Wikipedia

Help:Gebruik van de taxobox

(Doorverwezen vanaf Wikipedia:Taxobox gebruikershandleiding)
Overzicht hulppagina's

Zie ook Regels en richtlijnen
Zie ook Artikelen bewerken

Op de Nederlandstalige Wikipedia wordt de taxobox, een tabel die een groep levende organismen behandelt, gebruikt om op een consistente manier taxonomische en beeldinformatie te presenteren. Een bijkomend voordeel is dat de informatie ook op anderstalige Wikipedia's vaak een sterk gelijkend formaat gebruikt.

Net als andere infoboxen staat de taxobox meestal rechts in de desktopversie van Wikipedia.

Deze handleiding legt uit hoe een taxobox ingevuld moet worden. Hierin zijn de voorkeuren verwerkt die in een algemene discussie op deze Wikipedia zijn uitgesproken.

Sinds september 2005 is op de Nederlandstalige Wikipedia het Sjabloon:Taxobox in gebruik. Op die pagina is ook een volledig voorbeeld te vinden. Een nieuwe taxobox kan (gedeeltelijk) worden ingevuld vanuit de volgende tekst: 

{{Taxobox
| type = 
| naam = 
| titelweergave = 
| status = 
| statusbron = 
| in = 
| rl-id = 
| fossiel = 
| afbeelding = 
| grootte = 
| afbeeldingtekst = 
| rijk = 
| stam = 
| klasse = 
| orde = 
| familie = 
| geslacht = 
| soort = 
| taxon = 
| w-naam = 
| auteur = 
| datum = 
| haakjes = 
| origineel = 
| typesoort = 
| typegeslacht = 
| rang = 
| onderverdeling = 
| afbeeldingII = 
| afbeeldingIItekst = 
| afbeeldingIII = 
| afbeeldingIIItekst = 
| afbeeldingIV = 
| afbeeldingIVtekst = 
| afbeeldingV = 
| afbeeldingVtekst = 
| commons = 
| species = 
}}
  • Achter type = komt de naam van de hogere groep te staan waar het behandelde taxon bij hoort (bijvoorbeeld plant of dier; zie #Kleuren).
  • Achter naam = komt de Nederlandse standaardnaam; als die niet beschikbaar is, de wetenschappelijke naam. De naam is over het algemeen gelijk aan de paginatitel. Deze parameter krijgt, als hij niet wordt ingevuld, dezelfde waarde als de paginatitel; als dat de gewenste waarde is, kan deze parameter weggelaten worden.
  • Achter titelweergave = kan "cursief" worden ingevuld om de wetenschappelijke naam in de paginatitel cursief te maken, zonder een eventueel achtervoegsel met haakjes cursief te maken. Dat is gewenst bij artikelen die de wetenschappelijke geslachts- of soortnaam in de titel hebben, bijvoorbeeld ''Pieris brassicae'' (hele titel cursief) of ''Pieris'' (vlinders) (deel van de titel cursief). Alternatief kan de exacte paginatitel wordt ingevuld met delen ervan cursief gemaakt via wikisyntax.
  • Achter fossiel = kan het fossiele voorkomen van de groep worden ingevuld, bijvoorbeeld [[Mioceen]] tot heden.
  • Met de parameter status kan de beschermingsstatus opgenomen worden. Zie ook Status (biogeografie) voor andere statusaanduidingen. Achter rl-id = kan dan het nummer van de soort op de website van de rode lijst komen. Als een andere bron is gebruikt, kan daarvoor de parameter statusbron gebruikt worden. Deze wordt ook gebruikt voor het aangeven van het jaar waarin de IUCN-status tot stand is gekomen.
  • Achter afbeelding = kan de bestandsnaam van een afbeelding (niet de volledige link) ingevuld worden. Het verdient aanbeveling dit indien mogelijk te doen!
  • Met de parameter grootte kan de grootte van de afbeelding eventueel aangepast worden, bijvoorbeeld zo: grootte = 200px. Het verdient aanbeveling deze parameter zo weinig mogelijk te gebruiken.
  • Achter afbeeldingtekst = kan een onderschrift voor de afbeelding ingegeven worden. Het verdient aanbeveling dit kort te houden.
  • Achter rijk =, stam =, klasse =, orde =, familie =, geslacht =, soort = kunnen de betreffende taxa uit de gebruikte taxonomische indeling van het onderwerp van het artikel worden ingevuld.
  • Achter taxon = komt te staan over welke taxonomische rang het artikel gaat, bijvoorbeeld [[Soort]], [[Geslacht (biologie)|]] of [[Familie (biologie)|]]. Als deze parameter niet wordt ingevuld, komt er automatisch "Soort" te staan.
  • Achter w-naam = komt de wetenschappelijke naam te staan. Deze parameter krijgt, als hij niet wordt ingevuld, als waarde de cursieve paginatitel (''{{PAGENAME}}'') bij een ondersoort, soort of geslacht, en anders de niet-gecursiveerde paginatitel. Als dat de gewenste waarde is, kan deze parameter weggelaten worden.
  • Met de parameter auteur kan de auteurcitatie opgenomen worden, bijvoorbeeld [[Carl Linnaeus|Linnaeus]].
  • Achter datum = komt het jaar dat de naam gepubliceerd is, bijvoorbeeld 1758.
  • De parameter haakjes is alleen voor dieren. Vul haakjes = ja in als de auteur en datum van de naam tussen haakjes geplaatst dienen te worden (dat hoort te gebeuren als de oorspronkelijke auteur de soort in een ander geslacht plaatste dan het huidige).
  • Achter origineel = kan de naam worden ingevuld waaronder een ondersoort of soort oorspronkelijk werd gepubliceerd; dat is altijd een combinatie van een geslachtsnaam met de nu geldige soortaanduiding, bijvoorbeeld de originele combinatie Lepus cuniculus, de naam die Linnaeus aan het konijn (Oryctolagus cuniculus) gaf. Deze parameter wordt in de taxobox alleen getoond als die anders is dan de waarde voor de parameter w-naam. Desondanks bij voorkeur altijd invullen indien bekend. Eerder gepubliceerde ongeldige (en later vervangen) namen horen hier niet. Voor de naam Solatopupa psarolena (Bourguignat, 1859) is dus Bulimus cinereus Mortillet, 1851 geen originele combinatie, ook al is het de oorspronkelijke naam van deze Italiaanse soort (maar onbruikbaar want al eerder (1848) gegeven aan een heel andere Boliviaanse soort). Bulimus psarolenus Bourguignat, 1859 is hier wél de originele combinatie. De originele combinatie wordt vermeld zonder auteur en datum want die zijn dezelfde als de tussen haakjes vermelde auteur en datum van de nu geaccepteerde naam.
  • Achter typesoort = kan de typesoort ingevuld worden (voor geslachten en ondergeslachten van dieren).
  • Achter typegeslacht = kan het typegeslacht ingevuld worden (voor taxa in de rang van subtribus en hoger bij dieren).
  • Achter rang = komt de "rang" die boven de onderverdeling komt te staan, bijvoorbeeld [[Soort]]en.
  • Met de parameter onderverdeling kan de onderverdeling opgenomen worden in bijvoorbeeld soorten voor een geslacht, geslachten voor een familie, enzovoorts. Het verdient aanbeveling deze zo weinig mogelijk te gebruiken maar dit in de hoofdtekst te vermelden.
  • Achter afbeeldingII = kan een tweede afbeelding komen, onder de taxobox. Hier (net als bij de parameter afbeelding) alleen de bestandsnaam van de afbeelding. Er kunnen zo maximaal negen extra afbeeldingen geplaatst worden (dus met de parameters afbeeldingII, afbeeldingIII, ..., afbeeldingX).
  • Achter afbeeldingIItekst = (etc.) kan een onderschrift voor de betreffende afbeelding worden ingevoerd.
  • Met de parameter commons kan een link naar Commons worden toegevoegd; daarvoor moet de naam van de betreffende pagina op Commons worden ingevoerd. Wel controleren of er inderdaad een pagina op Commons is en of daar ook echt afbeeldingen staan. Link bij voorkeur naar een categorie, waarbij de naam dus wordt voorafgegaan door "Category:"
  • Met de parameter species kan een link naar species worden toegevoegd; daarvoor moet de naam van de betreffende pagina op Species worden ingevoerd. Wel controleren of er inderdaad een pagina op Species is en of daar geen onzin staat.

Parameters die niet zijn ingevuld kunnen worden weggelaten. Als de parameter naam niet is ingevuld komt hij standaard op {{PAGENAME}}; taxon wordt [[Soort]], en w-naam komt op ''{{PAGENAME}}''.

Andere taxa kunnen eenvoudig in de taxobox worden gezet door de Nederlandse naam van de taxonomische rang toe te voegen, bijvoorbeeld onderfamilie = [[Sesiinae]].

Speciale groepen

bewerken

Voor veel groepen bestaan speciale taxoboxen (bijvoorbeeld {{Taxobox vogel}} en {{Taxobox zoogdier}}). Die sjablonen bestaan uit het sjabloon {{Taxobox}} met enkele parameters ingevuld, waardoor automatisch bijvoorbeeld al klasse=[[Zoogdieren|Mammalia]] (Zoogdieren) wordt ingevuld in {{Taxobox zoogdier}}. Ook de parameter type wordt dan al ingevuld.

Voor planten, schimmels, algen en prokaryoten kunnen alle wetenschappelijke namen (dus namen in alle rangen) cursief gezet worden.

Voor planten, schimmels en algen is er een lijst met standaardafkortingen voor de namen van auteurs (te raadplegen op IPNI]). Van sommige auteurs is een pagina beschikbaar op Wikipedia, waarnaar gelinkt kan worden.

Taxonomische bronnen

bewerken

Voor de meeste groepen organismen zijn nog geen autoriteitsbronnen afgesproken. Uitzonderingen hierop vormen:

Kleuren

bewerken

De kleur van de taxobox is afhankelijk van het rijk waartoe het behandelde taxon behoort of eens behoord heeft. Daarvoor moet achter type= de naam in de tweede kolom van onderstaande tabel worden ingevuld (bijvoorbeeld type = dier, type = plant, type = Archaea).

De hier gebruikte indeling is echter verouderd. Tegenwoordig worden 3 domeinen onderscheiden, waarvan het derde, de Eukaryota, weer worden onderverdeeld in 5 supergroepen. De hogere indeling is echter nog steeds in beweging.[1][2] De Plantae worden niet meer als taxon erkend, de Protista zijn verdeeld over verschillende, weinig verwante stammen en de Animalia en Fungi worden samengenomen als Opisthokonta binnen de Unikonta).

Groep Type Kleur
Animalia dier pink
Plantae plant lightgreen
Fungi schimmel lightblue
Protista protist khaki
Eukaryota Eukaryota #e0d0b0
Bacteria bacterie lightgrey
Archaea Archaea darkgray

Voorbeelden

bewerken
Kalmoes
 
Taxonomische indeling
Rijk:Plantae (Planten)
Stam:Embryophyta (Landplanten)
Klasse:Spermatopsida (Zaadplanten)
Clade:Bedektzadigen
Clade:Eenzaadlobbigen
Orde:Acorales
Familie:Acoraceae (Kalmoesfamilie)
Geslacht:Acorus
Soort
Acorus calamus
L. (1753)
Portaal      Biologie 
{{Taxobox
| type = plant
| naam = Kalmoes
| afbeelding = Acorus calamus1.jpg
| afbeeldingstekst = 
| rijk = [[Planten|''Plantae'']] (Planten)
| stam = ''[[Embryophyta]]'' (Landplanten)
| klasse = ''[[Zaadplanten|Spermatopsida]]'' (Zaadplanten)
| clade1 = [[Bedektzadigen]]
| clade2 = [[Eenzaadlobbigen]]
| orde = ''[[Acorales]]''
| familie = ''[[Acoraceae]]'' (Kalmoesfamilie)
| geslacht = ''[[Acorus]]''
| taxon = [[Soort]]
| w-naam = ''Acorus calamus''
| auteur = [[Carl Linnaeus|L.]]
| datum = 1753
}}

Dit is een taxobox van Kalmoes, een plantensoort. Bovenin staat de gangbare Nederlandse naam en dankzij de parameter haakjes onder het kopje Soort staat de Latijnse, wetenschappelijke naam Acorus calamus. De positie van de soort in de plantensystematiek is in dit geval gebaseerd op de 23e druk van de Heukels (2005), die op zijn beurt gebaseerd is op het APG II-systeem (2003). In APG II wordt boven de rang van orde een aantal groepen (clades) onderscheiden die geen formele wetenschappelijke naam hebben. Het cursiveren van wetenschappelijke namen in alle rangen (conform de ICN) benadrukt het verschil tussen de beide categorieën namen.

De naam van de auteur is afgekort volgens de standaardlijst en gelinkt naar de pagina over de auteur. Merk op dat de taxobox automatisch het jaartal formatteert zoals voor botanische namen gebruikelijk is, dus anders dan voor dieren.

De parameter haakjes werkt niet voor planten: haakjes om de auteur van het basionym moeten handmatig aangebracht worden.

Dit voorbeeld (Vandeleuria) maakt gebruik van {{Taxobox zoogdier}}; het is een geslacht van de knaagdieren.


Vandeleuria
Fossiel voorkomen: Laat-Plioceen - heden
 
Langstaartige Indische boommuis (Vandeleuria oleracea)
Taxonomische indeling
Rijk:Animalia (Dieren)
Stam:Chordata (Chordadieren)
Klasse:Mammalia (Zoogdieren)
Orde:Rodentia (Knaagdieren)
Familie:Muridae (Muisachtigen)
Onderfamilie:Murinae (Muizen en ratten van de Oude Wereld)
Geslacht
Gebruik van de taxobox
Gray, 1842
Typesoort
Mus oleraceus Bennett, 1832
Portaal      Biologie
Zoogdieren 
{{Taxobox zoogdier
| naam = ''Vandeleuria''
| titelweergave = cursief
| fossiel = Laat-[[Plioceen]] - heden
| afbeelding = Longtailedtreemouse sal.jpg
| afbeeldingtekst = [[Langstaartige Indische boommuis]] (''Vandeleuria oleracea'')
| orde = [[Knaagdieren|Rodentia]] (Knaagdieren)
| familie = [[Muridae]] (Muisachtigen)
| onderfamilie = [[Muizen en ratten van de Oude Wereld|Murinae]] (Muizen en ratten van de Oude Wereld)
| taxon = [[Geslacht (biologie)|Geslacht]]
| auteur = [[John Edward Gray|Gray]]
| datum = 1842
| typesoort = ''[[Vandeleuria oleracea|Mus oleraceus]]'' [[Edward Turner Bennett|Bennett]], 1832
}}

In deze taxobox zijn ook de parameters fossiel, afbeeldingtekst, auteur, datum en typesoort ingevuld. Merk op dat de parameter w-naam niet is ingevuld. In het eigenlijke artikel over het geslacht Vandeleuria heeft dit tot gevolg dat de naam van het artikel onder het kopje Geslacht staat, Vandeleuria dus. Op deze helppagina is het effect iets anders en staat er de tekst Gebruik van de taxobox, de naam van deze helppagina.

Het laatste voorbeeld, Acerodon macklotii, demonstreert de werking van de parameters status, rl-id, haakjes en origineel.


Acerodon macklotii
IUCN-status: Kwetsbaar (2008)
Taxonomische indeling
Rijk:Animalia (Dieren)
Stam:Chordata (Chordadieren)
Klasse:Mammalia (Zoogdieren)
Orde:Chiroptera (Vleermuizen)
Familie:Pteropodidae (Vleerhonden)
Geslacht:Acerodon
Soort
Acerodon macklotii
(Temminck, 1837)
Originele combinatie
Pteropus macklotii
Portaal      Biologie
Zoogdieren 
{{Taxobox zoogdier
| naam = ''Acerodon macklotii''
| titelweergave = cursief
| status = Kwetsbaar
| statusbron = 2008
| rl-id = 142
| orde = [[Vleermuizen|Chiroptera]] (Vleermuizen)
| familie = [[Vleerhonden|Pteropodidae]] (Vleerhonden)
| geslacht = ''[[Acerodon]]''
| w-naam = ''Acerodon macklotii''
| auteur = [[Coenraad Jacob Temminck|Temminck]]
| datum = 1837
| haakjes = ja
| origineel = ''Pteropus macklotii''
}}

De status wordt onder de naam (bovenin de taxobox) weergegeven; de [1] rechtsboven geeft een link naar een voetnoot die verwijst naar de pagina van de soort op de site van de Rode lijst van de IUCN. Onderaan de pagina moet deze voetnoot zichtbaar gemaakt worden, bijvoorbeeld met {{Appendix}}. Naar de voetnoot kan elders in de tekst verwezen worden met <ref name="IUCN" />. Bij de parameter statusbron wordt het jaar ingevuld dat de IUCN als "Year Assessed" aangeeft. Dit komt tussen haakjes na de vermelding van de status te staan. De parameter haakjes zet haakjes om de auteur en de datum heen (bij planten geeft dit een iets ander resultaat, omdat de conventies hiervoor bij planten en dieren verschillen).

Geschiedenis

bewerken

Tot augustus 2004 werden er verschillende taxoboxen gebruikt op basis van HTML- en wikisyntaxis. Voorbeelden daarvan zijn vaak nog te vinden in de geschiedenis van pagina's. Van toen af begon de discussie op Gebruiker:Pethan/Taxobox, Gebruiker:Pethan/Taxobox Conclusies en Gebruiker:Pethan/Taxobox stemming over het uiterlijk van taxoboxen. Het resultaat waren de taxoboxen zoals die hierboven staan. Vanaf september 2005 is ook het Sjabloon:Taxobox in gebruik. In november 2005 werd dat sjabloon verder verbeterd op basis van nieuwe mogelijkheden van de software, zodat er nu veel meer in kan worden gedaan. Sindsdien zijn er nog enkele veranderingen aan het taxoboxsjabloon doorgevoerd.

Tot juni 2009 bestonden er twee manieren om de taxobox op te bouwen. Enerzijds was dat het Sjabloon:Taxobox, anderzijds was dat per regel een sjabloon die in een kader werd geplaatst. In juni 2009 zijn die laatstgenoemde alle vervangen door de eerstgenoemde en is er nog maar één systeem in gebruik om een taxobox op te bouwen.

Zie ook

bewerken

Voetnoten

bewerken
  1. ↑ Campbell, N,A. et al. 2008 Biology. 8th edition. Person International Edition, San Francisco
  2. ↑ Holt, J.R. and C.A. Iudica, 2012, Diversity of Life.
Overgenomen van "https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Help:Gebruik_van_de_taxobox&oldid=59796191"