Alexandre Tansman

Alexandre Tansman
	Alexandre Tansman, 1932
Volledige naam	Alexandre Tansman
Geboren	11 juni 1897
Overleden	15 november 1986
Land	Polen/ Frankrijk
Jaren actief	1915-1985
Nevenberoep	dirigent en pianist
Instrument	piano
Leraren	Wojciech Gawroński, Piotr Rytel, Henryk Melcer-Szczawiński
Belangrijkste werken	9 symfonieën, pianoconcerten, cantate en opera's
	Officiële website
	(en) IMDb-profiel
	(en) Last.fm-profiel
	(en) Discogs-profiel;
	(en) MusicBrainz-profiel;
Portaal	Muziek

Alexandre Tansman (ook: Aleksander Tansman) (Łódź,^[1] 11 juni 1897 – Parijs, 15 november 1986) was een Pools-Frans componist, dirigent en pianist.

Levensloop

Tansman werd als zoon van Frans-sprekende Joodse ouders in Łódź geboren en groeide daar ook op. Al op 4-jarige leeftijd kreeg hij pianolessen en op 8-jarige leeftijd begon hij te componeren. Hij studeerde van 1908 tot 1914 piano en compositie bij Wojciech Gawroński aan het conservatorium van Łódź. Vervolgens vertrok hij naar Warschau en studeerde rechten aan de Universiteit van Warschau en promoveerde in 1918. Tegelijkertijd studeerde hij aan het conservatorium van Warschau contrapunt bij Piotr Rytel en compositie bij Henryk Melcer-Szczawiński.

Nadat hij bij de eerste compositiewedstrijd in 1919 van de Polski Klub Artystyczny (Poolse Artiestenclub) in Warschau met de werken Romans (Romance) (1918-1919) voor viool en piano, Impresję (Impressie) (1918-1919) voor piano en Preludium H-dur (Preludium in B) (1918-1919) voor piano drie prijzen had gewonnen, vertrok hij naar Parijs. Hier maakte hij kennis met de grote componisten van die tijd zoals Maurice Ravel, Albert Roussel, Arthur Honegger, Darius Milhaud, Andrés Segovia en Igor Stravinsky. Hij begeleidde Maurice Ravel in 1928-1929 op diens concerttournee door de Verenigde Staten.

Al in het begin van de jaren dertig was Tansman een belangrijk lid van wat wel de Parijse School wordt genoemd, een groep kunstenaars in Parijs aan het begin van de 20e eeuw, onder wie veel buitenlanders. In 1932 en 1933 maakte hij een concerttournee door de hele wereld, waarbij hij Hawaï aandeed, door de Verenigde Statenreisde, en Japan, China, de Filipijnen, Singapore, Nederlands-Indië, Maleisië, Ceylon, India, Egypte, Palestina en Griekenland bezocht. In 1937 was hij jurylid van de Koningin Elisabethwedstrijd voor viool in Brussel. In 1938 kreeg hij de Franse nationaliteit. Inmiddels was hij gescheiden van zijn eerste vrouw, Anna Eleonora Brociner. In 1937 trad hij in het huwelijk met de Franse pianiste Collette Cras, een van de dochters van de componist Jean Cras.

Als Joods componist met verbinding tot de muzikale moderne werd hij al spoedig tot speelbal van de wereldgebeurtenissen. Zijn naam verscheen in 1938 in de beruchte, door de nazi's gepropageerde en geënsceneerde expositie Entartete Musik, en na de deling van Frankrijk vluchtte hij in 1940 naar Nice. Zijn emigratie in 1941 via Lissabon naar de Verenigde Staten met zijn echtgenote en hun dochters, die beide nog zuigelingen waren, werd mogelijk gemaakt door grote steun van Charlie Chaplin, Arturo Toscanini, Sergej Koesevitski, Eugene Ormandy en Jascha Heifetz. In Los Angeles vond hij al spoedig een groep van Exil-kunstenaars. Hij werd een goede vriend en dagelijks bezoeker van Igor Stravinsky, over wie hij in 1948 een biografie schreef.

Na het einde van de Tweede Wereldoorlog kwam hij in 1946 eindelijk naar Frankrijk terug, omdat hij - zoals hij later steeds verklaarde - "Europa met heel zijn narigheid boven een goed leven in Amerika verkoos". Tot het einde van zijn leven componeerde hij, en hij schreef rond 300 werken. Tansman beleefde een carrière, die hem niet uitsluitend met de grote componisten van zijn tijd samenbracht, maar ook met talrijke persoonlijkheden van historische betekenis. Maar weinig componisten hebben een audiëntie bij de keizer Hirohito van Japan gekregen, of waren zes dagen persoonlijke gast van Mahatma Gandhi, hebben samen met George Gershwin aan de orkestratie van hun An American in Paris gewerkt, en de persoonlijke hulp van Charlie Chaplin kunnen genieten. Aan het einde van zijn leven was de wereldburger Tansman in drie van de hoogste Academiën van de Kunsten - in Frankrijk, België en in het vaderland Polen.

Composities

Werken voor orkest

Symfonieën

1917 Symfonie Nr. 1
1926 Symfonie Nr. 2 in a-klein
1931 Symfonie Nr. 3 - "Symphonie concertante", voor viool, altviool, cello, piano en orkest
1936-1939 Symfonie Nr. 4
1942 Symfonie Nr. 5 in d
1944 Symfonie Nr. 6 - "In memoriam", voor gemengd koor en orkest
1944 Symfonie Nr. 7 - "Lyrique"
1948 Symfonie Nr. 8 - "Musique pour orchestre"
1957-1958 Symfonie Nr. 9

Soloconcerten met orkest

1925 Concert Nr. 1 voor piano en orkest
1927 Concert Nr. 2 voor piano en orkest
1928 Suite, voor twee piano's en orkest
1929 Suite dans le style ancien, voor piano en klein orkest
1931 Concertino, voor piano en orkest
1936 Fantaisie, voor cello en orkest
1936-1937 Concerto, voor altviool en orkest
1937 Concerto, voor viool en orkest
1937 Fantaisie, voor piano en orkest
1943 Concertstuk, voor piano (voor de linkerhand) en orkest
1944 Partita n^o 2, voor piano en orkest
1945 Concertino, voor gitaar en orkest
1952 Concertino, voor hobo, klarinet en strijkorkest
1963 Concerto, voor cello en orkest
1968 Suite concertante, voor hobo en kamerorkest
1968 Concertino, voor dwarsfluit, strijkorkest en piano

Andere orkestwerken

1915-1916 Prometheus, symfonisch gedicht
1916-1917 Toison d’or (het Gulden vlies, symfonisch gedicht
1919 Prélude symphonique
1920 Vision nocturne, symfonische impressies voor orkest
1923 La Danse de la sorcière uit het ballet «Le Jardin du paradis», voor orkest
1923 Légende
1924 Sinfonietta, voor kamerorkest
1926 Ouverture symphonique, voor groot orkest
1927 Esquisse, voor orkest
1927 La Nuit kurde, symfonische suite uit de opera
1928-1929 Toccata, voor orkest
1930 Cinq Pièces, voor viool en klein orkest
1930 Triptyque, voor strijkorkest
1931 Quatre danses polonaises
1932 Deux moments symphoniques
1933 Deux pièces, voor orkest
1933 Partita, voor strijkorkest
1933 Rapsodie hébraïque, voor klein orkest
1934 Deux intermezzi
1935 Deux images de la Bible
1937 Variations sur un thème de Frescobaldi
1937 Suite n^o 1, voor kamerorkest
1938 Rapsodie hébraïque, voor orkest
1938-1939 Deux Chorals de Johann Sebastian Bach
1940 Rapsodie polonaise
1940-1942 Études symphoniques
1941 Study in Boogie-woogie
1943 Sérénade nr 3, voor orkest
1944 Divertimento, voor kamerorkest
1944 Grzech pierworodny (The Genesis), voor spreker en orkest, (in samenwerking met:Arnold Schönberg, Darius Milhaud, Igor Stravinsky, Mario Castelnuovo-Tedesco, Ernst Toch, Nathaniel Shilkret) verhaal naar Genesis
1946 Le cantique des cantiques, muzikaal gedicht voor kamerorkest
1947 Musique pour cordes, «Quatuor n^o 7», voor strijkkwartet en strijkorkest
1949 Allegro sinfonico
1949 "Suite dans le goût espagnol" uit «Voyage de Magellan», voor orkest
1949-1956 Musique de table
1954 Capriccio, voor orkest
1954 Concerto, voor orkest
1956 4 mouvements symphoniques
1962 Six Études, voor orkest
1963 Six Mouvements, voor strijkorkest
1968 Quatre Mouvements, voor orkest
1969 Diptyque, voor kamerorkest
1969 Hommage à Erasme de Rotterdam
1972 Stèle in memoriam d'Igor Stravinsky
1975 Élégie, voor orkest
1978 Apostrophe to Sion
1978 Sinfonietta n^o 2, voor kamerorkest
1978-1979 Les dix Commandements

Werken voor harmonieorkest

1945 Fanfare (opgedragen aan Frankrijk) voor koperblazers en slagwerk
Carnival suite

Muziektheater

Opera's

Voltooid in	titel	aktes	première	libretto
1927	La nuit kurde	Prolog en 3 aktes	1927, Radio Parijs	Jean-Richard Bloch
1938	La Toison d'or	3 aktes	13 april 1947, Parijs	Salvador de Madariaga
1948	Le Roi qui jouait le fou	2 aktes		René Laporte
1953	Le Serment	2 schilderijen	1954, Parijs	Dominique Vincent naar Honoré de Balzac
1957-1958	Sabbataï Zévi, le faux messie	Prolog en 4 aktes	3 maart 1961 Parijs, Théâtre des Champs-Élysées	Nathan Bistritzky
1963	L'usignolo di Boboli	1 akte	21 juli 1965, Nice	Mario Labroca
1973-1974	Georges Dandin	3 aktes	25 juli 1974, Sarlat-la-Canéda	naar Molière

Balletmuziek

Voltooid in	titel	aktes	libretto	choreografie
1922	Le jardin du paradis	4 taferelen	Hans Christian Andersen
1923	Sextuor (wersja radiowa) radioballet	1 akte	naar een verhaal van Alexandre Arnoux	Olga Preobrazenska
1927	Lumières	4 scènes	André Couroy
1929	Le cercle éternel	2 taferelen		Jean Börlin
1935	Bric-à-brac	3 taferelen	Alexandre Arnoux	W. Ignatow
1935	La grande ville	3 taferelen		Kurt Jooss
1946	He, She and I
1951	Le train de nuit			Kurt Jooss
1962	Résurrection	4 taferelen	Pierre Médecin, naar Léon Tolstoï	Françoise Adret

Vocale muziek

1918 8 mélodies japonaises, voor zang-stem en orkest
1925 Deux Chansons
1933 Chants hébraïques, voor zangstem en piano
1934 Six Songs, voor zangstem en orkest - tekst: Princesse Nadejda de Bragança
1937 Concerto, voor alt en orkest
1945 Deux chants religieux anciens polonais, voor gemengd koor en orgel
1945 Prière hébraïque „Kol-Nidrei”, voor tenor, gemengd koor en orgel
1946 Ma Tovu – How Fair are the Tents, voor tenor of bariton solo, gemengd koor en orgel
1946 Ponctuation française, voor zangstem en kamerorkest - tekst: Charles Oulmont
1950 Isaïe le prophète, symfonisch oratorium voor solisten, gemengd koor en orkest
1951 Quatre prières, voor gemengd koor
1952 Trois madrigaux de Michel-Ange, voor gemengd koor
1960-1961 Psaumes (CXVIII - CXIX - CXX), voor tenor solo, gemengd koor en orkest - tekst: René Dumesnil
1977 Apostrophe à Zion, cantate voor gemengd koor en orkest
1979 Huit Stèles de Victor Segalen, voor zangstem en kamerorkest

Kamermuziek

1914-1915 Mélodie, voor viool en piano
1917 Strijkkwartet Nr. 1
1918-1919 Romans (Romance), voor viool en piano
1922 Strijkkwartet Nr. 2
1924 Sonata quasi una fantasia, voor viool en piano
1925 Strijkkwartet Nr. 3
1929 Suite-Divertissement, voor viool, altviool, cello en piano
1931-1932 Septuor, voor fluit, hobo, klarinet, fagot, trompet, altviool en cello
1935 Strijkkwartet Nr. 4
1937 Sérénade nr 2, voor viool, altviool en cello
1940 Strijkkwartet Nr. 5
1944 Strijkkwartet Nr. 6
1947 Strijkkwartet Nr. 7
1949 Musique, voor blazersoktet
1956 Strijkkwartet Nr. 8

Werken voor orgel

1938 Introduction et fugue
1945 Passacaglia et fugue
1954-1955 Deux pièces hébraïques

Werken voor piano

1915 Sonata fortepianowa nr 1 As-dur
1916-1917 Valse et berceuse
1917-1924 Vingt pièces faciles sur des mélodies populaires polonaises
1918-1919 Impresję (Impressie), voor piano
1918-1919 Preludium H-dur (Preludium H-groot), voor piano
1922 Trois études transcendantes
1929 Sonate nr 2
1930 Sonatine transatlantique
1930 Arabesques, zes stukken voor piano
1933 Le Tour du Monde en Miniature
1934 Cinq impressions
1937 Préludes en forme de blues
1937 Le Géant
1941 Quatre danses polonaises
1944 R’Hitia, Joodse dans voor piano
1945 Esquisses javanaises

Werken voor gitaar

1951 Cavatine
1954-1957 Suite pour Segovia
1962 Suite in modo polonico
1966 Hommage à Chopin
1982 Hommage à Lech Wałęsa, mazurka

Filmmuziek

1932 Poil de Carotte
1942 Flesh and Fantasy
1945 Paris Underground
1945 Destiny
1946 Sister Kenny
1964 The Bargee

Bibliografie

Irving Schwerke: Alexandre Tansman, Compositeur polonais, Parijs: Editions Max Eschig, 1931, 114 p.
Stewart Gordon: Other European Composers of the Twentieth Century, in: A History of Keyboard Literature. Music for the Piano and its Forerunners, New York: Schirmer Books, 1996, 566 p., ISBN 978-0534251970
Joachim Braun, Vladimír Karbusický, Heidi Tamar Hoffmann: Verfemte Musik: Komponisten in den Dikaturen unseres Jahrhunderts - Dokumentation des Kolloquiums vom 9-12 Januar 1993 in Dresden, Frankfurt am Main: Peter Lang, 1995, 460 p., ISBN 36-3147-618-3
Wolfgang Suppan, Armin Suppan: Das Neue Lexikon des Blasmusikwesens, 4. Auflage, Freiburg-Tiengen, Blasmusikverlag Schulz GmbH, 1994, ISBN 3-923058-07-1
Wolfgang Suppan: Das neue Lexikon des Blasmusikwesens, 3. Auflage, Freiburg-Tiengen, Blasmusikverlag Schulz GmbH, 1988, ISBN 3-923058-04-7
Wolfgang Suppan: Lexikon des Blasmusikwesens, 2. ergänzte und erweiterte Auflage, Freiburg-Tiengen, Blasmusikverlag Fritz Schulz, 1976
Franco Rossi, Michele Girardi: Il teatro la Fenici: chronologia degli spettacoli 1938-1991, Venezia: Albrizzi Editore, 1992, 650 p., ISBN 88 317 5509 9
Maurice J. Summerfield: Its composers, in: The classical guitar: its evolution and players since 1860, Newcastle-upon-Tyne: Ashley Mark Publishing, 1992, 333 p., ISBN 978-1872639468
Suzanne Montu-Berthon: La musique a deux claviers - (clavecin, piano, clavicorde ... ), Paris: Gérard Billaudot, 1987, 141 p.
Adam Neuer: Polish opera & ballet of the twentieth century: operas, ballets, pantomimes, miscellaneous works, Krakow: PWM Edition, 1986, 132 p., ISBN 978-8322403006
Janusz Cegiełła: Dziecko szezęścia. Aleksander Tansman i jego czasy. (Das Glückskind. Alexandre Tansman und seine Zeit), Bd. 1: 1897-1939, Warszawa: Panstwowy Instytut Wydawniczy 1986, 518 p., ISBN 83-06-01256-9
Andrzej Wendland: Gitara w twórczości Aleksandra Tansmana (La guitare dans les œuvres d'Alexandre Tansman), Łódź: Ars Longa Edition, 1996, 235 p., ISBN 83-905532-0-1
Darryl Lyman: Great jews in music, New York: Jonathan David Publishers, Inc., 1994, 332 p., ISBN 978-0824603151
Anna Granat: Sylwetka twórcza Aleksandra Tansmana. (Das Schaffen von Alexandre Tansman), Zeszyty Naukowe. Akademia Muzyczna im. Karola Lipiriskiego we Wroclawiu. 33 (1983), S. 61-85.
Barbara Smolenska-Zielinska: Aleksander Tansman ukouczyl 85 lat - (Alexandre Tansman: 85 Jahre), Wychowanie Muzyczne w Szkole. 27 (1983), Nr. 1, S. 8-12.
Alain Lacombe, Nicole Lacombe, Jean-Loup Tournier: Filmographies, in: Des compositeurs pour l'image (Cinema et Television), Neuilly sur Seine: Musique et promotion editeur, 1982., 602 p.
Wojciech Wendland: W 89 lat dookoła świata. Aleksander Tansman u źródeł kultury i tożsamości (Around the World in 89 Years. Alexander Tansman at the Sources of Culture and Identity), Łódź: Astra Editions, Aleksander Tansman Association for the Promotion of Culture, 2013, 251 p., ISBN 978-83-938620-0-9

Externe links

Bronnen, noten en/of referenties

↑ Biografie op de internetpagina van "Alexander Tansman Association for the Promotion of Culture"

[1] Biografie op de internetpagina van "Alexander Tansman Association for the Promotion of Culture"

[1]