Bisjkek: verschil tussen versies

| land = Kirgizië

| naam = Bisjkek

| flag = Flag of Bishkek.png

| altnaam = Бишкек

| provincie =

| district =

| inwoners = 8661.104.300742

| census = 20042023

| km2 = 169,9

| lat_deg = 42

| lat_min = 52

| lat_dir = N

| lon_deg = 74

| lon_min = 34

| lon_dir = E

| image = Bischkek.jpg

| caption = Gezicht op de stad

| image1 = Bishkek White House.JPG =

| caption1 = Het Witte huisHuis, de zetel van de regering en het parlement

| image2 = Bishkek square.jpg =

| caption2 = Het Ala Too plein =

| image3 = E7873-Bishkek-Philharmonic.jpg

| caption3 = HetPhilharmonie Bishkekvan FilharmonischBisjkek

'''Bisjkek''' ([[Kirgizisch]]: Бишкек) is de hoofdstad van het [[Centraal-Azië|Centraal-Aziatische]] land [[Kirgizië]]. De stad heefthad 866in 2015 937.300400 inwoners<ref>[http://stat.kg/images/stories/Chislennost%20nalichnogo%20naseleniya%20v%202015.pdf (schattingNat. 2004Stat. Comité: Bevolking 1/1/2015 (Russisch)]. [https://web.archive.org/web/20211029151424/http://stat.kg/images/stories/Chislennost%20nalichnogo%20naseleniya%20v%202015.pdf Gearchiveerd] op 29 oktober 2021.</ref> en is het economische, culturele, politieke en wetenschappelijke middelpunt van het land. Ook is de stad het belangrijkste verkeersknooppunt van het land en de omringende [[oblast]] [[ChüTsjoej (oblast)|Tsjoej]]. De stad maakt hier echter geen deel van uit, maar is een zelfstandige politieke stadseenheid (''shaary'') binnen het land.

De eerste tekenen van bewoning dateren waarschijnlijk uit de [[5e eeuw v.Chr.|5e]] tot de [[4e eeuw v.Chr.|4e eeuw voor Chr.]], wat is af te leiden aanuit rotstekeningen die in de buurt van de stad zijn gevonden. Van de [[7e eeuw]] tot het begin van de [[13e eeuw]] ontstondstond hier het eerste fort, met daaromheen een voor die tijd zeer grote stad met een oppervlakte van ongeveer 25–30&nbsp;25 tot 30 km²². Vanaf de 13e eeuw raakte de stad in verval als gevolg van de invasie van het [[MogoelrijkMogolrijk]]. De stad wist later opnieuw te groeien, maar bereikte niet weer dezelfde oppervlakte als daarvoor. In de [[15e eeuw]] verdween de stad uiteindelijk toch. In de eeuwen daarna woonden vooral nomaden op deze plek.

De huidige stad ontstond uiteindelijk in [[1825]] uit een rustplaats voor handels[[karavaan|karavanen]] aan een van de wegen van de [[Zijderoute]] lag die door het [[Tiensjan]]-gebergte liep. In dat jaar stichtte de [[Oezbekistan|Oezbeekse]] [[Kan (titel)|Kankan]] [[Modali Lashkor Kumbeli]] van [[Tasjkent]] uit het [[Kanaat van Fergana]] ([[Kokand]]) op deze plek een [[leem|lemen]] [[fort (vesting)|fort]], genaamd ''Pishpek'Pisjpek''', vernoemd naar een fort dat hier van de [[7e eeuw|7de7e]] tot de [[12e eeuw]] had gestaan.

Op [[24 oktober]] [[1862]] werd dit fort veroverd en verwoest door [[Rusland|Russische]] troepen, ondersteund door de lokale Kirgiezen, die van het feodale systeem van de kan af wilden. In het fort verbleven namelijk ook de belastinginners van de kan. De Russen bouwden in [[1864]] een nieuw fort en hernoemden dit naar '''Pisjpek'''. Al snel begonnen veel [[Kozakken]] en [[Russen (volk)|Russen]] uit andere regio's zich in de nieuwe provincie bij het fort te vestigen. Zij werden vooral aangetrokken door de vruchtbare landbouwgronden ([[zwarte aarde|zwarte-aardebodem]]) die hunhen ter beschikking werden gesteld.

In [[1878]] werd de stad gesticht, doordat het bestuur van het district waar de plaats toen deel van uitmaakte, PishpekPisjpek economisch en geografisch een betere bestuursplaats vond dan het oostelijker gelegen [[Tokmok]], van waaruit het gebied tot dan toe werd bestuurd. Op [[31 augustus]] van dat jaar werd een plan goedgekeurd voor een nieuwe planologische indeling van de stad. Het werd de eerste stad volgens Europees model in het latere Kirgizië. 2Twee jaar later, in [[1882]], had de stad 2135 inwoners en in [[1913]] 18.468 inwoners. Na de [[Russische Revolutie (1917)|Russische Revolutie]] van oktober [[1917]] werd de stad het centrum van de strijd om Noord-Kirgizië. Op [[1 januari]] [[1918]] werd het [[communisme|communistisch]] bestuur er gevestigd. In [[1924]] werd de stad voorzien van een spoorlijn, waarmee ze verbonden werd met andere Russische economische regio's van Rusland. Op [[28 december]] van dat jaar werd de stad de hoofdstad van de nieuwe [[autonome oblast]] [[Kirgizische autonome oblast|Kirgizië]].

In [[1926]] werd de oblast omgevormd tot [[ASSRautonome socialistische sovjetrepubliek]] en werd de stad, net als zoveel steden in de [[Sovjet-Unie]] vernoemd naar een [[bolsjewieken|bolsjewiek]]. Bisjkek werd omgedoopt tot '''Froenze''', ter ere van [[Michail Froenze]] die in [[1885]] in deze stad was geboren en een belangrijke rol speelde in de [[Russische Revolutie (1905)|Russische Revolutie van 1905]], die van [[Russische Revolutie (1917)|1917]] en de [[Russische Burgeroorlog]].

De stad begon zich daarna snel te ontwikkelen tot een centrum voor industriële en culturele activiteiten. Vooral vanaf [[1941]], toen een groot deel van de industrie uit het bezette gedeelte van [[Europees Rusland]] werd overgeheveld naar andere steden, die buiten het bereik van de nazi's lagen. De grootste groei vond plaats in de jaren '60. Vooral machinebouw en metaalbewerkingindustriemetaalbewerkingsindustrie ontwikkelden zich in de stad. In Bisjkek was ook een militaire pilotenschool gevestigd, waarvan een van de piloten;, [[Hosni Moebarak]], het later schopte tot president van [[Egypte (land)|Egypte]].

Na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie zakte de industrie, zoals in zoveel steden, door gebrek aan werk in elkaar. Slechts een paar industrieën draaien nog, zij het op veel beperktere schaal. In [[1991]] werd Froenze bij de Kirgizische onafhankelijkheid weer omgedoopt tot Bisjkek. Vandaag de dag is de stad een levendige en relatief moderne stad.

| -8.6 |2.7 |26

| -7.3 |3.3 |31

| -0.3 |10.1 |47

| 6.3 |18.1 |76

| 10.9 |23.1 |64

| 15.1 |28.4 |35

| 17.5 |31.4 |19

| 15.7 |29.9 |12

| 10.6 |24.8 |17

| 4.5 |17.1 |43

| -1.1 |10.1 |44

| -5.4 |4.8 |28

| float=right

| clear=both

|source bron=<ref>[http://www.worldweather.org/177/c00210.htm [[World Meteorological Organization]]]</ref>

De stad is gelegen in het centrale gedeelte van de [[Chuy-valleiTsjoejvallei]], aan de voet van het [[Ala-Too-gebergteToogebergte]] op een hoogte van 700 tot 850 meter. Het Ala-Too-gebergteToogebergte is een uitloper van het Tiensjan-gebergteTiensjangebergte. Ten noorden van de stad liggen de toppen van dit gebergte, die tot boven de 4800 meter reiken. NoordelijkTen noorden daarvan ligt een groot steppegebied dat doorloopt tot ver in [[Kazachstan]]. De stad ligt aan de rivieren de [[Ala-Artsja]] en de [[Alamedin]] en in de buurt van de stad stroomt ook de rivier de [[ChuyTsjoej (rivier)|ChuyTsjoej]].

Bisjkek is een jonge stad, waardoor er slechts weinig historische gebouwen staan. De stad is qua opzet gelijk aan veel andere Sovjetsteden, met brede wegen en pleinen, zeer veelmeerdere grote parken en de typische modernistische Sovjetgebouwen en standbeelden. Ook is er nog een prominent standbeeld van [[Vladimir Lenin|Lenin]] en Froenze te zien. Een ander standbeeld is het [[ruiterstandbeeld]] van de legendarische Kirgizische held [[Manas (persoonepos)|Manas]]. Een verklaring voor het feit dat Lenins beeld hier nog steeds staat zou zijn dat Kirgizië enerzijds als enige Centraal-Aziatische land zijn communistische geschiedenis accepteert en anderzijds een nationaal gevoel mist.

Een ander bouwwerk is het "overwinningsmonument" dat bestaat uit drie gekromde spiralen die samen een boogwerk vormen in de vorm van een ''[[joert]]'';, de nomadische tent van de Kirgiezen. Verder bevinden zich in de stad veel [[museum|musea]], [[universiteit]]en, een [[Philharmonie (orkest)|Philharmoniephilharmonie]]-gebouw en een [[theater (gebouw)|theater]].

Een prominent gebouw is het [[Kirgizische Witte Huis]], waar in de tijd van de [[Kirgizische SSR]] de partijtop vergaderde en watdat nu dientdienst doet als presidentieel paleis.

Op enige afstand ten oosten van de stad ligt het 20.000 hectare grote [[Ala-Artsja-natuurpark]] met meer dan 800 plantsoorten en 170 zoogdiersoorten en vogels. Ook biedt het park een goed uitzicht op de besneeuwde toppen van de bergen en op de gelijknamige rivier. Het Ala-Toogebergte ligt op grofweg 40 kilometer afstand van de stad.

* [[MuratbekIgor DjumalievPaklin]] (19651963), KirgizischSovjet-Russisch kunstenaarhoogspringer

== OverigExterne link ==