Kujawy: Różnice pomiędzy wersjami

{{Kraina historyczna infobox

|nazwa = Kujawy

|dopełniacz nazwy = Kujaw

|herb = POL województwo brzeskokujawskie IRP COA alt.svg

|liczba ludności =

|gęstość zaludnienia =

|mapa = Polska-woj-kujawy.png

|opis mapy =

|wikisłownik = Kujawy

}}

 

Duże połacie centralnych Kujaw zajmują [[czarne ziemie]] – jedne z najurodzajniejszych gleb w Polsce. Do bogactw naturalnych należy także [[Halit|sól kamienna]], wydobywana w okolicach [[Inowrocław]]ia i sól warzona z solanki z odwiertów w [[Ciechocinek|Ciechocinku]].

 

 

== Toponimia ==

== Granice ==

=== Historyczne ===

 

 

Współcześnie większa część Kujaw leży na terenie [[Województwo kujawsko-pomorskie|województwa kujawsko-pomorskiego]], zaś ich południowe fragmenty na terenie [[Województwo wielkopolskie|województwa wielkopolskiego]] (fragmenty [[Powiat (Polska)|powiatów]] [[Powiat kolski|kolskiego]] i [[Powiat koniński|konińskiego]]) i mazowieckiego (fragmenty [[Powiat płocki|powiatów płockiego]] i [[Powiat gostyniński|gostynińskiego]]).

 

=== Średniowiecze ===

 

O roli Kujaw dla państwowości polskiej okresu [[Średniowiecze|średniowiecznego]] decydowało ich znaczenie gospodarcze i strategiczne. Żyzność kujawskiego [[Czarne ziemie|czarnoziemu]] bagiennego, w znacznej już mierze eksploatowanego rolniczo, gęste osadnictwo, eksploatowanie licznych źródeł słonych ([[Słońsk Dolny|Słońsk]], [[Kruszwica]]), [[hutnictwo]] żelaza, wykorzystujące złoża [[Ruda darniowa|rudy darniowej]] ([[Otłoczyn]], Sędzin, Adolfin), decydowały o zamożności tamtejszej ludności. Kujawy były też miejscem, gdzie krzyżowały się ważne szlaki handlowe. Do najważniejszych należał [[szlak bursztynowy]] (pochodzący jeszcze z czasów rzymskich), biegnący od południa przez [[Kalisz]] i okolice [[Gopło|nadgoplańskie]] ku północy na teren [[Pomorze Gdańskie|Pomorza]] i [[Prusy (kraina historyczna)|Prus]], oraz wczesnośredniowieczny trakt ruski, biegnący z [[Kijów|Kijowa]] przez [[Płock]], [[Włocławek]], [[Kruszwica|Kruszwicę]] i dalej do północnej [[Wielkopolska|Wielkopolski]] i [[Pomorze Zachodnie|Pomorza Zachodniego]]. Jednocześnie samo położenie Kujaw miało strategiczne znaczenie dla północnej ekspansji piastowskiej ([[Pomorze]], [[Prusy (kraina historyczna)|Prusy]], [[Mazowsze]]). Obszar Kujaw został włączony w skład państwa piastowskiego przed 950 rokiem i stanowił dla Piastów bazę w celu opanowania Pomorza Wschodniego, co potwierdzają badania archeologiczne przeprowadzone na grodziskach w [[Strzelce Dolne (grodzisko)|Strzelcach Dolnych]], Tucholi i Opaleniu<ref>{{Cytuj|autor=Sławomir Wadyl|tytuł=Pomorze wschodnie w I połowie X w. uwagi na marginesie pracy Błażeja Śliwińskiego, „Początki Gdańska. Dzieje ziem nad zachodnim brzegiem Zatoki Gdańskiej w I połowie X wieku”|miejsce=Gdańsk|data=2009|czasopismo=Pomorania Antiqua|wydanie=vol. 24|s=537–574|data dostępu=2017-02-15|url=https://www.academia.edu/5868599/POMORZE_WSCHODNIE_W_I_PO%C5%81OWIE_X_W._UWAGI_NA_MARGINESIE_PRACY_B%C5%81A%C5%BBEJA_%C5%9ALIWI%C5%83SKIEGO_POCZ%C4%84TKI_GDA%C5%83SKA._DZIEJE_ZIEM_NAD_ZACHODNIM_BRZEGIEM_ZATOKI_GDA%C5%83SKIEJ_W_I_PO%C5%81OWIE_X_W._GDA%C5%83SK_2009_SS._298|język=en}}</ref>.

 

W przeszłości duże znaczenie komunikacyjne miało jezioro [[Gopło]]. Według [[Jan Długosz|Jana Długosza]] w czasach historycznych istniało połączenie [[Gopło|Gopła]] z [[Warta|Wartą]], a także z [[Wisła|Wisłą]] przez [[Kanał Bachorze]] i [[Zgłowiączka (rzeka)|Zgłowiączkę]]. Warunkiem tych połączeń był wyższy poziom wody w jeziorze o ok. 3 m. W okresie historycznym na terenie Kujaw istniały także rozległe [[Bagno|bagna]], m.in. nad [[Kanał Bachorze|Bachorzą]], [[Noteć|Notecią]], koło [[Dziemionna|Dziemian]], w źródliskach [[Zielona Struga|Zielonej]], Ostrowskiego i Gąskiego Błota, w źródliskach [[Tążyna|Tążyny]] i szereg innych. W wyniku prac [[Melioracja|melioracyjnych]] przeprowadzonych w XIX wieku oraz budowy kanałów ([[Kanał Bydgoski|Bydgoski]], [[Kanał Górnonotecki|Górnonotecki]]) nastąpiło obniżenie poziomu [[Wody gruntowe|wód podziemnych]] o około 2 m.

=== Lasy ===

Centralna, rolnicza część Kujaw jest jednym z najmniej zalesionych regionów kraju (obecnie lasy to 15% powierzchni). Większe kompleksy leśne otaczają region od północy ([[Puszcza Bydgoska]], [[Lasy Gostynińsko-Włocławskie]]) i od południa (Lasy Mirachowskie).

** [[Ciechocinek]]

** [[Równina Szubińsko-Łabiszyńska]] (fragment)

 

== Miasta ==

|-

|6.

|12 102

|7,23 km²

|-

|13.

|6 825

|9,18 km²

|-

|14.

|5 676

|3,46 km²

|-

|15.

|5 611

|4,46 km²

|-

|16.

|5 516

|5,69 km²

|-

|17.

|4 596

|7,04 km²

|-

|19.

|4 426

|9,76 km²

|-

|20.

|3 614

|6,21 km²

|-

|21.

|3 505

|4,71 km²

|-

|22.

|3 012

|1,97 km²

|-

|23.

|2 596

|2,24 km²

|-

|24.

|1 852

|1,39 km²

|-

|25.

|1 843

|9,85 km²

|-

|26.

|1 726

|2,98 km²

|-

|27.

|1 394

|2,31 km²

 

=== Miasta zdegradowane ===

{| class="wikitable sortable"

!Lp.

|-

|1.

|[[Plik:POL gmina Raciążek COA.svg|22x22px]] [[Raciążek]]

|1765

|[[Plik:POL województwo kujawsko-pomorskie flag.svg|20x20px]] kujawsko-pomorskie

|-

|[[Skulsk]]

|1497

|[[Plik:POL województwo wielkopolskie flag.svg|20x20px]] wielkopolskie

|-

|[[Służewo (województwo kujawsko-pomorskie)|Służewo]]

|1180

|[[Plik:POL województwo kujawsko-pomorskie flag.svg|20x20px]] kujawsko-pomorskie

|-

|[[Plik:POL Gębice COA.jpg|24x24px]] [[Gębice (województwo kujawsko-pomorskie)|Gębice]]

|890

|[[Plik:POL województwo kujawsko-pomorskie flag.svg|20x20px]] kujawsko-pomorskie

|-

|[[Plik:POL Brdów COA.svg|24x24px]] [[Brdów]]

|855

|[[Plik:POL województwo wielkopolskie flag.svg|20x20px]] wielkopolskie

|-

|[[Byszewo (wieś w powiecie bydgoskim)|Byszewo]]

|174

* [[Władcy Kujaw|Książęta kujawscy]]

* [[Kujawiacy]]

* [[Gwara kujawska]]

* [[Haft kujawski]]

== Linki zewnętrzne ==

* [http://www.turystyka.torun.pl/art/327/kujawy.html Kujawy w Toruńskim Serwisie Turystycznym]

 

{{krainy środkowej Polski}}