Wikipedia

Inwazja Rosji na Ukrainę: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycja
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
Qbens (dyskusja | edycje)
2736 edycji
Poprawa stylu
Znaczniki: Z urządzenia mobilnego Z wersji mobilnej (przeglądarkowej)
Wuhłedar
 
(Nie pokazano 26 wersji utworzonych przez 14 użytkowników)
Linia 4:
|konflikt = [[wojna rosyjsko-ukraińska]]
|grafika = 2022 Russian invasion of Ukraine.svg
|opis grafiki = Sytuacja militarna ({{CURRENTDAY}} {{CURRENTMONTHNAMEGEN}} {{CURRENTYEAR}})<br />{{legenda|#FDE182|Terytoria kontrolowane przez Ukrainę}} {{legenda|#ABD4DD|Terytoria wcześniej okupowanekontrolowane przez Rosję, po czym wyzwoloneobecnie przez Ukrainę}} {{legenda|#EBC0B3|Terytoria okupowanekontrolowane przez Rosję}}
|czas = od 24 lutego 2022
|miejsce =
|terytorium = {{Państwo|UKR}}[[Ukraina]], epizodycznie [[Rosja]]
|przyczyna =
|wynik = ''trwa''
Linia 14:
* ''{{państwo|Doniecka Republika Ludowa}}''<ref name="uwaga3" group="uwaga" />
* ''{{państwo|Ługańska Republika Ludowa}}''<ref name="uwaga3" group="uwaga" />
'''Wsparcie:'''<br />{{państwo|BLR}}{{refn|grupa= uwaga|4 października 2022 przywódca Białorusi oficjalnie potwierdził zaangażowanie swego państwa w konflikt po stronie rosyjskiej<ref name="pap_białoruś">{{Cytuj stronę |url = https://www.pap.pl/aktualnosci/news%2C1442965%2Clukaszenka-przyznal-publicznie-ze-bialorus-uczestniczy-w-wojnie-z-ukraina |tytuł = Łukaszenka przyznał publicznie, że Białoruś uczestniczy w wojnie z Ukrainą. Zagroził też eskalacją konfliktu |opublikowany = pap.pl |data = 4 października 2022 |data dostępu = 2022-10-12}}</ref>. [[Siły Zbrojne Republiki Białorusi|Białoruskie siły zbrojne]] nie biorą jednak bezpośredniego udziału w inwazji. Białoruś zapewnia natomiast rosyjskim siłom zbrojnym wsparcie logistyczne oraz udostępnia swoje terytorium, umożliwiając prowadzenie z niego ataków lądowych, lotniczych i rakietowych<ref>{{Cytuj stronę |url = https://www.pism.pl/publikacje/bialorusko-rosyjska-wspolpraca-w-czasie-wojny-z-ukraina |tytuł = Białorusko-rosyjska współpraca w czasie wojny z Ukrainą |autor = Anna Maria Dyner |praca = Polski Instytut Spraw Międzynarodowych |opublikowany = pism.pl |data = 15 marca 2022 |data dostępu = 2022-10-09}}</ref>.}}
|dowódca1 = {{flaga|UKR}} '''[[Wołodymyr Zełenski]]'''<br />{{flaga|UKR}} [[Ołeksij Reznikow]]<br />{{flaga|UKR}} [[Wałerij Załużny]]<br />{{flaga|UKR}} [[Serhij Szaptała]]<br />{{flaga|UKR}} [[Rustem Umierow]]<br />{{flaga|UKR}} [[Ołeksandr Syrski]]
|dowódca2 = {{flaga|RUS}} '''[[Władimir Putin]]'''<br />{{flaga|RUS}} [[Siergiej Szojgu]]<br />{{flaga|RUS}} [[Walerij Gierasimow]]<br />{{flaga|RUS}} [[Aleksandr Dwornikow]]<ref name="rp+bbc" /><ref name="Би-би-си" /><br />{{flaga|RUS}} [[Siergiej Surowikin]]<ref>{{Cytuj | url = https://www.onet.pl/informacje/onetwiadomosci/nowy-rosyjski-dowodca-w-ukrainie-to-siergiej-surowikin-rzeznik-z-syrii/3ndhps6,79cfc278 | tytuł = Jest nowy dowódca rosyjskich wojsk w Ukrainie. To "rzeźnik„rzeźnik z Syrii"Syrii” -– Wiadomości<!-- Tytuł wygenerowany przez bota --> |opublikowany opublikowany= onet.pl | język = pl | data dostępu = 2024-04-23}}</ref><br />{{flaga|RUS}} [[Andriej Biełousow]]<br /> {{flaga|RUS}} [[Jewgienij Prigożyn]] †
|siły1 =
|siły2 =
Linia 30:
Rosja zaczęła gromadzić swoje wojska wzdłuż granicy z Ukrainą na przełomie października i listopada 2021. W lutym 2022 przeprowadzone zostały ćwiczenia wojskowe na [[Białoruś|Białorusi]] wspólne z siłami zbrojnymi tego kraju, po których wojska rosyjskie nie wróciły już do Rosji.
 
17 lutego w rejonie frontu z separatystycznymi republikami, [[Ługańska Republika Ludowa|Ługańską]] i [[Doniecka Republika Ludowa|Doniecką]], zaczęły nasilać się ostrzały, o które Rosja oskarżała Ukraińców. Następnie Rosja wysunęła oskarżenia: pod adresem Ukraińców – o „ludobójstwo”, a pod adresem Zachodu – o „zachęcanie Kijowa do agresji militarnej”. 21 lutego Rosja uznała ''niepodległość „republik”'', których przedstawiciele 23 lutego zwrócili się o ''pomoc w odparciu „agresji”''.
 
24 lutego o godzinie 4:00 czasu polskiego (5:00 czasu wschodnioeuropejskiego) wojska zgromadzone wzdłuż granic Ukrainy ruszyły do natarcia<ref>Bezpośrednio po przemówieniu Putina o 5:00 czasu wschodnioeuropejskiego (4:00 czasu polskiego) rozpoczęła się inwazja Rosji na Ukrainę.</ref>. Pierwsze dni konfliktu nie przyniosły Rosjanom spektakularnych sukcesów, za to w ogromnym stopniu zjednoczyły Ukraińców w oporze przeciw najeźdźcom<ref name="mis" /><ref name="ine" />, natomiast opinię publiczną większości państw świata włączając w to rządy i organizacje międzynarodowe, w proteście przeciw inwazji. Wobec Rosji zostały wdrożone znaczące [[sankcje gospodarcze]] (a oprócz nich także działania symboliczne, m.in. wykluczenie rosyjskich reprezentacji z ważnych sportowych imprez międzynarodowych), natomiast Ukraina otrzymała pomoc, włączając w to zarówno [[Pomoc humanitarna|wsparcie humanitarne]], jak i wojskowe od między innymi [[Polska|Polski]] i [[Niemcy|Niemiec]]<ref>,,[...]. ''Następnie w zestawieniu są instytucje UE. Wspólnota zadeklarowała pomoc w wysokości 35 mld euro. Kolejne na liście najhojniejszych sprzymierzeńców Ukrainy są: Wielka Brytania (7,1 mld euro), Niemcy (5,4 mld euro) i Kanada (3,8 mld euro) i Polska"''.</ref>. Od stycznia 2022 roku do marca 2024 roku Ukraina otrzymała z zagranicy pomoc o wartości ponad 380 miliardów dolarów, w tym 118 miliardów pomocy wojskowej<ref>{{Cytuj |autor = Henrik Pettersson |tytuł = Aid to Ukraine: Where the money in their war against Russia is coming from |data = 2023-10-06 |data dostępu = 2024-06-19 |opublikowany = CNN |url = https://www.cnn.com/2023/10/05/world/ukraine-money-military-aid-intl-dg/index.html |język = en}}</ref>.
 
== Kontekst ==
Linia 91:
| 5,9 mld dol. / 8,8% || Wydatki obronne / % wydatków rządowych || 61,7 mld dol. / 11,4%
|}
{{clear0}}
 
== Siły i zamiary rosyjskie ==
=== Cele wojskowe i polityczne ===
Linia 102:
Przebieg pierwszego tygodnia walk i różnice w skuteczności ataku rosyjskiego na południu i północy skłoniły ekspertów do przypuszczeń, że początkowo przygotowano operację militarną na mniejszą skalę, skoncentrowaną na froncie południowym i wschodnim, której celem miało być poszerzenie zbuntowanych republik Ługańskiej i Donieckiej do granic administracyjnych obwodów oraz utworzenie lądowego połączenia między nimi a Krymem<ref name="fiszer8" />. Dodatkowo pierwotnym celem było zdobycie położonego we wschodniej części Ukrainy [[Charków|Charkowa]], do czego przeznaczono najsilniejszą rosyjską formację szczebla operacyjnego ([[1 Gwardyjska Armia Pancerna|1 Armię Pancerną Gwardii]])<ref name="fiszer8" />. Stosunkowo słabsze jednostki skoncentrowane na Białorusi miały służyć do celów pozoracyjnych w stosunku do głównych działań. Analitycy wyrażali przypuszczenie, że władze rosyjskie później podjęły też polityczną decyzję zajęcia Kijowa, co wymusiło zmianę przygotowanych planów i wprowadzenie do walki na głównym kijowskim kierunku nienależycie przygotowanych oddziałów oraz ściągnięcie dodatkowych sił z innych kierunków do natarcia na Kijów<ref name="fiszer8" />.
 
Siły rosyjskie przeznaczone do operacji na Ukrainie szacowano początkowo na od 150 do 190 tysięcy żołnierzy, uwzględniając w większej liczbie także prorosyjskich bojowników w Donbasie<ref name="groźba" />. Stanowiły one znaczną część rosyjskich wojsk lądowych (ogółem 280 tysięcy)<ref name="niemoc" />. Wojska lądowe podzielone były na batalionowe grupy bojowe w sile ok. 1500 żołnierzy<ref name="cieniuch" />. Wsparcie zapewniały siły specjalne i dywersanci<ref name="cieniuch" />. Pod koniec 2021 roku siły lotnicze przewidziane do wsparcia inwazji szacowano na ok. 340 samolotów i 230 śmigłowców z 4. i 6. Armii Lotniczej i Obrony Powietrznej<ref name="fiszer-scenar" />. Oddziały biorące udział w inwazji zostały częściowo zidentyfikowane na podstawie ich rozpoznanych dyslokacji przed atakiem, a już w toku kampanii przy pomocy jeńców i zdobywanych dokumentów. Jeszcze przed rozpoczęciem działań rosyjskie pojazdy przeznaczone do inwazji otrzymały namalowane [[Z (symbol wojskowy)|znaki szybkiej identyfikacji]]: Z oznaczające siły wschodnie, Z w kwadracie – siły z Krymu, O – siły z Białorusi, V – piechotę morską<ref name="V" group="uwaga" />, X – [[141 Specjalny Pułk Zmotoryzowany im. Achmata Kadyrowa|Czeczeńców]], A – siły specjalne<ref name="z" />. Litera „Z”, nieobecna w [[Cyrylica|cyrylicy]], stała się następnie symbolem oficjalnie używanym przez [[propagandaPropaganda Federacji Rosyjskiej|rosyjską propagandę]] wojenną oraz wspierających ją obywateli jako wyraz poparcia dla działań militarnych Rosji<ref name="z" />.
 
3 kwietnia 2022, już w toku wojny, w wywiadzie dla rządowej agencji [[RIA Nowosti]], politolog Timofiej Siergiejew, związany z władzami Rosji, przedstawił manifest celów na Ukrainie, niepotwierdzony jako oficjalne stanowisko władz Rosji, lecz tak powszechnie odebrany<ref name="timofiej-poli" />. Zgodnie z nim, na „wyzwolonych” terytoriach miały powstać nowe republiki ludowe, ze stałą militarną obecnością Rosji. Koniecznym procesem miała być „denazyfikacja”, która miała oznaczać również „deukrainizację” – rezygnację ze „sztucznej” jego zdaniem „samoidentyfikacji ludności terytoriów historycznej Małorosji i Noworosji”<ref name="timofiej" />. Po przeprowadzonej operacji nazwa Ukraina nie mogła zostać zachowana<ref name="timofiej" />. Rosyjska armia miała nie zajmować jedynie pięciu obwodów w zachodniej Ukrainie, które miały skupić ludność niechętną Rosji i miały być neutralne oraz w razie potrzeby poddane dalszym operacjom rosyjskim<ref name="timofiej" />. Większość ukraińskiego społeczeństwa miała zostać poddana przymusowej „denazyfikacji”, polegającej na [[Rusyfikacja|rusyfikacji]] i represjach, jak zastąpienie ukraińskich szkół rosyjskimi, zniszczenie fizyczne przedstawicieli władz państwowych, kara śmierci, obozy pracy przymusowej, powołanie władz okupacyjnych i rozwiązanie ukraińskich sił zbrojnych<ref name="timofiej" />. Proces deukrainizacji miał zająć czas nie krótszy niż jedno pokolenie, „które urodzi się i zostanie wychowane w duchu denazyfikacji”<ref name="timofiej-poli" />. Po opublikowaniu tego manifestu, 5 kwietnia zastępca Putina w Radzie Bezpieczeństwa, były prezydent [[Dmitrij Miedwiediew]] w oficjalnej wypowiedzi podważył tożsamość ukraińską, twierdząc, że „takiego zjawiska nigdy nie było w historii” i ważnym celem na rzecz pokoju jest „zmienić krwawą i pełną fałszywych mitów świadomość części dzisiejszych Ukraińców”<ref name="timofiej" />.
Linia 118:
=== Kierunek charkowski ===
[[Plik:Battle of Kharkiv (2022).png|thumb|Kierunek natarcia na Charków]]
Drugim istotnym celem był [[Charków]], drugie najludniejsze miasto Ukrainy, położone blisko granicy rosyjskiej. Na tym kierunku uderzała elitarna [[1 Gwardyjska Armia Pancerna]] z Zachodniego Okręgu Wojskowego, obejmująca [[2 Gwardyjska Dywizja Zmechanizowana|2 Gwardyjską Tamańską Dywizję Zmechanizowaną im. M. Kalinina]] oraz [[4 Gwardyjska Kantemirowska Dywizja Pancerna|4 Gwardyjską Kantemirowską Dywizję Pancerną im. Jurija Andropowa]]<ref name="fiszer2" />. Ponadto wraz z 1 Gwardyjską Armią Pancerną rozmieszczone zostały jeszcze dwie brygady: 6 Częstochowska Brygada Pancerna<ref>{{Cytuj |autor = Michał Hyra |tytuł = "Częstochowska"„Częstochowska” brygada pancerna zbiera się przy granicy z Ukrainą |data = 2021-12.-12.2021 |data dostępu = 2023-02-22 |opublikowany = Częstochowa Wyborcza.pl |url = https://czestochowa.wyborcza.pl/czestochowa/7,48725,27903293,czestochowska-brygada-pancerna-zbiera-sie-przy-granicy-z-ukraina.html?disableRedirects=true |dostęp = c}}</ref> i [[27 Samodzielna Gwardyjska Brygada Zmechanizowana]], a także pododdziały artylerii, saperów i inne<ref name="fiszer-scenar" />.
 
Jako odwód rozlokowana została w rejonie Kurska i Biełgorodu [[20 Gwardyjska Armia Ogólnowojskowa]], której główne oddziały stanowiły dwie dywizje zmechanizowane: [[3 Gwardyjska Dywizja Zmechanizowana]] i [[144 Gwardyjska Jelnińska Dywizja Zmechanizowana]]<ref name="fiszer-scenar" />.
Linia 130:
== Siły ukraińskie ==
{{osobny artykuł|Uzbrojenie Wojsk Lądowych Ukrainy podczas inwazji Rosji}}
Po stronie ukraińskiej walczyły przede wszystkim regularne [[Siły Zbrojne Ukrainy]], uzupełniane przez [[Gwardia Narodowa Ukrainy|Gwardię Narodową Ukrainy]]. Główny ciężar walk spoczywał na wojskach lądowych Sił Zbrojnych, które były w stanie powstrzymać i opóźnić przeważające siły rosyjskie. Szczegóły działań regularnych ukraińskich wojsk lądowych nie są upubliczniane przez [[Ministerstwo Obrony Ukrainy|ukraińskie ministerstwo obrony]] ani walczących żołnierzy<ref name="fiszer8" />. Dla wzmocnienia morale szeroko nagłaśniane, zwłaszcza w mediach społecznościowych, były natomiast sukcesy Gwardii Narodowej, niszczącej głównie kolumny logistyczne za głównymi siłami rosyjskimi<ref name="fiszer8" />. Ochotnicy spoza Ukrainy weszli w skład [[Międzynarodowy Legion Obrony Terytorialnej Ukrainy|Międzynarodowego Legionu Obrony Terytorialnej Ukrainy]]<ref>{{Cytuj |tytuł = 20,000 foreign volunteers in Ukraine ‘to join fight against Russia’ |data = 2022-03-07 |data dostępu = 2023-02-18 |opublikowany = South China Morning Post |url = https://www.scmp.com/news/world/russia-central-asia/article/3169477/ukraine-crisis-20000-foreign-volunteers-ukraine |język = en}}</ref>. Wspierający Ukrainę Rosjanie weszli w skład [[Legion Wolność Rosji|Legionu Wolność Rosji]] i [[Rosyjski Korpus Ochotniczy|Rosyjskiego Korupusu Ochotniczego]]<ref>{{Cytuj |tytuł = Ci Rosjanie walczą u boku Ukraińców. "Jestem„Jestem przeciwko reżimowi Putina, przeciwko złu"złu” |data = 2022-12-29 |data dostępu = 2023-12-26 |opublikowany = Onet Wiadomości |url = https://wiadomosci.onet.pl/swiat/ci-rosjanie-walcza-u-boku-ukraincow-jestem-przeciwko-rezimowi-putina/dfhsg66 |język = pl}}</ref>, zaś Białorusini [[Pułk im. Konstantego Kalinowskiego|Pułku im. Konstantego Kalinowskiego]]<ref>{{Cytuj |tytuł = Batalion im. Kalinowskiego tworzy pułk złożony z dwóch batalionów |data dostępu = 2023-12-26 |opublikowany = belsat.eu |url = https://belsat.eu/pl/news/21-05-2022-batalion-im-kalinowskiego-tworzy-pulk-zlozony-z-dwoch-batalionow}}</ref>.
 
Wielkie znaczenie dla ukraińskiej obrony miało to, że na krótko przed inwazją oraz w jej toku Ukraina otrzymywała od państw zachodnich duże partie nowoczesnej broni przeciwpancernej oraz ręcznych zestawów przeciwlotniczych krótkiego zasięgu. Analitycy podkreślali, że nasycenie wojsk nowoczesnymi środkami rażenia tego rodzaju osiągnęło poziom, jakiego w normalnych warunkach armia ukraińska nie byłaby w stanie uzyskać<ref name="cieniuch" />.
Linia 136:
== Działania wojenne ==
{{Osobny artykuł|Kalendarium inwazji Rosji na Ukrainę}}
[[plikPlik:2022 Russian Invasion of Ukraine animation F14.svg|thumb|upright=1.5|thumb|Kierunki rosyjskich uderzeń lądowych na Ukrainę w lutym 2022 roku]]
[[Plik:2022 Russian Invasion of Ukraine Force Dispositions (February 24 2022).svg|300px|thumb|Mapa pokazująca rozmieszczenie sił ukraińskich i rosyjskich na początku [[Inwazja Rosji na Ukrainę|rosyjskiej inwazji na Ukrainę]], 24 lutego 2022 roku]]
O godzinie 4:55 [[Czas wschodnioeuropejski|czasu wschodnioeuropejskiego]] (5:55 [[Czas moskiewski|czasu moskiewskiego]], 3:55 czasu polskiego) [[Władimir Putin]] ogłosił, że podjął decyzję o rozpoczęciu „[[Specjalna operacja wojskowa|specjalnej operacji wojskowej]]” we wschodniej Ukrainie<ref name="bbc_2402" /><ref name="spectator" /><ref name="tass" />.
[[plik:50 днів активного спротиву окупанту 02.jpg|left|thumb|Największy samolot świata [[An-225 Mrija]] zniszczony rosyjskim bombardowaniem 27 lutego 2022 roku]]
Bezpośrednio po przemówieniu Putina o 5:00 czasu wschodnioeuropejskiego (4:00 czasu polskiego) rozpoczęła się inwazja Rosji na Ukrainę<ref name="pap2402" />. Rosyjskie wojska lądowe zaatakowały 24 lutego 2022 roku rano na wszystkich planowanych kierunkach, po uprzednim ostrzale rakietowym ukraińskich baz lotniczych i infrastruktury wojskowej. Atak rakietowy nie doprowadził jednak do zniszczenia ukraińskiego lotnictwa. Siły rosyjskie na wszystkich kierunkach spotkały się z zaciętym oporem i nie osiągnęły przełamania ukraińskiej obrony. W szczególności pod Czernihowem i Charkowem rozpoczęły się ciężkie walki z regularną armią ukraińską, nieprzynoszące sukcesu stronie nacierającej. Oddziały rosyjskie weszły w ciągu pierwszych dwóch dni najgłębiej na 50 km w głąb Ukrainy<ref name="fiszer2" />.
[[plikPlik:Zaporizhzhia50 afterднів Russianактивного shelling,спротиву 2022-10-09окупанту (41) (cropped)02.jpg|thumb|Blokleft|Największy mieszkalnysamolot naświata [[ObwódAn-225 zaporoski|ZaporożuMrija]] zniszczony rosyjskim bombardowaniem 27 lutego 2022 roku]]
[[Plik:Zaporizhzhia after Russian shelling, 2022-10-09 (41) (cropped).jpg|thumb|Blok mieszkalny na [[Obwód zaporoski|Zaporożu]] zniszczony rosyjskim bombardowaniem]]
Lekkie siły ukraińskie, działając z zasadzek, zadawały spore straty kolumnom pancernym i zmechanizowanym przy pomocy wyrzutni rakiet przeciwpancernych<ref name="fiszer3" />. Pomimo wielokrotnie liczniejszego lotnictwa rosyjskiego, jego działania nie były bardzo aktywne, a Rosjanie nie zdołali wywalczyć zdecydowanego panowania w powietrzu<ref name="cieniuch" />. [[Bitwa o Hostomel|Desant śmigłowcowy na lotnisko Hostomel]] pod Kijowem odniósł początkowe powodzenie, lecz na skutek poważnych rosyjskich błędów organizacji i dowodzenia, nie udało się Rosjanom dostarczyć tam żadnych oddziałów ani ciężkiego sprzętu samolotami, co zaważyło na całym rosyjskim ataku na Kijów<ref name="fiszer3" />. Również ataki z terytoriów separatystycznych republik nie przyniosły powodzenia z uwagi na dobrze przygotowaną obronę ukraińską w tym rejonie. Większe postępy odnotowało ugrupowanie z Krymu, forsując Dniepr pod Nową Kachowką na wschód od Chersonia<ref name="fiszer2" />. Czołowe oddziały rosyjskie idące wzdłuż Dniepru dotarły pod Kijów 25 lutego i w nocy na 26 lutego przystąpiły do próby wdarcia się do miasta, która została odparta<ref name="fiszer3" />.
 
Po pierwszych dniach walk ogół komentatorów zwracał uwagę na nadspodziewanie silny opór ukraiński i małe postępy osiągane przez rosyjską armię. Podkreślano widoczne poświęcenie i wolę walki ukraińskich oddziałów<ref name="fiszer3" />. Znaczna część rosyjskich oddziałów składała się natomiast z żołnierzy rezerwy powołanych na ćwiczenia, którzy na ogół nie wykazywali dużej woli walki. Niewątpliwym czynnikiem wpływającym na to na początku inwazji była też konieczność walki z pokrewnym narodem, z którym Rosję łączyła wspólna historia i inne więzy. Zwracano też uwagę, że większość żołnierzy rosyjskich spędziła ostatnie miesiące w trudnych zimowych warunkach poligonowych, co również negatywnie wpłynęło na ich stopień gotowości bojowej i morale<ref name="cieniuch" />. Niewydolna okazała się logistyka armii, prowadząca do porzucania sprzętu, zwłaszcza w warunkach przedłużających się działań oraz ataków ukraińskich sił lekkich na kolumny zaopatrzeniowe. Z drugiej strony, podkreślano wyjątkowo profesjonalne prowadzenie przez Ukrainę wojny informacyjnej, polegającej na ujawnianiu wyselekcjonowanych informacji i nagrań, mających wzmocnić wolę walki strony ukraińskiej i sympatię światowej opinii publicznej. W jej ramach też Ukraińcy publikowali nagrania dobrze traktowanych przez siebie jeńców rosyjskich<ref name="cieniuch" />.
[[plikPlik:Reporter’s Notebook - Thriving Kyiv Becomes Battle Zone, Almost Overnight 03 (cropped).jpg|thumb|Cywile w Kijowie przygotowujący [[Butelka zapalająca|koktailekoktajle Mołotowa]]]]
Przełom w dotychczasowych działaniach nastąpił, kiedy na skutek oporu ukraińskiego wokół Kijowa i strat ponoszonych na drogach zaopatrzeniowych, rosyjskie dowództwo zdecydowało się wycofać z końcem marca 2022 roku wszystkie siły skierowane na Kijów na pozycje wyjściowe<ref name="fiszer176" />. W kwietniu siły z Białorusi zostały przerzucone na inne odcinki<ref name="fiszer176" />.
 
{{Osobny artykuł|Walki o Siewierodonieck i Lisiczańsk}}
Do 2 lipca siły ukraińskie wycofały się z [[Lisiczańsk]]a, a siłom rosyjskim nie udało się ich okrążyć ani zniszczyć. Obrona ukraińska w Donbasie przeniosła się tym samym na kolejną linię w rejonie Siewierska i Bachmutu<ref name="fiszer130" />. Na koniec sierpnia, linia frontu w Donbasie nie uległa większym przesunięciom od połowy lipca<ref name="duchy" />.
[[plikPlik:Буча-2022 (5).jpg|left|thumb|left|Zniszczone rosyjskie pojazdy pancerne]]
Komentatorzy podkreślali, że brak wyraźnego postępu sił rosyjskich po trzech pierwszych miesiącach wojny związany był z brakiem decyzji o przeprowadzeniu w Rosji mobilizacji powszechnej i przestawieniu gospodarki na tory wojenne, zamiast czego prowadzono tajną mobilizację w sposób ograniczony, przede wszystkim na prowincji<ref name="fiszer130" />. Skutkowało to jedynie ograniczonym uzupełnianiem walczących oddziałów przez żołnierzy rezerwy, a przy tym często niedoszkolonych i o mniejszej wartości w walce<ref name="fiszer130" />. Podkreślano, że w społeczeństwie rosyjskim istnieje opór przeciwko mobilizacji powszechnej; zdarzały się również przypadki podpaleń biur rekrutacyjnych<ref name="fiszer130" />.
 
Linia 157 ⟶ 158:
6 września siły ukraińskie rozpoczęły kontrofensywę w obwodzie charkowskim<ref>{{Cytuj |tytuł = Pięć dni błyskawicznych sukcesów. Tereny odbite przez Ukraińców na mapie |data dostępu = 2022-09-23 |opublikowany = TVN24 |url = https://tvn24.pl/swiat/ukraina-charkow-kontrofensywa-ukraincow-mapa-amerykanscy-eksperci-w-5-dni-odbili-wiecej-terytorium-niz-od-kwietnia-zajeli-rosjanie-6106934 |język = pl}}</ref>. Według przedstawicieli ukraińskiego ministerstwa obrony przez pierwsze dziesięć dni kontrofensywy wojska ukraińskie odbiły powierzchnię około 8,5 tysiąca km²<ref>{{Cytuj |tytuł = Ukraina umacnia się na Charkowszczyźnie. Wojna po 204 dniach |data = 2022-09-16 |data dostępu = 2022-09-23 |opublikowany = OSW Ośrodek Studiów Wschodnich |url = https://www.osw.waw.pl/pl/publikacje/analizy/2022-09-16/ukraina-umacnia-sie-na-charkowszczyznie-wojna-po-204-dniach |język = pl}}</ref>. 21 września prezydent Rosji Władimir Putin ogłosił w kraju częściową mobilizację<ref>{{Cytuj |autor = Reuters |tytuł = Russia calls up 300,000 reservists, says 6,000 soldiers killed in Ukraine |czasopismo = Reuters |data = 2022-09-21 |data dostępu = 2022-09-23 |url = https://www.reuters.com/world/europe/russias-partial-mobilisation-will-see-300000-drafted-defence-minister-2022-09-21/ |język = en}}</ref>. Według rosyjskiego ministra obrony Siergieja Szojgu docelowo ma objąć ona około 300 000 rezerwistów<ref>{{Cytuj |tytuł = Pułkownik Switan o mobilizacji: Putin się spóźnił, Rosja nie zdąży |data dostępu = 2022-09-23 |opublikowany = TVN24 |url = https://tvn24.pl/swiat/ukraina-rosja-putin-oglosil-czesciowa-mobilizacje-ekspert-wojskowy-pulkownik-roman-switan-komentuje-6125835 |język = pl}}</ref><ref>{{Cytuj |tytuł = Częściowa mobilizacja w Rosji. Wojna po 209 dniach |data = 2022-09-21 |data dostępu = 2022-09-23 |opublikowany = OSW Ośrodek Studiów Wschodnich |url = https://www.osw.waw.pl/pl/publikacje/analizy/2022-09-21/czesciowa-mobilizacja-w-rosji-wojna-po-209-dniach |język = pl}}</ref>. Na początku października Ukraińcy odbili miasto [[Łyman]] w obwodzie donieckim<ref>{{Cytuj |url = https://www.osw.waw.pl/pl/publikacje/analizy/2022-10-03/lyman-odbity-221-dzien-wojny |tytuł = Łyman odbity. 221. dzień wojny |opublikowany = osw.waw.pl |data dostępu = 2023-06-27}}</ref>.
 
11 listopada 2022 wojska ukraińskie wkroczyły do opuszczonego przez Rosjan [[Chersoń|Chersonia]]<ref>{{Cytuj stronę | url = https://www.wsj.com/articles/ukrainian-forces-gain-on-kherson-as-russia-retreats-11668158517 | tytuł = Ukrainian Forces Enter Kherson as Russia Completes Retreat | data = 2022-11-11 | opublikowany = The Wall Street Journal | data dostępu = 2022-11-12}}</ref>.
 
{{Osobny artykuł|Bitwa o Bachmut|Walki o Awdijiwkę}}
[[Plik:Bakhmut during the battle (2023-04-05), frame 15989.jpg|mały|Zniszczony w trakcie wojny [[Bachmut]]]]
Na przełomie roku 2022 i 2023 najcięższe walki toczyły się w rejonie [[Bachmut]]u<ref>{{Cytuj |tytuł = Tu toczą się najcięższe walki. Eksperci nie mają wątpliwości |data dostępu = 2023-02-18 |opublikowany = wydarzenia.interia.pl |url = https://wydarzenia.interia.pl/raporty/raport-ukraina-rosja/aktualnosci/news-ukraina-o-bachmut-tocza-sie-najciezsze-i-najbardziej-krwawe-,nId,6450680 |język = pl}}</ref><ref>{{Cytuj |tytuł = Russia and Ukraine Battle for Bakhmut: Live Updates -– The New York Times |data = 2023-02-01 |data dostępu = 2023-02-18 |opublikowany = web.archive.org |url = https://web.archive.org/web/20230201001810/https://www.nytimes.com/live/2023/01/31/world/russia-ukraine-news}}</ref>. Nasiliły się również trwające od początku inwazji rosyjskie ataki na ukraińską [[Infrastruktura krytyczna|infrastrukturę krytyczną]]<ref>{{Cytuj |tytuł = Rosyjska wojna na wyniszczenie. Zmasowane ataki na ukraińską infrastrukturę krytyczną i ich skutki {{!}} Instytut Europy Środkowej |data = 2022-11-30 |data dostępu = 2023-02-18 |opublikowany = ies.lublin.pl |url = https://ies.lublin.pl/komentarze/rosyjska-wojna-na-wyniszczenie-zmasowane-ataki-na-ukrainska-infrastrukture-krytyczna-i-ich-skutki/ |język = pl}}</ref><ref>{{Cytuj |tytuł = Ukraińska infrastruktura krytyczna ponownie ostrzelana przez Rosję. Są ofiary śmiertelne, kilka obwodów i dużych miast odciętych od dostaw prądu – Studium Europy Wschodniej UW |data dostępu = 2023-02-18 |url = https://studium.uw.edu.pl/ukrainska-infrastruktura-krytyczna-ponownie-ostrzelana-przez-rosje-sa-ofiary-smiertelne-kilka-obwodow-i-duzych-miast-odcietych-od-dostaw-pradu/ |język = pl}}</ref>. Równolegle w marcu szczególnie intensywne działania zbrojne toczyły się także w rejonie Awdijiki<ref>{{Cytuj |url = https://defence24.pl/sily-zbrojne/awdijiwka-anatomia-bitwy-analiza |tytuł = Awdijiwka. Anatomia bitwy [ANALIZA] |opublikowany = defenc24.pl |data dostępu = 2023-07-05}}</ref>.
 
W maju 2023 siły rosyjskie ostatecznie zajęły [[Bachmut]]<ref>{{Cytuj |url = https://belsat.eu/pl/news/22-05-2023-bachmut-kto-wygral-bitwe |tytuł = Bachmut: kto wygrał bitwę? |data = 2023-05-22 |opublikowany = belsat.eu |data dostępu = 2023-06-12}}</ref>.
Linia 167 ⟶ 168:
W maju 2023 rosyjskie formacje ochotnicze walczące po stronie Ukrainy dokonały [[Rajd na obwód biełgorodzki|akcji militarnej na terenie obwodu biełgorodzkiego]].
 
6 czerwca 2023 roku wysadzona została położona w [[Nowa Kachowka|Nowej Kachowce]] zapora [[Kachowska Elektrownia Wodna|Kachowskiej Elektrowni Wodnej]]<ref>{{Cytuj |autor = PAB |tytuł = Rosjanie wysadzili zaporę. "Poziom„Poziom krytyczny za 5 godzin"godzin” |data = 2023-06-06 |data dostępu = 2023-06-28 |opublikowany = wiadomosci.wp.pl |url = https://wiadomosci.wp.pl/rosjanie-wysadzili-zapore-w-nowej-kachowce-jest-nagranie-6905973915716480a |język = pl}}</ref><ref>{{Cytuj |tytuł = Rosjanie wysadzili zaporę w Nowej Kachowce. Elektrownia "całkowicie„całkowicie zburzona"zburzona”. Zobacz nagranie |data = 2023-06-06 |data dostępu = 2023-06-28 |opublikowany = TVN24 |url = https://tvn24.pl/swiat/ukraina-cherson-zapora-nowa-kachowka-ukrainska-armia-rosjanie-wysadzili-zapore-7162471 |język = pl}}</ref>.
{{ramka
| [[Plik:Russian plane with bombs shot down over Chernihiv (1).jpg|250px]] [[Plik:Russian plane with bombs shot down over Chernihiv (2).jpg|250px]]
Linia 174 ⟶ 175:
| right
}}
W czerwcu 2023 siły ukraińskie rozpoczęły kontrofensywę celem wyzwolenia zajętych przez wroga terenów<ref>{{Cytuj |url = https://www.osw.waw.pl/pl/publikacje/analizy/2023-06-09/ukrainska-kontrofensywa-na-poludniu-kraju-470-dzien-wojny |tytuł = Ukraińska kontrofensywa na południu kraju. 470. dzień wojny |data = 2023-06-09 |opublikowany = osw.waw.pl |data dostępu = 2023-06-12}}</ref>. 24 czerwca ukraiński generał Ołeksandr Tarnawski poinformował o zajęciu przez wojska ukraińskie okolic miejscowości [[Krasnohoriwka]] w [[Obwód doniecki|obwodzie donieckim]], która od 2014 roku znajdowała się poza kontrolą Ukrainy<ref>{{Cytuj stronę | url = https://tvn24.pl/swiat/wojna-w-ukrainie-wyzwolono-okupowana-od-2014-roku-miejscowosc-krasnohoriwka-informuje-dowodca-wojsk-na-poludniu-7189783 | tytuł = Dowódca wojsk na południu: Ukraina wyzwoliła okupowaną od 2014 roku miejscowość | autor = akw / prpb | data = 2023-06-24 | opublikowany = tvn24.pl | język = pl | data dostępu = 2023-06-24 | archiwum = https://web.archive.org/web/20230624153358/https://tvn24.pl/swiat/wojna-w-ukrainie-wyzwolono-okupowana-od-2014-roku-miejscowosc-krasnohoriwka-informuje-dowodca-wojsk-na-poludniu-7189783 | zarchiwizowano = 2023-06-24 |data dostępu = 2023-06-24}}</ref>. Pierwsze tygodnie kontrofensywy przyniosły Ukrainie ograniczone efekty<ref>{{Cytuj |url = https://defence24.pl/wojna-na-ukrainie-raport-specjalny-defence24/ukrainska-ofensywa-przelom-czy-stagnacja-co-dalej-komentarz |tytuł = Ukraińska ofensywa -– przełom czy stagnacja? Co dalej? [KOMENTARZ] |data = 2023-08-30 |opublikowany = defence24.pl |data dostępu = 2023-09-01}}</ref>. Pod koniec sierpnia strona ukraińska poinformowała o wyzwoleniu wsi [[Robotyne]] w obwodzie zaporoskim<ref>{{Cytuj stronę |url = https://www.polskieradio.pl/399/7977/Artykul/3231504,Kluczowe-Robotyne-wyzwolone-kontrofensywa-prze-dalej-Wiceminister-obrony-Ukrainy-potwierdza-informacje |tytuł = Kluczowe Robotyne wyzwolone -– kontrofensywa prze dalej. Wiceminister obrony Ukrainy potwierdza informacje |autor = Informacyjna Agencja Radiowa |opublikowany = polskieradio.pl |data = 2023-08-28 |język = pl |data dostępu = 2023-08-28}}</ref>.
 
{{Fakt|Po pięciu miesiącach kontrofensywy armia ukraińska posunęła się o 17 kilometrów w głąb pozycji rosyjskich|data=2024-02}}. Z powodu niewielkich postępów ukraińska kontrofensywa została uznana przez część mediów za niepowodzenie<ref>{{Cytuj |tytuł = Koalicja morska. Okręty płyną do Ukrainy [RELACJA NA ŻYWO] |data = 2023-12-12 |data dostępu = 2023-12-26 |opublikowany = WP Wiadomości |url = https://wiadomosci.wp.pl/koalicja-morska-okrety-plyna-do-ukrainy-relacja-na-zywo-6972726279740032l |język = pl}}</ref><ref>{{Cytuj |tytuł = Długa wojna. Ukraina i Rosja po niepowodzeniu ukraińskiej kontrofensywy |url = https://www.osw.waw.pl/pl/publikacje/komentarze-osw/2023-11-16/dluga-wojna-ukraina-i-rosja-po-niepowodzeniu-ukrainskiej}}</ref>, a naczelny dowódca Sił Zbrojnych Ukrainy [[Wałerij Załużny|Walerij Załużny]] stwierdził, że sytuacja na froncie znalazła się w „ślepym zaułku” i żadna ze stron konfliktu nie jest w stanie przeprowadzić ofensywy<ref>{{Cytuj |autor = Andrzej Wilk, Piotr Żochowski |tytuł = Ukraina potwierdza niepowodzenie kontrofensywy. 617. dzień wojny |opublikowany = Ośrodek Studiów Wschodnich |url = https://www.osw.waw.pl/pl/publikacje/analizy/2023-11-03/ukraina-potwierdza-niepowodzenie-kontrofensywy-617-dzien-wojny}}</ref>. Zachodnie media, jak i ukraińskie dowództwo wojskowe zaczęły charakteryzować konflikt jako [[Wojna pozycyjna|wojnę pozycyjną]]<ref>{{Cytuj |tytuł = Generał Walerij Załużny szykuje się na "nowoczesną„nowoczesną wojnę pozycyjną"pozycyjną”. [SYTUACJASytuacja NAna FRONCIE]froncie |data dostępu = 2023-12-26 |opublikowany = oko.press |url = https://oko.press/zaluzny-wojna-pozycyjna |język = pl}}</ref><ref>{{Cytuj |tytuł = Wojna pozycyjna już trwa. To dla Ukrainy wielkie zagrożenie – DW – 05.11.2023 |data dostępu = 2023-12-26 |opublikowany = dw.com |url = https://www.dw.com/pl/wojna-pozycyjna-ju%C5%BC-trwa-to-dla-ukrainy-wielkie-zagro%C5%BCenie/a-67305786 |język = pl}}</ref>.
 
17 lutego 2024 roku rosyjskie wojska zajęły [[Awdijiwka|Awdijiwkę]]<ref>{{Cytuj |tytuł = Russia claims control of Avdiivka after outnumbered Ukrainian defenders withdrew |data = 2024-02-17 |data dostępu = 2024-02-22 |opublikowany = PBS NewsHour |url = https://www.pbs.org/newshour/world/russia-claims-control-of-avdiivka-after-outnumbered-ukrainian-defenders-withdrew |język = en}}</ref>. Według szacunków Instytutu Studiów nad Wojną w czasie walk o Awdijiwkę Rosjanie stracili około siedemnastu tysięcy żołnierzy<ref name=":2">{{Cytuj |tytuł = Bitwa o Pokrowsk. Dlaczego Rosjanie nacierają na to miasto? |data = 2024-08-07 |data dostępu = 2024-08-11 |opublikowany = defence24.pl |url = https://defence24.pl/wojna-na-ukrainie-raport-specjalny-defence24/bitwa-o-pokrowsk-dlaczego-rosjanie-nacieraja-na-to-miasto-analiza |język = pl}}</ref>.
 
Na przełomie kwietnia i maja, w związku z ponad sześciomiesięcznym impasem w [[Kongres Stanów Zjednoczonych|Kongresie]] (na skutek sprzeciwu części [[Partia Republikańska (Stany Zjednoczone)|Republikanów]]) dotyczącym przyjęcia wartego ponad 60 miliardów dolarów amerykańskiego pakietu pomocowego dla Ukrainy<ref>{{Cytuj |tytuł = Ekspert: Pakiet pomocowy pozwoli Ukrainie utrzymać teren, na kolejne ofensywy nie ma co liczyć |data dostępu = 2024-05-18 |opublikowany = pap.pl |url = https://www.pap.pl/aktualnosci/ekspert-pakiet-pomocy-usa-pozwoli-ukrainie-utrzymac-teren-na-kolejne-ofensywy-nie-ma-co}}</ref><ref>{{Cytuj |tytuł = Ponad 60 mld dolarów dla Ukrainy. Kongres USA przegłosował pakiet pomocy |data dostępu = 2024-05-18 |opublikowany = rmf24.pl |url = https://www.rmf24.pl/raporty/raport-wojna-z-rosja/news-ponad-60-mld-dolarow-dla-ukrainy-kongres-usa-przeglosowal-pa,nId,7463410 |język = pl}}</ref>, wojska ukraińskie zaczęły borykać się z brakiem amunicji<ref>{{Cytuj |tytuł = Braki amunicji grożą przerwaniem frontu na Ukrainie |data = 2024-04-03 |data dostępu = 2024-05-18 |opublikowany = gazetaprawna.pl |url = https://www.gazetaprawna.pl/wiadomosci/swiat/artykuly/9476823,braki-amunicji-groza-przerwaniem-frontu-na-ukrainie.html |język = pl}}</ref><ref>{{Cytuj |tytuł = ISW: jeśli Ukrainie nadal będzie brakować amunicji, nawet źle wyszkolona rosyjska armia zrobi postępy |data dostępu = 2024-05-18 |opublikowany = pap.pl |url = https://www.pap.pl/aktualnosci/isw-jesli-ukrainie-nadal-bedzie-brakowac-amunicji-nawet-zle-wyszkolona-rosyjska-armia}}</ref>. W maju 2024 roku siły rosyjskie rozpoczęły ofensywę w obwodzie charkowskim, która skierowała się na miasto [[Wołczańsk]]<ref>{{Cytuj |tytuł = Ofensywa pod Charkowem. Rosjanie koncentrują się na zdobyciu Wołczańska -– ISW |data dostępu = 2024-05-17 |opublikowany = belsat.eu |url = https://belsat.eu/pl/news/12-05-2024-ofensywa-pod-charkowem-rosjanie-koncentruja-sie-na-zdobyciu-wolczanska-isw |język = pl}}</ref>. Dodatkowo nasiliły się ukraińskie ataki dronami na rafinerie znajdujące się w głębi Rosji<ref>{{Cytuj |tytuł = "Rosyjska„Rosyjska obrona powietrzna nie jest w stanie niczego ochronić"ochronić”. Rafinerie w Rosji płoną jedna po drugiej |data = 2024-04-24 |data dostępu = 2024-05-17 |opublikowany = Onet Wiadomości |url = https://wiadomosci.onet.pl/swiat/ukraina-niszczy-rafinerie-w-rosji-eksperci-te-ataki-to-pryszcz/kw6yhv2 |język = pl}}</ref><ref>{{Cytuj |autor = Michael C. DiCianna |tytuł = Don’t Condemn Ukraine’s Refinery Attacks – Help Them |data = 2024-04-22 |data dostępu = 2024-05-17 |opublikowany = CEPA |url = https://cepa.org/article/dont-condemn-ukraines-refinery-attacks-help-them/ |język = en}}</ref><ref>{{Cytuj |autor = Joe Barnes |tytuł = Ukraine launches its biggest drone attack on Russian oil facilities |czasopismo = The Telegraph |data = 2024-05-17 |data dostępu = 2024-05-17 |issn = 0307-1235 |url = https://www.telegraph.co.uk/world-news/2024/05/17/ukraine-drone-attack-russia-oil-refineries-black-sea/ |język = en}}</ref>.
 
Od kapitulacji Awdijiwki do początku sierpnia 2024 roku wojska rosyjskie przesunęły się na tym kierunku o 16 kilometrów na zachód. Rosyjskie uderzenie w kierunku Wołczańska zostało wyhamowane przez wojsko ukraińskie. Rosjanie rozpoczęli uderzenie w kierunku [[Pokrowsk (Ukraina)|Pokrowska]], którego celem ma być okrążenie Ukraińców (lub zmuszenie do wycofania się z zajmowanych pozycji) oraz przecięcie ich węzłów logistycznych<ref name=":2" />.
 
Ukraińcy zwyciężyli w niewielkiej [[Bitwa pod Kurachowem|bitwie pancernej pod Kurachowem]]. 6 sierpnia wojsko ukraińskie rozpoczęło [[Wkroczenie wojsk ukraińskich do obwodu kurskiego|ofensywę na znajdujący się w Rosji obwód kurski]]. Siły ukraińskie zaskoczyły na tym kierunku wojsko rosyjskie; w ciągu 48 godzin operacji zajęły 11 miejscowości, granicę rosyjską przekroczyło ponad tysiąc żołnierzy ukraińskich. Ukraińcy przedarli się w głąb Rosji na ponad 35 kilometrów<ref>{{Cytuj |tytuł = Incursion into Russia’s Kursk region: A risky gamble for Ukraine? |data = 2024-08-09 |data dostępu = 2024-08-11 |opublikowany = France 24 |url = https://www.france24.com/en/europe/20240809-incursion-into-russia-s-kursk-region-a-risky-gamble-for-ukraine |język = en}}</ref>. Rosjanie utracili kontrolę nad odpowiadającą za przesył gazu do Europy stacją pomiarową [[Gazprom]]u [[Sudża]]<ref>{{Cytuj |autor = Tim Lister, CNN |tytuł = ‘Doing the least obvious thing’: Ukraine embarrasses Putin with surprise assault on southern Russia |data = 2024-08-10 |data dostępu = 2024-08-11 |opublikowany = CNN |url = https://www.cnn.com/2024/08/10/europe/ukraine-putin-embarrasses-surprise-assault-analysis-intl/index.html |język = en}}</ref><ref>{{Cytuj |tytuł = Atak na obwód kurski. Ukraina przejęła kontrolę nad ważnym gazociągiem |data = 2024-08-08 |data dostępu = 2024-08-11 |opublikowany = Onet Wiadomości |url = https://wiadomosci.onet.pl/swiat/wojsko-ukrainskie-atakuje-chce-dojsc-do-kurskiej-elektrowni-jadrowej-relacja-na-zywo/5shyxjb |język = pl}}</ref>. W odpowiedzi na ukraiński rajd w obwodach [[Obwód kurski|kurskim]], [[Obwód biełgorodzki|biełgorodzkim]] i [[Obwód briański|briańskim]] Rosja ogłosiła reżim antyterrorystyczny<ref>{{Cytuj |tytuł = Kreml reaguje na ofensywę. Czołgi, artyleria, rakiety i specjalny reżim |data = 2024-08-10 |data dostępu = 2024-08-11 |opublikowany = TVN24 |url = https://tvn24.pl/swiat/kreml-reaguje-na-ofensywe-czolgi-artyleria-rakiety-i-specjalny-rezim-st8037862 |język = pl}}</ref>. Według [[Ołeksandr Syrski|Ołeksandra Syrskiego]] do 15 sierpnia Ukraińcy zajęli w obwodzie kurskim terytorium obejmujące 82 miejscowości i 1150 kilometrów kwadratowych<ref>{{Cytuj |tytuł = Ukraińcy: utworzyliśmy komendanturę wojskową na terytorium Rosji |data = 2024-08-15 |data dostępu = 2024-08-15 |opublikowany = TVN24 |url = https://tvn24.pl/swiat/sytuacja-w-obwodzie-kurskim-ukraincy-utworzylismy-komendanture-wojskowa-na-terytorium-rosji-st8044389 |język = pl}}</ref>. W wyniku operacji Rosjanie przesiedli z tamtych obszarów co najmniej 121 000 cywilów<ref>{{Cytuj |tytuł = Russia evacuates 121,000 people from Kursk region as Ukraine advances |data = 2024-08-12 |data dostępu = 2024-10-02 |opublikowany = France 24 |url = https://www.france24.com/en/europe/20240812-russia-orders-evacuations-in-border-region-of-belgorod-amid-ukrainian-offensive |język = en}}</ref>.
 
1 października 2024 roku wojska rosyjskie zajęły [[Wuhłedar]]<ref>{{Cytuj |autor = Aishwarya Parikh |tytuł = Ukraine’s Vuhledar Town Falls To Russian Troops, Claim Reports |data = 2024-10-02 |data dostępu = 2024-10-02 |opublikowany = StratNews Global |url = https://stratnewsglobal.com/russia/ukraines-vuhledar-town-falls-to-russian-troops-claim-reports/ |język = en-US}}</ref>.
 
=== Wojna o panowanie w powietrzu ===
Tuż przed początkiem rosyjskiej inwazji w lutym 2022 roku, Rosja dysponowała 1 3911391 samolotami bojowymi, podczas gdy Ukraina 132 – z których wszystkie były przestarzałe w stosunku do większości samolotów rosyjskich<ref name="CRS1">{{Cytuj stronę | url = https://crsreports.congress.gov/product/pdf/R/R47476 | tytuł = Transferring Fighter Aircraft to Ukraine: Issues and Options for Congress | opublikowany = Congressional Research Service |strony strony=5-7 5–7 |język = en | data dostępu = 2024-01-26}}</ref>. W początkowej fazie wojny, [[Siły Powietrzno-Kosmiczne Federacji Rosyjskiej]] przeprowadziły intensywne ataki na ukraińskie systemy obrony powietrznej, z użyciem kombinowanych ataków za pomocą [[pociskPocisk manewrujący|pocisków manewrujących]] i [[pociskPocisk balistyczny|pocisków balistycznych]], a także [[Pocisk przeciwradarowy|pocisków przeciwradarowych]]<ref name="EW">{{Cytuj pismo | nazwisko = McCrory | imię = Duncan | tytuł = Electronic Warfare in Ukraine |url = https://www.japcc.org/articles/electronic-warfare-in-ukraine/|czasopismo = The Journal of the Joint Air Power Competence Centre | strony = 69-7469–74 | język = en | data = październik 2023 | url = https://www.japcc.org/articles/electronic-warfare-in-ukraine/}}</ref>.
[[plikPlik:10352393 637440286331856 2133109621357983978 n (26632783283).jpg|left|thumb|left|Podstawę ukraińskiego [[Samolot szturmowy|lotnictwa uderzeniowego]] stanowią przestarzałe samoloty Su-24 i [[Su-25]]]]
W tym okresie, Rosja zaangażowała w atak na Ukrainę także trzon swoich wojsk [[walkaWalka elektroniczna|walki elektronicznej]] – Rosjanie zaangażowali ofensywne systemy elektroniczne oraz powietrzne pułapki, obliczone na przeciążenie ukraińskich radarów obrony powietrznej, z których wiele musiało zostać wyłączonych i repozycjonowanych<ref name="EW" />.
Mimo połączonego ataku kinetycznego i nie-kinetycznego na ukraińskie systemy obrony powietrznej, [[Siły Powietrzne Ukrainy|siły powietrzne Ukrainy]] przetrwały i – co więcej – zdołały zapobiec osiągnięciu przez Rosję [[Przewaga powietrzna|przewagi powietrznej]]<ref name="EW" />. Stanowi to znaczne osiągnięcie, biorąc pod uwagę znacznie mniejszą liczbę ukraińskich pilotów oraz samolotów, którzy musieli przeciwstawić się nie tylko rosyjskiej przewadze liczebnej, lecz także jakościowej. Rosyjskie siły powietrzne dysponowały bowiem znacznie bardziej zaawansowanymi technicznie samolotami, wyposażonymi w lepsze uzbrojenie, sensory i systemy walki elektronicznej, wspieranymi przez [[Statek powietrzny wczesnego ostrzegania|systemy wczesnego ostrzegania]]<ref name="EW" />. Ukraińscy piloci narażeni przy tym są na stałe zagrożenie ze strony rosyjskich systemów przeciwlotniczych [[S-400 Triumf|S-400]], w tym rozmieszczonych na [[Półwysep Krymski|Krymie]] i [[Białoruś|Białorusi]]<ref name="EW" />. Mimo bardzo niekorzystnej sytuacji taktycznej, siły powietrzne Ukrainy adaptowały taktykę do nowej sytuacji, celem przetrwania i pozostania efektywnymi. Ukraińscy piloci, latając nisko – często poniżej pułapu 30 metrów – byli w stanie ukryć się poniżej {{link-interwiki |Horyzont radarowy |tekst=horyzontu |Q=Q7279983}} rosyjskich radarów i wykorzystując ukształtowanie terenu celem uniknięcia wykrycia, przed wzniesieniem się i atakiem na rosyjskie samoloty<ref name="EW" />.
 
Także rosyjskie samoloty zmuszone zostały do latania na niskim pułapie, celem uniknięcia wykrycia i zestrzelenia przez ukraińskie średniego i wysokiego pułapu systemy [[Pocisk rakietowy ziemia–powietrze|SAM]]. Naraziło je to jednak na ataki [[Przenośny przeciwlotniczy zestaw rakietowy|przenośnych systemów przeciwlotniczych]] niskiego pułapu typu MANPAD, w tym [[FIM-92 Stinger|Stinger]], [[9K38 Igła|Igła]] i naprowadzanych laserowo [[Starstreak]]<ref name="EW" />. Mimo że siły ukraińskie znacząco ograniczyły rosyjskie operacje powietrzne na niskim pułapie, rosyjskie samoloty myśliwskie [[Su-35]] i [[MiG-31]] na wysokim pułapie – za pomocą pocisków dalekiego zasięgu – zniszczyły znaczną liczbę ukraińskich samolotów wsparcia pola walki [[Su-24]]<ref name="EW" />. W przedstawionej [[Kongres Stanów Zjednoczonych|Kongresowi]] informacji, zdaniem [[Departament Obrony Stanów Zjednoczonych|Departamentu Obrony USA]], do marca 2023 roku, Rosja straciła 70 samolotów na Ukrainie zestrzelonych przez naziemne systemy przeciwlotnicze, podczas gdy ukraińskie siły powietrzne, straciły z tego samego powodu 60 maszyn<ref name="CRS1" />.
[[plikPlik:UA 36th bde Javelin 01.jpg|thumb|Ukraiński żołnierz z wyrzutnią samonaprowadzającego się pocisku przeciwpancernego [[FGM-148 Javelin|Javelin]]; Javeliny stały się symbolem ukraińskiego oporu w pierwszym okresie wojny]]
[[plikPlik:Ukrainian IRIS-T SLM.jpg|left|thumb|left|Jedna z dostarczonych Ukrainie przez [[Niemcy]] wyrzutni systemu [[IRIS-T]], które biorą udział w obronie ukraińskiej przestrzeni powietrznej]]
W rezultacie, ani dysponujące teoretycznie znacznie nowocześniejszymi samolotami lotnictwo rosyjskie, ani lotnictwo ukraińskie używające przestarzałych [[MiG-29]] i starszych wersji [[Su-27]], ze znacznie mniejszymi możliwościami swoich [[radar]]ów i pocisków, nie jest dotąd w stanie zapewnić sobie ani [[przewagaPrzewaga powietrzna|przewagi]], ani dominacji w powietrzu<ref name="EW" /><ref name="CRS1" />. Według zachodnich przewidywań tuż przed wybuchem wojny, siły rosyjskie miały zapewnić sobie dominację w powietrzu w ciągu 72 godzin – zachodnie oceny okazały się całkowicie nietrafne. W dużej mierze dzięki odwadze ukraińskich pilotów oraz ich efektywności, według zachodnich analiz zaś, także dzięki niskiemu wyszkoleniu w rosyjskich siłach powietrznych<ref name="AtlCounc">{{Cytuj stronę | url = https://www.atlanticcouncil.org/content-series/airpower-after-ukraine/ukraine-air-war-examined-a-glimpse-at-the-future-of-air-warfare/ | tytuł = Ukraine air war examined: A glimpse at the future of air warfare | nazwisko = Wetzel | imię = Tyson | opublikowany = Atlantic Council | język = en | data dostępu = 2024-01-26}}</ref>. Spowodowało to że rosyjskie lotnictwo nie jest w stanie zapewnić właściwego wsparcia powietrznego dla działań wojsk lądowych<ref name="AtlCounc" />. Z drugiej strony nieefektywność rosyjskich ataków rakietowych na ukraińskie instalacje obrony przeciwlotniczej w pierwszych dniach wojny, umożliwiło ich przetrwanie, zaś ich mobilność spowodowała, że w dalszym przebiegu działań siły rosyjskie nie są w stanie skutecznie ich wykrywać i bronić się przed nimi<ref name="AtlCounc" />. Sytuację rosyjskich sił powietrznych pogorszyło także dostarczenie Ukrainie z krajów zachodnich nowoczesnych systemów {{link-interwiki |NASAMS |Q=Q2590112}}, [[MIM-104 Patriot]] i [[IRIS-T|Iris-T SLM]] ze znacznie lepszymi radarami, które Ukraina skutecznie używa nawet do zwalczania rosyjskich pocisków hipersonicznych [[Ch-47M2 Kindżał]]<ref name="MIM104">{{Cytuj stronę | url = https://www.newsweek.com/patriot-missile-system-ukraine-war-russia-pentagon-kyiv-1802594 | tytuł = Patriot Missile Success in Ukraine Has Shocked Even the Pentagon | opublikowany = Newsweek | język = en | data dostępu = 2024-01-26}}</ref>.
 
Wyrazem braku rosyjskiego panowania w powietrzu, stało się zestrzelenie 14 stycznia 2024 roku rosyjskiego [[Statek powietrzny wczesnego ostrzegania|samolotu wczesnego ostrzegania]] [[A-50 Szmiel|Berijew A-50]], które należą zwykle do najbardziej chronionych statków powietrznych każdych sił powietrznych nimi dysponujących<ref name="A-50">{{Cytuj stronę | url = https://theaviationist.com/2024/01/15/ukraine-shot-down-a-russian-a-50-radar-aircraft-and-an-il-22-airborne-command-post/ | tytuł = Ukraine Shot Down A Russian A-50 Radar Aircraft And Damaged An Il-22 Airborne Command Post | nazwisko = Cenciotti | imię = David | data = 15 stycznia 2024 | opublikowany = The Aviationist | język = en | data dostępu = 2024-01-26}}</ref>. Tego samego dnia, poważnie uszkodzono także rosyjski samolot dowodzenia [[Ił-20|Il-22M11]], który zdołał wprawdzie awaryjnie wylądować na lotnisku w [[Anapa|Anapie]], z uwagi jednak na stopień zniszczeń, nie będzie prawdopodobnie mógł zostać przywrócony do służby<ref name="A-50" />.
 
== Straty ==
Linia 219 ⟶ 226:
10 listopada 2022 gen. [[Mark Milley]], szef sztabu US Army, stwierdził, że wg jego szacunków Rosjanie stracili ponad 100 000 żołnierzy (rannych i poległych). Podobne straty miała odnieść strona ukraińska. Ponadto wskazał, że w wojnie zginęło około 40 000 cywili<ref>{{Cytuj |tytuł = Generał z USA: Rosja straciła 100 tys. żołnierzy. Zginęło 40 tys. cywilów |data dostępu = 2022-11-10 |opublikowany = Rzeczpospolita |url = https://www.rp.pl/konflikty-zbrojne/art37388871-general-z-usa-rosja-stracila-100-tys-zolnierzy-zginelo-40-tys-cywilow |język = pl}}</ref>.
 
Według ujawnionych w marcu 2023 tajnych dokumentów i oceny opracowanej przez amerykańską Agencję Wywiadu Obronnego, Rosja poniosła od 189 tys. do 223 tys. strat w ludziach, z czego 35-4335–43 tys. to zabici, a 154-180154–180 tys. to ranni. Ukraina miała stracić od 124 do 131 tys. żołnierzy, z czego 15-1715–17 tys. to zabici, a 109-113109–113 tys. to ranni<ref>{{Cytuj |tytuł = 350 tysięcy. To prawdziwa liczba ofiar wojny w Ukrainie? |data dostępu = 2023-04-13 |opublikowany = wp.pl |url = https://wiadomosci.wp.pl/przeanalizowali-tajne-dokumenty-wojna-nie-skonczy-sie-szybko-6886756269611968a |język = pl}}</ref>. W sierpniu 2023 [[Wałerij Załużny]], Naczelny Dowódca Wojsk Ukrainskich potwierdził, że w czerwcu 2023 w trakcie najcięższych walk w Donbasie straty wynosiły nawet 100 do 200 żołnierzy dziennie, później miały znacznie spaść<ref>{{Cytuj |tytuł = Naczelny dowódca ukraińskiej armii ujawnił straty. Zginęło 9 tys. żołnierzy |data = 2022-08-22 |data dostępu = 2023-08-12 |opublikowany = Newsweek |url = https://www.newsweek.pl/swiat/polityka/wojna-w-ukrainie/rsf08yz |język = pl}}</ref>.
 
=== Całkowite straty bojowe Rosjan w okresie od 24 lutego 2022 do 1321 kwietniasierpnia 2024 ===
Według danych Sztabu Generalnego [[Siły Zbrojne Ukrainy|Sił Zbrojnych Ukrainy]] straty po stronie rosyjskiej wynosiły<ref>{{Cytuj |tytuł = [These are the indicative ultimatum of Russia’s combat losses as of AprSept. 1327, according to the Armed Forces of Ukraine.] |data = 2024-0409-1327 |data dostępu = 2024-0409-1427 |opublikowany = TwitterX |url = https://twitterx.com/KyivIndependent/status/17790509161480523561839550210457907299/ |język = en}}</ref>:
* około 452649 760170 [[żołnierz]]y (wliczając w to [[Jeniec wojenny|jeńców wojennych]] i rannych)
* 1317 745396 [[Transporter opancerzony|pojazdów opancerzonych]]
* 1525 396411 pojazdów kołowych i cystern
* 78 169846 [[czołg]]ów
* 1118 518678 [[Artyleria|systemów artyleryjskich]]
* 916 201031 [[Bezzałogowy statek powietrzny|bezzałogowych statków powietrznych]]
* 1 045199 [[Wyrzutnia rakietowa|wyrzutni rakietowych]]
* 347369 [[Samolot myśliwski|samolotów]]
* 325328 [[Śmigłowiec szturmowy|śmigłowców]]
* 2 088608 [[Pocisk manewrujący|pocisków manewrujących]]
* 756961 systemów obrony przeciwlotniczej
* 13 893192 sztuki wyposażenia specjalnego
* 2628 jednostek nawodnych
* 1 [[okręt podwodny]]
 
Linia 244 ⟶ 251:
* doradca szefa gabinetu prezydenta – [[Mychajło Podolak]],
* pierwszy zastępca przewodniczącego ukraińskiej delegacji do Trójstronnej Grupy Kontaktowej – Andrij Kostin,
* zastępca przewodniczącego ukraińskiej delegacji do [[Zgromadzenie Parlamentarne Rady Europy|Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy]] – [[Rustem Umierow]],
* członek Parlamentu Europejskiego – [[Rustem Umierow]],
* wiceminister spraw zagranicznych – [[Nikołaj Tochicki]].
 
Linia 285 ⟶ 292:
16 marca [[Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości|MTS]] postanowił o środkach tymczasowych w sporze Ukraina–Rosja, które sprowadzają się do nakazu wstrzymania przez Rosję i podległe jej oddziały operacji wojskowych na terytorium Ukrainy oraz do nakazu powstrzymania się przez obie strony od akcji, które mogłyby spotęgować ten spór<ref name="icj-ccj" />.
 
Ponad rok po rozpoczęciu inwazji, 17 marca 2023 r. [[Międzynarodowy Trybunał Karny]] wydał nakazy aresztowania prezydenta Rosji [[Władimir Putin|Władimira Putina]] i komisarz ds. praw dziecka w Rosji, [[Marija Lwowa-Biełowa|Mariji Lwowej-Biełowej]]. Sąd karny zarzucał obu osobom odpowiedzialność za bezprawną deportację ukraińskich dzieci do Rosji i popełnienie w związku z tym [[Zbrodnia wojenna|zbrodni wojennych]]<ref name="LK">{{Cytuj stronę |url = https://www.latimes.com/world-nation/story/2023-03-17/icc-hague-arrest-warrant-putin-ukraine-war-crimes |tytuł = International Criminal Court issues arrest warrant for Putin on alleged Ukraine war crimes |autor = Laura King |opublikowany = [[Los Angeles Times]] |data = 2023-03-17 |język = en |data dostępu = 2023-03-18}}</ref><ref name="JB,PS">{{Cytuj stronę |url = https://www.theguardian.com/world/2023/mar/17/vladimir-putin-arrest-warrant-ukraine-war-crimes |tytuł = ICC judges issue arrest warrant for Vladimir Putin over alleged war crimes |autor = Julian Borger, Pjotr Sauer |opublikowany = [[The Guardian]] |data = 2023-03-17 |język = en |data dostępu = 2023-03-18}}</ref><ref name="CP,RD">{{Cytuj stronę |url = https://www.washingtonpost.com/world/2023/03/17/icc-hague-arrest-warrants-putin-russia-ukraine/ |tytuł = ICC issues arrest warrant for Putin over war crimes in Ukraine |autor = Claire Parker, Robyn Dixon |opublikowany = [[The Washington Post]] |data = 2023-03-17 |język = en |data dostępu = 2023-03-18}}</ref>. Rzecznik [[Dmitrij Pieskow]] stwierdził, że Rosja nie uznaje jurysdykcji Międzynarodowego Trybunału Karnego i tego rodzaju decyzje są dla Rosji nieistotne<ref name="ts">{{Cytuj stronę |url = https://www.tagesschau.de/ausland/europa/putin-haftbefehl-internationaler-strafgerichtshof-101.html |tytuł = Haftbefehl gegen Putin erlassen |opublikowany = tagesschau.de |data = 2023-03-17 |język = de |data dostępu = 2023-03-18}}</ref>.
 
=== Następstwa społeczne na Ukrainie ===
Linia 369 ⟶ 376:
 
=== NATO ===
Na wniosek Polski, Rumunii, Litwy, Łotwy i Estonii na podstawie art. 4 [[traktatTraktat północnoatlantycki|traktatu północnoatlantyckiego]] rozpoczęły się konsultacje [[Rada Północnoatlantycka|Rady Północnoatlantyckiej]]<ref name="prawo-ideo" />. Premier Estonii [[Kaja Kallas]] wydała oświadczenie: „Szeroko zakrojona agresja Rosji jest zagrożeniem dla całego świata i wszystkich państw NATO, dlatego należy zainicjować konsultacje NATO w sprawie wzmocnienia bezpieczeństwa członków sojuszu. Najskuteczniejszą odpowiedzią na rosyjską agresję jest jedność”<ref name="JY" />. NATO ogłosiło plany zwiększenia liczebności swoich wojsk w krajach bałtyckich, Rumunii i Polsce<ref name="LC" /><ref name="ABCn" /><ref name="AR2" />.
 
Po posiedzeniu Rady Bezpieczeństwa ONZ 25 lutego Stoltenberg zapowiedział, że po raz pierwszy część [[NATO Response Force]] zostanie rozmieszczona wśród członków NATO wzdłuż wschodniej granicy Sojuszu. Stwierdził, że będą to siły zdolne do szybkiego reagowania (ang. ''Very High Readiness Joint Task Force'', VJTF), obecnie kierowane przez Francję. Stany Zjednoczone ogłosiły 24 lutego, że rozmieszczą dodatkowo 7 tys. żołnierzy, którzy dołączą do 5 tys. już znajdujących się w Europie<ref name="rferl" />. Pod dowództwo NATO, po raz pierwszy od czasów zimnej wojny, trafiła także grupa uderzeniowa lotniskowców z [[USS Harry S. Truman (CVN-75)|USS Harry S. Truman]], która weszła na [[Morze Śródziemne]] w poprzednim tygodniu w ramach planowanych ćwiczeń<ref name="JCo" />.
Linia 379 ⟶ 386:
 
W marcu Polska, Litwa, Łotwa, Estonia, Bułgaria zredukowały liczebność personelu ambasad rosyjskich na swoich terytoriach<ref name="pap-MSZ" /><ref name="rp-dyplo" /><ref name="wpr-dyplo" />. Sejm Polski 23 marca oraz Senat USA 16 marca uznały Władimira Putina za zbrodniarza wojennego<ref name="pap-sejm" /><ref name="pap-USA" />. Polska, Litwa i Dania poparły misję pokojową NATO na Ukrainie<ref name="polsatN" />.
[[Plik:The Prime Minister Attends the Summit on Peace in Ukraine (53793815640).jpg|mały|Uczestnicy szczytu w Szwajcarii]]
W dniach 15–16 czerwca w Szwajcarii nad [[Jezioro Czterech Kantonów|Jeziorem Czterech Kantonów]] odbył się szczyt w sprawie pokoju na Ukrainie. Uczestniczyli w nim przedstawiciele 92 krajów, jednak bez przedstawicieli Rosji<ref>{{Cytuj |tytuł = Summit on Peace in Ukraine |data dostępu = 2024-06-19 |opublikowany = www.eda.admin.ch |url = https://www.eda.admin.ch/eda/en/home/das_eda/aktuell/dossiers/konferenz-zum-frieden-ukraine.html |język = en}}</ref><ref>{{Cytuj |tytuł = 92 countries to be present at Peace Summit in Switzerland, almost 60 at highest level |data dostępu = 2024-06-19 |opublikowany = Ukrainska Pravda |url = https://www.pravda.com.ua/eng/news/2024/06/14/7460846/ |język = en}}</ref>. Komunikat końcowy szczytu zwrócił uwagę na bezpieczne wykorzystanie obiektów jądrowych, bezpieczeństwo żywnościowe i powiązaną z nim swobodę żeglugi handlowej i dostęp do portów na Morzu Czarnym oraz pełną wymianę jeńców<ref>{{Cytuj |autor = Violetta Baran |tytuł = Jest komunikat ze Szwajcarii. Niektóre państwa nie podpisały się |data = 2024-06-16 |data dostępu = 2024-06-19 |opublikowany = wiadomosci.wp.pl |url = https://wiadomosci.wp.pl/komunikat-ze-szczytu-w-szwajcarii-nie-wszyscy-sie-pod-nim-podpisali-7039156932721472a |język = pl}}</ref>.
 
==== Rola Białorusi ====
Linia 388 ⟶ 397:
 
==== Pomoc militarna dla Ukrainy ====
[[Plik:Delivering military aid to Ukraine - detailed.svg|mały|Kolorem granatowym zaznaczone kraje, które przekazały Ukrainie broń ciężką, jasnoniebieskim lekką broń lub amunicję, zaś zielonym nieśmiercionośną pomoc wojskową]]
Jednym z pierwszych państw zachodnich, które zadeklarowało wsparcie militarne, była Wielka Brytania, prowadząca szkolenia wojskowe na terenie Ukrainy co najmniej od jesieni 2020 roku. W listopadzie 2021 roku w Kijowie doszło do wizyty ministra obrony Wielkiej Brytanii, Bena Wallace’a, w wyniku której podpisano porozumienie dotyczące współpracy w obszarze rozwoju [[Marynarka Wojenna Ukrainy|marynarki wojennej Ukrainy]]<ref name="osw.waw" /><ref name="gov.uk" />. 1 lutego 2022 – na trzy tygodnie przed inwazją – doszło w Kijowie do spotkania premierów Wielkiej Brytanii, Polski i Ukrainy. [[BBC]] nazwała spotkanie „nowym sojuszem obronnym” w obliczu rosyjskiego zagrożenia<ref name="MW,GB" /><ref name="dzin-gosp" />. Jeszcze do połowy lutego 2022 roku stu brytyjskich żołnierzy było obecnych na Ukrainie, przeprowadzając szkolenia z obsługi broni przeciwpancernej<ref name="guardian" />. 23 lutego – dzień przed inwazją – premier [[Boris Johnson]] poinformował o kolejnych dostawach brytyjskiej broni do Ukrainy oraz o wszczęciu postępowania mającego na celu zbadanie, czy rosyjska stacja telewizyjna RT (dawniej [[RT (stacja telewizyjna)|Russia Today]]) nie naruszała warunków brytyjskiej licencji, co mogłoby być podstawą do odebrania jej uprawnień do nadawania. Kwestia tego, że stacja w otwarty sposób przekazująca punkt widzenia Kremla swobodnie nadawała w Wielkiej Brytanii, była kilkukrotnie podnoszona podczas dyskusji w [[Izba Gmin|Izbie Gmin]]<ref name="belsat" />.
 
Linia 402 ⟶ 412:
W poniedziałek 28 lutego, piątego dnia od inwazji, po tym, jak władze Ukrainy ogłosiły tworzenie ochotniczych oddziałów międzynarodowych, pojawiły się pierwsze akty wsparcia. [[Sejm (Łotwa)|Parlament Łotwy]] jednomyślnie uchwalił poprawkę do ustawy o bezpieczeństwie narodowym (dotychczas zabraniającej udziału w wojskach obcych państw), w której zapisano, że łotewscy ochotnicy będą mogli walczyć w obronie Ukrainy. Jednocześnie zastrzeżono, że wspierający stronę rosyjską będą musieli się liczyć z odpowiedzialnością karną<ref name="pr24-LV" />. 3 marca rzecznik rosyjskiego [[Ministerstwo Obrony Federacji Rosyjskiej|ministerstwa obrony]] [[Igor Konaszenkow]] stwierdził, że cudzoziemcy walczący w legionie międzynarodowym będą ścigani jak przestępcy oraz nie mogą mieć tytułu kombatantów i jeńców wojennych<ref name="JL" />.
 
W sierpniu 2023 USA zgodziły się na przekazanie Ukrainie myśliwców [[General Dynamics F-16 Fighting Falcon|F-16]] przez Danię i Holandię<ref>{{Cytuj |url = https://defence24.pl/wojna-na-ukrainie-raport-specjalny-defence24/kiedy-i-jakie-f-16-dla-ukrainy-komentarz |tytuł = Kiedy i jakie F-16 dla Ukrainy [KOMENTARZ] |data = 2023-08-19 |opublikowany = defence24.pl |data dostępu = 2023-09-01}}</ref>. W sierpniu następnego roku dostarczono Siłom Powietrznym Ukrainy 10 maszyn<ref>{{Cytuj |tytuł = Zełenski pokazał F-16 |data = 2024-08-04 |data dostępu = 2024-08-06 |opublikowany = TVN24 |url = https://tvn24.pl/swiat/wolodymyr-zelenski-pokazal-f-16-st8030454 |język = pl}}</ref>.
 
Od stycznia 2022 roku do marca 2024 roku Ukraina otrzymała z zagranicy pomoc o wartości ponad 380 miliardów dolarów, w tym 118 miliardów pomocy wojskowej. 41% kwoty przeznaczonej na pomoc militarną pochodziło ze Stanów Zjednoczonych, zaś 43% z krajów Unii Europejskiej (głównie Niemiec, Danii, Holandii i Polski); największą kwotę na pomoc dla Ukrainy w stosunku do swojego [[Produkt krajowy brutto|Produktu Krajowego Brutto]] przekazały Estonia i Dania<ref>{{Cytuj |autor = Henrik Pettersson |tytuł = Aid to Ukraine: Where the money in their war against Russia is coming from |data = 2023-10-06 |data dostępu = 2024-06-19 |opublikowany = CNN |url = https://www.cnn.com/2023/10/05/world/ukraine-money-military-aid-intl-dg/index.html |język = en}}</ref>.
 
==== Pomoc dla Ukrainy w cyberwojnie ====
Linia 415 ⟶ 427:
[[Plik:Berlin protests against Ukraine War (51908283365).jpg|thumb|Protest w Berlinie 27 lutego 2022]]
[[Plik:Szczecin Philharmonic with Ukrainian flag illumination, 27th February 2022.jpg|thumb|[[Filharmonia im. Mieczysława Karłowicza w Szczecinie]] w barwach narodowych Ukrainy]]
[[Plik:PL Wwa, Ukr - 2022.05.07, PKiN, fot I Nowicka (11).jpg|thumb|Dwie [[Flaga Ukrainy|flagi Ukrainy]] z flagami (od lewej) [[Flaga Polski|polską]] i [[Flaga Unii Europejskiejeuropejska|unijną]] przed [[Pałac Kultury i Nauki|Pałacem Kultury i Nauki]], maj 2022 r.]]
[[Plik:Hala Ludowa we Wrocławiu z flagą ukraińską na znak solidarności z Ukrainą walczącą z inwazją rosyjską. Widok od południa.jpg|thumb|[[Flaga Ukrainy]] na szczycie wrocławskiej [[Hala Stulecia we Wrocławiu|Hali Stulecia]], 9 marca 2022 r.]]
[[Plik:Pomoc medyczna dla Ukrainy we Wrocławiu.jpg|thumb|Gotowy do wysłania sprzęt medyczny przeznaczony na pomoc Ukrainie. Hol przychodni Dolmed, Wrocław, IX 2022]]
W wielu krajach świata (między innymi w [[Polska|Polsce]]<ref name="OK" />, [[Stany Zjednoczone|Stanach Zjednoczonych]]<ref name="cbs-protest" />, [[Kanada|Kanadzie]]<ref name="ott" />, [[Czechy|Czechach]]<ref name="onet-czechy" /><ref name="forum24" />, [[Niemcy|Niemczech]]<ref name="dw.com" /> i [[Obszar postradziecki|krajach byłego ZSRR]]<ref name="ToIsr" /><ref name="azattyq" /><ref name="civil" /><ref name="meydan" />) zorganizowano {{link-interwiki|Protesty przeciwko inwazji Rosji na Ukrainę (2022)|tekst=protesty potępiające inwazję Rosji na Ukrainę|Q=Q111011730}}<ref name="ALJAZ" />. W Rosji głównymi ośrodkami takich manifestacji były [[Moskwa]] i [[Petersburg]]<ref name=":10" /><ref name="REUTERS" /><ref name="IN,DB" /> (oprócz tego znaczne demonstracje odbyły się między innymi w [[Jekaterynburg]]u<ref name=":10" />, [[Nowosybirsk]]u<ref name="denik" /> czy [[Niżny Nowogród|Niżnym Nowogrodzie]]<ref name="aljazeera" />). Według niezależnej od rosyjskiego rządu monitorującej łamanie praw człowieka i prześladowania polityczne strony internetowej {{link-interwiki |OVD-Info |Q=Q33243309}} w wyniku protestów trwających po rozpoczęciu inwazji w Rosji zatrzymano ponad 15 000 osób<ref name="ovdinfo" /><ref name="economist" /><ref name="ChP" />. Druga fala protestów w Rosji rozpoczęła się we wrześniu 2022 roku po ogłoszeniu decyzji o częściowej mobilizacji rezerwistów<ref>{{Cytuj |tytuł = В России проходят акции протеста против мобилизации – DW – 21.09.2022 |data dostępu = 2022-09-25 |opublikowany = dw.com |url = https://www.dw.com/ru/v-rossii-prohodat-akcii-protesta-protiv-mobilizacii/a-63195980 |język = ru}}</ref><ref>{{Cytuj |tytuł = W Rosji wrze. Zatrzymania na protestach przeciwko mobilizacji [NAGRANIA] – Wiadomości |data dostępu = 2022-09-25 |opublikowany = wiadomosci.onet.pl |url = https://wiadomosci.onet.pl/swiat/w-rosji-wrze-zatrzymania-na-protestach-przeciwko-mobilizacji-nagrania/wbt20ws.amp}}</ref><ref>{{Cytuj |tytuł = Ponad 730 osób zatrzymanych w Rosji po protestach przeciwko mobilizacji |data dostępu = 2022-09-25 |opublikowany = Rzeczpospolita |url = https://www.rp.pl/spoleczenstwo/art37113551-ponad-730-osob-zatrzymanych-w-rosji-po-protestach-przeciwko-mobilizacji |język = pl}}</ref><ref>{{Cytuj |tytuł = Hundreds arrested as Russian draft protests continue |data = 2022-09-24 |data dostępu = 2022-09-25 |opublikowany = BBC News |url = https://www.bbc.com/news/world-europe-63021118 |język = en}}</ref>; szczególnie intensywne protesty miały miejsce na [[Kaukaz Północny|Kaukazie Północnym]], w [[Dagestan]]ie doszło do starć pomiędzy protestującymi a rosyjską policją<ref>{{Cytuj |tytuł = Warning shots at Russian anti-mobilization protest – DW – 09/25/2022 |data dostępu = 2023-10-31 |opublikowany = dw.com |url = https://www.dw.com/en/anti-mobilization-protest-in-russia-warning-shots-fired-in-dagestan/a-63233617 |język = en}}</ref><ref>{{Cytuj |tytuł = Scores detained after police clash with people opposed to mobilisation in Russia'sRussia’s Dagestan |czasopismo = Reuters |data = 2022-09-25 |data dostępu = 2023-10-31 |url = https://www.reuters.com/world/europe/police-clash-with-people-opposed-mobilisation-russias-dagestan-2022-09-25/ |język = en}}</ref>. Niezadowolenie społeczne wywoływała również nadreprezentatywność przedstawicieli niesłowiańskich grup etnicznych wśród zmobilizowanych<ref>{{Cytuj |autor = Anna Wolska |tytuł = Rosja: Mobilizacja wymierzona głównie w mniejszości etniczne? |data = 2022-09-24 |data dostępu = 2023-10-31 |opublikowany = euractiv.pl |url = https://www.euractiv.pl/section/demokracja/news/rosja-mobilizacja-wymierzona-glownie-w-mniejszosci-etniczne/ |język = pl}}</ref>.
 
W Polsce bojkotowane są firmy, które nie wycofały się ze swojej działalności w Rosji<ref name="KBa" />. Bank PKO poinformował o zmniejszonej dynamice obrotów tych firm<ref name="Bojkot sieci handlowych to" /><ref name="bezpraw" />.
 
Demonstracje prorosyjskie odbyły się m.in. w [[Serbia|Serbii]]<ref name="wilki" group="uwaga" /><ref name="BF" />, [[Bośnia i Hercegowina|Bośnii i Hercegowinie]]<ref name="AlB" />, [[Czarnogóra|Czarnogórze]]<ref name="mniej" group="uwaga" /><ref name="reut-serb" />, [[Cypr]]ze<ref name="AnP" />, [[Czechy|Czechach]]<ref>{{Cytuj stronę | url = https://wydarzenia.interia.pl/zagranica/news-nacjonalistyczne-protesty-w-pradze-chcieli-zdjac-ukrainska-f,nId,6648957 | tytuł = Nacjonalistyczne protesty w Pradze. Chcieli zdjąć ukraińską flagę | nazwisko = Cieślik | imię = Aleksandra | data = 2023-03-11 | opublikowany = wydarzenia.interia.pl | data dostępu name="BD" 2024-09-08}}</ref>, [[Niemcy|Niemczech]]<ref name="Bild1" /><ref name="pap-amb" /><ref name="NaTem" /><ref name="DWpl1" /><ref name="DWpl2" /><ref name="Bild2" /><ref name="PAP-Niem" />, [[Polska|Polsce]]<ref>{{Cytuj |tytuł = Antyukraiński marsz przeszedł przez Warszawę: wybielali Rosję ku radości Kremla |data dostępu = 2023-10-14 |opublikowany = oko.press |url = https://oko.press/antyukrainski-marsz-przeszedl-przez-warszawe |język = pl}}</ref>, [[Republika Środkowoafrykańska|Republice Środkowoafrykańskiej]]<ref name="AfricaNews" />.
 
25 lutego w [[Grecja|Grecji]] odbył się protest [[Komunistyczna Partia Grecji|Komunistycznej Partii Grecji]] i [[Syriza|Syrizy]], które potępiły atak Rosji na Ukrainę oraz uczestnictwo Grecji w [[NATO]]<ref name="KPG" group="uwaga" /><ref name="ekath" />.
Linia 459 ⟶ 471:
 
==== Muzyka ====
Rosja została wykluczona z udziału w [[Konkurs Piosenki Eurowizji 2022|Konkursie Piosenki Eurowizji 2022]]<ref name="onet-kult" /><ref name="EuVis" />. Wielu polskich artystów muzycznych nagrało proukraińskie utwory (np. „Mimo burz” [[Margaret (piosenkarka)|Margaret]] i [[Kacezet]]a<ref name="gk24" /> oraz „[[Mamo tyś płakała]]” autorstwa [[Sanah]] i [[Igor Herbut|Igora Herbuta]]<ref name="interia-muz" /><ref name="gwSanah" />) lub przeznaczyło dochód ze swoich albumów dla potrzebujących Ukraińców<ref name="Marie" /><ref name="Sarsa" />. Symbolem walki ukraińskich żołnierzy stał się utwór „[[Bayraktar (piosenka)|Bayraktar]]” nawiązujący do tureckich dronów bojowych [[Bayraktar TB2|o tej samej nazwie]]<ref name="rp-bay" />, napisany i skomponowany przez ukraińskiego żołnierza Tarasa Borovoka<ref name="gvv" /><ref name="tsn-Бай" />; w pierwszych dniach wojny został wyświetlony ponad milion razy<ref name="yt-bay" />. [[Telewizja Polska]] wraz z organizacją [[Caritas (organizacja)|Caritas]] 27 lutego zorganizowały koncert „Solidarni z Ukrainą”<ref name="TvpIn" />. Inny koncert został zorganizowany przez [[Narodowe Forum Muzyki]]<ref name="rmf24" />. Swój sprzeciw wyrażali również ukraińscy muzycy i zespoły, tacy jak [[Go A]]<ref name="wiwib" /> czy [[Ukraina w Konkursie Piosenki Eurowizji dla DzieciJunior|Lena Usenko]]<ref name="insta" />. 7 kwietnia zespół [[Pink Floyd]] opublikował w celu zebrania funduszy dla Ukrainy pierwszy od 28 lat nowy utwór „Hey Hey Rise Up” z wykorzystaniem pieśni „[[Tam na łące czerwona kalina]]” śpiewanej przez [[Andrij Chływniuk|Andrija Chływniuka]] zarejestrowanej w atakowanym Kijowie<ref name="JSz" />.
 
Pod hasłem #StandWithUkraine, po rozpoczęciu rosyjskiej inwazji, [[Hymn Ukrainy|hymn państwowy Ukrainy]] grany i śpiewany był przez lokalnych artystów w salach koncertowych, filharmoniach, teatrach i operach na całym świecie, od [[Tallinn|Tallina]], przez [[Katowice]], [[Berlin]], [[Mediolan]], [[Wiedeń]], [[Paryż]], [[Londyn]], [[Nowy Jork]] i [[Los Angeles]], po [[Tokio]], a w jej początkowych dniach nawet w Rosji podczas pacyfikowanych przez rosyjskie siły bezpieczeństwa protestów przeciw wojnie<ref name="NYT-hymn">{{Cytuj stronę | url = https://www.nytimes.com/2022/03/15/arts/music/ukraine-national-anthem.html | tytuł = Ukraine’s National Anthem Reverberates Around the World | opublikowany = The New York Times | język = en | data dostępu = 2024-01-26}}</ref>.
 
== Uwagi ==
Linia 469 ⟶ 481:
<ref name="sumow">Przy czym zsumowane liczby z poszczególnych krajów są wyższe aniżeli łączna liczba uchodźców z Ukrainy, ponieważ uwzględniają one także osoby przekraczające granicę między Rumunią a Mołdawią.</ref>
<ref name="szac">Dane zostały oszacowane na podstawie informacji przekazanych od rządów Ukrainy i Rosji. Opierano się na danych oficjalnych i przekazanych nieumyślnie.</ref>
<ref name="uwaga3">[[Państwa nieuznawane|Państwo nieuznawane]] utworzone przez prorosyjskich separatystów na terytorium Ukrainy. 30 września 2022 anektowane przez Rosję.</ref>
<ref name="V">W istocie znaki „V” widywane są na pojazdach wojsk powietrznodesantowych, np. bojowych wozach desantu [[BMD-2]].</ref>
<ref name="KPG">W tym samym mieście 25 lutego odbyła się osobna demonstracja, która potępiła wyłącznie inwazję Rosji na Ukrainę.</ref>
Linia 488 ⟶ 500:
<ref name="aa">{{cytuj |tytuł = Russian claims over 23,000 Ukrainian troops killed in war |data dostępu = 2022-04-20 |opublikowany = aa.com.tr |url = https://www.aa.com.tr/en/russia-ukraine-war/russian-claims-over-23-000-ukrainian-troops-killed-in-war/2565452}}</ref>
<ref name="AJ">{{Cytuj |autor = Arkadiusz Jastrzębski |tytuł = Niezbity dowód na fiasko planu Putina. Wpadka rosyjskiej agencji |data = 2022-02-28 |data dostępu = 2023-03-14 |opublikowany = wiadomosci.wp.pl |url = https://wiadomosci.wp.pl/niezbity-dowod-na-fiasko-planu-putina-wpadka-agencji-z-rosji-6742127344458240a |język = pl}}</ref>
<!-- <ref name="Alamo!">{{cytuj stronę |url = https://theweek.com/russo-ukrainian-war/1010613/how-russian-warship-go-f-k-yourself-became-ukraines-remember-the-alamo |tytuł = How 'Russian warship, go f--k yourself’ became Ukraine’s 'Remember the Alamo!' |data = 2022-02-25 |praca = The Week |data dostępu = 2022-02-25}}</ref> -->
<ref name="Aleksy Kiełbasa2022">{{cytuj stronę |url = https://wiadomosci.gazeta.pl/wiadomosci/7,114881,28153856,wojna-w-ukrainie-mezczyzni-w-wieku-18-60-lat-z-zakazem-wyjazdu.html#do_w=46&do_v=142&do_st=RS&do_sid=286&do_a=286&s=BoxNewsImg10 |tytuł = Wojna w Ukrainie. Mężczyźni w wieku 18–60 lat z zakazem wyjazdu z kraju |autor = Aleksy Kiełbasa |data = 2022-02-25 |opublikowany = gazeta.pl |data dostępu = 2022-02-25}}</ref>
<ref name="aljaz">{{cytuj stronę |url = https://www.aljazeera.com/news/2022/3/2/why-hasnt-russia-mobilised-its-vast-air-power-against-ukraine |tytuł = Why hasn’t Russia mobilized its vast air power against Ukraine? |opublikowany = [[Al-Dżazira]] |język = en |data dostępu = 2022-03-03}}</ref>
Linia 495 ⟶ 507:
<ref name="amnesty">{{cytuj |tytuł = Russian veto on UN Security Council should be countered |data = 2022-02-25 |data dostępu = 2022-02-26 |opublikowany = amnesty.org.uk |url = https://www.amnesty.org.uk/press-releases/ukraine-russian-military-have-carried-out-indiscriminate-attacks-new-expert-analysis}}</ref>
<ref name="AR1">{{cytuj |autor = Andrew Rettman |tytuł = ‘Massive’ EU sanctions to target Putin’s war chest |data = 2022-02-24 |data dostępu = 2022-02-26 |opublikowany = EUobserver |url = https://euobserver.com/world/154423 |język = en}}</ref>
<!-- <ref name="AS,MW">{{cytuj stronę |url = https://edition.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-news-02-24-22-intl/h_542ef6fc653f4404d483a5156ecc23e6 |tytuł = February 24, 2022 Russia-Ukraine news |autor = Aditi Sangal, Meg Wagner, Adrienne Vogt, Melissa Macaya i inni |data = 2022-02-24 |opublikowany = [[CNN]] |język = en |data dostępu = 2022-02-27}}</ref> -->
<ref name="ASw">{{cytuj |autor = Ana Swanson |tytuł = Ukraine Invasion Threatens Global Wheat Supply |czasopismo = The New York Times |data = 2022-02-24 |data dostępu = 2022-02-26 |issn = 0362-4331 |url = https://www.nytimes.com/2022/02/24/business/ukraine-russia-wheat-prices.html |język = en}}</ref>
<ref name="AW,MD">Andrzej Wilk, Maria Domańska, [https://www.osw.waw.pl/pl/publikacje/analizy/2022-02-24/rosyjski-atak-na-ukraine-24-lutego-godz-900 Rosyjski atak na Ukrainę (24 lutego, godz. 9.00)].</ref>
Linia 502 ⟶ 514:
<ref name="bbc_2402">{{cytuj stronę |url = https://www.bbc.com/news/world-europe-60504334 |tytuł = Ukraine conflict: What we know about the invasion |data = 2022-02-24 |opublikowany = BBC.com |data dostępu = 2022-02-24}}</ref>
<ref name="bbc_flee">{{cytuj stronę |url = https://www.bbc.com/news/world-europe-60527138 |tytuł = Ukraine conflict: Refugees rush to borders to flee Russia’s war |data = 2022-02-25 |opublikowany = bbc.com |data dostępu = 2022-02-25}}</ref>
<!-- <ref name="BBCnews">{{cytuj |tytuł = Ukraine invasion: Russia’s attack in maps |czasopismo = BBC News |data = 2022-02-24 |data dostępu = 2022-02-24 |url = https://www.bbc.com/news/world-europe-60506682 |język = en}}</ref> -->
<ref name="BBC-Рс">{{cytuj |tytuł = Каждый пятый – офицер. О чем говорят подтвержденные потери России в войне с Украиной |czasopismo = BBC News Русская служба |data = 2022-04-06 |data dostępu = 2022-04-07 |url = https://www.bbc.com/russian/features-61003964 |język = ru}}</ref>
<ref name="BL">{{cytuj |autor = Brad Lendon |tytuł = Russia’s tanks in Ukraine have a ‘jack-in-the-box’ design flaw |data = 2022-04-29 |data dostępu = 2022-05-25 |opublikowany = CNN |url = https://www.cnn.com/2022/04/27/europe/russia-tanks-blown-turrets-intl-hnk-ml/index.html}}</ref>
Linia 516 ⟶ 528:
<ref name="defence31-10">{{cytuj stronę |url = https://defence24.pl/geopolityka/rosja-gromadzi-wojska-blisko-ukrainy |tytuł = Rosja gromadzi wojska blisko Ukrainy |data = 2021-10-31 |opublikowany = defence24.pl |data dostępu = 2022-02-01}}</ref>
<ref name="DG,JMcI,TPP">{{cytuj |autor = Douglas Guilfoyle, Juliette McIntyre, Tamsin Phillipa Paige |tytuł = Is international law powerless against Russian aggression in Ukraine? No, but it’s complicated |data = 2022-02-25 |data dostępu = 2022-02-26 |opublikowany = The Conversation |url = http://theconversation.com/is-international-law-powerless-against-russian-aggression-in-ukraine-no-but-its-complicated-177905 |język = en}}</ref>
<!-- <ref name="DGP">{{cytuj stronę |url = https://www.gazetaprawna.pl/wiadomosci/swiat/artykuly/8393905,mobilne-krematoria-spopielanie-zwlok-cywilow-wojska-rosyjskie.html |tytuł = Wojska rosyjskie miały mobilne krematoria, w których mogły spopielać zwłoki cywilów |data = 2022-04-04 |opublikowany = Dziennik Gazeta Prawna |język = pl |data dostępu = 2022-04-19}}</ref> -->
<!-- <ref name="DKL,JA,CS">{{cytuj stronę |url = https://www.nbcnews.com/news/world/putin-claims-denazification-justify-russias-attack-ukraine-experts-say-rcna17537 |tytuł = Putin using false ‘Nazi’ narrative to justify Russia’s attack on Ukraine, experts say |autor = David K. Li, Jonathan Allen, Corky Siemaszko |data = 2022-02-24 |opublikowany = [[CNN]] |język = en |data dostępu = 2022-02-27}}</ref> -->
<ref name="DM">{{cytuj |autor = Daniel Michaels |tytuł = NATO: Up to 40,000 Russian Troops Killed, Wounded, Taken Prisoner or Missing in Ukraine |data = 2022-03-23 |data dostępu = 2022-03-23 |opublikowany = The Wall Street Journal |url = https://www.wsj.com/livecoverage/russia-ukraine-latest-news-2022-03-23/card/russia-lost-up-to-40-000-troops-in-ukraine-nato-estimates-xyZjWxinMDHzdeRZvAeD |archiwum = https://web.archive.org/web/20220323154656/https://www.wsj.com/livecoverage/russia-ukraine-latest-news-2022-03-23/card/russia-lost-up-to-40-000-troops-in-ukraine-nato-estimates-xyZjWxinMDHzdeRZvAeD |zarchiwizowano = 2022-03-23 |język = en}}</ref>
<!-- <ref name="DN,NV">{{cytuj |autor = Dominic Nicholls, Nataliya Vasilyeva |tytuł = Russia deploys mobile crematoriums to follow its troops into battle |czasopismo = The Telegraph |data = 2022-02-23 |data dostępu = 2022-03-04 |issn = 0307-1235 |url = https://www.telegraph.co.uk/world-news/2022/02/23/russia-deploys-mobile-crematorium-follow-troops-battle/ |język = en}}</ref> -->
<ref name="duchy">{{cytuj stronę |url = https://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/swiat/2178436,1,walka-z-duchami-ukraincy-znalezli-nowy-sposob-na-rosjan.read |tytuł = Walka z duchami. Ukraińcy znaleźli nowy sposób na Rosjan |autor = Marek Świerczyński |data = 24 sierpnia 2022 |opublikowany = Polityka.pl |data dostępu = 2022-08-26}}</ref>
<ref name="DW,ML">{{cytuj |autor = Dan Williams, Maayan Lubell |tytuł = Israeli PM meets Putin in Moscow, then speaks with Zelenskiy by phone |czasopismo = Reuters |data = 2022-03-05 |data dostępu = 2022-03-06 |url = https://www.reuters.com/world/israeli-pm-bennett-meets-putin-moscow-discuss-ukraine-crisis-2022-03-05/ |język = en}}</ref>
<ref name="dzieje">{{cytuj |tytuł = Instytut Pileckiego powołał Centrum Dokumentowania Zbrodni Rosyjskich na Ukrainie im. R. Lemkina |data dostępu = 2022-03-05 |opublikowany = dzieje.pl |url = https://dzieje.pl/wiadomosci/instytut-pileckiego-powolal-centrum-dokumentowania-zbrodni-rosyjskich-na-ukrainie-im-r}}</ref>
<ref name="easa">{{cytuj stronę |url = https://www.easa.europa.eu/domains/air-operations/czibs/czib-2022-01 |tytuł = Operations in Flight Information Regions (...) |data = 2022-02-24 |opublikowany = [[Agencja Unii Europejskiej ds. Bezpieczeństwa Lotniczego|EASA]] |język = en |data dostępu = 2022-02-27}}</ref>
<ref name="Eco">{{cytuj |tytuł = How tensions in Ukraine could rile Egypt |czasopismo = The Economist |data = 2022-02-03 |data dostępu = 2022-02-26 |issn = 0013-0613 |url = https://www.economist.com/middle-east-and-africa/2022/02/03/how-tensions-in-ukraine-could-rile-egypt}}</ref>
<ref name="Econom">{{cytuj |tytuł = America has targeted Russia’s technological fabric |czasopismo = The Economist |data = 2022-02-25 |data dostępu = 2022-02-26 |issn = 0013-0613 |url = https://www.economist.com/business/2022/02/25/america-has-targeted-russias-technological-fabric}}</ref>
Linia 529 ⟶ 541:
<ref name="EF,KG">{{cytuj |autor = Elena Fabrichnaya, Katya Golubkova |tytuł = Russia ramps up aid to banks, forex market after invasion of Ukraine |czasopismo = Reuters |data = 2022-02-24 |data dostępu = 2022-02-26 |url = https://www.reuters.com/world/europe/russian-cenbank-says-will-start-fx-interventions-rouble-tanks-2022-02-24/ |język = en}}</ref>
<ref name="fiszer130">{{cytuj stronę |url = https://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/swiat/2172211,1,130-dzien-wojny-armia-na-kroplowce-jak-rosjanie-marnuja-swoje-zasoby.read |tytuł = 130. dzień wojny. Armia na kroplówce. Jak Rosjanie marnują swoje zasoby? |nazwisko = Fiszer |imię = Michał |data = 3 lipca 2022 |opublikowany = Polityka.pl |data dostępu = 2022-07-10}}</ref>
<ref name="fiszer176">{{cytuj stronę |url = https://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/swiat/2177990,1,176-dzien-wojny-rosjanie-na-bialorusi-jednak-nie-moga-robic-co-chca.read |tytuł = 176. dzień wojny. Rosjanie na Białorusi jednak nie mogą robić, co chcą |nazwisko = Fiszer |imię = Michał |data = 18 sierpnia 2022 |opublikowany = Polityka.pl |data dostępu = 2022-08-18}}</ref>
<ref name="fiszer2">{{cytuj stronę |url = https://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/swiat/2156285,1,rosjanie-utkneli-ukraincy-stawiaja-opor-na-wszystkich-frontach.read |tytuł = Rosjanie utknęli. Ukraińcy stawiają opór na wszystkich frontach |nazwisko = Fiszer |imię = Michał |data = 25 lutego 2022 |opublikowany = Polityka.pl |data dostępu = 2022-02-27}}</ref>
<ref name="fiszer3">{{cytuj stronę |url = https://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/swiat/2156307,1,trzeci-dzien-wojny-blamaz-rosji-bohaterska-obrona-kijowa.read |tytuł = Trzeci dzień wojny. Blamaż Rosji, bohaterska obrona Kijowa |nazwisko = Fiszer |imię = Michał |data = 26 lutego 2022 |opublikowany = Polityka.pl |data dostępu = 2022-02-27}}</ref>
<ref name="fiszer8">{{cytuj stronę |url = https://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/swiat/2156905,1,osmy-dzien-wojny-ukraina-sie-broni-cierpia-cywile.read |tytuł = Ósmy dzień wojny. Ukraina się broni, cierpią cywile |nazwisko = Fiszer |imię = Michał |data = 3 marca 2022 |opublikowany = Polityka.pl |data dostępu = 2022-02-28}}</ref>
<ref name="fiszer-scenar">{{cytuj stronę |url = https://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/swiat/2146446,1,czy-to-koniec-ukrainy-tak-moze-wygladac-scenariusz-inwazji.read |tytuł = Czy to koniec Ukrainy? Tak może wyglądać scenariusz inwazji |nazwisko = Fiszer |imię = Michał |data = 9 grudnia 2021 |opublikowany = Polityka.pl |data dostępu = 2022-02-27}}</ref>
<!-- <ref name="Forbes1">{{cytuj stronę |url = https://www.forbes.com/sites/davidaxe/2022/05/15/russia-lost-a-third-of-its-forces-in-ukraine-now-its-losing-the-war/?sh=5cb3cbe2352e |tytuł = Russia Lost A Third Of Its Forces In Ukraine. Now It’s Losing The War. |opublikowany = Forbes |język = en |data dostępu = 2022-05-15}}</ref> -->
<ref name="Forbes2">{{cytuj |url = https://www.forbes.com/sites/davidhambling/2022/04/26/how-heavy-are-russian-losses-and-what-does-it-mean-for-their-offensive/?sh=3c6a15627089 |tytuł = How Heavy Are Russian Losses, And What Does It Mean For Their Offensive? |autor = David Hambling |data = 2022-04-26 |opublikowany = Forbes |data dostępu = 2022-05-21}}</ref>
<ref name="france24">{{cytuj |tytuł = Macron heads to Kyiv in bid to broker diplomatic settlement |data = 2022-02-08 |data dostępu = 2022-03-06 |opublikowany = France 24 |url = https://www.france24.com/en/europe/20220208-macron-heads-to-kyiv-to-in-bid-to-broker-diplomatic-settlement |język = en}}</ref>
<!-- <ref name="gazeta.ua">{{cytuj |url = https://gazeta.ua/articles/donbas/_ostriv-zmiyinij-zahopili-rosijski-okupanti-dpsu/1072429 |tytuł = Острів Зміїний захопили російські окупанти – ДПСУ |praca = gazeta.ua |data dostępu = 2022-02-24}}</ref> -->
<ref name="grozi">{{cytuj stronę |url = https://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/swiat/2151500,1,rosja-grozi-ukrainie-wojna-czy-juz-sie-zaczelo.read |tytuł = Rosja grozi Ukrainie wojną. Czy już się zaczęło? |nazwisko = Fiszer |imię = Michał |data = 20 stycznia 2022 |opublikowany = Polityka.pl |data dostępu = 2022-03-10}}</ref>
<ref name="groźba">{{cytuj stronę |url = https://wyborcza.pl/7,75399,28127429,konflikt-na-ukrainie-wywiad-usa-wiesci-o-dezeskalacji-byly.html |tytuł = Groźba rosyjskiej inwazji na Ukrainę. Wywiad USA: Wieści o deeskalacji były „celowym podstępem” |autor = Maciej Czarnecki |data = 18 lutego 2022 |opublikowany = wyborcza.pl |data dostępu = 2022-03-19}}</ref>
<ref name="GrQu">{{cytuj stronę |url = https://theweek.com/russo-ukrainian-war/1011587/pro-kremlin-tabloid-deletes-its-report-that-9861-russian-soldiers-have |tytuł = Pro-Kremlin tabloid stealth edits report that 9,861 Russian soldiers have been killed in Ukraine |autor = Grayson Quay |data = 2022-03-21 |opublikowany = The Week |język = en |data dostępu = 2022-03-22}}</ref>
<!-- <ref name="Guar">{{cytuj |tytuł = Russia has invaded Ukraine: what we know so far |data = 2022-02-24 |data dostępu = 2022-02-24 |opublikowany = the Guardian |url = https://www.theguardian.com/world/2022/feb/24/russia-has-invaded-ukraine-what-we-know-so-far |język = en}}</ref> -->
<ref name="Guardian">{{cytuj |tytuł = How many Russian soldiers have died in the war in Ukraine? |data = 2022-03-22 |data dostępu = 2022-05-25 |opublikowany = the Guardian |url = https://www.theguardian.com/world/2022/mar/22/how-many-russian-soldiers-died-ukraine-losses |język = en}}</ref>
<!-- <ref name="GZ">{{cytuj stronę |url = https://www.navytimes.com/news/your-navy/2022/02/25/ukrainians-trapped-on-snake-island-to-the-russians-demanding-their-surrender-go-fck-yourself/ |tytuł = Ukrainians trapped on Snake Island to the Russians demanding their surrender: ‘go fuck yourself.’ |autor = Geoff Ziezulewicz |data = 2022-02-25 |opublikowany = navytimes.com |data dostępu = 2022-02-25}}</ref> -->
<ref name="HC,JEB,ES">{{cytuj |autor = Helene Cooper, Julian E. Barnes i Eric Schmitt |tytuł = As Russian Troop Deaths Climb, Morale Becomes an Issue, Officials Say |data = 2022-03-17 |data dostępu = 2022-03-17 |praca = The New York Times |url = https://www.nytimes.com/2022/03/16/us/politics/russia-troop-deaths.html |archiwum = https://web.archive.org/web/20220317111250/https://www.nytimes.com/2022/03/16/us/politics/russia-troop-deaths.html |język = en}}</ref>
<ref name="HL">{{cytuj |autor = Hudson Lockett |tytuł = Asian stocks tumble as US warns Russia on brink of full Ukraine invasion |czasopismo = Financial Times |data = 2022-02-24 |data dostępu = 2022-02-26 |url = https://www.ft.com/content/d67df525-94b2-4462-903f-0dae153d63b0}}</ref>
Linia 552 ⟶ 564:
<ref name="ine">{{cytuj stronę |url = https://ine.org.pl/rachunek-poniesionych-przez-ukraine-strat-i-zyskow-podczas-rosyjskiej-agresji-w-2022-roku/ |tytuł = Rachunek poniesionych przez Ukrainę strat i zysków podczas rosyjskiej agresji w 2022 roku |autor = Maciej Tyszka |data = 2022-06-23 |opublikowany = Instytut Nowej Europy |język = pl |archiwum = https://web.archive.org/web/20220725135604/https://ine.org.pl/rachunek-poniesionych-przez-ukraine-strat-i-zyskow-podczas-rosyjskiej-agresji-w-2022-roku/ |zarchiwizowano = 2022-07-25 |data dostępu = 2022-07-25}}</ref>
<ref name="infsec">{{cytuj |tytuł = Ukraina: Rosjanie wycofują wojska z Krymu, ale nie w obwodzie woroneskim |data dostępu = 2022-02-19 |opublikowany = infosecurity24.pl |url = https://infosecurity24.pl/sluzby-mundurowe/ukraina-rosjanie-wycofuja-wojska-z-krymu-ale-nie-w-obwodzie-woroneskim}}</ref>
<!-- <ref name="Interfax24022022">{{cytuj stronę |url = https://www.interfax.ru/world/824058 |tytuł = Украинские пограничники сообщили об атаке границы со стороны России и Белоруссии |data = 2022-02-24 |opublikowany = Interfax |język = ru |data dostępu = 2022-02-24}}</ref> -->
<!-- <ref name="intrfx1">{{cytuj |url = https://en.interfax.com.ua/news/general/801487.html |tytuł = Russia uses combat aircraft against defenders of Snake Island, Ukrainian army holding defense |data = 2022-02-24 |praca = Border Guard Service |opublikowany = en.interfax.com.ua |data dostępu = 2022-02-24}}</ref>
<ref name="intrfx2">{{cytuj stronę |url = https://en.interfax.com.ua/news/general/801769.html |tytuł = Zelensky signs decree declaring general mobilization |opublikowany = interfax.com.ua |data = 2022-02-25 |język = en |data dostępu = 2022-02-25}}</ref> -->
<ref name="intrfx3">{{cytuj |tytuł = Ukraine’s losses exceed 2,800 dead nationalists, troops – Russian Defense Ministry |data = 2022-03-02 |data dostępu = 2022-03-21 |opublikowany = interfax.com |url = https://interfax.com/newsroom/top-stories/75149/ |archiwum = https://web.archive.org/web/20220302192401/https://interfax.com/newsroom/top-stories/75149/}}</ref>
Linia 564 ⟶ 576:
<ref name="JHcnn">{{cytuj |autor = Jeremy Herb |tytuł = Exclusive: Zelensky says world should be prepared for possibility Putin could use nuclear weapons |data dostępu = 2022-04-20 |opublikowany = CNN |url = https://www.cnn.com/2022/04/15/politics/tapper-zelensky-interview-cnntv/index.html}}</ref>
<ref name="JO">{{cytuj |autor = Jolanta Ojczyk |tytuł = Ukraina skarży Rosję do Trybunału Sprawiedliwości w Hadze |data = 2022-02-27 |data dostępu = 2022-02-28 |opublikowany = Prawo.pl |url = https://www.prawo.pl/prawo/ukraina-skarzy-rosje-do-trybunalu-w-hadze,513717.html}}</ref>
<!-- <ref name="korrespondent">{{cytuj |url = https://ua.korrespondent.net/ukraine/politics/4449684-zahostrennia-kryzy-navkolo-ukrainy-onlain |tytuł = Загострення кризи навколо України. Онлайн |data = 24 lutego 2022 |opublikowany = korrespondent.net |język = uk |data dostępu = 2022-02-24}}</ref> -->
<ref name="kp.ru">{{cytuj |tytuł = Минобороны сообщило, что российские войска завершают разгром националистического батальона «Донбасс» – KP.Ru |data = 2022-03-21 |data dostępu = 2022-03-22 |opublikowany = web.archive.org |url = https://web.archive.org/web/20220321121337/https://www.kp.ru/online/news/4672522/}}</ref>
<ref name="Kreml">{{cytuj |tytuł = Telephone conversation with Prime Minister of Israel Naftali Bennett |data dostępu = 2022-03-09 |opublikowany = President of Russia |url = http://en.kremlin.ru/events/president/news/67939 |język = en}}</ref>
Linia 574 ⟶ 586:
<ref name="MaTr">{{cytuj |url = https://www.reuters.com/world/europe/russian-newspaper-blames-army-death-toll-report-hackers-2022-03-22/ |tytuł = Russian newspaper blames army death toll report on hackers |autor = Mark Trevelyan |data = 2022-03-22 |opublikowany = Reuters |język = en |data dostępu = 2022-03-22}}</ref>
<ref name="MB">{{cytuj stronę |url = https://wiadomosci.gazeta.pl/wiadomosci/7,114881,27553607,zapad-2021-ruszaja-najwieksze-manewry-w-europie-od-czasu-rozpadu.html |tytuł = Zapad-2021. Ruszają największe manewry w Europie od czasu rozpadu Związku Radzieckiego |autor = Marta Burza |data = 2021-09-10 |opublikowany = gazeta.pl |data dostępu = 2021-09-09}}</ref>
<!-- <ref name="MC,NH,TL">{{cytuj stronę |url = https://edition.cnn.com/2022/02/24/europe/ukraine-russia-invasion-thursday-intl/index.html |tytuł = Peace in Europe ‘shattered’ as Russia invades Ukraine |autor = Matthew Chance, Nathan Hodge, Tim Lister, Laura Smith-Spark, Ivana Kottasová |data = 2022-02-24 |opublikowany = [[CNN]] |język = en |data dostępu = 2022-02-27}}</ref> -->
<ref name="MCz">{{cytuj |tytuł = Trzecia tura negocjacji Ukrainy i Rosji. Kreml przedstawił swoje warunki wstrzymania walk |autor = Maciej Czarnecki |data = 2022-03-07 |data dostępu = 2022-03-07 |opublikowany = wyborcza.pl |url = https://wyborcza.pl/7,75399,28195714,3-tura-negocjacji-ukrainy-i-rosji-kreml-przedstawil-swoje.html}}</ref>
<ref name="mis">{{cytuj stronę |url = https://misyjne.pl/wojna-w-ukrainie-na-zywo-21-03-2022/ |tytuł = Wojna w Ukrainie [Na żywo, 21.03.2022] |data = 2022-03-21 20:17 |opublikowany = misyjne.pl |język = pl |archiwum = https://web.archive.org/save/https://misyjne.pl/wojna-w-ukrainie-na-zywo-21-03-2022/ |zarchiwizowano = 2022-07-25 |data dostępu = 2022-07-25}}</ref>
Linia 583 ⟶ 595:
<ref name="MQ">{{cytuj |autor = Molly Quell |tytuł = Ukraine has few legal options to hold Russia accountable for invasion |data = 2022-02-24 |data dostępu = 2022-02-26 |opublikowany = courthousenews.com |url = https://www.courthousenews.com/ukraine-has-few-legal-options-to-hold-russia-accountable-for-invasion/}}</ref>
<ref name="MT,CL">{{cytuj |autor = Mark Thompson, Chris Liakos |tytuł = Russian stocks crash 33% and ruble plunges to record low |data = 2022-02-24 |data dostępu = 2022-02-26 |opublikowany = CNN |url = https://www.cnn.com/2022/02/24/investing/ruble-russian-stocks-crash/index.html}}</ref>
<!-- <ref name="NC">{{cytuj |autor = Nick Craven |tytuł = Ukraine strikes back: Putin’s forces take heavy losses |data = 2022-02-24 |data dostępu = 2022-02-25 |opublikowany = Mail Online |url = https://www.dailymail.co.uk/news/article-10547573/Ukraine-strikes-Kievs-troops-shoot-five-helicopters-Putins-forces-losses.html}}</ref> -->
<ref name="niemoc">{{cytuj stronę |url = https://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/swiat/2156319,1,niemoc-dyktatora-czy-to-poczatek-konca-putina.read |tytuł = Niemoc dyktatora. Czy to początek końca Putina? |nazwisko = Fiszer |imię = Michał |data = 27 lutego 2022 |opublikowany = Polityka.pl |data dostępu = 2022-02-28}}</ref>
<!-- <ref name="nie-wyszla">{{cytuj |tytuł = Rosyjskie czołgi podchodzą pod Kijów. Nie wyszła finezja, będzie brutalna siła |data dostępu = 2022-02-25 |opublikowany = gazetapl |url = https://wiadomosci.gazeta.pl/wiadomosci/7,114881,28154184,rosyjskie-czolgi-podchodza-pod-kijow-nie-wyszla-finezja-bedzie.html |język = pl}}</ref> -->
<!-- <ref name="np">{{cytuj |autor = Natalia Pacholczyk |tytuł = Ukraina. Zgłosił się, żeby wysadzić most – wojsko żegna bohatera |data = 2022-02-25 |data dostępu = 2022-02-26 |opublikowany = wiadomosci.gazeta.pl |url = https://wiadomosci.gazeta.pl/wiadomosci/7,114881,28155174,ukraina-zglosil-sie-zeby-wysadzic-most-wojsko-zegna-bohatera.html |język = pl}}</ref> -->
<ref name="NQ,CA">{{cytuj |autor = Nebi Qena , Cara Anna |tytuł = NATO: 7,000 to 15,000 Russian troops dead in Ukraine |data = 2022-03-23 |data dostępu = 2022-03-23 |opublikowany = AP NEWS |url = https://apnews.com/article/russia-ukraine-zelenskyy-kyiv-europe-nato-e35e54b40359e52f3ffd4911577b669a |archiwum = https://web.archive.org/web/20220323212043/https://apnews.com/article/russia-ukraine-zelenskyy-kyiv-europe-nato-e35e54b40359e52f3ffd4911577b669a |zarchiwizowano = 2022-03-23 |język = en}}</ref>
<ref name="OJ">{{cytuj |tytuł = A Reminder of the Importance of the Crime of Aggression: Considering the Situation of Russia and Ukraine |data = 2022-02-04 |data dostępu = 2022-02-26 |opublikowany = Opinio Juris |url = http://opiniojuris.org/2022/02/04/a-reminder-of-the-importance-of-the-crime-of-aggression-considering-the-situation-of-russia-and-ukraine/ |język = en}}</ref>
<!-- <ref name="Ola Cichowlas Dave Clark2022">{{cytuj stronę |url = https://www.themoscowtimes.com/2022/02/24/russias-putin-announces-military-operation-in-ukraine-a76549 |tytuł = Russia’s Putin Announces Military Operation in Ukraine |autor = Ola Cichowlas, Dave Clark |data = 2022-02-24 |opublikowany = The Moscow Times |język = en |data dostępu = 2022-02-27}}</ref> -->
<ref name="onet-demag">{{cytuj stronę |url = https://www.onet.pl/informacje/demagog/ukrainscy-dywersanci-ktorych-nikt-nie-widzial-rosja-dezinformuje/bmw01w1,30bc1058 |tytuł = Ukraińscy dywersanci, których nikt nie widział. Rosja dezinformuje |data = 2022-02-26 |praca = demagog.org.pl |opublikowany = onet.pl |data dostępu = 2022-02-26}}</ref>
<ref name="onet-Haga">{{cytuj |tytuł = Tragiczne doniesienia z Ukrainy. „To zbrodnie wojenne”. Informują Trybunał w Hadze |data dostępu = 2022-02-26 |opublikowany = wiadomosci.onet.pl |url = https://wiadomosci.onet.pl/swiat/wojna-w-ukrainie-ataki-na-przedszkola-i-sierocince-to-zbrodnie-wojenne/sex1vgs}}</ref>
Linia 603 ⟶ 615:
<ref name="PBas">{{cytuj |autor = Paweł Basiak |tytuł = Rosyjska gazeta informowała o zabitych żołnierzach. Tekst „poprawiono” |data = 2022-03-21 |data dostępu = 2022-03-22 |opublikowany = wydarzenia.interia.pl |url = https://wydarzenia.interia.pl/raporty/raport-ukraina-rosja/aktualnosci/news-rosyjska-gazeta-informowala-o-zabitych-zolnierzach-tekst-pop,nId,5908246 |archiwum = https://web.archive.org/web/20220321213646/https://wydarzenia.interia.pl/raporty/raport-ukraina-rosja/aktualnosci/news-rosyjska-gazeta-informowala-o-zabitych-zolnierzach-tekst-pop,nId,5908246}}</ref>
<ref name="PG">{{cytuj stronę |url = https://wydarzenia.interia.pl/raporty/raport-ukraina-rosja/aktualnosci/news-wojna-w-ukrainie-media-rosyjski-general-wskazal-cel-nowego-e,nId,5977389 |tytuł = Wojna w Ukrainie. Media: Rosyjski generał wskazał cel nowego etapu inwazji Rosji |autor = Paulina Godlewska |data = 22 kwietnia 2022 |opublikowany = interia.pl}}</ref>
<!-- <ref name="Pleasance">{{cytuj |autor = Chris Pleasance |tytuł = Putin’s tanks roll into Ukraine over Belarus border amid full invasion |data = 2022-02-24 |data dostępu = 2022-02-24 |opublikowany = Mail Online |url = https://www.dailymail.co.uk/news/article-10545389/BREAKING-NEWS-Explosions-heard-Ukraine-port-city-Mariupol.html}}</ref> -->
<!-- <ref name="PolsatN">{{cytuj stronę |url = https://www.polsatnews.pl/wiadomosc/2022-02-24/prezydent-ukrainy-oglosil-wprowadzenie-stanu-wojennego-w-calym-kraju/ |tytuł = Prezydent Ukrainy ogłosił wprowadzenie stanu wojennego w całym kraju |data = 2022-02-24 |opublikowany = polsatnews.pl |data dostępu = 2022-02-25}}</ref> -->
<ref name="pomoc">{{cytuj |url = https://tvn24.pl/swiat/rosja-zagraza-ukrainie-liderzy-separatystycznych-republik-w-donbasie-donieckiej-i-luganskiej-poprosili-wladimira-putina-o-pomoc-5611038 |tytuł = Liderzy separatystycznych „republik” w Donbasie poprosili Putina o „pomoc w odparciu agresji” |autor = *akr//now |data = 2022-02-23 |opublikowany = tvn24.pl |data dostępu = 2022-02-24}}</ref>
<!-- <ref name="pr-24">{{cytuj stronę |url = https://www.polskieradio24.pl/5/1223/Artykul/2938855,Mobilne-krematoria-oczyszczaja-ukrainskie-ulice-Tak-Rosjanie-niszcza-dowody-zbrodni |tytuł = „Mobilne krematoria oczyszczają ukraińskie ulice”. Tak Rosjanie niszczą dowody zbrodni |autor = es |data = 2022-04-13 |opublikowany = PolskieRadio24.pl |język = pl |data dostępu = 2022-04-19}}</ref> -->
<ref name="putin">{{cytuj stronę |url = https://wyborcza.pl/magazyn/7,124059,27388209,wladimir-putin-o-historycznej-jednosci-rosjan-i-ukraincow.html |tytuł = Putin: Dzisiejsza Ukraina jest tworem epoki radzieckiej. Powstała kosztem historycznej Rosji |autor = Władimir Putin |data = 31 lipca 2021 |opublikowany = wyborcza.pl |data dostępu = 2022-07-13}}</ref>
<ref name="reu">{{cytuj |autor = Reuters |tytuł = Ukraine’s Zelenskiy: Between 2,500 to 3,000 Ukrainian troops have died in war |czasopismo = Reuters |data = 2022-04-16 |data dostępu = 2022-04-20 |url = https://www.reuters.com/world/ukraines-zelenskiy-between-2500-3000-ukrainian-troops-have-died-war-2022-04-16/ |język = en}}</ref>
Linia 618 ⟶ 630:
<ref name="Rosyjski szantaż wobec Zachodu">{{cytuj |tytuł = Rosyjski szantaż wobec Zachodu |data = 2021-12-20 |data dostępu = 2022-02-19 |opublikowany = OSW Ośrodek Studiów Wschodnich |url = https://www.osw.waw.pl/pl/publikacje/analizy/2021-12-20/rosyjski-szantaz-wobec-zachodu}}</ref>
<ref name="rp-ćwi">{{cytuj |tytuł = Rosyjskie wojsko nie wyjedzie z Białorusi. „Ćwiczenia” się skończyły, „inspekcja” nie |data = 2022-02-20 |data dostępu = 2022-02-25 |opublikowany = Rzeczpospolita |url = https://www.rp.pl/wojsko/art35717941-rosyjskie-wojsko-nie-wyjedzie-z-bialorusi-cwiczenia-sie-skonczyly-inspekcja-nie}}</ref>
<!-- <ref name="rp-mobi">{{cytuj stronę |url = https://www.rp.pl/wojsko/art35755661-prezydent-ukrainy-wolodymyr-zelenski-oglosil-powszechna-mobilizacje |tytuł = Prezydent Ukrainy Wołodymyr Zełenski ogłosił powszechną mobilizację |opublikowany = rp.pl |data dostępu = 2022-02-25}}</ref> -->
<ref name="rp-neg">{{cytuj |tytuł = Trzy godziny negocjacji. Zakończyło się trzecie spotkanie Ukraina – Rosja |data = 2022-03-07 |data dostępu = 2022-03-07 |opublikowany = rp.pl |url = https://www.rp.pl/dyplomacja/art35821271-trzy-godziny-negocjacji-zakonczylo-sie-trzecie-spotkanie-ukraina-rosja}}</ref>
<ref name="rp-nego">{{cytuj |tytuł = Wojna Rosji z Ukrainą. Rosja przedstawia konkretne warunki przerwania walk |data dostępu = 2022-03-08 |opublikowany = Rzeczpospolita |url = https://www.rp.pl/dyplomacja/art35818121-rzecznik-kremla-przedstawia-warunki-przerwania-walk-na-ukrainie}}</ref>
<ref name="rp-separ">{{cytuj |url = https://www.rp.pl/konflikty-zbrojne/art35742781-przywodca-separatystow-mowi-o-powrocie-republik-do-administracyjnych-granic |tytuł = Przywódca separatystów mówi o powrocie republik do „administracyjnych granic” |data = 2022-02-23 |opublikowany = rp.pl |data dostępu = 2022-02-24}}</ref>
<ref name="scheng">{{cytuj |url = https://www.schengenvisainfo.com/news/nearly-26000-ukrainians-have-reached-moldova-romania/ |tytuł = Nearly 26,000 Ukrainians Have Reached Moldova & Romania |data = 2022-02-25 |opublikowany = schengenvisainfo.com |data dostępu = 2022-02-27 |archiwum = https://web.archive.org/web/20230805170701/https://www.schengenvisainfo.com/news/nearly-26000-ukrainians-have-reached-moldova-romania/}}</ref>
<ref name="SK">{{cytuj |autor = Svitlana Kizilova |tytuł = “Enough deaths, enough malice”: Russia, asking for less “blood”, is ready for prisoner swap |data = 2022-03-21 |data dostępu = 2022-03-25 |opublikowany = Ukrayinska Pravda |url = http://www.pravda.com.ua/eng/news/2022/03/21/7333410/ |archiwum = https://web.archive.org/web/20220325100603/https://www.pravda.com.ua/eng/news/2022/03/21/7333410/ |zarchiwizowano = 2022-03-25 |język = en}}</ref>
<ref name="spectator">{{cytuj stronę |url = https://www.spectator.co.uk/article/full-text-putin-s-declaration-of-war-on-ukraine |tytuł = Full text: Putin’s declaration of war on Ukraine |data = 2022-02-24 |opublikowany = [[The Spectator (tygodnik)|The Spectator]] |język = en |data dostępu = 2022-02-27}}</ref>
<ref name="stripes">{{cytuj |url = https://www.stripes.com/theaters/us/2022-08-16/struggle-convince-allies-zelensky-invasion-risk-7007497.html |tytuł = Road to war: US struggled to convince allies, and Zelenskyy, of risk of invasion |autor = Shane Harris, Karen DeYoung, Isabelle Khurshudyan, Ashley Parker, Liz Sly |opublikowany = The Washington Post |data = 16 sierpnia 2022 |język = en |data dostępu = 2022-08-17}}</ref>
<ref name="StSka">{{cytuj stronę |url = https://wyborcza.pl/7,75399,28247548,rosyjska-gazeta-przez-przypadek-opublikowala-dane-o-gigantycznych.html |tytuł = Rosyjska gazeta przez przypadek opublikowała dane o gigantycznych stratach Rosji w Ukrainie. „To może być wstęp do obalenia Putina” |autor = Stanisław Skarżyński |data = 2022-03-21 |opublikowany = wyborcza.pl |data dostępu = 2022-03-21}}</ref>
<ref name="SWC">{{cytuj |tytuł = Zbrodnie wojenne muszą być udokumentowane i osądzone! |data dostępu = 2022-03-06 |opublikowany = Stop War Crimes |url = https://stopwarcrimes.org/pl/}}</ref>
Linia 641 ⟶ 653:
<ref name="tWH">{{cytuj |tytuł = Remarks by President Biden Announcing Response to Russian Actions in Ukraine |data = 2022-02-22 |data dostępu = 2022-02-26 |opublikowany = The White House |url = https://www.whitehouse.gov/briefing-room/speeches-remarks/2022/02/22/remarks-by-president-biden-announcing-response-to-russian-actions-in-ukraine/ |język = en}}</ref>
<ref name="UInf">{{cytuj |tytuł = Russian troops killed almost 200 civilians in Chernihiv |data = 2022-03-24 |data dostępu = 2022-03-24 |opublikowany = ukrinform.net |url = https://www.ukrinform.net/rubric-ato/3438923-russian-troops-killed-almost-200-civilians-in-chernihiv.html |archiwum = https://web.archive.org/web/20220324185547/https://www.ukrinform.net/rubric-ato/3438923-russian-troops-killed-almost-200-civilians-in-chernihiv.html |zarchiwizowano = 2022-03-24 |język = en}}</ref>
<!-- <ref name="Ukraine conflict Russian">{{cytuj stronę |url = https://www.bbc.com/news/world-europe-60503037 |tytuł = Ukraine conflict: Russian forces attack from three sides |data = 2022-02-24 |opublikowany = [[BBC]] |język = en |data dostępu = 2022-02-27}}</ref> -->
<!-- <ref name="UkrInf">{{cytuj |tytuł = Siły Zbrojne Ukrainy zlikwidowały już 38750 rosyjskich najeźdźców |data = 2022-07-10 |data dostępu = 2022-07-10 |praca = Ukrinform |url = https://www.ukrinform.pl/rubric-defense/3532925-siy-zbrojne-ukrainy-zlikwidoway-juz-38750-rosyjskich-najezdzcow.html |język = pl}}</ref> -->
<ref name="unhcr">{{cytuj stronę |url = https://data2.unhcr.org/en/situations/ukraine |tytuł = Ukraine Refugee Situation |opublikowany = unhcr.org |język = en |data dostępu = 2022-04-20}}</ref>
<ref name="UNHR">{{cytuj |tytuł = Ukraine: civilian casualty update 20 April 2022 |data = 2022-04-20 |data dostępu = 2022-04-21 |opublikowany = United Nations Human Rights Office of the High Comissioner |url = https://www.ohchr.org/en/news/2022/04/ukraine-civilian-casualty-update-20-april-2022}}</ref>
<ref name="WHO">{{cytuj |tytuł = Ukraine: 28 days of war, 64 verified attacks on health care, and 18 million people affected |data = 2022-03-24 |data dostępu = 2022-03-26 |opublikowany = WHO Europe |url = https://www.euro.who.int/en/media-centre/sections/press-releases/2022/ukraine-28-days-of-war,-64-verified-attacks-on-health-care,-and-18-million-people-affected |archiwum = https://web.archive.org/web/20220326034123/https://www.euro.who.int/en/media-centre/sections/press-releases/2022/ukraine-28-days-of-war,-64-verified-attacks-on-health-care,-and-18-million-people-affected |język = en}}</ref>
<!-- <ref name="Wielkie rosyjskie kleszcze">{{cytuj |tytuł = Wielkie rosyjskie kleszcze zamykają się na Ukrainie. Kluczowa operacja w trakcie |data dostępu = 2022-02-24 |opublikowany = gazeta.pl |url = https://wiadomosci.gazeta.pl/wiadomosci/7,114881,28151454,wielkie-rosyjskie-kleszcze-zamykaja-sie-na-ukrainie-kluczowa.html |język = pl}}</ref> -->
<ref name="wilczak">{{cytuj stronę |url = https://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/swiat/2144712,1,wojenne-gry-graniczne-wokol-ukrainy-czego-tym-razem-chce-putin.read |tytuł = Wojenne gry graniczne wokół Ukrainy. Czego tym razem chce Putin? |autor = Jagienka Wilczak |data = 25 listopada 2021 |opublikowany = Polityka.pl |data dostępu = 2022-03-10}}</ref>
<ref name="wpr-dekret">{{cytuj |tytuł = Putin podpisał dekret o niepodległości dwóch republik w Donbasie. Co to oznacza? |data dostępu = 2022-02-24 |opublikowany = [[Wprost]] |url = https://www.wprost.pl/amp/10630882/putin-podpisal-dekret-o-niepodleglosci-dwoch-republik-w-donbasie-co-to-oznacza.html}}</ref>
<ref name="wpr-nego">{{cytuj |tytuł = Zakończyły się negocjacje Rosja – Ukraina. Są pierwsze ustalenia |data = 2022-02-28 |data dostępu = 2022-02-28 |opublikowany = wprost.pl |url = https://www.wprost.pl/wojna-na-ukrainie/10639915/zakonczyly-sie-negocjacje-rosja-ukraina-sa-pierwsze-ustalenia.html}}</ref>
<ref name="Wpro">{{cytuj |tytuł = Wojna na Ukrainie. Najnowsze doniesienia NATO. Rosja straciła 40 tys. żołnierzy |data = 2022-03-23 |data dostępu = 2022-03-23 |opublikowany = Wprost |url = https://www.wprost.pl/swiat/10664788/wojna-na-ukrainie-najnowsze-doniesienia-nato-rosja-stracila-40-tys-zolnierzy.html |archiwum = https://web.archive.org/web/20220323235625/https://www.wprost.pl/swiat/10664788/wojna-na-ukrainie-najnowsze-doniesienia-nato-rosja-stracila-40-tys-zolnierzy.html |zarchiwizowano = 2022-03-24 |język = pl}}</ref>
<!-- <ref name="wprost">{{cytuj stronę |url = https://www.wprost.pl/swiat/10676428/wyjasniono-kwestie-mobilnych-krematoriow-na-terytorium-ukrainy-nie-chodzi-o-rosyjskich-zolnierzy.html |tytuł = Wyjaśniono kwestię mobilnych krematoriów na terytorium Ukrainy. Nie chodzi o rosyjskich żołnierzy |data = 2022-04-04 |opublikowany = wprost.pl |język = pl |data dostępu = 2022-04-19}}</ref> -->
<ref name="WR">{{cytuj stronę |url = https://wyborcza.pl/7,75399,27326307,ostatnie-kremlowskie-ostrzezenie-czyli-putin-grozi-ukrainie.html |tytuł = Ostatnie kremlowskie ostrzeżenie, czyli Putin grozi Ukrainie |autor = Wacław Radziwinowicz |data = 14 lipca 2021 |opublikowany = wyborcza.pl |data dostępu = 2022-07-13}}</ref>
<!-- <ref name="Wyborcza pl">{{cytuj |tytuł = Wyborcza.pl |data dostępu = 2022-03-04 |opublikowany = wyborcza.pl |url = https://wyborcza.pl/7,75399,28156579,w-inwazji-na-ukraine-rosjanie-stracili-jak-dotad-co-najmniej.html?disableRedirects=true}}</ref> -->
<!-- <ref name="XL">{{cytuj stronę |url = https://www.newsweek.com/holocaust-museum-criticizes-putin-saying-ukraine-needs-denazified-1682467 |tytuł = Holocaust Museum Criticizes Putin’s Saying Ukraine Needs to Be ‘Denazified’ |autor = Xander Landen |data = 2022-02-24 |opublikowany = [[Newsweek]] |język = en |data dostępu = 2022-02-27}}</ref> -->
<ref name="yahoo1">{{cytuj |tytuł = Crime watch: ICC prosecutor is monitoring Ukraine invasion |data dostępu = 2022-02-26 |opublikowany = news.yahoo.com |url = https://news.yahoo.com/crime-watch-icc-prosecutor-monitoring-090158054.html |język = en}}</ref>
<ref name="yahoo2">{{cytuj |tytuł = EU Ministers to Discuss SWIFT Sanctions Sunday: Ukraine Update |data = 2022-02-26 |data dostępu = 2022-02-26 |opublikowany = yahoo.com |url = https://www.yahoo.com/now/kyiv-fighting-ongoing-no-word-072739163.html |język = en |archiwum = https://web.archive.org/web/20230404204627/https://www.yahoo.com/now/kyiv-fighting-ongoing-no-word-072739163.html}}</ref>
<ref name="Yury Baranyuk2022">{{cytuj |autor = Yury Baranyuk |tytuł = Russia ‘Taking Incredible Losses’ In Ukraine, Senior U.S. Official Says |data = 2022-03-30 |data dostępu = 2022-03-31 |opublikowany = RadioFreeEurope/RadioLiberty |url = https://www.rferl.org/a/nuland-ukraine-incredible-losses/31777845.html |archiwum = https://web.archive.org/web/20220331074240/https://www.rferl.org/a/nuland-ukraine-incredible-losses/31777845.html |język = en}}</ref>
<ref name="z">{{cytuj stronę |url = https://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/swiat/2157999,1,z-tajemniczy-symbol-rosyjskiej-inwazji-na-ukraine.read |tytuł = „Z”, tajemniczy symbol rosyjskiej inwazji na Ukrainę |autor = Agnieszka Bryc |data = 12 marca 2022 |opublikowany = Polityka.pl |data dostępu = 2022-04-12}}</ref>
Linia 662 ⟶ 674:
<ref name=":11">{{cytuj |tytuł = ONZ potępiło Rosję. Pięć państw zagłosowało przeciw rezolucji |data dostępu = 2022-03-03 |opublikowany = rmf24.pl |url = https://www.rmf24.pl/raporty/raport-wojna-z-rosja/news-onz-potepilo-rosje-piec-panstw-zaglosowalo-przeciw-rezolucji,nId,5865750}}</ref>
<ref name=":15">{{cytuj |tytuł = Lewandowski zerwał umowę z Huawei. Wiemy, ile na tym stracił |data dostępu = 2022-03-08 |opublikowany = telepolis.pl |url = https://www.telepolis.pl/wiadomosci/wydarzenia/lewandowski-zerwal-umowe-z-huawei-5-mln-euro}}</ref>
<ref name=":9">{{cytuj |tytuł = Monako dołącza do sankcji wobec Rosji. Atak Iskanderami na Kijów |data = 2022-02-28 |data dostępu = 2022-02-28 |opublikowany = polityka.pl |url = https://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/swiat/2155981,1,monako-dolacza-do-sankcji-wobec-rosji-atak-iskanderami-na-kijow.read}}</ref>
<ref name="300gos">{{cytuj |tytuł = UE oferuje bezprecedensową pomoc ws. uchodźców z Ukrainy. Polska na razie odmawia |data = 2022-03-04 |data dostępu = 2022-03-06 |opublikowany = 300gospodarka.pl |url = https://300gospodarka.pl/news/ukraina-polska-uchodzcy-ochrona-tymczasowa-wojna}}</ref>
<ref name="ABCn">{{cytuj |tytuł = NATO puts warplanes on alert, to increase troop presence on eastern flank |data = 2022-02-24 |data dostępu = 2022-02-27 |opublikowany = The Star |url = https://www.thestar.com.my/news/world/2022/02/24/nato-to-step-up-deterrence-measures-after-russian-attack-calls-summit |język = en}}</ref>
<ref name="abcN">{{cytuj |tytuł = Negative views of Russia near Cold War levels amid Ukraine crisis: POLL |data = 2022-02-25 |data dostępu = 2022-03-26 |opublikowany = ABC News |url = https://abcnews.go.com/Politics/negative-views-russia-cold-war-levels-amid-ukraine/story?id=83108605 |archiwum = https://web.archive.org/web/20220325064740/https://abcnews.go.com/Politics/negative-views-russia-cold-war-levels-amid-ukraine/story?id=83108605 |zarchiwizowano = 2022-03-25 |język = en}}</ref>
<ref name="AfricaNews">{{cytuj |autor = AfricaNews |tytuł = Pro-Russia protesters rally in Central African Republic |data = 2022-03-05 |data dostępu = 2022-03-18 |opublikowany = Africanews |url = https://www.africanews.com/2022/03/05/pro-russia-protesters-rally-in-central-african-republic/ |archiwum = https://web.archive.org/web/20220317140835/https://www.africanews.com/2022/03/05/pro-russia-protesters-rally-in-central-african-republic// |język = en}}</ref>
<ref name="AlB">{{cytuj |autor = Aleksandar Brezar |tytuł = Bosnian Serb ‘Night Wolves’ bikers stage protests in support of Putin |data = 2022-03-12 |data dostępu = 2022-03-18 |opublikowany = euronews |url = https://www.euronews.com/2022/03/12/bosnian-serb-branch-of-russian-night-wolves-biker-group-stage-pro-putin-protests |archiwum = https://web.archive.org/web/20220317122105/https://cyprus-mail.com/2022/03/12/pro-putin-protest-outside-nicosia-embassy/ |język = en}}</ref>
Linia 677 ⟶ 688:
<ref name="ARC">{{cytuj |tytuł = Dwie trzecie Polaków pomogło uchodźcom z Ukrainy |data = 2022-03-28 |data dostępu = 2022-03-29 |opublikowany = ARC Rynek i Opinia |url = https://arc.com.pl/dwie-trzecie-polakow-pomoglo-uchodzcom-z-ukrainy/ |archiwum = https://web.archive.org/web/20220329125023/https://arc.com.pl/dwie-trzecie-polakow-pomoglo-uchodzcom-z-ukrainy/ |język = pl}}</ref>
<ref name="azattyq">{{cytuj |tytuł = Ресей консулдығының алдында пикет өткізгендерді полиция ұстап әкетті |data dostępu = 2022-03-01 |opublikowany = Азаттық радиосы |url = https://www.azattyq.org/a/31720090.html |język = kk}}</ref>
<ref name="BBC.com">{{cytuj |tytuł = Ukraine conflict: Disney, Warner, Sony halt release of films in Russia |data = 2022-03-01 |data dostępu = 2022-03-02 |opublikowany = bbc.com |url = https://www.bbc.com/news/business-60566286 |język = en}}</ref>
<ref name="bbcSport">{{cytuj |tytuł = Russian GP off after Ukraine invasion |czasopismo = BBC Sport |data dostępu = 2022-02-27 |url = https://www.bbc.com/sport/formula1/60523049 |język = en}}</ref>
<ref name="BD">{{cytuj |autor = BD |tytuł = W Czechach odbyła się manifestacja prorosyjska. Aresztowano dwóch organizatorów |data = 2022-02-27 |data dostępu = 2022-03-20 |opublikowany = [[Najwyższy Czas!|NCZAS.COM]] |url = https://nczas.com/2022/02/27/w-czechach-odbyla-sie-manifestacja-prorosyjska-aresztowano-dwoch-organizatorow/ |archiwum = https://web.archive.org/web/20220303053355/https://nczas.com/2022/02/27/w-czechach-odbyla-sie-manifestacja-prorosyjska-aresztowano-dwoch-organizatorow/}}</ref>
<ref name="belsat">{{cytuj |tytuł = Wielka Brytania przekaże kolejną broń Ukrainie i zbada status stacji RT |data dostępu = 2022-02-27 |opublikowany = belsat.eu |url = https://belsat.eu/pl/news/23-02-2022-wielka-brytania-przekaze-kolejna-bron-ukrainie-i-zbada-status-stacji-rt/}}</ref>
<ref name="bezpraw">{{cytuj |tytuł = PKO BP pokazał, że polski bojkot Auchan i Leroy Merlin naprawdę boli sieci, które pozostały w Rosji |data = 2022-03-23 |data dostępu = 2022-03-26 |opublikowany = Bezprawnik |url = https://bezprawnik.pl/pko-bp-bojkot-auchan-dziala/ |archiwum = https://web.archive.org/web/20220325054542/https://bezprawnik.pl/pko-bp-bojkot-auchan-dziala/ |język = pl}}</ref>
Linia 699 ⟶ 709:
<ref name="DWelle">{{Cytuj |autor = Deutsche Welle (www.dw.com) |tytuł = Dlaczego Niemcy odmawiają dostaw broni na Ukrainę. „Myśl trudna do zniesienia” {{!}} DW {{!}} 21.01.2022 |data dostępu = 2022-02-27 |opublikowany = DW.COM |url = https://www.dw.com/pl/dlaczego-niemcy-odmawiaj%C4%85-dostaw-broni-na-ukrain%C4%99-my%C5%9Bl-trudna-do-zniesienia/a-60502393}}</ref>
<ref name="DWpl1">{{cytuj |tytuł = Niemcy. Prorosyjskie demonstracje i bezsilność władz |data = 2022-04-05 |data dostępu = 2022-04-06 |opublikowany = DW.COM |url = https://www.dw.com/pl/niemcy-prorosyjskie-demonstracje-i-bezsilno%C5%9B%C4%87-w%C5%82adz/a-61368049 |język = pl}}</ref>
<ref name="DWpl2">{{cytuj |tytuł = Prorussischer Autokorso in Stuttgart: Nationalhymnen und „Kalinka” |czasopismo = Die Welt |data = 2022-04-09 |data dostępu = 2022-04-09 |url = https://www.welt.de/politik/deutschland/article238090183/Prorussischer-Autokorso-in-Stuttgart-Nationalhymnen-und-Kalinka.html |język = de}}</ref>
<ref name="DWpl3">{{cytuj |tytuł = Narasta wrogość wobec Rosjan w Niemczech |data = 2022-04-06 |data dostępu = 2022-04-06 |opublikowany = DW.COM |url = https://www.dw.com/pl/narasta-wrogo%C5%9B%C4%87-wobec-rosjan-w-niemczech/a-61032761 |język = pl}}</ref>
<ref name="dzin-gosp">{{cytuj |tytuł = Nowy sojusz polsko-brytyjsko-ukraiński? Rewelacje BBC |data = 2022-01-31 |data dostępu = 2022-02-27 |opublikowany = gospodarka.dziennik.pl |url = https://gospodarka.dziennik.pl/news/artykuly/8345821,nowy-sojusz-polska-wielka-brytania-ukraina.html}}</ref>
<ref name="economist">{{cytuj |tytuł = More than 15,000 Russians have been arrested in anti-war protests |czasopismo = The Economist |data dostępu = 2022-05-31 |issn = 0013-0613 |url = https://www.economist.com/graphic-detail/2022/03/22/more-than-15000-russians-have-been-arrested-in-anti-war-protests}}</ref>
<ref name="ekath">{{Cytuj |tytuł = Thousands protest at Russian Embassy in Athens {{!}} eKathimerini.com |data = 2022-02-25 |data dostępu = 2022-03-20 |opublikowany = eKathimerini |url = https://www.ekathimerini.com/news/1178407/thousands-protest-at-russian-embassy-in-athens/ |archiwum = https://web.archive.org/web/20220225211816/https://www.ekathimerini.com/news/1178407/thousands-protest-at-russian-embassy-in-athens/ |język = en}}</ref>
<ref name="eur-lex">[https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/?uri=CELEX%3A32001L0055 Dyrektywa Rady 2001/55/WE z dnia 20 lipca 2001 r. w sprawie minimalnych standardów przyznawania tymczasowej ochrony na wypadek masowego napływu wysiedleńców oraz środków wspierających równowagę wysiłków między Państwami Członkowskimi związanych z przyjęciem takich osób wraz z jego następstwami].</ref>
<ref name="EuVis">{{cytuj |tytuł = EBU statement regarding the participation of Russia in the Eurovision Song Contest 2022 |data = 2022-02-25 |data dostępu = 2022-02-27 |opublikowany = Eurovision.tv |url = https://eurovision.tv/mediacentre/release/ebu-statement-russia-2022 |język = en}}</ref>
Linia 713 ⟶ 723:
<ref name="FK,SK">{{cytuj |autor = Faith Karimi, Samantha Kelly |tytuł = People around the world are booking Airbnbs in Ukraine. They don’t plan to check in |data dostępu = 2022-03-07 |opublikowany = CNN |url = https://www.cnn.com/travel/article/ukraine-airbnb-donations-cec/index.html |język = en}}</ref>
<ref name="Forsal">{{cytuj |tytuł = Rząd Belgii zmienia zdanie. Chce dostarczyć broń Ukrainie |data = 2022-02-25 |data dostępu = 2022-02-26 |opublikowany = forsal.pl |url = https://forsal.pl/swiat/ukraina/artykuly/8366635,belgia-bron-dla-ukrainy.html}}</ref>
<ref name="forum24">{{cytuj |tytuł = OBRAZEMObrazem: Šedesátitisícový dav v Praze volal po míru a sankcích, které Rusko zabolí |data dostępu = 2022-03-01 |opublikowany = forum24.cz |url = https://www.forum24.cz/obrazem-sedesatitisicovy-dav-v-praze-volal-po-miru-a-zpival-ukrajinskou-hymnu/ |język = cs}}</ref>
<ref name="fr24">{{cytuj |tytuł = Lewandowski drops sponsor Huawei amid Ukraine crisis |data = 2022-03-07 |data dostępu = 2022-03-08 |opublikowany = France 24 |url = https://www.france24.com/en/live-news/20220307-lewandowski-drops-sponsor-huawei-amid-ukraine-crisis |język = en}}</ref>
<ref name="gk24">{{cytuj |autor = Newsroom 360 |tytuł = Co słychać u Margaret? Zobacz nowe fotki, które wrzuciła na swój Instagram |data = 2022-03-03 |data dostępu = 2022-03-03 |opublikowany = Głos Koszaliński |url = https://gk24.pl/co-slychac-u-margaret-zobacz-nowe-fotki-ktore-wrzucila-na-swoj-instagram/ar/c11p1-22248379}}</ref>
Linia 745 ⟶ 755:
<ref name="KKacz">{{cytuj stronę |url = https://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/spoleczenstwo/2156277,1,juz-blisko-30-tysiecy-ukraincow-ucieklo-do-polski.read |tytuł = Już blisko 30 tysięcy Ukraińców uciekło do Polski |autor = Katarzyna Kaczorowska |data = 2022-02-25 |opublikowany = Polityka |data dostępu = 2022-03-04}}</ref>
<ref name="KSo">{{cytuj |autor = Krzysztof Sobczak |tytuł = Rosja została zawieszona w członkostwie Rady Europy |data = 2022-02-25 |data dostępu = 2022-02-27 |opublikowany = Prawo.pl |url = https://www.prawo.pl/prawo/rosja-usunieta-rady-europy,513703.html}}</ref>
<ref name="LC">{{cytuj |autor = Lorne Cook |tytuł = NATO leaders agree to bolster eastern forces after invasion |data = 2022-02-25 |data dostępu = 2022-02-27 |opublikowany = ABC News |url = https://abcnews.go.com/International/wireStory/nato-leaders-meet-reassure-allies-russia-ukraine-83105473 |język = en |archiwum = https://web.archive.org/web/20221102144019/https://abcnews.go.com/International/wireStory/nato-leaders-meet-reassure-allies-russia-ukraine-83105473}}</ref>
<ref name="Łukasz Gołąbiowski2020">{{cytuj stronę |url = https://www.komputerswiat.pl/aktualnosci/wydarzenia/anonymous-przechwycilismy-wojskowa-komunikacje-rosjan/n7ywxvl |tytuł = Anonymous: przechwyciliśmy wojskową komunikację Rosjan |autor = Łukasz Gołąbiowski |data = 2020-02-27 |opublikowany = komputerswiat.pl |data dostępu = 2022-02-27}}</ref>
<ref name="Marie">{{cytuj odcinek |tytuł = Marie – 2 marca |url = https://www.youtube.com/watch?v=fCzqNjGzhng |data dostępu = 2022-03-03}}</ref>
Linia 755 ⟶ 765:
<ref name="nowyM">{{cytuj |tytuł = Google Maps i TripAdvisor blokują dodawanie opinii o niektórych miejscach w Rosji – NowyMarketing |data = 2022-03-03 |data dostępu = 2022-03-07 |opublikowany = NowyMarketing.pl |url = https://nowymarketing.pl/a/36767%2Cgoogle-maps-i-tripadvisor-blokuja-dodawanie-opinii-o-niektorych-miejscach-w-rosji}}</ref>
<ref name="OdA">{{cytuj |tytuł = Od Apple po Volvo. Kilkadziesiąt marek opuszcza rosyjski rynek |data = 2022-03-02 |data dostępu = 2022-02-03 |opublikowany = businessinsider.com.pl |url = https://businessinsider.com.pl/wiadomosci/inwazja-rosji-na-ukraine-te-firmy-wycofuja-sie-z-rosji-aktualna-lista/9vbhzdh}}</ref>
<ref name="OK">{{cytuj |tytuł = Protest pod ambasadą Rosji w Warszawie. Ludzie płaczą i krzyczą: "Norymberga„Norymberga dla Putina!"” |data dostępu = 2022-03-01 |opublikowany = warszawa.wyborcza.pl |url = https://warszawa.wyborcza.pl/warszawa/7,54420,28148118,wo.html |autor = Oktawia Kromer}}</ref>
<!-- <ref name="OKo">{{Cytuj stronę | url = https://ukrayina.pl/ukrayina/7,185830,28985576,dwa-tys-rosjan-chce-sie-poddac-a-wladze-daja-rodzinom-zmobilizowanych.html | tytuł = Dwa tys. Rosjan chce się poddać. A władze dają rodzinom zmobilizowanych po pięć kg ryb. 223. dzień wojny | autor = Olena Kowalska | data = 2022-10-04 | opublikowany = gazeta.pl | język = pl | data dostępu = 2022-10-04 | archiwum = https://web.archive.org/web/20221004220652/https://ukrayina.pl/ukrayina/7,185830,28985576,dwa-tys-rosjan-chce-sie-poddac-a-wladze-daja-rodzinom-zmobilizowanych.html | zarchiwizowano = 2022-10-05 |data dostępu = 2022-10-04}}</ref> -->
<ref name="onet-broń">{{cytuj |tytuł = Jaka broń i skąd dociera do Ukrainy? [LISTA]Lista |data = 2022-02-28 |data dostępu = 2022-02-28 |opublikowany = wiadomosci.onet.pl |url = https://wiadomosci.onet.pl/swiat/inwazja-rosji-jaka-bron-i-skad-dociera-do-ukrainy-lista/52e6lrs}}</ref>
<ref name="onet-czechy">{{cytuj |tytuł = Cały świat protestuje przeciw rosyjskiej inwazji. Setki tysięcy ludzi na ulicach. [ZDJĘCIA]Zdjęcia |data = 2022-02-27 |data dostępu = 2022-03-01 |opublikowany = Onet Wiadomości |url = https://wiadomosci.onet.pl/swiat/wojna-w-ukrainie-protesty-na-calym-swiecie-przeciw-inwazji-rosji/m1cj8yg}}</ref>
<ref name="onet-kult">{{cytuj |tytuł = Eurowizja 2022 bez Rosji. „Udział Rosjan mógłby narazić konkurs na szwank” |data = 2022-02-25 |data dostępu = 2022-02-27 |opublikowany = Onet Kultura |url = https://kultura.onet.pl/muzyka/wiadomosci/eurowizja-2022-bez-rosji-udzial-rosjan-moglby-narazic-konkurs-na-szwank/mcpgxvd}}</ref>
<ref name="onet-MiG">{{cytuj |tytuł = Polska przekazała Ukrainie pociski rakietowe R-73 do samolotów MiG-29. Niebawem wyśle myśliwce? |data = 2022-02-28 |data dostępu = 2022-03-01 |opublikowany = Onet Wiadomości |url = https://wiadomosci.onet.pl/kraj/wsparcie-wojskowe-dla-ukrainy-plany-wyslania-polskich-mysliwcow-ukrainie/pgr3zz9}}</ref>
Linia 782 ⟶ 792:
<ref name="PZPN">{{cytuj stronę |url = https://pzpn.pl/reprezentacje/reprezentacja-a/aktualnosci/2022-02-26/polska-nie-chce-grac-z-rosja-wspolne-stanowisko-pzpn-i-pilkarzy-reprezentacji |tytuł = Polska nie chce grać z Rosją! Wspólne stanowisko PZPN i piłkarzy reprezentacji |opublikowany = pzpn.pl |data dostępu = 2022-02-27}}</ref>
<ref name="radar">{{cytuj |tytuł = Pioruny, drony i amunicja. Polskie uzbrojenie w drodze na Ukrainę |data dostępu = 2022-02-27 |opublikowany = Rzeczpospolita |url = https://radar.rp.pl/przemysl-obronny/art35751811-pioruny-drony-i-amunicja-polskie-uzbrojenie-w-drodze-na-ukraine}}</ref>
<ref name="reu-IN&CH">{{cytuj |tytuł = India says U.S., Russia ties 'stand on their own merit’ despite Ukraine war |czasopismo = Reuters |data = 2022-03-24 |data dostępu = 2022-03-25 |url = https://www.reuters.com/world/india/india-says-us-russia-ties-stand-their-own-merit-despite-ukraine-war-2022-03-24/ |archiwum = https://web.archive.org/web/20220324111430/https://www.reuters.com/world/india/india-says-us-russia-ties-stand-their-own-merit-despite-ukraine-war-2022-03-24/ |zarchiwizowano = 2022-03-25 |język = en}}</ref>
<ref name="reu-PL&LT">{{cytuj |autor = Reuters |tytuł = Poland and Lithuania say Ukraine deserves EU candidate status due to ‘current security challenges’ |czasopismo = Reuters |data = 2022-02-23 |data dostępu = 2022-03-16 |url = https://www.reuters.com/world/europe/poland-lithuania-say-ukraine-deserves-eu-candidate-status-due-current-security-2022-02-23/ |język = en}}</ref>
<ref name="REUTERS">{{cytuj |autor = Reuters |tytuł = Anti-war protests held in cities across Russia, 2,000 people arrested |czasopismo = Reuters |data = 2022-02-27 |data dostępu = 2022-03-01 |url = https://www.reuters.com/world/europe/police-detain-more-than-900-people-anti-war-protests-across-russia-monitoring-2022-02-27/ |język = en}}</ref>
<ref name="reut-missil">{{cytuj |autor = Reuters |tytuł = Germany mulls supplying anti-aircraft missiles to Ukraine – source |czasopismo = Reuters |data = 2022-03-03 |data dostępu = 2022-03-06 |url = https://www.reuters.com/world/europe/germany-mulls-supplying-anti-aircraft-missiles-ukraine-source-2022-03-03/ |język = en}}</ref>
<ref name="reut-serb">{{cytuj |tytuł = Serb nationalists in Montenegro rally in support of Russia |czasopismo = Reuters |data = 2022-02-28 |data dostępu = 2022-03-18 |url = https://www.reuters.com/world/europe/serb-nationalists-montenegro-rally-support-russia-2022-02-28/ |archiwum = https://web.archive.org/web/20220313182010/https://www.reuters.com/world/europe/serb-nationalists-montenegro-rally-support-russia-2022-02-28/ |język = en}}</ref>
<ref name="rferl">{{cytuj |tytuł = NATO Agrees To Partial Deployment Of Response Force To Eastern Member Countries |data = 2022-02-25 |data dostępu = 2022-02-27 |opublikowany = RadioFreeEurope/RadioLiberty |url = https://www.rferl.org/a/nato-combat-ready-force-eastern-states-russia/31723732.html |język = en}}</ref>
<ref name="rmf24">{{cytuj |tytuł = „Naszą bronią jest muzyka”. Koncert na rzecz Ukrainy w Narodowym Forum Muzyki |data dostępu = 2022-03-03 |opublikowany = rmf24.pl |url = https://www.rmf24.pl/regiony/wroclaw/news-nasza-bronia-jest-muzyka-koncert-na-rzecz-ukrainy-w-narodowy,nId,5865430}}</ref>
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/wiki/Inwazja_Rosji_na_Ukrainę”