Veneraprogramma

De neutraliteit van dit gedeelte wordt betwist.
Zie de bijbehorende overlegpagina voor meer informatie.

Er wordt getwijfeld aan de juistheid van een of meer onderdelen van dit artikel.
Raadpleeg de bijbehorende overlegpagina en pas na controle desgewenst het artikel aan.
Opgegeven reden: Geen bronnen, foute data en informatie. Subjectief geschreven (sjabloon geplaatst op 11 april 2018)

Het Veneraprogramma (Russisch: Венера (космическая программа)) was een Russisch onbemand ruimtevaartprogramma uit de vorige eeuw. Dit programma had als doel onderzoek te doen naar Venus. Deze sondes werden gelanceerd tussen 1961 en 1983.

De eerste modellen uit deze serie waren niet berekend op de erg zware omstandigheden die in de atmosfeer van Venus heersten. De astronomen beseften nog niet dat zij de luchtdruk vele malen te laag inschatten en dus gaven de eerste exemplaren die de planeet bereikten vroegtijdig de geest, voordat zij de oppervlakte van Venus bereikten. Voor die tijd mislukten diverse pogingen om Venus te bereiken.

Russen gaven Mars op

Eind 1973 zag de Sovjet-Unie in, dat het de strijd om de eerste zachte landing op Mars van NASA zou verliezen. Naast een superieure technologie beschikten de Amerikanen over veel grotere budgetten. Na ampele overwegingen richtten de Sovjets daarom hun inspanningen volledig op Venus.

Vele Russische primeurs op Venus

Overzicht van de Venera landingsplaatsen

Dit bleek een gouden greep, aangezien deze keus hen vele primeurs opleverde. De Amerikanen lieten de planeet Venus er in hun ruimtevaartprogramma maar een beetje bij hangen (Mars was belangrijker), waarvan de Russen profiteerden. Zo voerden de Russen de eerste (harde) landing op een andere planeet uit, deden de eerste metingen in een buitenaardse atmosfeer, maakten de eerste geslaagde zachte landing op een andere planeet en analyseerden als eerste bodemmonsters op Venus. Daarnaast haalden zij met Venera 9 de primeur binnen van de eerste foto's die vanaf het oppervlak van een andere planeet waren genomen. Weliswaar maakte hun Mars 3 enige jaren daarvoor al een geslaagde landing op Mars, maar het radiocontact werd binnen luttele minuten verbroken en op het minuscule stukje foto dat men ontving stonden geen details.

Communicatie met de Aarde

De moederschepen uit de eerste, lichte serie verbrandden in de Venusatmosfeer. De landers van de tweede, zwaardere serie waren voor communicatie met de Aarde aangewezen op hun orbiters. Het was dus van groot belang dat deze in de juiste baan kwam. Door de zware omstandigheden op Venus functioneerden de landers slechts ruim een half uur en als men fortuinlijk was iets meer dan twee uur, maar daarna bezweken ze onder de kokende hitte en verpletterende luchtdruk. Bovendien beschikten ze slechts over een batterij die het hooguit een paar uur uithield. Sommige orbiters vlogen de planeet voorbij, anderen kwamen in een baan rond Venus; in alle gevallen onderhielden zij echter het contact met de Aarde en als de orbiter achter de horizon van de landingsplaats verdween (ongeacht of de lander dan nog signalen uitzond) verloor de vluchtleiding het radiocontact.

Landing

Voor het ontkoppelen van de lander werd deze eerst (door een systeem aan boord van de orbiter) gekoeld tot onder het vriespunt, waarna eenmaal op Venus aangekomen een intern koelsysteem ervoor zorgde dat de lander het een uurtje of twee uithield. Tijdens de afdaling door de Venusiaanse atmosfeer mat men extreem hoge versnellingen, vervolgens gebruikte de lander parachutes die weer werden afgeworpen. Het laatste gedeelte van de afdaling remden landers uit de zwaardere serie af middels een horizontale schijf bovenaan het vaartuig. Door de dichte atmosfeer dwarrelde de bol als het ware naar beneden. Een vervormbare landingsring deed dienst als schokbreker om de laatste klap op te vangen.

Gebruik van verschillende draagraketten

Dit programma is te splitsen in twee delen: Venera 1 t/m 8 maakten gebruik van de A-2-e Molniya draagraket. Venera 9 t/m 16 werden daarentegen gelanceerd met de veel krachtigere Proton. Daarom zijn deze aanzienlijk zwaarder. De laatste twee verkenners (Venera 15 & 16) beschikten niet over een lander, maar in plaats daarvan over een radar om, in tegenstelling tot de landers die slechts een momentopname op één locatie maakten, langdurig vanuit een omloopbaan Venus in kaart te brengen.

Daarnaast zijn er diverse mislukte lanceringen zonder officiële Venera-aanduiding. Deze werden door de Russen weggemoffeld onder een nummer in het Kosmos ruimteprogramma, zoals Kosmos 96.

Resultaat

Zelfs het hoge aantal mislukkingen in het begin in ogenschouw nemend, is het Russische Venera-programma zeer geslaagd te noemen. Zowel de orbiters als landers leverden een schat aan wetenschappelijke informatie op. Zeker als men dit afzet tegen de zeer beperkte middelen waarmee de Russen moesten werken. De Russische ruimtevaarttechnologie was toen beslist van mindere kwaliteit dan de Amerikaanse. Bovendien mocht tegenhanger NASA maar liefst 800 miljoen dollar uitgeven aan een Vikingvlucht, terwijl de Sovjets slechts 100 miljoen roebel konden spenderen aan een Venera verkenner. Al met al slaagden zij er in, om met weinig middelen een zeer goed resultaat neer te zetten.

Overzicht van (geslaagde) Venera lanceringen

Nummer	Draagraket	Gewicht (kg)	Lanceerdatum	Aankomst/Landing	Resultaten
Venera 1	A-2-e Molniya	643,5	12 februari 1961	19 mei 1961	Radiocontact op 4 maart verloren op 7½ miljoen km van Aarde, Venus gepasseerd op 100.000 km.
Venera 2	A-2-e Molniya	963	12 november 1965	27 februari 1966	Doel gepasseerd op 24.000 km, meteen daarna radiocontact verbroken.
Venera 3	A-2-e Molniya	Totaal 960, lander 337	16 november 1965	Harde landing op 1 maart 1966	Radiocontact verloren op 16 februari. Primeur: eerste landing op andere planeet.
Venera 4	A-2-e Molniya	Totaal 1106, lander 383	12 juni 1967	18 oktober 1967	Landingscapsule bezweek op ± 25 km hoogte. Primeur: eerste meting in atmosfeer van andere planeet.
Venera 5	A-2-e Molniya	Totaal 1130, lander 405	5 januari 1969	16 mei 1969	Gedurende 53 minuten gegevens betreffende Venusiaanse atmosfeer. Capsule bezweek door hoge luchtdruk alvorens de oppervlakte werd bereikt.
Venera 6	A-2-e Molniya	Totaal 1130, lander 405	10 januari 1969	17 mei 1969	Gedurende 51 minuten gegevens over atmosfeer. Capsule verpletterd door luchtdruk voor bereiken oppervlakte.
Venera 7	A-2-e Molniya	Totaal 1180, lander 490	17 augustus 1970	Zachte landing op 15 december 1970	Gedurende 23 minuten gegevens vanaf oppervlakte. Primeur: Eerste zachte landing op andere planeet.
Venera 8	A-2-e Molniya	Totaal 1180, lander 495	27 maart 1972	Zachte landing op 22 juli 1972	Gedurende 50 minuten gegevens vanaf Venusoppervlak. Toonde met fotometer aan dat voldoende zonlicht het Venusoppervlak bereikte om foto's te maken.
Venera 9	Proton	Totaal 4936, lander 1560	8 juni 1975	Zachte landing op 22 oktober 1975	Gedurende 53 minuten gegevens vanaf oppervlakte. Primeur: eerste foto's van het oppervlak van Venus.
Venera 10	Proton	Totaal 5033, orbiter 2230, lander incl. schild 1560, excl. 660	14 juni 1975	Zachte landing op 25 oktober 1975	Gedurende 65 minuten gegevens vanaf oppervlakte.
Venera 11	Proton	Totaal 4940	9 september 1978	Zachte landing op 25 december 1978	Gedurende 95 minuten gegevens vanaf oppervlakte. Opnames van oppervlak en nemen bodemmonster mislukt
Venera 12	Proton	Totaal 4940	14 september 1978	Zachte landing op 21 december 1978	Gedurende 110 minuten gegevens vanaf oppervlakte. Identiek aan Venera 11, ook hier nemen van bodemmonster en foto's vanaf oppervlakte mislukt
Venera 13	Proton	Totaal 4363, lander 760	30 oktober 1981	Zachte landing op 1 maart 1982	Gedurende 127 minuten gegevens vanaf Venusoppervlak (ontworpen op 32 minuten). Primeur: eerste analyse van bodemmonster op Venus, tevens eerste kleurenfoto's vanaf oppervlakte.
Venera 14	Proton	Totaal ??, lander 760	4 november 1981	Zachte landing op 5 maart 1982	Identiek aan Venera 13. Gedurende 57 minuten gegevens vanaf oppervlakte (ontworpen op 32 minuten). Analyse bodemmonster.
Venera 15	Proton	4000	2 juni 1983	10 oktober 1983	Gemodificeerd ontwerp van Venera 9 en 14. Gedurende acht maanden cartografie vanuit omloopbaan, geen lander.
Venera 16	Proton	4000	7 juni 1983	11 oktober 1983	Identiek aan Venera 15. Gedurende acht maanden cartografie vanuit omloopbaan, geen lander.

Bronnen

(en) Venera programma^{[dode link]} op website NASA, geraadpleegd 16 mei 2012
(en) Venera 10 op RussianSpaceWeb.com, geraadpleegd 16 mei 2012
(nl) Van Spoetnik tot Spaceshuttle, ISBN 90 6010 429-3, 1980, 4e druk, blz. 117 t/m 122
(nl) Een kwart eeuw ruimtevaart, ISBN 90 6533 008 9, 1982, blz. 204 t/m 208
(nl) Geïllustreerde encyclopedie van de ruimtevaart, ISBN 90 210 0597 2, 1982, blz. 139, 140, 141, 150, 151, 273, 276, 279 & 281
(en) Plumbing the Atmosphere of Venus op MentalLandscape.com, 2003, geraadpleegd 15 oktober 2015
(en) Venera 7 op NSSDC, geraadpleegd 15 oktober 2015