Vejatz lo contengut

Cianobacteria : Diferéncia entre lei versions

Aqueste article es redigit en lengadocian.
Un article de Wikipèdia, l'enciclopèdia liura.
Navigar dins l'istoric
← Cambiament precedent
Contengut suprimit Contengut apondut
VisualWikitext
taxobox
Jiròni (discussion | contribucions)
73 752 modifications
Anullacion de las modificacions 2456160 de 2A02:578:85E8:900:393F:3101:D3A3:203B (discussion)
Balisa : Desfés
 
(9 revisions intermediàrias per 3 utilizaires pas afichadas)
Linha 1 : Linha 1 :
{{Dialècte Lengadocian}}
{{Taxobox debuta | procariòta | ''Cianobacteria'' | CSIRO ScienceImage 4203 A bluegreen algae species Cylindrospermum sp under magnification.jpg | Imatge de microscòpi de ''[[Cylindrospermum]]'', un genre filamentós de cianobactèris}}
{{Taxobox debuta | procariòta | ''Cianobacteria'' | CSIRO ScienceImage 4203 A bluegreen algae species Cylindrospermum sp under magnification.jpg | Imatge de microscòpi de ''[[Cylindrospermum]]'', un genre filamentós de cianobacterias}}
{{Taxobox | clade | Terrabacteria}}
{{Taxobox | clade | Terrabacteria}}
<!--{{Taxobox | clade | Cyanobacteria-Melainabacteria group}}-->
<!--{{Taxobox | clade | Cyanobacteria-Melainabacteria group}}-->
{{Taxobox| fílum<!--fílum per las bacterias, embrancament pels animals--> | Cyanobacteria}}
{{Taxobox| embrancament<!--fílum per las bacterias, embrancament pels animals--> | Cyanobacteria}}
{{Taxobox | classa | Cyanophyceae}}
{{Taxobox | classa | Cyanophyceae}}
{{Taxobox fin}}
{{Taxobox fin}}


Las '''Cianobacterias''' , dichas tanben '''Cyanobacteriota''' o '''Cyanophyta''', son un [[embrancament (biologia)|embrancament]] de [[bacteria]]s [[gram negativa]]s [[autotrofica]]s<ref>{{cite journal | vauthors = Sinha RP, Häder DP |títol=UV-protectants in cyanobacteria |journal=[[Plant Science (journal)|Plant Science]] |annada=2008 |volum=174 |issue=3 |paginas=278–289 |doi=10.1016/j.plantsci.2007.12.004|bibcode=2008PlnSc.174..278S }}</ref> capablas de produire d'energia per [[fotosintèsi]] oxigenica. Lo nom de "cyanobacteria" fa referéncia a sa color blava verda ([[cian]]) ,<ref>{{OEtymD|cyan |access-date=2018-01-21}}</ref><ref>{{LSJ|ku/anos|κύανος|ref |access-date=2018-01-21}}.</ref> a l'origina de son nom vernacular d''''algas blavas''',<ref name="ucmp-cyanobacteria-lh">{{Ligam web |títol=Life History and Ecology of Cyanobacteria |url=https://ucmp.berkeley.edu/bacteria/cyanolh.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20120919015239/http://www.ucmp.berkeley.edu/bacteria/cyanolh.html |archive-date=19 September 2012 |access-date=2012-07-17 |publisher=[[University of California Museum of Paleontology]]}}</ref><ref name="ncbi-taxonomy">{{Ligam web |títol=Taxonomy Browser – Cyanobacteria |url=https://ncbi.nlm.nih.gov/Taxonomy/Browser/wwwtax.cgi?mode=Info&id=1117&lvl=3 |publisher=[[National Center for Biotechnology Information]] |id=NCBI:txid1117 |access-date=12 April 2018}}</ref><ref name="Allaby 92">{{cite encyclopedia |annada=1992 |títol=Algae |encyclopedia=The Concise Dictionary of Botany |publisher=[[Oxford University Press]] |luòc=Oxford | veditors = Allaby M }}</ref> e mai que coma [[procariòta]]s sián pas classadas scientificament dins las algas.
Las '''Cianobacterias''' , dichas tanben '''Cyanobacteriota''' o '''Cyanophyta''', son un [[embrancament (biologia)|embrancament]] de [[bacteria]]s [[gram negativa]]s [[autotrofica]]s<ref>{{cite journal | vauthors = Sinha RP, Häder DP |títol=UV-protectants in cyanobacteria |journal=[[Plant Science (journal)|Plant Science]] |annada=2008 |volum=174 |issue=3 |paginas=278–289 |doi=10.1016/j.plantsci.2007.12.004|bibcode=2008PlnSc.174..278S }}</ref> capablas de produire d'energia per [[fotosintèsi]] oxigenica. Lo nom de "cyanobacteria" fa referéncia a sa color blava verda ([[cian]]) ,<ref>{{OEtymD|cyan |access-date=2018-01-21}}</ref><ref>{{LSJ|ku/anos|κύανος|ref |access-date=2018-01-21}}.</ref> a l'origina de son nom vernacular d''''algas blavas-verdas'''<ref name="ucmp-cyanobacteria-lh">{{Ligam web |títol=Life History and Ecology of Cyanobacteria |url=https://ucmp.berkeley.edu/bacteria/cyanolh.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20120919015239/http://www.ucmp.berkeley.edu/bacteria/cyanolh.html |archive-date=19 September 2012 |access-date=2012-07-17 |publisher=[[University of California Museum of Paleontology]]}}</ref><ref name="ncbi-taxonomy">{{Ligam web |títol=Taxonomy Browser – Cyanobacteria |url=https://ncbi.nlm.nih.gov/Taxonomy/Browser/wwwtax.cgi?mode=Info&id=1117&lvl=3 |publisher=[[National Center for Biotechnology Information]] |id=NCBI:txid1117 |access-date=12 April 2018}}</ref><ref name="Allaby 92">{{cite encyclopedia |annada=1992 |títol=Algae |encyclopedia=The Concise Dictionary of Botany |publisher=[[Oxford University Press]] |luòc=Oxford | veditors = Allaby M }}</ref> o '''algas blavas''', e mai que coma [[procariòta]]s sián pas classadas scientificament dins las algas.


Las cianobacterias son probablament lo [[taxon]] pus nombrós qu'a existit sus Tèrra e los primièrs organismas coneguts per aver produch d'[[oxigèn]],<ref name=pwc>{{cite journal | vauthors = ₠Crockford PW, Bar On YM, Ward LM, Milo R, Halevy I | títol = The geologic history of primary productivity | journal = Current Biology | volum = 33 | issue = 21 | paginas = 4741–4750.e5 | date = November 2023 | pmid = 37827153 | doi = 10.1016/j.cub.2023.09.040 | bibcode = 2023CBio...33E4741C | s2cid = 263839383 }}</ref> que son apareguts al mitan de l'[[Arquean]] e e qu'an aparentament per origina l'aiga doça o un environament terrèstre..<ref>{{Ref-libre |url=https://books.google.com/books?id=MJ1PDAAAQBAJ&pg=PA65 |títol=The Marine Microbiome: An Untapped Source of Biodiversity and Biotechnological Potential | vauthors = Stal LJ, Cretoiu MS |date=2016 |publisher=[[Springer Science+Business Media]] |isbn=978-3319330006}}</ref> Los sieus [[fotopigment]]s pòdon absorbir las frequéncias rojas e blavas de l'espèctre de la lutz solara per separar las moleculas d'aigas en [[idrogèn]] e oxigèn. Los ions idrogèn reagisson amb lo [[dioxid de carbòni]] per produire de [[compausat organic|compausats organics]] complèxes coma los [[glucid]]s (un processus conegut coma [[fixacion del carbòni]]), e l'oxigèn es delargat coma residú. En produire e delargar d'oxigèn de contunh durant de milons d'annadas, las cianobacterias foguèron capablas de convertir l'atmosfèra prebiotica anoxica de la Tèrra primitiva, en una atmosfèra oxidada amb d'oxigèn gasos liure (que aperabans seriá estat sul pic eliminat per despariers reductors), entrainant l'eveniment de la Granda Oxidacion e la formacion de la "Tèrra rovilhada" al començament del [[Proterozoïc]],<ref name="Whitton2012">{{Ref-libre | veditors = Whitton BA |títol=Ecology of Cyanobacteria II: Their Diversity in Space and Time |chapter-url={{google books |plainurl=y |id=4oJ_vi27s18C |page=17}} |annada=2012 |chapter=The fossil record of cyanobacteria |page=17 |publisher=[[Springer Science+Business Media]] |isbn=978-94-007-3855-3}}</ref> que cambièt dramaticament la composicion de las formas de vida sus Tèrra.<ref>{{Ligam web |url=https://basicbiology.net/micro/microorganisms/bacteria |publisher=Basic Biology |date=18 March 2016 |títol=Bacteria}}</ref> L'adaptacion ulteriora dels primièrs organismes unicellulars per subreviure dins d'environaments oxigenats aviá menat probable a una [[endosimbiòsi]] entre [[anaerobi]]s e [[aerobi]]s, e doncas a l'evolucion dels [[eucariòta]]s durant lo [[Paleoproterozoïc]].
Las cianobacterias son probablament lo [[taxon]] pus nombrós qu'a existit sus Tèrra e los primièrs organismas coneguts per aver produch d'[[oxigèn]],<ref name=pwc>{{cite journal | vauthors = ₠Crockford PW, Bar On YM, Ward LM, Milo R, Halevy I | títol = The geologic history of primary productivity | journal = Current Biology | volum = 33 | issue = 21 | paginas = 4741–4750.e5 | date = November 2023 | pmid = 37827153 | doi = 10.1016/j.cub.2023.09.040 | bibcode = 2023CBio...33E4741C | s2cid = 263839383 }}</ref> que son apareguts al mitan de l'[[Arquean]] e e qu'an aparentament per origina l'aiga doça o un environament terrèstre..<ref>{{Ref-libre |url=https://books.google.com/books?id=MJ1PDAAAQBAJ&pg=PA65 |títol=The Marine Microbiome: An Untapped Source of Biodiversity and Biotechnological Potential | vauthors = Stal LJ, Cretoiu MS |date=2016 |publisher=[[Springer Science+Business Media]] |isbn=978-3319330006}}</ref> Los sieus [[fotopigment]]s pòdon absorbir las frequéncias rojas e blavas de l'espèctre de la lutz solara per separar las moleculas d'aigas en [[idrogèn]] e oxigèn. Los ions idrogèn reagisson amb lo [[dioxid de carbòni]] per produire de [[compausat organic|compausats organics]] complèxes coma los [[glucid]]s (un processus conegut coma [[fixacion del carbòni]]), e l'oxigèn es delargat coma residú. En produire e delargar d'oxigèn de contunh durant de milons d'annadas, las cianobacterias foguèron capablas de convertir l'atmosfèra prebiotica anoxica de la Tèrra primitiva, en una atmosfèra oxidada amb d'oxigèn gasos liure (que aperabans seriá estat sul pic eliminat per despariers reductors), entrainant l'eveniment de la Granda Oxidacion e la formacion de la "Tèrra rovilhada" al començament del [[Proterozoïc]],<ref name="Whitton2012">{{Ref-libre | veditors = Whitton BA |títol=Ecology of Cyanobacteria II: Their Diversity in Space and Time |chapter-url={{google books |plainurl=y |id=4oJ_vi27s18C |page=17}} |annada=2012 |chapter=The fossil record of cyanobacteria |page=17 |publisher=[[Springer Science+Business Media]] |isbn=978-94-007-3855-3}}</ref> que cambièt dramaticament la composicion de las formas de vida sus Tèrra.<ref>{{Ligam web |url=https://basicbiology.net/micro/microorganisms/bacteria |publisher=Basic Biology |date=18 March 2016 |títol=Bacteria}}</ref> L'adaptacion ulteriora dels primièrs organismes unicellulars per subreviure dins d'environaments oxigenats aviá menat probable a una [[endosimbiòsi]] entre [[anaerobi]]s e [[aerobi]]s, e doncas a l'evolucion dels [[eucariòta]]s durant lo [[Paleoproterozoïc]].


Las cianobacterias utilizan de [[pigment fotosintetic|pigments fotosintetics]] coma divèrsas formas de [[clorofilla]], de [[carotenoïde]]s, e de [[ficobilina]]s per convertir l'[[energia radianta|energia fotonica]] dins la lutz del solelh en [[energia quimica]]. A la diferéncia dels [[procariòta]]s [[eterotròf]]s, las cianobacterias an de [[sistèma d'endomembrana|membranas intèrnas]]<!--s. endomembrari/-aire/-ós?-->. Aquestes son de sacs espotits nomenats [[tilacoïde]]s ont la [[fotosintèsi]] es realizada.<ref>{{Ref-libre | vauthors = Liberton M, Pakrasi HB |chapter=Chapter 10. Membrane Systems in Cyanobacteria | veditors = Herrero A, Flore E |títol=The Cyanobacteria: Molecular Biology, Genomics, and Evolution |publisher=[[Horizon Scientific Press]] |annada=2008 |isbn=978-1-904455-15-8 |luòc=Norwich, United Kingdom |paginas=217–287 }}</ref><ref>{{cite journal | vauthors = Liberton M, Page LE, O'Dell WB, O'Neill H, Mamontov E, Urban VS, Pakrasi HB | títol = Organization and flexibility of cyanobacterial thylakoid membranes examined by neutron scattering | journal = The Journal of Biological Chemistry | volum = 288 | issue = 5 | paginas = 3632–3640 | date = February 2013 | pmid = 23255600 | pmc = 3561581 | doi = 10.1074/jbc.M112.416933 | doi-access = free }}</ref> Los [[eucariòta]]s [[fotoautotròf]]s coma las [[algas rojas]], las [[algas verdas]] e las [[planta]]s realizan la fotosintèsi dins d'[[organet]]s [[clorofilla|clorofillians]] que se pensa qu'an lor ascendéncia dins las cianobacterias, aquerits fa gaire via l'[[endosimbiòsi]]. Aquestes cianobactèris endosimbionts dins los eucariòtas evolucionèron alara e se diferenciavan en organèls especializats coma los [[cloroplast]]s, los [[cromoplast]]s, los [[etioplast]]s e los [[leucoplast]]s, collectivament coneguts coma [[plast]]s.
Las cianobacterias utilizan de [[pigment fotosintetic|pigments fotosintetics]] coma divèrsas formas de [[clorofilla]], de [[carotenoïde]]s, e de [[ficobilina]]s per convertir l'[[energia radianta|energia fotonica]] dins la lutz del solelh en [[energia quimica]]. A la diferéncia dels [[procariòta]]s [[eterotròf]]s, las cianobacterias an de [[sistèma d'endomembrana|membranas intèrnas]]<!--s. endomembrari/-aire/-ós?-->. Aquestes son de sacs espotits nomenats [[tilacoïde]]s ont la [[fotosintèsi]] es realizada.<ref>{{Ref-libre | vauthors = Liberton M, Pakrasi HB |chapter=Chapter 10. Membrane Systems in Cyanobacteria | veditors = Herrero A, Flore E |títol=The Cyanobacteria: Molecular Biology, Genomics, and Evolution |publisher=[[Horizon Scientific Press]] |annada=2008 |isbn=978-1-904455-15-8 |luòc=Norwich, United Kingdom |paginas=217–287 }}</ref><ref>{{cite journal | vauthors = Liberton M, Page LE, O'Dell WB, O'Neill H, Mamontov E, Urban VS, Pakrasi HB | títol = Organization and flexibility of cyanobacterial thylakoid membranes examined by neutron scattering | journal = The Journal of Biological Chemistry | volum = 288 | issue = 5 | paginas = 3632–3640 | date = February 2013 | pmid = 23255600 | pmc = 3561581 | doi = 10.1074/jbc.M112.416933 | doi-access = free }}</ref> Los [[eucariòta]]s [[fotoautotròf]]s coma las [[algas rojas]], las [[algas verdas]] e las [[planta]]s realizan la fotosintèsi dins d'[[organet]]s [[clorofilla|clorofillians]] que se pensa qu'an lor ascendéncia dins las cianobacterias, aquerits fa gaire via l'[[endosimbiòsi]]. Aquestes cianobactèris endosimbionts dins los eucariòtas evolucionèron alara e se diferencièron en organets especializats coma los [[cloroplast]]s, los [[cromoplast]]s, los [[etioplast]]s e los [[leucoplast]]s, collectivament coneguts coma [[plast]]s.


==Nòtas e referéncias==
==Nòtas e referéncias==
{{Referéncias}}
{{Referéncias}}
{{Traduccion/Referéncia|en|Cyanobacteria}}
{{Traduccion/Referéncia|en|Cyanobacteria}}
{{Traduccion/Referéncia|fr|Cyanobacteria}}


==Veire tanben==
==Veire tanben==


{{Multibendèl|Portal biologia|Portal Sciéncias}}
{{Multibendèl|Portal biologia|Portal Sciéncias}}
{{Autoritats}}


[[Categoria:Cianobacteria]]
[[Categoria:Cianobacteria]]

Version actuala en data del 3 decembre de 2024 a 15.51

Cianobacteria
Descripcion d'aqueste imatge, tanben comentat çaiaprèp

Imatge de microscòpi de Cylindrospermum, un genre filamentós de cianobacterias

Classificacion
Domeni Prokaryota
Clade Terrabacteria
Embrancament Cyanobacteria
Classa Cyanophyceae

Las Cianobacterias , dichas tanben Cyanobacteriota o Cyanophyta, son un embrancament de bacterias gram negativas autotroficas[1] capablas de produire d'energia per fotosintèsi oxigenica. Lo nom de "cyanobacteria" fa referéncia a sa color blava verda (cian) ,[2][3] a l'origina de son nom vernacular d'algas blavas-verdas[4][5][6] o algas blavas, e mai que coma procariòtas sián pas classadas scientificament dins las algas.

Las cianobacterias son probablament lo taxon pus nombrós qu'a existit sus Tèrra e los primièrs organismas coneguts per aver produch d'oxigèn,[7] que son apareguts al mitan de l'Arquean e e qu'an aparentament per origina l'aiga doça o un environament terrèstre..[8] Los sieus fotopigments pòdon absorbir las frequéncias rojas e blavas de l'espèctre de la lutz solara per separar las moleculas d'aigas en idrogèn e oxigèn. Los ions idrogèn reagisson amb lo dioxid de carbòni per produire de compausats organics complèxes coma los glucids (un processus conegut coma fixacion del carbòni), e l'oxigèn es delargat coma residú. En produire e delargar d'oxigèn de contunh durant de milons d'annadas, las cianobacterias foguèron capablas de convertir l'atmosfèra prebiotica anoxica de la Tèrra primitiva, en una atmosfèra oxidada amb d'oxigèn gasos liure (que aperabans seriá estat sul pic eliminat per despariers reductors), entrainant l'eveniment de la Granda Oxidacion e la formacion de la "Tèrra rovilhada" al començament del Proterozoïc,[9] que cambièt dramaticament la composicion de las formas de vida sus Tèrra.[10] L'adaptacion ulteriora dels primièrs organismes unicellulars per subreviure dins d'environaments oxigenats aviá menat probable a una endosimbiòsi entre anaerobis e aerobis, e doncas a l'evolucion dels eucariòtas durant lo Paleoproterozoïc.

Las cianobacterias utilizan de pigments fotosintetics coma divèrsas formas de clorofilla, de carotenoïdes, e de ficobilinas per convertir l'energia fotonica dins la lutz del solelh en energia quimica. A la diferéncia dels procariòtas eterotròfs, las cianobacterias an de membranas intèrnas. Aquestes son de sacs espotits nomenats tilacoïdes ont la fotosintèsi es realizada.[11][12] Los eucariòtas fotoautotròfs coma las algas rojas, las algas verdas e las plantas realizan la fotosintèsi dins d'organets clorofillians que se pensa qu'an lor ascendéncia dins las cianobacterias, aquerits fa gaire via l'endosimbiòsi. Aquestes cianobactèris endosimbionts dins los eucariòtas evolucionèron alara e se diferencièron en organets especializats coma los cloroplasts, los cromoplasts, los etioplasts e los leucoplasts, collectivament coneguts coma plasts.

Nòtas e referéncias

[modificar | Modificar lo còdi]
  1. ↑ {{{title}}}. DOI:10.1016/j.plantsci.2007.12.004. 
  2. ↑ Harper, Douglas. «cyan ». Online Etymology Dictionary.
  3. ↑ Modèl:LSJ.
  4. ↑ «Life History and Ecology of Cyanobacteria».
  5. ↑ «Taxonomy Browser – Cyanobacteria». NCBI:txid1117.
  6. ↑ Modèl:Cite encyclopedia
  7. ↑ (November 2023) {{{title}}}. DOI:10.1016/j.cub.2023.09.040. 
  8. ↑  The Marine Microbiome: An Untapped Source of Biodiversity and Biotechnological Potential. ISBN 978-3319330006. 
  9. ↑  Ecology of Cyanobacteria II: Their Diversity in Space and Time. ISBN 978-94-007-3855-3. 
  10. ↑ «Bacteria».
  11. ↑  The Cyanobacteria: Molecular Biology, Genomics, and Evolution, p. 217–287. ISBN 978-1-904455-15-8. 
  12. ↑ (February 2013) {{{title}}}. DOI:10.1074/jbc.M112.416933. 
  • (en) Aqueste article es parcialament o en totalitat eissit d’una traduccion de l’article de Wikipèdia en anglés intitolat « Cyanobacteria ».
  • (fr) Aqueste article es parcialament o en totalitat eissit d’una traduccion de l’article de Wikipèdia en francés intitolat « Cyanobacteria ».

Veire tanben

[modificar | Modificar lo còdi]

Recuperada de « https://oc.wikipedia.org/w/index.php?title=Cianobacteria&oldid=2456163 »