|
vis dokke vil finne my mer om syre gå på www.pornhub.com Ei '''syre''' er eit stoff som kan gje frå seg eit kjempe surt stodd Danger gje frå seg H+ ioner (proton), syra kan reagera med ein [[base]] og danna eit [[salt]] og har [[pH]]-verdi under 7 i vassløysning. Sterke syrer er fullstendig protolyserte i vatn, medan svake syrer berre er delvis protolyserte. Det vil seia at ikkje all syra reagerer med vatnet.ione
Generelt kan ein reaksjon mellom ei syre og [[vatn]] skrivast slik:
:''HA + H<sub>2</sub>O <--> H<sub>3</sub>O<sup>+</sup> + A<sup>-</sup>''
Ein skil mellom organiske og uorganiske syrer. [[Aminosyre]]r og [[karboksylsyre]]r er organiske syrer. Dei sterkaste syrene, som [[svovelsyre]], er uorganiske.
Ei einprotisk syre er ei syre som gjev frå seg 1 proton (H+). Ei fleirprotisk syre er ei syre som gjev frå seg to eller fleire protoner (H+)
== Definisjonar på ei syre ==
* Ei [[Johannes Brønsted|Brønsted]]-[[Thomas Lowry|Lowry]]-syre er ein [[proton]]donor. Ho gjev frå seg eit [[hydrogen]][[ion]]. Stoffet som tek imot protonet er ein base.
* Ei [[Gilbert N. Lewis|Lewis]]-syre er eit stoff som er ein [[elektron]]parakseptor.
[[Svante Arrhenius]] definerte ei syre som eit stoff som kan gje frå seg hydrogenion når ho er løyst i vatn. Etter denne definisjonen må syrer vera vassløyselege. Det er ikkje nødvendig om ein brukar definisjonen til Brønsted og Lowry. Ei Lewis-syre treng ikkje eingong å innehalda hydrogen.
== Viktige syrer ==
[[Fil:Tartaric-acid.png|thumb|Vinsyre]]
=== Organiske ===
* [[Aminosyre]]r - stoffgruppe
* [[Askorbinsyre]] - [[C-vitamin]]
* [[Benzosyre]]
* [[Eddiksyre]]
* [[Sitronsyre]]
* [[Vinsyre]]
=== Uorganiske ===
==== Svake ====
* [[Flussyre]]
==== Sterke ====
* [[Salpetersyre]]
* [[Saltsyre]]
* [[Svovelsyre]]
== Reaksjonar ==
Salt vert danna i nøytraliseringsreaksjonar mellom syrer og basar. Denne reaksjonstypen er viktig i analysemetoden syre-base-[[titrering]]. Endepunktet i titreringa vert funne ved hjelp av ein [[indikator]] eller ved pH-målingar.
== Bruk av syrer ==
Ein del organiske syrer vert brukt i [[matlaging]]. Eddiksyre i form av [[eddik]] er mykje brukt, mellom anna i [[dressing]]ar. Nokre av syrene vert brukt som konserveringsmiddel.
== Sjå òg ==
* [[Base]]
* [[Salt]]
* [[Titrering]]
{{Commons|Category:Acids}}
{{kjemispire}}
[[Kategori:Syrer| ]]
[[Kategori:Syre-base-kjemi]]
<!--interwiki (no, sv, da first; then other languages alphabetically by name)-->
[[no:Syre]]
[[sv:Syra]]
[[da:Syre]]
[[af:Suur]]
[[ar:حمض]]
[[an:Aceto]]
[[az:Turşular]]
[[bn:অম্ল]]
[[zh-min-nan:Sng]]
[[be:Кіслоты]]
[[be-x-old:Кісьля]]
[[bs:Kiseline]]
[[bg:Киселина]]
[[ca:Àcid]]
[[cs:Kyselina]]
[[cy:Asid]]
[[de:Säuren]]
[[et:Hape]]
[[el:Οξύ]]
[[en:Acid]]
[[es:Ácido]]
[[eo:Acido]]
[[eu:Azido]]
[[fa:اسید]]
[[fo:Sýra]]
[[fr:Acide]]
[[ga:Aigéad]]
[[gl:Ácido]]
[[ko:산 (화학)]]
[[hi:अम्ल]]
[[hr:Kiseline]]
[[io:Acido]]
[[id:Asam]]
[[is:Sýra]]
[[it:Acido]]
[[he:חומצה]]
[[jv:Asam]]
[[kn:ಆಮ್ಲ]]
[[ka:მჟავა]]
[[sw:Asidi]]
[[ht:Asid]]
[[ku:Asîd]]
[[la:Acidum]]
[[lv:Skābes]]
[[lb:Saier]]
[[lt:Rūgštis]]
[[li:Zoer]]
[[lmo:Acid]]
[[hu:Sav]]
[[mk:Киселина]]
[[ml:അമ്ലം]]
[[ms:Asid]]
[[nl:Zuur (scheikunde)]]
[[new:अम्ल]]
[[ja:酸]]
[[nov:Aside]]
[[oc:Acid]]
[[pnb:تیزاب]]
[[nds:Süür]]
[[pl:Kwasy]]
[[pt:Ácido]]
[[ro:Acid]]
[[qu:P'uchqu]]
[[ru:Кислота]]
[[sq:Acidi]]
[[scn:Àcitu]]
[[simple:Acid]]
[[sk:Kyselina]]
[[sl:Kislina]]
[[sr:Киселина]]
[[fi:Happo]]
[[tl:Asido]]
[[ta:காடி]]
[[th:กรด]]
[[tr:Asit]]
[[uk:Кислота]]
[[ur:ترشہ]]
[[vec:Àsido]]
[[vi:Axít]]
[[fiu-vro:Hapas]]
[[war:Asido]]
[[yo:Omikíkan]]
[[zh:酸]]
| 