Apatiet

Apatiet is de naam voor een mineraalgroep; de samenstelling van apatiet kan verschillen. De algemene chemische formule van het chloor- en fluorhoudende calciumfosfaat is Ca₅(PO₄)₃(F,Cl,OH).

Apatiet
Apatiet
Mineraal
Chemische formule	Ca5(PO4)3(F,Cl,OH)
Kleur	Groen, wit, geel blauw, purper, bruin, kleurloos
Streepkleur	Wit tot geelachtig grijs
Hardheid	5 (per definitie)
Gemiddelde dichtheid	3,17 - 3,23 kg/dm3
Breuk	Schelpvormig, bros
Splijting	Slecht
Kristaloptiek
Kristalstelsel	Hexagonaal
Brekingsindices	1,628 - 1,649
Dubbele breking	0,002 tot 0,006
Overige eigenschappen
Vergelijkbare mineralen	Aquamarijn, gosheniet, heliodoor, amethist, rookkwarts
Lijst van mineralen
Portaal    Aardwetenschappen

Een apatiet kristal aan de voorkant en het midden op kersenrood rhodochrosiet kristal, paarse fluoriet blokjes, kwarts en een paar blokjes van messing-gele pyriet

Indeling

De apatietreeks wordt onderverdeeld in:

• Fluorapatiet: Ca₅(PO₄)₃F
• Chloorapatiet: Ca₅(PO₄)₃Cl
• Hydroxyapatiet: Ca₅(PO₄)₃OH

Tussen de chemische eindleden komt volledige menging voor. Fluorapatiet is verreweg het meest voorkomend, waardoor apatiet ook wel als synoniem voor fluorapatiet gebruikt wordt.

In apatiet kan ook een hoeveelheid carbonaat voorkomen. Verder bevat het doorgaans kleine hoeveelheden van bepaalde metalen, waaronder ijzer, mangaan, magnesium en uranium.

Voorkomen

Apatiet wordt voornamelijk gevormd in pegmatieten, pneumatolieten, onder hydrothermale omstandigheden en in alluviale afzettingen. Het mineraal is zeer algemeen en komt onder andere voor in Birma in het gebied van Mogok (lichtblauwe, groene of kleurloze exemplaren), soms met kattenoogeffect. Vergelijkbare apatieten worden gevonden in Sri Lanka, deze zijn blauw en vertonen kattenoogeffect, andere zijn groen en geel. In India worden groene stenen gevonden met kattenoogeffect. Fraaie rode apatieten zijn ontdekt in Pakistan, in het gebied van Nasart. Belangrijke voorkomens van edelsteenapatieten zijn ook bekend uit Brazilië, de stenen zijn daar blauw en groen, zelden lichtroze zoals in Morro Velho. Tot 10 cm grote blauwe kristallen komen voor in Urupuca, blauwachtige fluorapatieten komen uit Virgen da Plata en olijfgroene uit Campo Linda. In de VS komen apatieten voor in Maine (Violetkleurige tot 25 cm grote kristallen; de daaruit geslepen stenen wegen tot 170 kt).

Dierlijk beenweefsel bestaat voor 70% uit hydroxyapatiet

Industriële toepassing

Apatiet wordt soms als halfedelsteen toegepast, in facetslijpsel en cabochons. Ook wordt er synthetische apatiet vervaardigd.

Het is niet verstandig om dit mineraal te reinigen met stoom of ultrasoon geluid. Ook is apatiet gevoelig voor warmte. Door verandering van temperatuur kan de kleur veranderen of verloren gaan.

Apatiet is het belangrijkste fosfaaterts. Uit apatiet wordt fosfor gewonnen, dat verder verwerkt kan worden tot andere fosfaten of fosforzuur. Verder wordt apatiet gebruikt voor het vervaardigen van meststoffen (superfosfaat). Bij de verwerking van fluorapatiet met zwavelzuur komt als bijproduct hexafluorkiezelzuur vrij.

Hydroxylapatiet wordt gebruikt als deklaag voor medische prothesen om de botingroei te stimuleren.

Mineralen

• Lijst van mineralen

Voetnoten

Mediabestanden

Zie de categorie Apatite van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.