Subjonctiu
Lo subjontiu es un mòde verbal dels mòdes irreals epistemics, es a dire, que se fa referéncia a aquestas afirmacions que poirián se debanar mas qu’encara lo faguèron pas (o que porián se debanar pas). Son nom fa referéncia al fach que mai sovent aparéis dins una frasa subordonada, e depend d'una autra proposicion exprimida a l’indicatiu. Pòt prene de formas destriadas, coma dins las lengas romanicas, o se deduire de la quita construccion gramaticala alara pren un aspècte identic a d’autres mòdes, coma dins gaireben totas las lengas germanicas.
Subjonctiu dins las lengas romanicas
[modificar | Modificar lo còdi]En occitan
[modificar | Modificar lo còdi]En occitan existís lo subjonctiu present e lo subjonctiu passat
Morfologia
[modificar | Modificar lo còdi]- veire conjugason occitana
Usatge
[modificar | Modificar lo còdi]Lo subjonctiu s’utiliza dins la principala per indicar que lo fach evocat rebat pas de la realitat. Marcant una eventualitat, un objectiu, una consequéncia, un vòt, una condition o ipotèsi, un òrdre, una defensa.
Dins una subordonada s’utiliza lo subjonctiu après
- los vèrbs qu’exprimisson un desir, una preguèria, un vòt (una necessitat impersonala, una possiblitat, un refús, una idèa o sentiment, una crenta o dobte); après una principala de forma negativa o interrogativa; Après de vèrbs declaratius coma: Conselhar, contestar, crénher, dire, dobtar, negar, mandar lo subjonctiu occitan remplaça sovent l’infinitiu.
- de conjonccions qu’exprimisson un objèctiu, una concession, una restriccion, una ipotèsi, la posterioritat temporala. Dins de frases de tipe: Fagas pas res, qué qu’arribe. Vòli un secretari que sàpia (≠ que sap) l’occitan. Coneissi degun que pòsca cantar atal (≠ que pòt )[1]
Concordància dels temps
[modificar | Modificar lo còdi]La concordància dels temps es pas totalament obligatòria en occitan. Es foncion del sens : Vòli que vengas (Eventual) ≠ Vòli que venguèsses (Irreal).
En catalan
[modificar | Modificar lo còdi]En catalan quatre temps del subjuntiu: present, imperfach, perfach e plus qu’imperfach, que se forman amb las raices derivadas del latin e que a lor torn son una sintèsi de dos mòdes del protoindoeuropeu: el subjontiu e l'optatiu.
En Francés
[modificar | Modificar lo còdi]Lo subjonctiu es utilizat per mostrar una incertitud o una irrealitat, alara que l'indicatiu afirmava una certitud. Lo subjonctiu servís tanben a exprimir un fach real, mas lo presentant coma una pensada o una idèa envisatjada, alara que l'indicatiu contava un fach tal coma es. Los subjonctius imperfach e plus qu’imeparfach pòdon remplaçar los subjonctius presents e passat a mèsme biais que se fa per l'imparfach e lo mai qu’imperfach remplaçan lo present e lo passat compausat per respectar la concordànça dels temps quand la principala es al passat; mas la practica se pèrd. Es pas necessàri qui aja una conjonccion de cooridacion per que s’utilize obligatòriament lo subjonctiu. Lo subjonctiu èra, a l'origina, afar de semantica, mas aqueste critèri se perdèt per venir mai un afar de « mecanic » que la practica demanda d’esfòrç.
En portugués
[modificar | Modificar lo còdi]Dins lo mòde subjuntiu es possible d’utilizar los tres temps verbals de basa.
- Present: indica umna possibilitat, un fach incertan del present: Que...
- Passat (preteterit): indica la possibilitat qu’un fach se seriá debanat o non pas: Se...
- Futur: indica la possibilitat qu’un fach poirà se debana: Quand...
En espanhòl
[modificar | Modificar lo còdi]Exitís en espanhòl lo subjonctiu futur, s'utiliza pauc e subretot en drech. Es, dins la vida videnta es remplaçat per un autre temps corrent del subjonctiu (present, imperfach, perfach, plus qu’imperfach).
Subjonctiu dins las lengas germanicas
[modificar | Modificar lo còdi]En alemand
[modificar | Modificar lo còdi]Çò que sembla mai al subjuntiu en alemand es lo conjuntiu, qu’es, amb l’indicatiu e l'imperatiu, un dels tres mòdes que pren lo vèrb. En alemand existisson doas clasas de conjuntius: lo Conjuntiu I (Konjunktiv I) e lo Conjuntiu II (Konjunktiv II). Dins ambedos, un eveniment se representa pas coma vera, mas sonque imaginat (irrealitat, potencialitat) o indicat indirèctamente sens garantida.
En anglés e neerlandés
[modificar | Modificar lo còdi]Dins aquestas lengas l’usatge del mòde subjoncctiu se limita al lengatge jurídic o religiós (arcaïzant) e a d’expresions fosilizadas como as it were (anglés), als het ware (olandés) 'digam; per lo dire atal' o Long live the king! (Anglés), Lang leve de koning! (olandés) 'Viva lo rei!'.