Merkava

De Merkava (Hebreeuws: מרכבה - "strijdwagen") is een Israëlische tank ontworpen in opdracht van de Israëlische Defensiemacht.

Merkava
Merkava 1
Soort
Periode	-
Bemanning	4
Lengte	8,36 m
Breedte	3,72 m
Hoogte	2,64 m
Gewicht	55,898 ton
Pantser en bewapening
Pantser	geheim
Hoofdbewapening	105 mm kanon
Secundaire bewapening	7,62 mm machinegeweer
Motor	V-12 dieselmotor 671 kW
Snelheid (op wegen)	46 km/h
Rijbereik	500 km

Naam

Het woord Merkava of Merkabah speelt een rol in de geschiedenis van de Joodse godsdienst. Als troon-strijdwagen van de Eeuwige en als zodanig doel van sterke verering door Joodse mystici. De profeet Ezechiël beschreef deze in de Joodse Tenach resp. het Christelijke Oude Testament in het 1e hoofdstuk van het naar hem genoemde Bijbelboek.

Ontwikkelingsgeschiedenis

Na de Zesdaagse Oorlog brak het Verenigd Koninkrijk alle openlijke militaire samenwerking met Israël af; na de Jom Kipoer-oorlog werd ook de heimelijke samenwerking beëindigd. Dat was een grote tegenslag voor Israël, want men had gehoopt de Britse Chieftain in licentie te gaan produceren. Deze tank bezat twee zeer gewenste eigenschappen: de afgeschuinde gegoten romp bood in een terughellende rompgedekte positie een beschermingsequivalent van meer dan een meter pantserstaal, wat hem van voren onkwetsbaar maakte voor vijandelijk vuur; hij bezat het sterkste westerse tankkanon van dat moment, de 120 mm. Beide eigenschappen samen stelden de tank in staat om een aanval van Russische tanks — en de Arabische legers waren daar voornamelijk mee uitgerust — met een zeer gunstige verliesratio (ongeveer één op twintig bij een sterkteverhouding van één op drie) af te slaan. Het sterke kanon kon immers de vijandelijke voertuigen al van een afstand van 3000 meter bestrijden, terwijl die zowat naast de Chieftain moesten komen staan om het dunnere zijpantser onder een gunstige hoek te raken.

Na het wegvallen van de Britse optie besloot men zelf een tank te ontwikkelen, wat het land ook onafhankelijk zou maken van onzekere leveranties. Generaal Tal leidde het project. Hij stond voor twee hoofdproblemen: er was voorlopig geen 120 mm kanon beschikbaar en Israël was niet in staat zulke grote delen te gieten. Het eerste probleem werd opgelost door ontwikkelingen in de tankmunitie: staafpenetratoren gaven een 105 mm kanon een doorslagvermogen dat verre superieur was aan de oude 120 mm pantserbrisantgranaten. Het tweede probleem was een stuk lastiger. Tal nam de radicale beslissing om de klassieke indeling met de motor achterin, de gangbare vorm sinds de FT-17, te verlaten voor één met de motor voorin. Zo kon de koepel naar achteren worden verplaatst en het neuspantser bovenop extreem hellend worden gemaakt zonder de precieze ideale gietvorm van de Chieftain te volgen. Het nadeel was wel dat het gewicht flink steeg want de neus moest hoog blijven om plaats te kunnen bieden aan het motorblok. In 1978 ging de massaproductie van start met 75-100 stuks per jaar.

Beschrijving

Achterzijde met toegang tot de gevechtsruimte

De tank wijkt van de meeste andere af doordat de motor voorin zit, het gevechtscompartiment achterin. De normale toegang tot de tank is dan ook via een verticaal openklappend dubbel pantserluik in de achterzijde. De gevechtsruimte is erg ruim en biedt plaats aan extra infanteristen — zodat men claimde ook een infanteriegevechtsvoertuig te hebben ontwikkeld — of, zeer veel relevanter, extra munitie. Er is veel aandacht besteed aan de ergonomie: de bemanning beschikt over airconditioning en kan via een rietje frisdrank zuigen uit een gekoelde container. Het nadeel van de vele ruimte is een groot gewicht. Geen enkele andere moderne tank heeft zo'n hoog basisgewicht. De oorspronkelijke Merkava had daarbij nog een relatief zwakke motor van 900 pk en daardoor een snelheid van slechts een vijftig kilometer per uur. Om rompruimte te sparen werd er geen torsiestaafophanging aangebracht maar schuine springveren aan de zijkanten, iets wat het onmogelijk maakt als een stabiel rijdend vuurplatform te functioneren, ongeacht het kanonstabilisatieniveau. Men beweert dat de gemiddelde snelheid in het terrein erg goed is, evenals de maximale klimhoek. De chauffeur zit aan de linkerkant; om een al te grote dode gezichtshoek te voorkomen is aan zijn kant het romppantser recht afgeschuind, terwijl het overigens gebogen is.

Boven op de gevechtsruimte bevindt zich de toren die sterk lijkt op die van de Amerikaanse M60A2, met dit verschil dat hij niet gegoten is. Het centrale kanondragende gedeelte dat zich boven een afgeplatte koepel verheft, steekt van voren uit in een mantelloze punt. Net als bij de Chieftain zal het zich plaatsen op een schuine rompdekkende helling dus de hele voorkant van de toren naar achteren doen hellen zodat de extreme invalshoek inslaande penetratoren zal vervormen of breken. De pantserdikte is geheim, maar zal gezien gewicht, vormgeving en het ontwerpdoel wel niet voor die van de Chieftain onderdoen. De latere versies beschikken over een sterk verzwaard pantser, vermoedelijk om weerstand te kunnen bieden aan zware antitankraketten. Het is niet bekend of daarbij ook keramische tegels van het "Chobham"-type gebruikt worden; de algehele afgeschuinde vormgeving van de tank leent zich in ieder geval veel beter voor de toepassing van een diep perforatiepantser met titanium, wolfraam of uranium modules: erg schuine keramische tegelmodules zouden door een enkele inslag over een grote lengte hun werking verliezen en hebben door hun geringe taaiheid maar een gering afketsingseffect. Bij de oorspronkelijke versie werd veel waarde gehecht aan de dempende werking van de onontbrandbare dieselreservoirs op de holleladingsstraal.

Versies

Merkava 2

• Merkava Mark 1: de oorspronkelijke versie met 105 mm kanon; deze tanks zijn nu alle in min of meerdere mate gemoderniseerd.
• Merkava Mark 2: model uit 1982 met versterkt pantser en afhangende kettingen aan de achterzijde van de toren om antitankraketten voortijdig te laten exploderen.
• Merkava Mark 3: model uit 1990 met een 120 mm gladloopskanon, verbeterde vuurcontrole, 1200 pk motor en versterkt pantser. De snelheid is gestegen tot zestig km/u ondanks een gewicht dat tegenwoordig opgelopen is tot bijna zeventig ton.
• Merkava Mark 4: project uit 2003 met versterkt pantser en 1500 pk motor.

Operationele Geschiedenis

Merkava 3

De tank heeft meegedaan aan de invallen in Libanon in 1979 en 1982. Naar verluidt zijn er toen geen Merkava's volledig verloren gegaan. Tijdens de Tweede Intifada zijn er enkele door zware mijnen verwoest. De productiecijfers zijn geheim. Om de divisies die met de Merkava zijn uitgerust te voorzien van voldoende tanks om ze op organieke sterkte te brengen en van een materieelreserve van 20%, zijn ongeveer 1700 Merkava's nodig. Zou de productiecapaciteit sinds 1978 volledig zijn benut dan zouden er een 2500 zijn geproduceerd, iets wat beter overeenkomt met het openlijke officiële beleidsdoel het aantal Main Battle Tanks op 5000 te brengen. De Merkava is superieur aan Russische tanks, maar de Arabische landen beschikken in toenemende mate over moderne westerse tanks. Vooral de verwerving van de hypermoderne Franse Leclerc door de Verenigde Arabische Emiraten en de M1 Abrams door Saoedi-Arabië en Egypte dreigt het strategisch evenwicht te verstoren. Er zijn nu plannen de Merkava-productie die een steeds grotere financiële last begint te vormen omdat de overhead- kosten zo hoog zijn, te beëindigen en ook de M1 aan te schaffen. De VS hebben daarbij toegezegd die te voorzien van het meest moderne siliciumcarbide, terwijl de licentiebouw in Egypte slechts van tanks met aluminiumoxide is. De Merkava is nooit geëxporteerd. In beoordelingen vormt de lage mobiliteit steeds een beslissend punt voor een lage notering. De Merkava is de modernste tank waarover Israël beschikt en vormt het hoofdbestanddeel van wat na mobilisatie de grootste moderne "westerse" tankmacht ter wereld is. De Merkava Mark 4 zit vol elektronica. Het is een platform met wel 50 gecomputeriseerde systemen. Alle "made in Israel". Zij gebruikt het Battle Management System (BMS), geproduceerd door Elbit Systems, kan bewegende doelen op de grond en in de lucht blijvend volgen mét voortdurend zich richtend kanon (120 mm). Welke bewegingen de tank ook moet maken in het terrein. De tankbemanning kan dankzij 4 camera's op de hoeken van de tank een beeld van 360 graden high resolution monitoren. Uitgerust met de VDS-60 digitale data recorder (geproduceerd door Vectop) worden de beelden van de missie opgeslagen. Beelden kunnen worden gedeeld met deelnemers van een netwerk met hetzelfde (WIN)BMS.

Merkava 4; het zijpantser van de toren bestaat uit grotendeels holle segmenten

Einde van de productie in zicht

De productie van de Merkava zal in de komende vier jaar gefaseerd worden afgebouwd. Alhoewel de Merkava bekendstaat als een van de veiligste tanks ter wereld blijkt zij kwetsbaar te zijn voor bepaalde Russische antitankraketten die door Hezbollah worden gebruikt. Daarom wordt er momenteel gewerkt aan een zogeheten "Active Protection System". Met dit systeem zal de kwetsbaarheid voor ATGM's een stuk minder zijn. Het probleem met een dergelijk Active Protection System is de veiligheid van de begeleidende infanteriesoldaten die samen met de tanks moeten opereren. Samen met de Britse Challenger 2 en de Turkse Altay behoort de merkava tot de meest bepantserde tanks ter wereld.