Elektrisk straum

Elektrisitet Magnetisme

Elektrostatikk Elektrisk lading Statisk elektrisitet Elektrisk felt Leiar Isolator Triboelektrisitet Elektrostatisk utlading Induksjon Coulomb-lova Elektrisk fluks Gauss-lova Elektrisk potensial energi Elektrisk dipolmoment Polarisasjonstettleik

Magnetostatikk Ampère-lova Magnetfelt Magnetisering Magnetisk fluks Biot–Savart-lova Magnetisk moment Gauss' magnetismelov

Elektrodynamikk Lorentz-kraft Elektromagnetisk induksjon Faradays lov Lenzs lov Forskyvingsstraum Maxwells likningar Elektromagnetisk felt Elektromagnetisk stråling Maxwell-tensor Poynting-vektor Liénard–Wiechert-potensial Jefimenkos likningar Virvelstraum

Elektrisk krins Straum Potensial Spenning Motstand Ohms lov Seriekrins Parallellkrins Likestraum Vekselstraum Elektromotorisk spenning Kapasitans Induktans Impedans Resonanskammer Bølgjeleiar

Kovariant formulering Elektromagnetisk felttensor Elektromagnetisk stressenergitensor Firestraum Elektromagnetisk firepotensial

Vitskapsmenn Ampère Coulomb Faraday Gauss Heaviside Henry Hertz Lorentz Maxwell Tesla Volta Weber Ørsted

Elektrisk straum er elektrisk ladning per tidseining. Ladningen kan vera elektronar i ein elektrisk leiar, ion i ein elektrolytt, eller elektronar og ion i plasma (ionisert gass).

Elektrisk straum er elektrisk ladning $Q$ gjennom ei snittflate per tidseining:

$\mathrm {i} ={\frac {dQ}{dt}}.$

det $t$ står for tid. For likestraum kan uttrykket forenklast til

$\mathrm {I} ={\frac {\mathrm {Q} }{\mathrm {t} }}.$

Det er her nytta liten $i$ for tidsvarierande straum og stor $I$ for konstant straum (likestraum). SI-eininga for elektrisk straum er ampere og vert forkorta A.

Elektrisk straum fører til eit magnetfelt omkring leiaren.

Vi definerer straumretninga gåande frå pluss til minus i ein last, og omvendt i ei kjelde. At elektrona faktisk flyttar seg motsett veg spelar inga rolle ved utrekningar.

Fart

Ein skil mellom fasefarten og driftfarten.

Fasefart: Om ein legg på ei pulsespenning mellom to elektriske leiarar vil ein spenningspuls bevega seg utetter dei elektriske leiarane, men ein fart (fasefart)

$v={\frac {c}{\sqrt {\varepsilon _{r}}}},$

der $c=3\cdot 10^{8}$ m/s er hastigheita til ei elektromagnetisk bølgje i vakuum og $\varepsilon _{r}$ er den relative permitiviteten til isolasjonen mellom leiarane. I eit krinskort til dømes er $\varepsilon _{r}\approx 4,4$, så $v\approx 1,43\cdot 10^{8}$ m/s, som er under halvparten av farten i vakuum. Dette er farten signala blir overførte med.

Elektrondriftfart: Om ein nyttar den klassiske partikkelmodellen kan ein finna ein gjennomslittsfart for elektronane, kalla driftfarten:

$u={m\;\sigma \Delta U \over \rho ef\ell },$

der $m$ er molekylmassen til leiarmaterialet, $\sigma$ er konduktiviteten, $\Delta U$ er spenninga over leiaren, $\rho$ er tettleiken til leiarmaterialet, $e$ er elementærladninga, $f$ er talet på frie elektron per atom og $\ell$ er lengda på leiaren. I samband med vekselstraum i elnettet snur spennings- og strumretninga 50 gong per sekund, så netto elektrondrift blir svært liten; typisk mindre enn 1 $\mu$m/s.

Sjå òg

• Vekselstraum
• Likestraum