Lo Compendion de l'Abaco
| Lo Compendion de l'Abaco | |
|---|---|
Compendion3.jpg  | |
| Autor | Francés Pelós |
| Genre | Tractat de matematicas |
| Editor | Nicolaus Benedictis (fr)  e Jacobinus Suigo (fr) |
| Version occitana | |
| Editor | Nicolo Benedetti e Suigo de Sancto Germano |
| Parucion | Turin 1492 |
Lo Compendion de l'Abaco (tanben ecrich de còp que i a Compendion del Abaco) es lo libre plus ancian estampat en occitan (sieguèt estampat a Turin en 1492). Es un tractat d'aritmetica e de geometria escriut en niçard per Francés Pelós.
En defòra de l'edicion originala, Robèrt Lafont va tornèt editar en 1967. 3 exemplaris èran coneguts au moment que Lafont ne'n faguèt aquesta edicion : un de la Bibliotèca Nacionala de París (uei la BNF), un de la Bibliotèca Municipala de Niça, e un considerat coma "avalit" dins lo catalòg de la Bibliotèca Nacionala de Turin.
L'edicion originala se clava amb :
Impreso in Thaurino lo present Compendion de abaco / per meistro Nicolo Benedetti / he mestro Jacobino Suigo de Sancto Germano. / Nel anno 1492 ad Di 28 de Septembrio.
Se compausa de 82 fuelhets.
Lo Compendion se duerbe ansin :
Dieu done a mi gratia et sia en son plaser che fassa principi he fin de aquest compendion de abaco de art de arthmetica he semblantment dels exemples de jeumetria contenguts en los presents sequents capitols, losquals tracteray sub brevibus tant coma a mi sera possible, per che los citadins de la Ciutat de Nisa son subtils e speculatieus en ogni causa et specialment de la dichas arts. Non obstant ordenaray la presente opera per capitols, debitament entendabla a un cascun, per so que las dichas arts son necessari, nedum a merchans, mas ad ogni persona de che condition se vulha sia.Per so vulhas solicitar de aver la copia del present libre, en loqual veyres bel cop de subtilitas, coma s'ensegue apres comensant al present prumier capitol, de nummar, loqual s'ensegue.
Se clava amb aquelei mot de l'autor sus eu mesme :
Complida es la opera, ordenada e conclida
Per noble Frances pellos, citadin de Nisa,
Laqual opera a fach, primo ad laudem del criator
Et ad laudour de la ciutat sobredicha,
Laqual es cap de Terra Nova dn Provensa,
Contat es renomat per la terra universsa.
Títols dei apítols
- Lo prumier capitol de nummar toutas summas
- Lo segont capitol de ajustar nummer entiers
- Lo ters capitol de strayre numers entiers
- Lo quart de multiplicar numers entiers
- Lo quint de partir numers entiers
- Lo sext de las progressions
- Lo VII de trayre la rays quadrata
- Lo VIII de trayre la rays cubicha
- Lo VIIII de probar toutas causas del present libre
- Lo X de redur en rot / Ajustar en rot / sostrayre en rot / Multiplicar en rot / Regulas extraodinarias de rot / Numers chi han regla et chi non han regla / Regula a redur touta causa che sia menor che lo entier en certa part de lo entier / A deminir tout rot grant ho petit che sia possible
- Lo capitol XI de la regula de tres en loqual ha certas specials bellas regulas contengudas en lo dich capitol, so es / La regula de temps / La regula de monedas / La regula de cayradura autramens appellada regula bruta
- lo XII de compagnias
- Lo XIII de baratas
- Lo XIIII de merit he discontar he far compte d'an
- Lo XV del sout de fin de l'aur he argent ab las aliganças et altras bellas regulas contengudas en dich capitol
- Lo XVI de una falsa posicion
- Lo XVII de doas falsas posicions
- L XVIII dels exemples de la art de jeumetria
Bibliogafia
- Pellos, Francés - Lafont, Robèrt. Compendion de l'abaco. Montpelhièr : Université de Montpellier, 1967.
