Andrée Dumon
Andrée Dumon (ook Dumont), Nadine in het verzet (Brussel, 5 september 1922) is een Belgische verzetsstrijder uit de Tweede Wereldoorlog. Zij was lid van het Comète-netwerk, dat geallieerde piloten die boven vijandelijk gebied waren neergeschoten via Frankrijk en Spanje hielp terugkeren naar Engeland. Na verraad werd zij gearresteerd en naar Ravensbrück en uiteindelijk Mauthausen gedeporteerd. Daar werd zij in april 1945 bevrijd.
| Andrée Dumon | ||||
|---|---|---|---|---|
| ||||
| Geboren | 5 september 1922, Brussel | |||
| Ook bekend als | Nadine | |||
| Jaren actief | 1940-1942 | |||
| Groep | Comète | |||
| ||||
Na vele jaren stilzwijgen besloot zij een getuigenis af te leggen voor jongeren en het grote publiek.[1][2][3]
Jeugd
bewerkenHet gezin Dumon woonde tot Andrée zes jaar was in Belgisch-Congo, waar haar vader werkte als tropenarts. In 1928 keerden zij terug naar België. Het gezin was buitengewoon patriotisch en wilde in de Tweede Wereldoorlog beslist iets doen tegen de bezetter. Vader Eugène werd een van de leiders van het Reseau Luc-Marc. De ouders van Andrée en haar zus Aline sloten zich aan bij het Belgische Rode Kruis. Zo kwamen zij te weten dat geallieerde vliegers zich op Belgisch grondgebied verborgen hielden. Andrée begon op goed geluk aan haar verzet, aanvankelijk op haar eigen manier door letters V die ze uit krantenpapier knipte op de Brusselse muren te plakken en door met luide stem vaderlandslievende liedjes te zingen.[1][4]
Verzetsactiviteiten
bewerkenAndrée, die het pseudoniem Nadine aannam om verwarring met Andrée De Jongh te voorkomen, begon haar echte verzetswerk als koerierster voor haar vader. Ze verdeelde verzetskranten en bracht brieven over. Zo voerde ze vele opdrachten uit, eerst in Brussel, later in Drongen en Brugge. In oktober 1940 ontmoette haar moeder Marie (Françoise in het verzet) de vader van Andrée De Jongh, Frédéric De Jongh, die aan de basis stond van het Comète-netwerk. Deze stelde Andrée voor, voor hem te werken. Zij accepteerde dit voorstel onmiddellijk enthousiast. In december 1941 bracht ze voor het eerst een geallieerde piloot van Brussel naar Valenciennes, waarvandaan anderen hem verder naar Parijs zouden brengen. Als snel bracht ze zelf mensen naar Parijs. Zo maakten enkele tientallen Engelse, Canadese, Australische en Amerikaanse piloten gebruik van haar diensten om België en het bezette Frankrijk door te komen.[1][4] In Parijs werden zij overgenomen door andere passeurs van het Comète-netwerk die ze door de Pyreneeën naar Spanje brachten.
Arrestatie
bewerkenOp 11 augustus 1942 werd het gezin gearresteerd, aangegeven door een verrader die in het verzetswerk was geïnfiltreerd om namen aan de Duitsers door te geven. Moeder Marie werd naar de gevangenis van Sint-Gillis gestuurd en er werd pas veel later weer iets van haar vernomen. Eugène en Andrée werden naar het kantoor van de Reichssicherheitsdienst in de Brusselse Dwarsstraat gebracht.[1] Alleen haar zus Aline, die niet thuis was, ontkwam aan de arrestatie; zij werd later Comète-agente Michou.
De ondervraging van Andrée, vergezeld van klappen en dreigementen met executie, duurde tot eind september 1942. Daarna werd ze opgesloten in de gevangenis van Sint-Gillis, waar ze een jaar zou verblijven voor zij als Nacht-und-Nebelgevangene uit de registers zou verdwijnen. Ze werd geholpen door haar rotsvaste geloof in de uiteindelijke overwinning, haar jonge leeftijd (twintig jaar) en haar vermogen altijd haar gevoel voor humor te bewaren.[1]
Deportatie
bewerkenHaar deportatie begon met de intense vreugde haar vader terug te zien die met hetzelfde transport naar het oosten werd gedeporteerd. Sinds de arrestatie hadden ze elkaar niet meer gezien. Een meelevende Duitse soldaat liet hen enige tijd samen maar in Keulen werden ze gescheiden, waarna ze elkaar nog kort zagen in Essen. Vervolgens zag Andrée hem nog een laatste keer in een colonne gevangenen. Eugène Dumon overleed op 9 februari 1945 in Groß-Rosen. Andrée ging via verscheidene concentratiekampen naar Ravensbrück en uiteindelijk in maart 1944 naar Mauthausen. De reis van Ravensbrück naar Mauthausen duurde vier dagen, zonder eten en drinken, in deplorabele hygiënische omstandigheden. Andrée leed aan een dubbele oorontsteking en bij aankomst in Mauthausen was ze aan het eind van haar krachten. Terwijl een man haar naar de barak droeg, werd zij bemoedigend toegesproken door andere gevangenen die haar zeiden moed te houden, waarop zij antwoordde: Ik heb wel moed, maar ik heb geen kracht meer. Mauthausen was het kamp waar de "onverbeterlijke vijanden" van het Derde Rijk heen werden gestuurd en had als beleid de gevangenen uit te roeien door zware arbeid. Andrée werd al snel naar de steengroeven gestuurd.[1]
Bevrijding
bewerkenMauthausen werd op 22 april 1945 bevrijd door het Canadese Rode Kruis, twee en een half jaar na Andrées arrestatie. Ze maakte een lange reis terug naar België via Sankt Gallen en Annecy, waar ze de trein naar Brussel nam. Op 1 mei 1945 kwam ze daar aan en werd door haar moeder en mevrouw De Jongh opgewacht aan het Noordstation.[1][4]
Zoals zoveel gedeporteerden praatte Andrée Dumon aanvankelijk vele jaren niet over haar ervaringen. Pas toen ze tegen de zeventig liep, begon ze haar verhaal aan jongeren te vertellen. In 2011 wijdde de BBC de documentaire Nadine was betrayed by... aan haar. Ze stelde haar verhaal ook op schrift.
Eerbetoon
bewerkenIn 2018 besloot de gemeenteraad van Ukkel een lusvormige straat naar haar te vernoemen in de door projectontwikkelaar Matexi nieuw aangelegde woonwijk. Deze straat kreeg de naam Andrée Dumontgaarde, met een T, volgens de officiële opname in het Rijksregister.
Publicatie
bewerken- Je ne vous ai pas oubliés. Liberté 1945, 2013, eigen beheer
- Je ne vous ai pas oubliés. Liberté 1945, Editions Mols, Collection Histoire, inl. Marie-Pierre d'Udekem d'Acoz, 2018. ISBN 9782874022395
Literatuur
bewerken- Comète, le réseau derrière la ligne DD, Philippe Leblanc, Memogrames les Éditions de la Mémoire, Arquennes, 2015
Documentaires
bewerken- Nadine was betrayed by..., BBC, 2011
- Andrée Dumon Les combattants de l'Ombre, getuigenissen van verzetsmensen ARTE-TV, Bernard George, 2011
- Témoignage d'Andrée Dumon, IV-INIG, IV-NIOOO, 2012
Externe links
bewerken- Magazine gewijd aan Andrée Dumon
- Website van het Comète netwerk
- Association pour l'histoire et le souvenir des pilotes et hommes d'équipage alliés, Le réseau d'évasion Comète
- Témoignage Andrée Dumon 1
- Témoignage Andrée Dumon 2
- Dit artikel of een eerdere versie ervan is een (gedeeltelijke) vertaling van het artikel Andrée Dumon op de Franstalige Wikipedia, dat onder de licentie Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen valt. Zie de bewerkingsgeschiedenis aldaar.
- Daily Mail 16 maart 2007. Escape or die: The untold WWII story
- ↑ a b c d e f g Edward Stourton, Cruel Crossing: Escaping Hitler Across the Pyrenees, Random House, 2013.
- ↑ Sherri Greene Ottis: Silent Heroes: Downed Airmen and the French Underground. University Press of Kentucky, 2001
- ↑ Dailymail, John Nicol and Tony Renell, 19 mars 2007: A terrible betrayal that haunts British airmen to this day: The untold WWII story. Gearchiveerd op 22 april 2021.
- ↑ a b c Témoignage d'Andrée Dumon, IV-INIG, IV-NIOOO, 2012