schoon

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  schoon    (hulp, bestand)
• IPA: / sxon / (1 lettergreep); /sxoːn/

Woordafbreking

• schoon

Woordherkomst en -opbouw

• erfwoord via Middelnederlands schone / scone van Oudnederlands skoni, in de betekenis van ‘rein, mooi’ voor het eerst aangetroffen in het jaar 901

	stellend	vergrotend	overtreffend
onverbogen	schoon	schoner	schoonst
verbogen	schone	schonere	schoonste
partitief	schoons	schoners	-

Bijvoeglijk naamwoord

schoon

1. mooi, loffelijk (vooral in Vlaanderen en Limburg)

   • Iets in schoon Vlaams zeggen. 

2. net, proper, rein, milieuvriendelijk (vooral in Nederland)

   ▸ Het afwaswater werd tijdens het eten op het vuur verwarmd waarmee ik na de maaltijd de aangekoekte pannen schoon schrobde.

Hyponiemen

• (intensivering) inschoon, overschoon
• [1] (intensivering) beeldschoon, wonderschoon
• [2] (intensivering) brandschoon, krekschoon
• [1] duizendschoon, kaarsschoon, landschapsschoon, natuurschoon, zilverschoon

Afgeleide begrippen

   

schoonbijten schoonbranden schoondruk schoonheid schoonhouden schoonmaken schoonoord schoonpoetsen schoonrijden schoonschip schoonschrift schoonschrijven schoonspoelen schoonspringen schoonvegen schoonwassen schoonwrijven schoonzwemmen

Uitdrukkingen en gezegden

• De kans schoon zien

De goede gelegenheid om een bepaald doel te bereiken aangrijpen

• De schone taak hebben om

Iets belangrijks voor elkaar moeten zien te krijgen

• Er schoon genoeg van hebben

Het beu, zat zijn

Vertalingen

    1. mooi   

Engels: beautiful (en), handsome (en), lovely (en)

Pools: ładny (pl) Spaans: bonito (es), bello (es) , hermoso (es)

    2. proper   

Engels: clean (en) Papiaments: limpi

Pools: czysty (pl) Spaans: limpio (es), pulcro (es)

Bijwoord

schoon

1. bijwoordelijk deel van een scheidbaar werkwoord proper, gereinigd

   • schoonwrijven: hij trachtte zijn jas schoon te wrijven. 

Voegwoord

schoon

1. (verouderd) hoewel, ofschoon

   • Jantje zag eens pruimen hangen,
     O! als eieren zo groot.
     't Scheen, dat Jantje wou gaan plukken,
     Schoon zijn vader 't hem verbood. 

Werkwoord

vervoeging van
schonen

schoon

1. eerste persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van schonen
   

   • Ik schoon. 

2. gebiedende wijs van schonen
   

   • Schoon! 

3. (bij inversie) tweede persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van schonen
   

   • Schoon je? 

Gangbaarheid

• Het woord schoon staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "schoon" herkend door:

100 %	van de Nederlanders;
99 %	van de Vlamingen.