Gammastraling: verschil tussen versies

Interactief door geschiedenis bladeren

← Oudere bewerking

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud

VisueelWikitekst

Versie van 28 nov 2019 11:16 bewerken Paul B (overleg \| bijdragen) uitgebreid bevestigde gebruikers 46.734 bewerkingen revert ← Oudere bewerking		Huidige versie van 29 mei 2024 om 19:27 bewerken ongedaan maken ChristiaanPR (overleg \| bijdragen) uitgebreid bevestigde gebruikers, Uitgezonderden van IP-adresblokkades 36.086 bewerkingen →Verder lezen: literatuur waarvan de aanbeveling kennelijk van de Engelse wikipedia komt, maar verder niet is vertaald weggehaald
(16 tussenliggende versies door 13 gebruikers niet weergegeven)
Regel 1: [[Bestand:Alfa beta gamma radiation.svg~~\|250px~~\|thumb\|[[Alfastraling]] (bovenste figuur) wordt al tegengehouden door een stukje papier. Voor [[bètastraling]] is al iets dikkers nodig (bijvoorbeeld [[plexiglas]]) en gammastraling gaat zelfs door heel dikke materialen.]] [[Bestand:Gammadecay-1.jpg~~\|250px~~\|thumb\|Gammastraling ontsnapt uit een atoomkern]] '''Gammastraling''' ([[γ]]-straling) is onzichtbare [[elektromagnetische straling]] met een hogere energie dan [[ultraviolet]] licht en [[röntgenstraling]]. Het ioniserende vermogen daarentegen is lager dan dat van [[alfastraling]]. Alfastraling heeft een hogere ioniserende energie, maar dat zorgt er weer voor dat de straling minder doordringend is doordat onderweg alle moleculen geïoniseerd worden. Regel 7 ⟶ 6: == Frequentie en energie == De energie per [[foton]] wordt vaak uitgedrukt in [[elektronvolt]]. Deze is evenredig met de [[frequentie]]. Bij een frequentie van {{nowrap\|2,4 × 10<sup>20</sup> Hz}} (240  EHz) is die 1  MeV. Gammastraling is alle elektromagnetische straling vanaf ongeveer 0,2  MeV (daaronder ligt de categorie van [[röntgenstraling]]).{{Bron?\|Dit lijkt in de praktijk ook af te hangen van de productiewijze: bij radioactief verval spreekt men dan van gammastraling, en bij opwekking van remstraling voor medisch gebruik lijkt men algemeen van röntgenstraling te spreken, ook bij hogere energieën.\|2019\|11\|08}} Gammastraling door [[radioactief verval]] blijft onder de 10  MeV, maar in de astronomie wordt ook gammastraling met een hogere energie waargenomen. == Productie == Regel 17 ⟶ 16: {\| class="wikitable" ! Isotoop !! Energie (MeV) van dehet ~~lijn~~foton \|- \|~~<sup>12</sup>~~[[~~Koolstof\|C~~koolstof-12]]\|\|4,438 \|- \|~~<sup>14</sup>~~[[~~Stikstof (element)\|N~~stikstof-14]]\|\|2,313 & 5,105 \|- \|~~<sup>16</sup>~~[[~~Zuurstof (element)\|O~~zuurstof-16]]\|\|2,741 & 6,129 & 6,917 & 7,117 \|- \|~~<sup>20</sup>~~[[~~Neon (element)\|Ne~~neon-20]]\|\|1,634 & 2,613 & 3,34 \|- \|~~<sup>24</sup>~~[[~~Magnesium\|Mg~~magnesium-24]]\|\|1,369 & 2,754 \|- \|~~<sup>28</sup>~~[[~~Silicium\|Si~~silicium-28]]\|\|1,779 & 6,678 \|- \|~~<sup>56</sup>~~[[IJzer ~~(element)~~-56\|Feijzer-56]]\|\|0,847 & 1,238 & 1,811 \|} Regel 37 ⟶ 36: Eerst wordt een vrij [[neutron]] gevormd, bijvoorbeeld door de reactie ::[[Proton (deeltje)\|p]] (> 26 [[Elektronvolt\|MeV]]) + [[Helium-4\|<sup>4</sup>~~[[Helium\|~~He]] → [[Helium-3\|<sup>3</sup>~~[[Helium\|~~He]] + n + p Ontmoet dit vrije neutron een waterstofkern, dan volgt ::n + [[Protium (isotoop)\|<sup>1</sup>~~[[Waterstof (element)\|~~H]] → [[Deuterium\|<sup>2</sup>H]] + γ (2,23 MeV) ==== Radioactief verval ==== Regel 49 ⟶ 48: Voorbeeld: :[[Technetium-99m\|<sup>99m</sup>~~<sub>43</sub>[[~~Tc]] → [[Technetium-99\|<sup>99</sup~~><sub>43</sub~~>Tc]] + γ ([[halveringstijd]] [[halveringstijd\|''T''<sub>½</sub>]] = 6 uur) Vaak blijft een [[isotoop]], ontstaan door een andere kernreactie, achter in een aangeslagen toestand. Deze isotopen worden meestal weergegeven met een symbool 'm' (van [[metastabiel]]) achter het massagetal. Bij veel andere soorten van radioactief verval wordt naast andere [[straling]] ook een gammafoton uitgezonden. Regel 55 ⟶ 54: Voorbeeld: :[[Molybdeen-99\|<sup>99</sup>~~[[Molybdeen\|~~Mo]] → <sup>99m</sup>Tc + γ + β (''T''<sub>½</sub> = 66 uur) === Vernietiging van deeltjes door hun [[antideeltje]]s === Regel 63 ⟶ 62: === Verval van elementaire deeltjes === Een neutraal [[Pion (natuurkunde)\|pion]] is instabiel en vervalt met een levensduur van 10<sup>−16</sup> seconde tot twee gamma-~~quanten~~[[Kwantum\|kwanta]]: ::π<sup>0</sup> → γ + γ Regel 74 ⟶ 73: == Toepassing == Gammastraling wordt onder meer toegepast in de [[medische fysica]]. ~~== Verder lezen ==~~ ~~[[Hillier R.]], [[Gamma-ray astronomy]], [[Clarendon Press]], Oxford, 1984, 1986~~ == Zie ook == Regel 84 ⟶ 80: {{Navigatie elektromagnetisch spectrum}} {{Commonscat~~\|Gamma ray bursts~~}} [[Categorie:Straling]]