Oostenrijkse Successieoorlog

Europese oorlog (1740-1748)

De Oostenrijkse Successieoorlog (1740-1748) was een oorlog waarin onder andere Frankrijk, Pruisen en Spanje tegen de nieuwe Oostenrijkse keizerin Maria Theresia van Oostenrijk en haar bondgenoten vochten.

Oostenrijkse Successieoorlog
alt= ■ Bondgenoten van Oostenrijk ■ Tegenstanders van Oostenrijk
 Bondgenoten van Oostenrijk
 Tegenstanders van Oostenrijk
Datum 1740-1748
Locatie Europa, Noord-Amerika, India
Resultaat Vrede van Aken (1748)
Casus belli Rechtmatige opvolging van keizer Karel VI van Oostenrijk
Strijdende partijen
Frankrijk
Pruisen (1740–42, 1744–45)
Spanje
Napels
Beieren (1741–45)
De Palts (1741–46)
Saksen (1741–42)
Zweden (1741–43)
Genua (1745–48)
Oostenrijk
Groot-Brittannië
Hannover
De Republiek
Saksen (1743–45)
Sardinië (1742–48)
Rusland (1741–43, 1748)
Leiders en commandanten
Lodewijk XV
Maurice de Saxe
de Broglie
Belle-Isle
Löwendal
Frederik II
Anhalt-Dessau
Schwerin
Filips V
Infante Filips
de Gages
Karel VII Albrecht
von Törring
Maria Theresia
Frans Stefan
von Khevenhüller
Karel Alexander
von Traun
George II
Robert Walpole
Spencer Compton
Henry Pelham
Cumberland
Mathews
Waldeck
Frederik August II
Rutowski
Karel Emanuel III
Peter Lacy

Aanleiding

bewerken

De troonsbestijging van Maria Theresia als aartshertogin van Oostenrijk (1740) was wel in overeenstemming met de Pragmatieke Sanctie (1713), maar Frankrijk en Pruisen verklaarden Oostenrijk toch de oorlog omdat ze hoopten op gebiedswinst ten koste van de Oostenrijke Habsburgers. Bovendien meenden Karel van Beieren, Filips V van Spanje en Augustus van Saksen en Polen recht te hebben op de troon.

Silezië

bewerken

Een onderdeel van de Oostenrijkse Successieoorlog waren de eerste twee Silezische Oorlogen. De Pruisische koning Frederik de Grote stelde dat hij de nieuwe keizerin enkel zou erkennen als deze de mineraalrijke streek Silezië afstond. Ze weigerde dit, waarop Pruisische troepen de streek gewapenderhand innamen. Oostenrijk was gedwongen het gebied af te staan (Vrede van Breslau).

Frankrijk, Spanje en Beieren sloten zich aan bij Pruisen, tegen hun erfvijand Oostenrijk (zie Spaanse Successieoorlog). Dit zette Groot-Brittannië en de Republiek aan om Oostenrijk opnieuw te steunen. Rusland was kort daarvoor een bondgenoot van Oostenrijk geworden in de Poolse Successieoorlog; door deel te nemen aan deze oorlog kon het eventueel delen van Pruisen veroveren.

Zuidelijke Nederlanden

bewerken

In Europa werd naast Silezië ook gestreden in de Zuidelijke Nederlanden, een Oostenrijks gebied grenzend aan de Republiek, maar tevens aan Frankrijk en het Beierse hertogdom Gulik. In de Barrièresteden waren Staatse troepen gelegerd, maar zij werden wegens het Silezische front enkel door Groot-Brittannië gesteund. De Fransen boekten overwinningen zoals op 11 mei 1745 bij het Henegouwse dorp Fontenoy (Henegouwen) en een jaar later in de Rocourt 1746. In 1747 volgde weer een Oostenrijks verlies in de slag Lafelt 1747 niet ver van Maastricht.

De regenten van het Tweede Stadhouderloze Tijdperk kon niets verweten worden, aangezien ze het Staatse leger al in 1744 op oorlogssterkte gebracht hadden. Toch verloren ze geloofwaardigheid door de militaire tegenslagen. Het regentenregime kwam in 1747 ten val, toen de Fransen de Republiek zelf binnenvielen. Prins Willem IV kwam aan de macht als stadhouder van alle gewesten. De Fransen namen nu ook de Staatse steden Bergen op Zoom (beleg van 1747) en Maastricht (beleg van 1748) in.

Verwante conflicten

bewerken

Vrede van Aken

bewerken

In 1748 eindigde de oorlog met de Vrede van Aken. Hoewel de tegenstanders van Oostenrijk veel overwinningen behaald hadden, waren hun gebiedswinsten beperkt. Wel was Pruisen een geduchte mogendheid geworden. De Republiek vocht voor de laatste keer in een Europees conflict. Reeds in 1754 vielen de Britten Frankrijk weer aan in Amerika (Franse en Indiaanse Oorlog), hetgeen in Europa aanleiding was tot de Zevenjarige Oorlog (1756-1763).

Belangrijkste veldslagen

bewerken
 
Aanval van de Pruisische infanterie tijdens de Slag bij Hohenfriedberg

Erfgoed van de Oostenrijkse successieoorlog

bewerken

De oorlog liet op het terrein her en der nog zichtbare sporen in het landschap achter, waaronder


Zie de categorie War of the Austrian Succession van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.