Wikipedia

400-talet fvt.: Skilnad mellom versjonar

Gå gjennom historikken
← Eldre endring
Sletta innhald Nytt innhald
VisuellWikitekst
Mjbmrbot (diskusjon | bidrag)
Robotar
3 836 redigeringer
s r2.7.1) (robot endra: ku:5'emîn sedsala berî zayînê
s kjem no med malen
 
(23 mellomliggjande versjonar av 13 brukarar er ikkje viste)
Line 1:
[[filFil:banquet scene Louvre G135 full.jpg|mini|Gresk terrakottavase frå 400-talet f.Kr.]]
[[filFil:Ritual grain vessel - the Met.jpg|mini|Rituell kornhaldar frå det kinesiske [[Zhou]]-dynastiet.]]
[[500-talet fvt.|<]] '''400-talet fvt. (f.Kr.)''' [[300-talet fvt.|>]] såg byrjinga av ei stordomstid for [[Hellas i antikken|gresk kultur]], med ei kulturell og politisk stordomstid for [[Aten]] og andre greske byar. Utviklinga av [[klassisk gresk filosofi]] som la grunnlaget for seinare europeisk tenking.
 
Line 7:
Religionsgrunnleggjaren [[Gautama Buddha]] levde truleg i dette hundreåret.
 
== Hendingar ==
* [[Egyptisk demotisk skrift|Demotisk]] blei den viktigaste skrifttypen i [[det gamle Egypt]].
 
* 499 f.Kr: [[Persarkrigane]] tok til med [[det joniske opprøret]] mot [[Persarriket]], starta av [[Aristagoras]], leiaren av [[Milet]].
* 490 f.Kr: [[Darius av Persarriket]] sende ein hær over [[Egearhavet]] mot [[Aten]] og [[Eretria]] som straff for at dei hadde støtta greske opprørarar i Vesle-Asia i 499 f. Kr. Eretria blei plyndra og brunnen, men Aten blei redda i [[Slaget ved MaratonMarathon]]. Bodberaren [[Philippides]] skal ha sprunge fire mil til Aten med bodskapen «Νενικήκαμεν» (nenikekamen, 'vi vann'), før han fall saman og døydde.
* 447 f.Kr: Bygginga av [[Parthenon]] i [[Aten]] tok til
* 447 f.Kr: Atenarane vert drivne ut av [[BoiotiaViotía]] etter [[slaget ved Koroneia]]. [[Det peloponnesiske forbundet]] og [[det atenske sjøforbundet]] inngår ein fredsavtale som skal vara i 30 år.
* 447 f.Kr: [[Akhaios av Eretria]] framførte det første stykket sitt.
* 431 f.Kr: [[Peloponnesarkrigen]] tok til.
Line 21:
* 412 f.Kr: [[Euripides]] skreiv skodespelet ''[[Elektra]]''.
* 404 f.Kr: [[Peloponnesarkrigen]] tok slutt då [[Aten]] kapitulerte for [[Sparta]].
* 404 f.Kr: [[Artaxerxes II av Persarriket|Artaxerxes II]] blei keisar i [[Persarriket]] etter faren [[Darius II av Persarriket|Darius II]]
* 404 f.Kr: [[Amyrtaios av Egypt|Amyrtaios]] erklærte seg sjølv [[konge]] av [[Egypt]] i opprør mot dei persiske herskarane. Dette er rekna som slutten på [[det tjuesjuande egyptiske dynastiet]].
 
 
== Viktige personar ==
 
[[filFil:StandingBuddha.jpg|mini|upright|Statue av [[Buddha]].]]
 
* [[Pythagoras]] frå [[SamosSámos]], gresk matematikar (582-496 f.Kr.)
* [[Gautama Buddha]], grunnleggjaren av [[buddhismen]] (ca. 563-483 f.Kr.)
* [[Konfutse]], grunnleggjaren av [[konfusianismen]] (551-479 f.Kr.)
* [[Aiskhylos]] av [[Aten]], gresk skodespelforfattar (525-456 f. Kr.)
* [[Darius I av Persarriket]] (regjerte 521-485 f.Kr.)
* [[Sofokes]] av [[Aten]], gresk skodespelforfattar (496-406 f.Kr.)
* [[Perikles]] av [[Aten]], gresk politikar (ca. 495-429)
* [[Herodot]] av [[Halikarnassos]], gresk historikar (rundt 485 f.Kr.)
* [[Evripides]] av [[Aten]], gresk skodespelforfattar (ca. 480-406 f.Kr.)
* [[Sokrates]] av [[Aten]], gresk filosof (470-399 f.Kr.)
* [[Aristofanes]] av [[Aten]], gresk skodespelforfattar (ca. 446-385 f.Kr.)
* [[Darius II av Persarriket]], styrte 423-404 f.Kr.
* [[Zengzi]], student av Konfutse (505-436 f.Kr.)
 
{{Navboks hundreår|visÅr=nei}}
==Bakgrunnsstoff==
{{commonscat|5th century BC}}
 
[[kategori:400-talet fvt.| ]]
[[kategori:hundreår| jf]]
 
<!--interwiki (no, sv, da first; then other languages alphabetically by name)-->
 
[[no:5. århundre f.Kr.]]
[[sv:400-talet f.Kr.]]
[[da:5. århundrede f.Kr.]]
[[af:5de eeu v.C.]]
[[an:Sieglo V aC]]
[[ast:Sieglu V edC]]
[[az:E.ə.V əsr]]
[[bn:খ্রিস্টপূর্ব ৫ম শতাব্দী]]
[[be:5 стагоддзе да н.э.]]
[[bs:5. vijek p.n.e.]]
[[bg:5 век пр.н.е.]]
[[ca:Segle V aC]]
[[cs:5. století př. n. l.]]
[[de:5. Jahrhundert v. Chr.]]
[[et:5. sajand eKr]]
[[el:5ος αιώνας π.Χ.]]
[[en:5th century BC]]
[[es:Siglo V a. C.]]
[[eo:5-a jarcento a.K.]]
[[eu:K. a. V. mendea]]
[[fa:سده ۵ (پیش از میلاد)]]
[[fr:Ve siècle av. J.-C.]]
[[fy:5e ieu f. Kr.]]
[[gd:5mh linn RC]]
[[gl:Século -V]]
[[ko:기원전 5세기]]
[[hy:Մ.թ.ա. 5-րդ դար]]
[[hr:5. stoljeće pr. Kr.]]
[[io:5ma yarcento aK]]
[[id:Abad ke-5 SM]]
[[is:5. öldin f.Kr.]]
[[it:V secolo a.C.]]
[[he:המאה ה-5 לפנה"ס]]
[[ka:ძვ. წ. V საუკუნე]]
[[sw:Karne ya 5 KK]]
[[ku:5'emîn sedsala berî zayînê]]
[[la:Saeculum 5 a.C.n.]]
[[lv:5. gadsimts p.m.ē.]]
[[lb:5. Joerhonnert v. Chr.]]
[[lt:V amžius pr. m. e.]]
[[hu:I. e. 5. század]]
[[mk:5 век п.н.е.]]
[[mr:इ.स.पू.चे ५ वे शतक]]
[[ms:Abad ke-5 SM]]
[[nl:5e eeuw v.Chr.]]
[[nds-nl:5e eeuw v. Chr.]]
[[ja:紀元前5世紀]]
[[uz:Mil. av. V asr]]
[[nds:5. Johrhunnert v. Chr.]]
[[pl:V wiek p.n.e.]]
[[pt:Século V a.C.]]
[[ro:Secolul al V-lea î.Hr.]]
[[qu:5 ñiqin pachakwata kñ]]
[[ru:V век до н. э.]]
[[sq:Shekulli V p.e.s.]]
[[scn:Sèculu V a.C.]]
[[sk:5. storočie pred Kr.]]
[[sl:5. stoletje pr. n. št.]]
[[sr:5. век п. н. е.]]
[[sh:5. vijek pne.]]
[[su:Abad ka-5 SM]]
[[fi:400-luku eaa.]]
[[tl:Ika-5 daantaon BK]]
[[tt:MA 5. yöz]]
[[tr:MÖ 5. yüzyıl]]
[[tk:B.e. öň V asyr]]
[[uk:5 століття до н. е.]]
[[bat-smg:V omžios pr. Kr.]]
[[zh:前5世纪]]
Henta frå «https://nn.wikipedia.org/wiki/400-talet_fvt.»