Aarlen

**Aarlen**
*Arlon*
Stad in België
	(Details) (Details)
	;
Geografie
Gewest	Wallonië
Provincie	Luxemburg
Arrondissement	Aarlen
Oppervlakte; – Onbebouwd; – Woongebied; – Andere	119,06 km² (2022); 74,75%; 6,5%; 18,75%
Coördinaten	49° 41' NB, 5° 49' OL
Bevolking (bron: Statbel)
Inwoners; – Mannen; – Vrouwen; – Bevolkingsdichtheid	31.310 (01/01/2024) ; 49,82% ; 50,18% ; 262,98 inw./km²
Leeftijdsopbouw; – 0-17 jaar; – 18-64 jaar; – 65 jaar en ouder	(01/01/2024); 19,67%; 64,19%; 16,14%
Buitenlanders	22,32% (01/01/2024)
Politiek en bestuur
Burgemeester	Vincent Magnus (Arlon 2030)
Bestuur	Arlon 2030, MR
Zetels; Arlon 2030; Ecolo+; MR; Pour vouS	29; 12; 7; 6; 4
Economie
Gemiddeld inkomen	23.469 euro/inw. (2021)
Werkloosheidsgraad	9,76% (jan. 2019)
Overige informatie
Postcode; 6700; 6700; 6700; 6700; 6704; 6706	Deelgemeente; Aarlen; Bonnert; Heinsch; Toernich; Guirsch; Autelbas
Zonenummer	063
NIS-code	81001
Politiezone	Arlon-Attert-Habay-Martelange
Hulpverleningszone	Luxemburg
Website	www.arlon.be
Detailkaart
	ligging binnen het arrondissement Aarlen; in de provincie Luxemburg
Portaal	België

Aarlen (Frans: Arlon; Duits en Luxemburgs: Arel) is een stad in en tevens de hoofdstad van de Belgische provincie Luxemburg. De stad telt ruim 31.000 inwoners (die Aarlenaars^[1] worden genoemd) en is daarmee de kleinste en meest zuidelijke Belgische provinciehoofdstad. Met Tongeren en Doornik wordt Aarlen beschouwd als de oudste stad van België.

Kernen

Deelgemeenten

#	Naam	Opp. (km²)	Inwoners (2020)	Inwoners per km²	NIS-code
1	Aarlen	8,94	15.962	1.786	81001A
2	Autelbas-Barnich	24,16	2.547	105	81001B
3	Heinsch	39,07	5.457	140	81001C
4	Bonnert	17,81	4.814	270	81001D
5	Guirsch	8,32	272	33	81001E
6	Toernich	20,77	1.009	49	81001F

Overige kernen

Geschiedenis

Reeds vóór de Romeinse verovering was er een Keltische nederzetting. Het Romeinse stadje Orolaunum bevond zich op het kruispunt van wegen die Reims, Trier en Keulen met elkaar verbonden. Bij opgravingen zijn er veel voorwerpen uit de Gallo-Romeinse periode gevonden, waarvan er de nodige in het Archeologisch Museum worden tentoongesteld.

Door het huwelijk van hertog Hendrik I van Limburg met de erfdochter van de graaf van Aarlen kwam het graafschap Aarlen in het bezit van het hertogdom Limburg.^{[noot 1]}^[2] Na de dood van Walram III van Limburg in 1226 kwam Aarlen aan zijn jongste zoon, Hendrik V van Luxemburg.

In 1830 nam het groothertogdom Luxemburg deel aan de Belgische Revolutie, behalve Luxemburg-stad, waar het Pruisische garnizoen in de citadel dat verhinderde. Het provinciale bestuur werd daarom in Aarlen gevestigd. Dat bleef zo toen het Verdrag van Londen in 1839, na negen jaar Belgisch bewind, het groothertogdom opsplitste langs taalkundige lijnen. Om strategische redenen werd Aarlen tezamen met het Franstalige westen van Luxemburg aan België toegewezen, ofschoon er in het Land van Aarlen hetzelfde Frankisch-Duitse dialect werd gesproken als in het groothertogdom. De stad Aarlen is in de loop van de 19e eeuw verfranst en de dorpen eromheen geruime tijd later. Veelal verdween het Luxemburgs er in de nasleep van de Tweede Wereldoorlog.

Bezienswaardigheden

Archeologisch Museum: collectie van Gallo-Romeins beeldhouwwerk, aardewerk en dergelijke
Musée Gaspar: museum gewijd aan de werken van de in Aarlen geboren beeldhouwer Jean Gaspar (1861-1931)
Sint-Donatuskerk, gelegen boven op de centrale heuvel "Knipchen". Oorspronkelijk bevond zich hier een kasteel, dat in 1552 door de Fransen werd verwoest. De kerk werd in de 17e eeuw op de ruïnes van het kasteel gebouwd.
Joods kerkhof, deel uit gemeentelijk kerkhof. De grootste Joodse begraafplaats van Wallonië.
Sint-Maartenskerk. Een van 1907 - 1914 in opdracht van koning Leopold II gebouwde kerk in neogotische stijl met een toren van niet minder dan 97 meter hoog.
Neptunustoren en Jupitertoren, twee Romeinse torenoverblijfselen van de omwalling van het castrum
Bron van de rivier de Semois.
Kasteel van Barnich
Tankmonument

Kruisweg bij Sint-Donatuskerk
Daken van de stad, met de toren van de Sint-Maartenskerk
Wapen van Aarlen op een glasraam van het stadhuis
Joods kerkhof

Politiek

Burgemeesters van Aarlen waren:

Pierre Hollenfeltz
1880-1901 : Joseph Netzer
1901-1921 : Numa Ensch-Tesch
1921-1949 : Paul Reuter
1949-1958 : Jules Massonnet
1958-1976 : Charles Simon
1977-1988 : Jean Goffinet
1989-1992 : Guy Larcier
1993-1994 : Jean Goffinet
1995-2006 : Guy Larcier
2007-2012 : Raymond Biren
2013-heden : Vincent Magnus

Resultaten gemeenteraadsverkiezingen sinds 1976

Partij		10-10-1976^[3]		10-10-1982		9-10-1988		9-10-1994		8-10-2000		8-10-2006^[4]		14-10-2012^[5]		14-10-2018		13-10-2024
Stemmen / Zetels		%	27	%	27	%	27	%	27	%	27	%	29	%	29	%	29	%	31
	PSC¹ / UC² / CDH³ / Arlon 2030⁴	33,59¹	9	37,71²	11	31¹	9	34,95¹	11	29,79¹	9	40,05³	12	37,17³	11	39,09⁴	12	41,60⁴	14
	PS¹ / Bourgmestre² / Pour vouS³ / PS-Citoyens⁴	25,9¹	7	23,77¹	7	26,88¹	8	28,71¹	8	26,15¹	8	30,36²	9	26,1¹	8	15,68³	4	15,07⁴	4
	ECOLO¹/Ecolo+²	-		4,84¹	0	5,93¹	1	6,89¹	1	12,85¹	3	9,48¹	2	15,16¹	4	22,80²	7	17,76²	5
	PRL¹/ MR² / MRMC³	21,93¹	6	30,38¹	9	26,22¹	7	24,19¹	7	25,45¹	7	20,11²	6	21,58²	6	22,43²	6	25,57³	8
	GERONS	-		-		9,97	2	5,27	0	-		-		-		-		-
	UDC	18,58	5	-		-		-		-		-		-		-		-
Anderen*		-		3,3	0	-		-		5,75	0	-		-		-		-
Totaal stemmen		15099		15383		15559		15754		16573		17206		17345		18144		17327
Opkomst %						92,88		91,88		92,14		91,69		87,67		89,18		85,82
Blanco en ongeldig %		4,09		6,44		5,98		6,07		9,03		7,53		7,92		9,26		8,75

(*) 1982: JEUNE (2%), UDRT (1,3%) / 2000: R.L. (4,21%), UDDU (1,54%)
De meerderheid wordt vet aangegeven. De grootste partij is in kleur.

Demografie

Demografische evolutie

Bron:NIS - Opm:1831 t/m 1970=volkstellingen op 31 december; 1976= inwonertal per 31 december

Demografische evolutie van de fusiegemeente

Alle historische gegevens hebben betrekking op de huidige gemeente, inclusief deelgemeenten, zoals ontstaan na de fusie van 1 januari 1977.

Bronnen:NIS, Opm:1831 tot en met 1981=volkstellingen; 1990 en later= inwonertal op 1 januari

Inwoners van jaar tot jaar op 1 januari 1992 tot heden
jaar	Aantal^[6]	Evolutie: 1992=index 100
1992	23.647	100,0
1993	23.893	101.0
1994	23.928	101,2
1995	24.172	102,2
1996	24.417	103,3
1997	24.520	103,7
1998	24.511	103,7
1999	24.685	104,4
2000	24.791	104,8
2001	25.008	105,8
2002	25.261	106,8
2003	25.569	108,1
2004	25.766	109,0
2005	25.986	109,9
2006	26.367	111,5
2007	26.548	112,3
2008	26.935	113,9
2009	27.466	116,2
2010	27.763	117,4
2011	27.986	118,3
2012	28.289	119,6
2013	28.520	120,6
2014	28.759	121,6
2015	29.016	122,7
2016	29.274	123,8
2017	29.585	125,1
2018	29.733	125,7
2019	29.858	126,3
2020	30.081	127,2
2021	30.393	128,5
2022	30.818	130,3
2023	31.222	132,0
2024	31.310	132,4

Cultuur

In Aarlen en het omringende land was de volkstaal van oudsher het Luxemburgs, dat ook in het aangrenzende Groothertogdom Luxemburg wordt gesproken. In 1990 heeft de Franse Gemeenschap de streektalen op haar grondgebied erkend, waaronder het Luxemburgs, echter zonder verdere maatregelen te nemen. Hoewel in de stad Aarlen de taal bijna uitsluitend door bezoekers uit de streek en het groothertogdom gesproken wordt heeft het gemeentebestuur van Aarlen de afgelopen jaren wel veel straatnamen tweetalig of eentalig Luxemburgs gemaakt. De Duits- en Luxemburgstalige naam van de stad is Arel; in het Waals is dit Årlon. De stad zelf is naast de historische banden ook erg op Luxemburg gericht: veel bewoners werken in de financiele sector in Luxemburg en Luxemburgse inwoners komen er vaak shoppen omwille van de lagere prijzen, met name bij de IKEA in Sterpenich en de meubelboulevards. Dit vertaalt zich dan ook in een naar Waalse maatstaven hogere gemiddelde huizenprijs.

Geboren

Stedenbanden

Diekirch (Luxemburg)
Saint-Dié-des-Vosges (Frankrijk)
Bitburg (Duitsland)
Sulphur (Verenigde Staten)
Market Drayton (Verenigd Koninkrijk)

Bitburg, Diekirch en Arlon hebben alle drie deel uitgemaakt van het historische Hertogdom Luxemburg, en liggen in het historische Luxemburgse taalgebied.

Externe link

Commons heeft mediabestanden in de categorie Aarlen.

Website van de gemeente

Noot

↑ Volgens Küpper is er geen zoon Walram graaf van Limburg, wel een Udo, maar die is niet van Aarlen.. Gearchiveerd op 10 februari 2020.

Referenties

↑ VRTtaal.net - Aarlen
↑ Bijsterveld, Arnoud-Jan (2015) 'Machts- en territoriumvorming: van Karolingische kernregio tot territoriale lappendeken, 900-1200' in: Limburg. Een geschiedenis, tot 1500, p. 228 (Limburgs Geschied- en Oudheidkundig Genootschap (LGOG) Maastricht)
↑ 1976-2000:Verkiezingsdatabase Binnenlandse Zaken. Gearchiveerd op 5 oktober 2021.
↑ Gegevens 2006: elections2006.wallonie.be:. Gearchiveerd op 9 januari 2018.
↑ Gegevens 2012: elections2012.wallonie.be
↑ https://view.officeapps.live.com/op/view.aspx?src=https%3A%2F%2Ffanyv88.com%3A443%2Fhttps%2Fstatbel.fgov.be%2Fsites%2Fdefault%2Ffiles%2Ffiles%2Fdocuments%2Fbevolking%2F5.1%2520Structuur%2520van%2520de%2520bevolking%2FBevolking_per_gemeente.xlsx&wdOrigin=BROWSELINK

[2] Volgens Küpper is er geen zoon Walram graaf van Limburg, wel een Udo, maar die is niet van Aarlen.. Gearchiveerd op 10 februari 2020.

[1] VRTtaal.net - Aarlen

[3] Bijsterveld, Arnoud-Jan (2015) 'Machts- en territoriumvorming: van Karolingische kernregio tot territoriale lappendeken, 900-1200' in: Limburg. Een geschiedenis, tot 1500, p. 228 (Limburgs Geschied- en Oudheidkundig Genootschap (LGOG) Maastricht)

[4] 1976-2000:Verkiezingsdatabase Binnenlandse Zaken. Gearchiveerd op 5 oktober 2021.

[5] Gegevens 2006: elections2006.wallonie.be:. Gearchiveerd op 9 januari 2018.

[6] Gegevens 2012: elections2012.wallonie.be

[7] ttps://view.officeapps.live.com/op/view.aspx?src=https%3A%2F%2Ffanyv88.com%3A443%2Fhttps%2Fstatbel.fgov.be%2Fsites%2Fdefault%2Ffiles%2Ffiles%2Fdocuments%2Fbevolking%2F5.1%2520Structuur%2520van%2520de%2520bevolking%2FBevolking_per_gemeente.xlsx&wdOrigin=BROWSELINK

[1]

[noot 1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]