Håkon V av Noreg
| Håkon V av Noreg | |||
.jpg) | |||
| Konge av Noreg | |||
| Fødd | 10. april 1270 | ||
|---|---|---|---|
| Fødestad | Tønsberg | ||
| Død | 8. mai 1319 | ||
| Dødsstad | Tønsberg | ||
| Gravstad | Mariakirken i Oslo | ||
| Gift med | Eufemia av Arnstein, Isabelle de Joigny | ||
| Dynasti | Sverreætta, Hårfagreætta | ||
| Far | Magnus Lagabøte | ||
| Mor | Ingeborg Eriksdatter | ||
| Born | Ingebjørg Håkonsdatter, Agnes Håkonsdotter | ||
Håkon V Magnusson (1270–8. mai 1319) var konge av Noreg frå 1. november 1299 og til han døydde i 1319. Han er kjend for bygginga av Akershus festning, Båhus festning og Vardøhus festning, og for å ha flytta senteret for kongsmakta i landet frå Bergen til Oslo.[1]
Slekt
[endre | endre wikiteksten]Håkon Magnusson var son av Magnus VI Lagabøte og Ingeborg Eriksdotter. Han var formelt hertug frå 1273, då han var tre år gammal, reelt truleg frå 1284, då han var 14.[1]
Saman med dronning Eufemia av Arnstein fekk han dottera Ingeborg Håkondotter. Utanom ekteskap vart han saman med Gro Sigurdsdotter far til Agnes Håkondotter.[1]
Ingeborg Håkondotter vart gift med den svenske hertugen Erik Magnusson av Södermanland. Med Håkon døydde sverreætta ut på mannssida og Erik og Ingebjørg sin son Magnus Eriksson vart i 1319 konge både i Noreg og Sverige.[2]
Hovudskallane til Kong Håkon V og dronning Eufemia vart overførte til Akershus festning i 1982.[3] Dei er sette i muren under Slottskapellet der.[1]
Regjeringstid
[endre | endre wikiteksten]Håkon V såg si kongsgjerning i eit kristent perspektiv. Han gav påbod om å laga overnattingsstadar for pilegrimar på veg til Nidaros.
I Mariakyrkja i Oslo fanst eit Håkons-alter,[4] og det vert fortald at kongen heilt til inn i på 1500-talet vart halden for å vera ein helgen.
Håkon Magnusson flytta hovudstadsfunksjonane frå Bergen til Oslo og bygde dei utanrikspolitiske linene sine austover. Det gjekk mot den lina den tidlegare kongemakta hadde følgd, med sterk satsing på dei nordatlantiske områda i vest for å halde på og sikre «noregsveldet». Då han tok makta etter Eirik II Magnusson sørgde han òg for å fjerne medlemmer frå det tidlegare kongsrådet, mellom anna baron Audun Hugleikson Hestakorn, som vart arrestert like etter kroninga og sidan hengd på Nordnes i Bergen tre år seinare, i 1302.
- Der kom Bud for Oslo ind
- og ingen Mand dem kjende:
- død var hellig Haakon Konning
- Sankt Olaf Kongens Frende.
- Død var hellig Haakon Konning
- og Gud kaldte ham af dage:
- han blev ført i Oslo ind,
- i Mariekirke lagdes han i Graven.
(Dansk handskrift frå om lag 1560)
Kjelder
[endre | endre wikiteksten]- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 Helle, Knut; Norseng, Per G. (23. august 2023). «Håkon 5. Magnusson». Store norske leksikon (på norsk).
- ↑ Opsahl, Erik (23. august 2023). «Magnus 7. Eriksson». Store norske leksikon (på norsk).
- ↑ «Akershus slottskirke», Norske kirker (på norsk bokmål), 30. oktober 2016, henta 31. januar 2024
- ↑ «Den hellige kong Håkon V Magnusson (1270-1319)», Den katolske kirke (på norsk), henta 31. januar 2024
 | Denne artikkelen treng fleire referansar for verifikasjon. |
