Oeigoers: verschil tussen versies

| Naamnaam in Nederlands = Oeigoers

| Naamnaam in taal = =ئۇيغۇرچە, biz uyghur Uyghurche, уйғурчә

| gesproken = [[OezbekistanXinjiang]], [[Tadzjikistan]], [[Kirgizië]], [[Kazachstan]], [[Turkmenistan]], [[Turkije]], ([[Volksrepubliek China|China]] en [[Afghanistan]].)

***[[Oeigoerse talenKarluktalen|Karluk]]

| dialecten = =

| creolen = =

| alfabet = [[Perzisch alfabet]] =([[Arabisch alfabet]]), [[Latijns schrift|Latijns alfabet]], [[Cyrillisch schrift|cyrillisch alfabet]]

| officieelin = *{{CN}} =([[Xinjiang]])

| organisatie = =

| 639-21 = =uigug

| 639-32 = =uig

| gebarentaal = =

Het '''Oeigoers''' is een [[Turkse talen|Turkse taal]], die door ongeveer 2510 miljoen mensen in de [[Oeigoeren|Oeigoerse]] [[Autonome regio (China)|autonome regio]] [[SinkiangXinjiang]] in [[Volksrepubliek China]] wordt gesproken. Het is de taal van de [[Oeigoeren]].

Van oorsprong werd het Oeigoers geschreven met het [[Orchoninscripties|orchon-alfabet]], dat was afgeleid van of geïnspireerd op het [[Sogdische alfabet]] (dat weer was afgeleid van het [[Aramees alfabet]]).

Vanaf de [[10etiende eeuw]] werd het Oeigoers geschreven met een Perzische aangepaste variant van het [[Arabisch alfabet]] (''Kona Yezik''). Van de jaren '201920 tot de jaren 401940 werd in [[SinkiangXinjiang]] (tijdens de [[Eerste Oost-Turkestaanse Republiek|Eerste]] en de [[Tweede Oost-Turkestaanse Republiek]]) geëxperimenteerd met [[Latijns alfabetschrift|Latijnse]] en [[cyrillischCyrillisch alfabetschrift|cyrillische alfabetten]]. De Chinese overheid introduceerde in [[1969]] voor meerdere Turkse talen het ''Yengi Yezik''-Latijns alfabet dat dicht in de buurt kwam van het [[Uniform Turks alfabet]] van de [[Sovjet-Unie]], maar was gebaseerd op de [[Hanyu pinyin|Hànyǔ Pīnyīn]]-[[transcriptie (taal)|transcriptie]] (bijvoorbeeld 'x' voor 'ش' [ʃ] en 'q' voor 'چ' [ʧ]). In [[1987]] werd het oorspronkelijke ''Kona Yezik''-Perzisch-Arabisch alfabet echter opnieuw ingevoerd, ditmaal met extra [[diakrietDiakritisch teken|diakrieten]]en om alle [[klinker (klank)|klinkers]] van het Oeigoers te onderscheiden. In vroeger door Rusland overheerste gebieden wordt het [[Cyrillisch schrift|cyrillisch alfabet]] gebruikt. Een ander Latijns alfabet wordt gebruikt in [[Turkije]] en op het internet.

! [[Arabisch alfabet|Arabisch]] !! [[Latijns alfabetschrift|Latijn]] !! [[Turks]] !! [[cyrillischCyrillisch alfabet|cyrillisch]] !! [[Internationaal Fonetisch Alfabet|IPA]]

| ژ || Z̡Ⱬ z̡ⱬ || J j || Й й || {{IPA|/ʒ/}}

| غ || ƢƣƢ ƣ || Ğ ğ || [Җ җ ? <!--Wel overeenkomend met Turkse, maar niet met Latijnse: overigens komt dit Latijnse symbool niet voor op omniglot -->] || {{IPA|/ɣ/}}

| ق || K̡Ⱪ k̡ⱪ || K k || Қ қ || {{IPA|/q/}}

| ه || H̡Ⱨ h̡ⱨ || H h || Һ [һ?<!--kleine cyrillische һ met kringel eraan-->] || {{IPA|/h/}}

| ئۆ || ƟɵƟ ɵ || Ö ö || Ө ө || {{IPA|/ø/}}

|! colspan="5 bgcolor=grey" | Wel in cyrillisch alfabet, maar niet in Latijns/Arabisch alfabet

! !! Lat. transcr. !! !! [[cyrillischCyrillisch alfabet|cyrillisch]] !!

|! colspan="5 bgcolor=grey" | Wel in Arabisch alfabet, maar niet in Latijns Alfabetalfabet of cyrillisch alfabet

* [http://www.omniglot.com/writing/uyghur.htm Omniglot: Oeigoers] - Inclusief cyrillisch alfabet ([[Engels]])

* [https://web.archive.org/web/20120716180124/http://www.ethnologue.org/show_language.asp?code=uig Ethnologue: Uyghur]