Recycling

Internationaal symbool van recycling

Het afval uit deze afvalbak voor papier wordt gerecycleerd, dat is te zien aan het symbool op de bak

Aandeel van gemeentelijk afval dat gerecycleerd wordt (%), 2015

Recycling (Nederland) of recyclage (Vlaanderen) is het opnieuw gebruiken van materialen. Recycling is iets anders dan hergebruik, waarbij een product (of delen daarvan) opnieuw wordt gebruikt zonder het daarbij in grondstoffen te scheiden.

Inleiding

Eind 2008 werd door de Europese Unie (EU) met betrekking tot afvalstoffen, de Richtlijn 2008/98/EG ingevoerd, welke stelt dat in 2020 50% van het gemeentelijk afval en 70% van het bouw- en sloopafval hergebruikt of gerecycled dient te worden.

Het gemiddelde recyclepercentage in de EU lag in 2013 op 39%, en groeide naar 45% in 2015.

Dat er vrij veel grondstoffen worden ingezameld, betekent echter niet dat ook een groot deel van de gebruikte grondstoffen uit recyclage afkomstig is. In 2016 was slechts 12% van de door de industrie van de EU gebruikte grondstoffen afkomstig uit recyclage.

Vormen

Recycling kan in verschillende vormen voorkomen:

• Recycling van de grondstoffen voor een soortgelijk doel: bijvoorbeeld glas. Sommige grondstoffen (zoals plastics of papier) gaan er hierbij in kwaliteit op achteruit, ook wel downcycling genoemd.
• Recycling van de grondstoffen voor een ander doel: bijvoorbeeld aardolie eerst gebruiken om plastic te maken, en in tweede instantie verbranden om de energie te gebruiken.

Scheiden voor- of achteraf

Een voorwaarde voor recycling is meestal het voorafgaand sorteren van afval.

• Achteraf: Dit komt in arme landen voor op vuilnisbelten, maar is meestal te bewerkelijk en milieuonvriendelijk.
• Vooraf: Dit kan met aparte containers voor verschillende soorten afval: eigen containers van de particulier of het bedrijf waar het afval ontstaat, containers in de straat of in winkels, en containers in een gemeentelijke milieustraat (Nederland) of containerpark (Vlaanderen). Het gaat bijvoorbeeld om een papiercontainer, glasbak, een kledinginzamelingsbak zoals van KICI, een bak voor klein chemisch afval, een Wecycle-inleverbak voor e-waste en een gft-bak.

Voor- en nadelen

Recyclen heeft verschillende voor- en nadelen. Voordelen zijn:

• Er zijn minder nieuwe grondstoffen nodig, waardoor bijvoorbeeld minder bomen voor papier gekapt hoeven worden, of er minder aardolie nodig is voor de productie van plastic.
• Er is minder landbouwgrond nodig voor de productie van bijvoorbeeld hout of katoen, waardoor meer grond beschikbaar blijft voor voedselproductie.
• De uitstoot van broeikasgassen daalt, omdat hergebruik van materialen minder energie kost dan ze nieuw te produceren.

Als nadeel kan worden genoemd de export van niet recyclebaar plastic materiaal (zoals multi-layer materiaal dat naast plastic ook andere componenten in zich heeft) naar landen waar de regelgeving minder strikt is omtrent recycling; het materiaal wordt er gestort of gedumpt met negatieve gevolgen voor het milieu en de volksgezondheid.

Nederland

Glas

Eerste proefproject recyclage van glas in Nederland in 1972

Zie Glasbak voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Er is altijd een tekort aan wit glas, en soms een overschot aan gekleurd glas, omdat van ingezameld wit glas wel gekleurd glas gemaakt kan worden, maar van gekleurd glas geen wit glas. Ongeveer 60% van al het verpakkingsglas is wit, terwijl maar 50% van alle glasbakken geschikt is voor kleurscheiding.

Het percentage gerecycled glas in Nederland lag tussen 2013 en 2016 rond de 80%. In 2020 werd een recordpercentage van 90% recycling bereikt.

De wettelijke doelstelling in Nederland voor de recycling van verpakkingsglas is 90%. Daarom heeft het Afvalfonds Verpakkingen in 2016 het Actieplan Glas opgesteld om de doelstelling te behalen.

Papier

Zie Papier- en kartonafval voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

In 2020 werd in Nederland 90% van het gebruikte papier en karton ingezameld en hergebruikt. Gerecycleerd papier wordt gebruikt voor het maken van wc-papier tot hoogwaardiger papier voor posters en folders. Er zijn bedrijven die investeringen doen in het recycleren van papier om goedkoper papier en karton te verkrijgen voor hun reclameposters.

Metaal

Over het algemeen is afval met een relatief hoog metaalgehalte zeer interessant voor recycling, gezien de besparing ten opzichte van ertswinning. Voor bijvoorbeeld autoaccu's geldt dat een groot gedeelte hergebruikt kan worden (het lood, maar ook overige stoffen zoals accuzuur). Recycling van elektrische apparaten levert verschillende metalen op als ijzer, koper en aluminium. Ook edelmetalen zijn in allerlei soorten afval (en met name industrieafval) aanwezig in hogere concentraties dan in ertsvorm.

Ongeveer 80% van het metaal van verpakkingsafval belandt bij het restafval, echter kan dat er in afvalverwerkingsbedrijven met magneten uit gehaald worden. Mede hierdoor kan in Nederland 95% hergebruikt worden, waarmee het koploper is in Europa.

Hout

Zie Afvalhout voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Houtafval kan goed hergebruikt worden. Houten producten met het FSC-Recycled label zijn gemaakt van minimaal 85% gerecycled hout.

Houtafval komt voornamelijk vrij uit bouw- en sloopwerkzaamheden. In afval- en sloophout wordt de volgende onderscheiding gemaakt:

• A-hout: onbehandeld hout dat volwaardig gerecycled kan worden en toegepast als secundaire grondstof in de houtvezel- en spaanplaatindustrie, of in een verkolingsinstallatie worden omgezet in houtskool voor de barbecue.
• B-hout: geverfd, gelakt of verlijmd hout van bv. kozijnen, deuren, kasten of bureaus wordt gebruikt voor de spaanplaatproductie of bewerkt tot brandstof voor bio-energie centrales.
• C-hout: geïmpregneerd hout wordt niet gerecycled maar verbrand voor energieopwekking omdat het giftige stoffen bevat.
  • CC-hout: gecreosoteerd hout (bevat koper- en chroomverbindingen).
  • CCA-hout: gewolmaniseerd hout (bevat koper-, chroom- en arseenverbindingen).

In 2020 was het recyclingpercentage van hout in Nederland 68%.

Textiel

Afgedankt textiel

Textiel wordt op twee manieren opnieuw gebruikt. Sommige kleding wordt opnieuw gedragen. Andere kleding is daar niet geschikt voor. Samen met het overige textiel (bijvoorbeeld linnengoed) kan het gerecycled worden tot een nieuw product. Toepassingen voor textiel zijn bijvoorbeeld poetslappen en isolatiemateriaal voor auto’s en voor huizen. Het is mogelijk om kleding terug te brengen tot vezelniveau en het opnieuw te spinnen tot garen voor nieuwe kleding. Daarvoor moet het gesorteerd worden in zogeheten 'zuivere fracties'. Handmatig is dit een moeilijke en dure klus. Met een automatische sorteermachine kan dit tegen relatief lage kosten. Dit maakt textielrecycling tot nieuw textiel op grote schaal mogelijk.

In 2017 werd er geschat dat 55% van het ingezamelde textiel in Nederland geschikt is voor hergebruik, waarvan 37% voor recycling.

Plastic

Voorlopig komen alleen plastic verpakkingen voor recycling in aanmerking. Plastic afval van bijvoorbeeld stopcontacten en surfplanken zijn gemaakt van thermoharders, wat lastig te hergebruiken is en dat gaat dan ook vaak de verbrandingsoven in. De plastic verpakkingen die in Nederland worden ingezameld zijn vrijwel altijd recyclebare thermoplasten.

Tot 2007 werd in Nederland alleen plastic uit het statiegeldsysteem en plastic uit bedrijfsafval gerecycled, maar werd nog nauwelijks plastic verpakkingsafval van huishoudens ingezameld en gerecycled. Door het ontwikkelen van het inzamelsysteem Plastic heroes (bronscheiding) en na-scheiding is dit sterk gestegen: van 25,2 kton in 2009 tot 162 kton in 2014. In 2015 werd ook de pmd-(plastic, metaal en drinkpakken) container ingevoerd. In België wordt de pmd ingezameld via de blauwe zak. Het inzamelen en recyclen van plastic kost in Nederland zo'n 150 miljoen euro per jaar.

Volgens de rapportage van het aan de verpakkingsindustrie verbonden Nederlandse afvalfonds, werd in 2019 57% van alle plastic verpakkingen gerecycled. Dit is echter onjuist, de industrie meet alleen wat er gesorteerd wordt, en niet wat daadwerkelijk tot een nieuw product wordt omgevormd. Van het gesorteerde plastic eindigt een fors deel alsnog in de verbrandingsoven, een ander deel wordt gestort. Er zijn geen betrouwbare cijfers over het aandeel van de kunststoffen dat daadwerkelijk tot een nieuw product wordt omgevormd, niemand meet hoeveel van het op de markt gebrachte plastic wordt gerecycled.

Hoewel er vrij veel plastic wordt ingezameld en gesorteerd, is slechts een klein deel van het nieuwe plastic uit recycling afkomstig. Van de 2000 Kiloton kunststoffen die jaarlijks in Nederland worden geconsumeerd, is nog slechts circa 280 Kiloton afkomstig uit recycling, terwijl 1700 Kiloton bestaat uit nieuwe fossiele plastics. Dit betekent dat slechts 16% van alle afgedankte plastics opnieuw als plastic op de markt komt. Slechts ongeveer 14% van het gebruikte plastic wordt momenteel gerecycled. Het overgrote deel van het plastic afval gaat naar afvalverbrandingsinstallaties, om daar te worden verbrand ten behoeve van de energieproductie.

Een lage olieprijs kan er toe leiden dat het gebruik van nieuw plastic goedkoper is dan plastic recyclaat. Bedrijven ondervinden hier meer last van omdat op het plastic verpakkingsafval van bedrijven geen vergoedingen van toepassing zijn, wat bij plastic verpakkingsafval van huishoudens wel het geval is. Voor huishoudelijk afval geldt dat gemeenten betaald krijgen per ton plastic dat voor recycling wordt aangeboden. Maar voor beide gevallen geldt, dat bij een stijging van de olieprijs, de prijs van nieuw plastic kan stijgen en de prijzen van plastic recyclaat kunnen verbeteren.

Historische recyclingpercentages Nederland

Zie ook: Recyclagepercentages per land (2017).

Vanaf 2000 zijn de doelstellingen voor Besluit beheer verpakkingen voor de meeste materialen gehaald. Dit blijkt uit gegevens van Stichting Afvalfonds Verpakkingen.

Materiaal	2000	2005	2010	2015	2016	2017	2018	2019	2020	2021
Glas	0.78 !78%	0.78 !78%	0.91 !91%	0.83 !83%	0.84 !84%	0.86 !86%	0.86 !86%	0.87 !87%	0.90 !90%	0.89 !89%
Papier en karton	0.69 !69%	0.72 !72%	0.90 !90%	0.85 !85%	0.85 !85%	0.87 !87%	0.88 !88%	0.91 !91%	0.90 !90%	0.90 !90%
Kunststof	0.19 !19%	0.22 !22%	0.48 !48%	0.51 !51%	0.51 !51%	0.51 !51%	0.52 !52%	0.57 !57%	0.66 !66%	0.49 !49%
Metaal	0.77 !77%	0.84 !84%	0.88 !88%	0.95 !95%	0.95 !95%	0.95 !95%	0.95 !95%	0.95 !95%	0.95 !95%	0.95 !95%
Hout	0.25 !25%	0.28 !28%	0.32 !32%	0.45 !45%	0.51 !51%	0.73 !73%	0.77 !77%	0.70 !70%	0.68 !68%	0.66 !66%
Totaal	0.62 !62%	0.63 !63%	0.74 !74%	0.72 !72%	0.73 !73%	0.78 !78%	0.79 !79%	0.81 !81%	0.82 !82%	0.80 !80%

Galerij

• 
  Bij een autosloperij kunnen onderdelen worden gekocht voor hergebruik
• 
  Plastic flessen voor recyclage
• 
  Afvalverbrandingsoven voor de opwekking van energie
• 
  Recyclingpunt aan de Technische Universiteit Gdańsk

Zie ook

• Recyclagepercentages per land
• Elektronisch afval

Bronnen, noten en/of referenties

Mediabestanden

Zie de categorie Recycling van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.