Wikipedia

A.E. van Vogt

Canadees schrijver
(Doorverwezen vanaf A. E. van Vogt)

Alfred Elton van Vogt (Winnipeg (Manitoba, Canada), 26 april 1912 - Los Angeles, Californië, (Verenigde Staten), 26 januari 2000) was een van de grondleggers van de moderne sciencefiction.

A.E. van Vogt
v.l.n.r. Harlan Ellison, A.E. van Vogt en Lydia van Vogt signeren boeken (1981)
v.l.n.r. Harlan Ellison, A.E. van Vogt en Lydia van Vogt signeren boeken (1981)
Algemene informatie
Volledige naam Alfred Elton van Vogt
Geboren 26 april 1912
Geboorte­plaats Winnipeg (Manitoba, Canada)
Overleden 26 januari 2000
Overlijdensplaats Los Angeles, Californië (Verenigde Staten)
Land Vlag van Canada Canada
Beroep schrijver
Werk
Jaren actief 1939–1986
Genre Sciencefiction
Stroming Golden Age of Science Fiction
Bekende werken Nul-A-trilogie
(en) IMDb-profiel
Portaal  Portaalicoon   Literatuur
Sciencefiction

Biografie

bewerken

Van Vogt was een kind van een Nederlands echtpaar dat naar Canada geëmigreerd was: zijn vader was advocaat en later agent van de Holland-Amerika Lijn. Alfred was dus, hoewel in Canada opgegroeid, een volbloed Nederlander. Hij had drie broers en een zuster. Als kind al raakte Van Vogt gefascineerd door sf. Hij las vaak 's avonds in bed onder de dekens met een zaklamp. Meestal waren dit pulptijdschriften zoals Amazing Stories. Hij bezocht vaak de plaatselijke bibliotheek. Door de crisis van de jaren 30 verloor zijn vader zijn baan en kon hij Alfred niet meer financieel ondersteunen. Alfred was toen student en om in zijn levensonderhoud te voorzien en zijn studie te bekostigen, werkte hij onder andere als vrachtwagenchauffeur, boerenknecht en kantoorklerk. Hij ontdekte in 1938 dat er een markt was voor de verhalen die hij schreef en zo startte zijn schrijversloopbaan. In 1939 trouwde hij met Edna Mayne Hull, zelf ook een verdienstelijk schrijfster. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd Van Vogt afgekeurd voor militaire dienst wegens zijn slechte ogen. In 1944 verhuisden de Van Vogts naar Los Angeles waar Alfred ontdekte dat hij met een typemachine veel meer kon schrijven dan alleen met pen en papier, waardoor zijn productie steeg en hij toch meer vrije tijd over had. Van Vogt en zijn vrouw kwamen in de jaren 50 onder invloed van Ron L. Hubbards dianetics maar braken ermee rond 1970. In 1975 verscheen Reflections of A.E. Van Vogt, een autobiografie. Dit was ook het jaar waarin zijn vrouw Edna overleed. Hij trouwde later zijn tweede vrouw Lydia. Alfred van Vogt schreef zijn laatste boeken in de jaren 80: Cosmic Encounter [1980], Computer Eye [1983] en Null-A Three [1985]. Hij overleed aan de gevolgen van alzheimer op 26 januari 2000.[1]

Werkwijze

bewerken

Van Vogt merkte al vroeg dat hij niet goed was in het doelbewust opzetten van een plot en daaromheen een verhaal opbouwen. Beter lukte het hem inspiratie op te doen uit zijn dromen. Hij had daarom altijd een notitieblok naast zijn bed liggen zodat hij direct zijn dromen kon noteren als hij wakker werd. Eenzelfde procedure volgden schrijvers zoals horror en sf-schrijver H. P. Lovecraft.

Belangrijkste boeken

bewerken

In zijn boeken speelt psychologie een grote rol. Zijn roman 'Slan' (1940), waarin de hoofdrol vertolkt wordt door een jongetje dat opgejaagd wordt omdat hij over telepathische gaven beschikt, is hier een goed voorbeeld van. Een ander noemenswaardig boek is Avontuur tussen de sterren (The Voyage of the Space Beagle), waarin het schip de Space Beagle centraal staat, dat naar voorbeeld van Charles Darwins Beagle, de ruimte exploreert op zoek naar vreemde intelligenties.

De Nul-A-trilogie, (gebaseerd op het werk van Alfred Korzybski) is bijzonder omdat Van Vogt hierin een wereld omschrijft waarin niet-aristoteliaans gedacht wordt, in tegenstelling tot de onze. Het eerste en volgens kenners beste deel verscheen in 1945.

In een verhaal uit 1932 omschrijft Van Vogt een wezen dat als twee druppels water lijkt op de vloeibare robot uit de film 'Terminator - judgment day' De scène waarin dit wezen zichzelf vloeibaar maakt om de vloer van een ruimteschip na te bootsen als hij hoort dat zijn slachtoffer eraan komt, deze vervolgens over hem heen laat lopen en zichzelf daarna achter de rug van zijn slachtoffer, naar diens gelijkenis omvormt om hem vervolgens te doden, komt wel zo erg overeen dat er geen twijfel over mag bestaan dat de schrijvers van genoemde film hier een klein eerbetoon uitgebracht moeten hebben.[bron?]

Beoordeling

bewerken

De kritieken over van Vogts werken zijn scherp verdeeld. Damon Knight vond hem maar een prutser:

"In general van Vogt seems to me to fail consistently as a writer in these elementary ways: 1. His plots do not bear examination. 2. His choice of words and his sentence-structure are fumbling and insensitive. 3. He is unable either to visualize a scene or to make a character seem real".

Maar Philip K. Dick vond hem een van de inspirerendste sf-schrijvers die ook hemzelf sterk heeft beïnvloed:

"I started reading sf when I was about twelve and I read all I could, so any author who was writing about that time, I read. But there's no doubt who got me off originally and that was A.E. van Vogt. There was in van Vogt's writing a mysterious quality, and this was especially true in The World of Null A. All the parts of that book did not add up; all the ingredients did not make a coherency. Now some people are put off by that. They think that's sloppy and wrong, but the thing that fascinated me so much was that this resembled reality more than anybody else's writing inside or outside science fiction."

Bibliografie

bewerken

De meeste boeken van Van Vogt zijn in ook het Nederlands vertaald en uitgegeven door onder andere Meulenhoff.

Bibliografie als auteur
Jaar Titel Titel Ned. vertaling Uitgeverij ISBN Opmerkingen
Romans
1946 Slan Slan J.M. Meulenhoff 90-290-1046-0
1947 The Weapon Makers De wapensmeden J.M. Meulenhoff 90-290-0335-9 ook uitgegeven als One Against Eternity (1964)
1947 The Book of Ptath Tweehonderd miljoen jaar A.D. Scala SF ook uitgegeven als Two Hundred Million A.D. (1964) en Ptath (1976)
1948 The World of Null-A De wereld van Nul-A J.M. Meulenhoff 90-290-4500-0 zie Nul-A-trilogie
1950 The House That Stood Still Huizen zonder tijd J.M. Meulenhoff 90-290-0419-3 ook uitgegeven als The Mating Cry en The Undercover Aliens
Ook uitgegeven als Vrouw in de nacht
1950 The Voyage of the Space Beagle De reis van de Space Beagle J.M. Meulenhoff 90-290-0781-8 Oorspronkelijk uitgegeven als Avontuur tussen de sterren bij Spectrum
1951 The Weapon Shops of Isher De arsenalen van Isher J.M. Meulenhoff 90-290-0105-4
1952 The Mixed Men De mengmensen J.M. Meulenhoff 90-290-0419-3 ook uitgegeven als Mission to the Stars
1953 The Universe Maker De heelalmaker J.M. Meulenhoff 90-290-0781-8
1954 Planets for Sale Planeten te koop Scala SF 90-6221-161-5 met Edna Mayne Hull
1956 The Players of Null-A De schakers van Nul-A J.M. Meulenhoff 90-290-4500-0 ook uitgegeven als The Pawns of Null-A
zie Nul-A-trilogie
1957 The Mind Cage Het gestolen brein J.M. Meulenhoff 90-290-0853-9
1957 Empire of the Atom Het rijk van het atoom Scala SF 90-6221-001-5
1959 Siege of the Unseen Twee zilveren gordels Scala SF ook uitgegeven als The Three Eyes of Evil
1959 The War against the Rull Oorlog tegen de Rull J.M. Meulenhoff 90-290-0853-9
1960 Earth's Last Fortress De meesterbreinen Scala SF
1962 The Wizard of Linn De tovenaar van Linn Scala SF 90-6221-001-5
1962 The Violent Man
1963 The Beast Maanbeest J.M. Meulenhoff 90-290-0853-9 ook uitgegeven als Moonbeast
1965 Rogue Ship Rebellie in de ruimte A.W. Bruna, Zwarte Beertjes
1966 The Winged Man De gevleugelde man Ridderhof met Edna Mayne Hull
1967 The Changeling oorspronkelijk gepubliceerd in 1942 en 1944 in Astounding Stories
1969 The Silkie De Silkie Scala SF
1970 Children of Tomorrow Kinderen van morgen Scala SF 90-6221-171-2
1970 Quest for the Future Tijd van leven J.M. Meulenhoff 90-290-0084-8
1971 The Battle of Forever Strijd om de eeuwigheid Ridderhof 90-308-0115-8
1972 The Darkness on Diamondia Duisternis over Diamondia Scala SF 90-6221-051-1
1973 Future Glitter De Higenroth methode Scala SF 90-6221-191-7 ook uitgeven als Tyranopolis
1974 The Man with a Thousand Names De man met duizend namen Ridderhof 90-308-0361-4
1974 The Secret Galactics ook uitgegeven als Earth Factor X
1977 Supermind Meesterbrein IQ 10.000 Scala SF 90-6221-681-1 Een "fixup" van drie korte verhalen Asylum, The Proxy Intelligence en Research Alpha
1977 The Anarchistic Colossus De anarchist Gradivus SF 90-6317-572-8
1979 The Enchanted Village
1979 Renaissance Renaissance A.W. Bruna 90-229-7617-3
1979 Cosmic Encounter Het gat in de tijd Gradivus SF 90-6317-583-3
1983 Computerworld ook uitgegeven als Computer Eye
1984 Null-A Three Nul-A 3 J.M. Meulenhoff 90-290-4500-0 zie Nul-A-trilogie
1985 To Conquer Kiber
2007 Slan Hunter met Kevin J. Anderson
Non-fictie
1956 The Hypnotism Handbook met Charles Edward Cooke
1972 The Money Personality
1979 Reflections of A. E. Van Vogt: The Autobiography of a Science Fiction Giant
1992 A Report on the Violent Male
Korte verhalen
A Can of Paint
Defence
The Great Engine
The Harmonizer
Heir Unapparent
The Rulers
The Search
The Second Solution
Secret Unattainable
The Sound
1939 Black Destroyer
1939 The First Martian
1939 The Sea Thing
1940 Vault of the Beast
1941 The Seesaw
1942 Asylum Later samen met de korte verhalen The Proxy Intelligence en Research Alpha samengebracht in het boek Supermind
1942 Cooperate - Or Else!
1942 Not Only Dead Men
1942 Recruiting Station
1942 The Weapons Shop
1942 The Witch
1943 Concealment
1943 The Storm
1944 Far Centaurus
1944 Juggernaut
1946 Film Library
1946 Hand of the Gods
1947 The Cataaaaa
1948 Dormant
1948 The Great Judge later uitgebreid tot een roman The Mind Cage
1948 The Monster
1948 Resurrection
1948 The Rull later uitgebreid tot een roman The War against the Rull
1949 Dear Pen Pal
1949 Final Command
1949 The Green Forest
1950 Enchanted Village
1950 War of Nerves
1951 The Weapon Shops of Isher later als roman uitgegeven
1952 Fulfilment
1963 The Expendables
1963 Itself!
1965 Research Alpha met James Schmitz
genomineerd voor de Nebula Award
Later samen met de korte verhalen Asylum en The Proxy Intelligence samengebracht in het boek Supermind
1966 Silkies in Space
1968 The Proxy Intelligence Later samen met de korte verhalen Asylum en Research Alpha samengebracht in het boek Supermind
1970 The Human Operators met Harlan Ellison
1973 Process
bewerken
Overgenomen van "https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=A.E._van_Vogt&oldid=61567020"