenie do szkół języka polskiego jako wykładowego, powszechny i bezpłatny dostęp do edukacji, zniesienie policyjnego nadzoru nad młodzieżą szkolną{{r|wiem}}, wprowadzenie kontroli rodziców nad doborem kadry nauczycielskiej, zniesienie ograniczeń wyznaniowych, narodowościowych i stanowych w przyjmowaniu uczniów, wprowadzenie prawa kobiet do wyższego wykształcenia{{r|wirszt}}. Władze rosyjskie wyraziły ostatecznie zgodę na nauczanie w szkołach państwowych w języku polskim jedynie języka polskiego i religii, i zliberalizowało przepisy dotyczące tworzenia prywatnych szkół średnich, gdzie zakres stosowania języka polskiego był większy{{r|wiem}}.
 
Głównymi postulatami<ref>{{Cytuj |autor = Unknown authorUnknown author |tytuł = Polski: Odezwa studentów 1905 r. str.1 |data = 1905-03-18 |data dostępu = 2024-10-11 |url = https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Pismo_student%C3%B3w_UW_1905_s.1.jpg}}</ref><ref>{{Cytuj |autor = Unknown authorUnknown author |tytuł = Polski: Odezwa studentów 1905 r. str.2 |data = 1905-03-18 |data dostępu = 2024-10-11 |url = https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Pismo_student%C3%B3w_UW_1905_s.2.jpg}}</ref><ref>Odezwa studentów przedrukowana w piśmie "Gwiazda"[https://www.sbc.org.pl/dlibra/publication/303274] - str.6-7</ref> strajkujących było wprowadzenie do szkół języka polskiego jako wykładowego, powszechny i bezpłatny dostęp do edukacji, zniesienie policyjnego nadzoru nad młodzieżą szkolną{{r|wiem}}, wprowadzenie kontroli rodziców nad doborem kadry nauczycielskiej, zniesienie ograniczeń wyznaniowych, narodowościowych i stanowych w przyjmowaniu uczniów, wprowadzenie prawa kobiet do wyższego wykształcenia{{r|wirszt}}.
 
Władze rosyjskie wyraziły ostatecznie zgodę na nauczanie w szkołach państwowych w języku polskim jedynie języka polskiego i religii{{r|wiem}}. 14 października 1905 r. wydany został ukaz carski, który zezwalał osobom prywatnym i stowarzyszeniom oświatowym na zakładanie średnich szkół z polskim językiem nauczania<ref>Eugenia Podgórska (red.) Z dziejów Gimnazjum i Liceum im. Mikołaja Kopernika w Łodzi 1906-1973 (Materiały), Łódź 1973, s. 9.</ref>. Powstały pierwsze polskie szkoły. Utworzone zostały: [[XI Liceum Ogólnokształcące im. Mikołaja Reja w Warszawie|Gimnazjum 8-io klasowe im. Mikołaja Reja]], utrzymywane przez Zbór Ewangelicko-Augsburski w Warszawie<ref>Księga Pamiątkowa Gimnazjum im. Mikołaja Reja utrzymywanego przez Zbór Ewangelicko-Augsburski w Warszawie 1906–1926. Warszawa: Skład Główny w Księgarni Sp. Akc. Książnica-Atlas, 1927. s. 1.</ref> oraz [[I Liceum Ogólnokształcące im. Mikołaja Kopernika w Łodzi|Gimnazjum Polskie w Łodzi]], prowadzone przez Towarzystwo Uczelnia<ref>Eugenia Podgórska (red.) ''Z dziejów Gimnazjum i Liceum im. Mikołaja Kopernika w Łodzi 1906-1973'' (Materiały), Łódź 1973</ref>.
 
== Zobacz też ==
{{Commonscat|1905 school strike in Kingdom of Poland}}
* [[Strajk szkolny w Kielcach (1905)]]
* [[:Kategoria:Uczestnicy strajków szkolnych w okresie zaborów|Uczestnicy strajków szkolnych w okresie zaborów]]
 
{{== Przypisy|przypisy ==
<references>
<ref name="wiem">{{cytuj stronę | url = http://portalwiedzy.onet.pl/21620,,,,strajk_szkolny_1905,haslo.html | tytuł = Strajk szkolny 1905 | praca = Encyklopedia WIEM | opublikowany = Onet.Wiem | język = pl | data dostępu = 2013-05-25}}</ref>▼
<ref name="gimlicwiem">{{cytuj stronę | url = https://archive.is/20130705191930/http://wwwportalwiedzy.wladyslaw.eduonet.pl/index21620,,,,strajk_szkolny_1905,haslo.php?option=com_content&task=view&id=118&Itemid=183html | tytuł = UdziałStrajk uczniów w strajku szkolnymszkolny 1905 r. | opublikowanypraca = VIIIEncyklopedia LiceumWIEM Ogólnokształcące| iopublikowany 58= Gimnazjum imOnet. Króla Władysława IV w WarszawieWiem | język = pl | data dostępu = 2013-05-25}}</ref>
<ref name="wirsztgimlic">{{cytuj stronę | url = http://www.sztetlwladyslaw.orgedu.pl/pl/term/526,strajki-szkolne-1905-roku/index.php?option=com_content&task=view&id=118&Itemid=183 | tytuł = StrajkiUdział szkolneuczniów w strajku szkolnym 1905 rokur. | pracaopublikowany = WirtualnyVIII SztetlLiceum |Ogólnokształcące opublikowanyi =58 MuzeumGimnazjum Historiiim. ŻydówKróla PolskichWładysława IV w Warszawie | język = pl | data dostępu = 2013-05-25 | archiwum = https://web.archive.org/web/20131112193734/http://www.wladyslaw.edu.pl/index.php?option=com_content&task=view&id=118&Itemid=183 | zarchiwizowano = 2013-11-12}}</ref>
▲<ref name="wiemwirszt">{{cytuj stronę | url = httphttps://portalwiedzysztetl.onetorg.pl/21620,,,,strajk_szkolny_1905,haslo.htmlpl/slownik/strajki-szkolne-1905-roku | tytuł = StrajkStrajki szkolnyszkolne 1905 roku | praca = EncyklopediaWirtualny WIEMSztetl | opublikowany = Onet.WiemMuzeum Historii Żydów Polskich | język = pl | data dostępu = 20132019-0502-2511}}</ref>
}}
</references>
 
{{Kontrola autorytatywna}}
 
[[Kategoria:Historia oświaty]]
[[Kategoria:1905 w Królestwie Kongresowym]]
[[Kategoria:1906 w Królestwie Kongresowym]]
[[Kategoria:1907 w Królestwie Kongresowym]]
[[Kategoria:1908 w Królestwie Kongresowym]]
[[Kategoria:OpozycjaStrajki iszkolne kontestacjapod politycznazaborami]]
[[Kategoria:Strajki szkolne w Królestwie Kongresowym (1905–1908)]]
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/wiki/Strajk_szkolny_(1905)”