Wikipedia

Führer: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycja
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
m Wycofanie edycji użytkownika 46.205.213.78 (dyskusja). Autor przywróconej wersji to IOIOI.
Znacznik: Wycofanie zmian
m Wycofano edycję użytkownika 2001:A17:3960:4300:CCDA:633D:E5AF:3B1E (dyskusja). Autor przywróconej wersji to DawnyTest.
Znacznik: Wycofanie zmian
 
(Nie pokazano 34 wersji utworzonych przez 30 użytkowników)
Linia 1:
{{PolitykStanowisko infobox
|polityknazwa = AdolfFührer (wódz i kanclerz HitlerRzeszy)
|nazwa oryginalna = Führer (Der Führer und Reichskanzler)
|grafika = Bundesarchiv Bild 183-S62600, Adolf Hitler.jpg▼
|opisskrót nazwy grafiki =
▲ |grafika = Bundesarchiv Bild 183-S62600, Adolf Hitler.jpg
|data urodzenia =
|opis grafiki = Adolf Hitler (1941)
|miejsce urodzenia = ▼
|datazdjęcie śmierci =
|miejsceopis zdjęcia śmierci =
|funkcjapaństwo = Führer= III RzeszyRzesza
|od data utworzenia = 2 sierpnia 1934▼
|partia = [[Narodowosocjalistyczna Niemiecka Partia Robotników|NSDAP]]
|długość kadencji =
▲ |od = 2 sierpnia 1934
|do pierwsza osoba = 30 kwietnia 1945
|poprzednikobecna osoba = [[Paul von Hindenburg]]
|obecna kadencja =
|następca = [[Karl Dönitz]] (jako [[Prezydenci Niemiec|prezydent]])<br />[[Joseph Goebbels]] (jako [[Kanclerze Niemiec|kanclerz]])
|odznaczeniadata likwidacji = 30 =kwietnia 1945
|commonsostatnia osoba = [[Adolf Hitler]] = (jedyny)
|quote siedziba =
▲ |miejsce urodzeniaw sukcesji =
|www =
|commons =
|wikicytaty =
|wikiźródła =
}}
[[Plik:Standarte Adolf Hitlers.svg|thumb|Sztandar Führera III Rzeszy]]
'''Führer''' (z [[język niemiecki|niem.]] ''wódz'')<ref>[https://pl.pons.com/t%C5%82umaczenie?q=F%C3%BChrer&l=depl&in=ac_de&lf=pl&qnac=F%C3%BChrer+ ''Słownik Wyrazów Obcych''].</ref> – [[tytuły i zwroty honorowe|tytuł]] używany przez [[Adolf Hitler|Adolfa Hitlera]], przywódcę [[III Rzesza|nazistowskich Niemiec]] po przejęciu pełni władzy w kraju po śmierci prezydenta Rzeszy [[Paul von Hindenburg|Paula von Hindenburga]] 2 sierpnia 1934<ref>[http://dexonline.ro/definitie/führer ''Fuhrer''], dexonline.ro, [dostęp: 1 stycznia 2017].</ref>. Sam Hitler nie przyznawał się do autorstwa tytułu, wyrażając się o nim: ''Tytuł Führer jest najpiękniejszy, bo wyrasta z ducha języka''<ref>''Rozmowy przy stole'', Wyd. Charyzma 1996, s. 178, {{ISBN|8385820027}}.</ref>.▼
{{Nazizm}}
▲'''Führer''' ([[język niemiecki|niem.]] ''wódz'')<ref>[https://pl.pons.com/t%C5%82umaczenie?q=F%C3%BChrer&l=depl&in=ac_de&lf=pl&qnac=F%C3%BChrer+ ''Słownik Wyrazów Obcych''].</ref> – tytuł używany przez [[Adolf Hitler|Adolfa Hitlera]], przywódcę [[III Rzesza|nazistowskich Niemiec]] po przejęciu władzy w kraju<ref>[http://dexonline.ro/definitie/führer ''Fuhrer''], dexonline.ro, [dostęp: 1 stycznia 2017].</ref>. Sam Hitler nie przyznawał się do autorstwa tytułu, wyrażając się o nim: ''Tytuł Führer jest najpiękniejszy, bo wyrasta z ducha języka''<ref>''Rozmowy przy stole'', Wyd. Charyzma 1996, s. 178, {{ISBN|8385820027}}.</ref>.
 
== Historia ==
Symbolizował on całkowitą władzę nad państwem i jego obywatelami (pełny tytuł to ''Der Führer und Reichskanzler'' – „wódz i [[Kanclerze Niemiec|kanclerz]] [[Rzesza|Rzeszy]]”). Tytuł ''Führera'' był wcześniej używany wewnątrz [[Narodowosocjalistyczna Niemiecka Partia Robotników|NSDAP]] na określenie zwierzchniej władzy jej przywódcy. Po(miało upadkuto IIImiejsce Rzeszyod tytuł1921-1922<ref>A. Mix, ''FühreraFührer'', przestał[w:] być''Polska-Niemcy. używanyWojna i Pamięć'', red. J. Kochanowski, B. Kosmala, Warszawaa-Poczdam 2013, s. 262.</ref>). Hitler jako ''Führer'' posiadał całkowite zwierzchnictwo nad [[Wehrmacht|siłami zbrojnymi III Rzeszy]], równocześnie stał na czele partii NSDAP oraz był głową państwa i szefem rządu. Na mocy ustawy [[Reichstag]]u z 26 kwietnia 1942 stał się również najwyższym zwierzchnikiem sądowym, mającym prawo karania wszystkich Niemców, nie będąc przy tym związany żadnymi ograniczeniami wynikającymi z przepisów prawa<ref>{{Cytuj książkę |autor = Bartosz Nieścior |tytuł = Prawno-organizacyjne aspekty wcielania do III Rzeszy Sudetenlandu i Austrii – rozprawa doktorska na kierunku prawo, wykonana pod kierunkiem prof. dr hab. Marka Wąsowicza |url = https://www.wpia.uw.edu.pl/uploads/media/5edf76e532734/2200-dr-pr-91100504697.pdf |wydawca = Wydział Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego |miejsce = Warszawa |rok = 2020 |strony = 116}}</ref>.
 
2 sieprnia 1934 niemieckie siły zbrojne ([[Reichswehra]]) złożyły uroczystą przysięgę na wierność Adolfowi Hitlerowi jako swojemu najwyższemu zwierzchnikowi. Przysięga ta była zmianą w stosunku do poprzednich przysiąg, które przysięgały wierność państwu, a nie jakiejkolwiek wymienionej z imienia i nazwiska osobie, i były składane wyłącznie przez nowo wcielonych żołnierzy<ref>W. Shirer, ''Powstanie i upadek III Rzeszy. Tom I: Hitler i narodziny III Rzeszy'' - tłum. M. Grzywa, Wydawnictwo Napoleon V, Oświęcim 2019, s. 278.</ref>. 6 sierpnia 1934 Hitler rozkazał rozporządzeniem ministerstwa Reichswehry, aby wszyscy niemieccy żołnierze zwracali się do niego w formie ''Mein Führer'', w miejsce stosowanej dotąd względem oficerów [[Grzecznościowe użycie liczby mnogiej|wersji trzecioosobowej]] (której zakazano formalnie 15.12.1936, 5.11.1937 i 23.03.1939).
 
30 kwietnia 1945, gdy [[II wojna światowa]] w Europie zbliżała się ku końcowi, a niemal cały obszar Niemiec był już zajęty przez wojska [[Alianci (II wojna światowa)|alianckie]], Hitler popełnił samobójstwo. Jego następcą na stanowisku głowy państwa został [[Karl Dönitz]], ale nie nosił on tytułu ''Führera''. Po śmierci Hitlera objął on przywrócony po 11 latach urząd [[Lista prezydentów Niemiec|prezydenta Rzeszy]], ponieważ Hitler zastrzegł w testamencie, że w historii Niemiec może być tylko jeden ''Führer'', tj. on sam. Jednocześnie Hitler na swojego następcę na oddzielonym urzędzie kanclerza Rzeszy wyznaczył dotychczasowego ministra propagandy [[Joseph Goebbels|Josepha Goebbelsa]]; ten jednak, zdając sobie sprawę z nieuchronnej klęski III Rzeszy, postanowił podążyć w ślad za ''Führerem'' i po kilkudziesięciu godzinach również popełnił samobójstwo. Dönitz pozostał prezydentem do 23 maja 1945, kiedy to [[Rząd Lutza Schwerina von Krosigka|utworzony przez niego rząd]] został aresztowany przez żołnierzy brytyjskich, a następnie 5 czerwca oficjalnie rozwiązany przez [[Sojusznicza Rada Kontroli Niemiec|Sojuszniczą Radę Kontroli Niemiec]].
 
=== Tytuły honorowe Adolfa Hitlera jako Führera III Rzeszy ===
* '''Najwyższy Sędzia Narodu Niemieckiego''' (''Oberster Richter des Deutschen Volkes'') – tytuł otrzymany po „[[Noc długich noży|nocy długich noży]]”, 30 czerwca 1934<ref name="Beck">{{Cytuj książkę |tytuł = Münchener Studien zur Politik |url = https://books.google.com/books?ei=gJUBTo6XN8LsOcSb1KIO&ct=result&hl=pl&id=FVQKAAAAIAAJ&dq=%22Richter+des+deutschen+volkes%22+r%C3%B6hm&q=%22Richter+des+deutschen+volkes%22&redir_esc=y| |wydawca = Beck |data = 1969 |strony = 22 |tom = 9}}</ref>.
* '''Pierwszy Żołnierz Rzeszy Niemieckiej''' (''Erster Soldat des Deutschen Reiches'') – tytuł ten Hitler otrzymał po rozpoczęciu [[II wojna światowa|II wojny światowej]], 1 września 1939<ref>W. Pyta, ''Hitler: Der Künstler als Politiker und Feldherr. Eine Herrschaftsanalyse'', München 2015. ([https://books.google.com/books?id=iFDgBQAAQBAJ&pg=PT296&lpg=PT296&dq=Erster+Soldat+des+Deutschen+Reiches&source=bl&ots=PFfryPs5WJ&sig=8bIk3DVnMT4VKzg5oOngK56nqJY&hl=pl&sa=X&ved=0ahUKEwiZqp-Bi6HRAhXL6xQKHUcWAEgQ6AEIQjAF#v=onepage&q=Erster%20Soldat%20des%20Deutschen%20Reiches&f=false Odczyt z Google Books]).</ref>.
* '''Pierwszy Robotnik Nowych Niemiec''' (''Erster Arbeiter des neuen DeutschlandDeutschlands'')<ref name="GK">{{Cytuj książkę |autor = Gert Kerschbaumer |tytuł = Faszination Drittes Reich: Kunst und Alltag der Kulturmetropole Salzburg |url = https://books.google.com/books?id=TFK3AAAAIAAJ&q=%22erste+Arbeiter+des+neuen+Deutschland%22&dq=%22erste+Arbeiter+des+neuen+Deutschland%22&hl=pl&ei=5pwBToDzI9DtOb746J0O&sa=X&oi=book_result&ct=result&redir_esc=y| |wydawca = O. Müller |data = 1988 |strony = 53, 55 |isbn = 9783701307326}}</ref>.
* '''Największy Dowódca Wojskowy Wszech Czasów''' (''[[Gröfaz|Größter Feldherr aller Zeiten]]'') – tytuł ten przyznał Hitlerowi feldmarszałek [[Wilhelm Keitel]] po zwycięskiej [[Kampania francuska 1940|kampanii zachodniej we Francji]] i krajach Beneluksu.
 
Linia 46 ⟶ 52:
* [http://woerterbuchnetz.de/DWB/?lemid=GF11131 http://woerterbuchnetz.de/DWB/?lemid=GF11131], woerterbuchnetz.de, [dostęp: 1 stycznia 2017].
* [http://www.militariacollection.com/hitler-uniform.htm Umundurowanie Führera III Rzeszy], militariacollection.com, [dostęp: 1 stycznia 2017].
 
{{Narodowy socjalizm}}
 
{{Kontrola autorytatywna}}
Linia 51 ⟶ 59:
[[Kategoria:Propaganda nazistowska]]
[[Kategoria:Wyrażenia niemieckie]]
[[Kategoria:Tytuły dyktatorów]]
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/wiki/Führer”