vleugel

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  vleugel    (hulp, bestand)
• IPA: / ˈvløɣəl / (2 lettergrepen)

Woordafbreking

• vleu·gel

Woordherkomst en -opbouw

• van Middelnederlands vlogel / vloghele, in de betekenis van ‘lichaamsdeel om mee te vliegen’ voor het eerst aangetroffen in 1240

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	vleugel	vleugels vleugelen
verkleinwoord	vleugeltje	vleugeltjes

Zelfstandig naamwoord

de vleugel m

1. (zoötomie) lichaamsdeel van diersoorten als vogels, vleermuizen en sommige insecten dat vliegen mogelijk maakt, in de vorm van een beweegbaar vlak dat paarsgewijs aan beide kanten van het lichaam zit

   • Een wesp heeft vier vleugels. 
   • De vogel had een gebroken vleugel en kon niet meer vliegen. 

   ▸ Zwanen delen wel degelijk klappen uit met hun vleugel.

2. (luchtvaart) onderdeel van een vliegtuig dat vliegen mogelijk maakt

   ▸ Dat werkt net als in de luchtvaart: daar zorgt de luchtstroom rond een vleugel dat de druk erboven lager is dan de druk eronder. Dat drukverschil geeft een opwaartse kracht en het toestel blijft in de lucht.

3. (muziekinstrument) muziekinstrument met horizontaal gespannen snaren, dat met een klavier (toetsenbord) bespeeld wordt

   ▸ Ze had maar één wens. „Er zijn nog drie Bach-concerten die ik niet heb gespeeld, wil je die voor me aanschaffen?” Dat deed ik. Vervolgens zag ik haar dagelijks onbeweeglijk aan de vleugel zitten met de rust die haar explosieve natuur alleen de muze gunde. Mijn moeder sprak nooit over haar frustraties of haar angsten. Mijn moeder speelde.

4. (transport) deel van een landvoertuig, bijvoorbeeld een auto, dat de aerodynamica bevordert
5. (militair) deel van een strijdmacht dat links of rechts van de hoofdmacht is opgesteld
6. (politiek) deel van een politieke partij of stroming

   ▸ De meest aansprekende Democraten in de campagne waren uitgesproken links, maar uiteindelijk waren de meeste winnaars gematigd. (…) Welke vleugel zal prevaleren?

7. (bouwkunde) elk van de delen van een bouwwerk links en rechts van het middendeel

   ▸ De andere vleugel biedt ruimte aan de lounge, de ontbijtzaal en ons bescheiden restaurant, waar ik een vaste tafel voor u heb gereserveerd aan het raam met uitzicht op de pergola en de rozentuin, of wat daarvan over is, waarachter u de vijver kunt zien glinsteren. De fontein is helaas al een paar jaar buiten gebruik, maar ik kan u verzekeren dat onze kokkin haar uiterste best zal doen om u mild te stemmen jegens dit euvel.'

   ▸ De ingewikkeldste restauraties vinden in de oudere gedeeltes van het paleis plaats. "Alles is natuurlijk monumentaal. Maar de vleugels zijn begin negentiende eeuw aangebouwd. Die zijn dus twee eeuwen oud, maar het waren vooral woonvertrekken. Die waren niet gemaakt om bals in te organiseren. Die zijn soberder", zegt Verfürden.

Synoniemen

• [3] vleugelpiano, piano, pianoforte
• [7] zijstuk

Hyperoniemen

• [3] muziekinstrument, snaarinstrument, toetsinstrument

Hyponiemen

   

achtervleugel adelaarsvleugel arendsvleugel concertvleugel coronavleugel damevleugel deltavleugel ganzenvleugel koningsvleugel leivleugel linkervleugel neusvleugel noordoostvleugel noordvleugel noordwestvleugel oostvleugel rechtervleugel ringvleugel rogvleugel schildvleugel vleermuisvleugel vliegtuigvleugel voorvleugel vrouwenvleugel westvleugel windvleugel zijvleugel zuidoostvleugel zuidvleugel zuidwestvleugel zwaluwvleugel zwemvleugel

Afgeleide begrippen

   

grootvleugelig kleinvleugelig schildvleugelig vleugelaanval vleugelaanvaller vleugeladjudant vleugelback vleugelboon vleugelboot vleugeldeur vleugeleg vleugelhoorn vleugelhuid vleugelklep vleugelman vleugelmoer vleugelmuur vleugelnaald vleugelnoot vleugelpen vleugelpiano vleugelpomp vleugelraam vleugelslag vleugelspanwijdte vleugelspeler vleugelspits vleugelstuk vleugeltip vleugelverdediger vleugelvlies vleugelvrucht vleugelzak vleugellam vleugelligger vleugelloos

Uitdrukkingen en gezegden

• vleugels hebben

zich snel voortbewegen

∗ Het leek alsof ze vleugels had, zo snel stoof ze me voorbij.

Vertalingen

    1. lichaamsdeel van bepaalde diersoorten   

Deens: vinge (da) g Duits: Flügel (de) m Engels: wing (en) Faeröers: vongur (fo) Fijiaans: taba-na IJslands: vængur (is) Japans: Kanji: 翼 (ja) Hiragana: つばさ (ja) Romaji: tsubasa (ja)

Ido: alo (io) Latijn: ala (la) v Pools: skrzydło (pl) o Taroko: pálit Spaans: ala (es) v Zweeds: vinge (sv) g

    2. onderdeel van een vliegtuig   

Engels: wing (en)

Pools: skrzydło (pl) Spaans: ala (es) v

    3. muziekinstrument   

Duits: Flügel (de) m Engels: grand piano (en), pianoforte (en)

Frans: piano à queue (fr) m Spaans: piano de cola (es) m Zweeds: flygel (sv) g

    4. spoiler   

Engels: wing (en)

Fijiaans: taba-na

    5. een deel van een leger   

Duits: Flügel (de) m Engels: wing (en)

Fijiaans: taba-na Oudnoords: armr m

Werkwoord

vervoeging van
vleugelen

vleugel

1. eerste persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van vleugelen
   

   • Ik vleugel. 

2. gebiedende wijs van vleugelen
   

   • Vleugel! 

3. (bij inversie) tweede persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van vleugelen
   

   • Vleugel je? 

Gangbaarheid

• Het woord vleugel staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "vleugel" herkend door:

99 %	van de Nederlanders;
100 %	van de Vlamingen.

Meer informatie

• Zie Wikipedia voor meer informatie.