Gera (stad): verschil tussen versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Xqbot (overleg | bijdragen)
k r2.7.3) (Robot: gewijzigd: lmo:Gera (DE-TH)
 
(42 tussenliggende versies door 28 gebruikers niet weergegeven)
Regel 1:
{{Infobox Duitse plaats plus
| Name = Gera
| Art = StadKreisfreie Stadt
| Wappen flag = WappenHissflagge Gera.pngsvg
| lat_degWappen = 50 | lat_min = 52 | lat_sec =Wappen 50Gera.svg
| lon_deglat_deg = 12 | lon_min = 05 | lon_sec = 0050
| Bundeslandlat_min = Thüringen52
| Landkreislat_sec = Stadsdistrict50
| Höhe lon_deg = 20512
| Flächelon_min = 151.935
| Einwohnerlon_sec = 1027330
| Stand Bundesland = 2006-12-31Thüringen
| PLZ Landkreis = 07545–07557
| PLZ-altHöhe = 6500–6505205
| VorwahlFläche = 0365, 036695= 151.93
| Kfz Einwohner = G102733
| Stand = 2006-12-31
| Gemeindeschlüssel = 16 0 52 000
| NUTSPLZ = DEG0207545–07557
| LOCODEPLZ-alt = DE GEA6500–6505
| GliederungVorwahl = 400365, [[Ortsteil|stadsdelen]]036695
| AdresseKfz = Kornmarkt 12<br />07545 Gera = G
| Gemeindeschlüssel = 16 0 52 000
| Website = [http://www.gera.de/ www.gera.de]
| NUTS = DEG02
| Bürgermeister = [[Norbert Vornehm]]
| LOCODE = DE GEA
| Gliederung = 40 [[Ortsteil|stadsdelen]]
| Adresse = Kornmarkt 12<br />07545 Gera
| Website = [http://www.gera.de/ www.gera.de]
| Bürgermeister = Julian Vonarb
| Bürgermeistertitel = Oberbürgermeister
| Partei = SPDpartijloos
| Lageplan = Thuringia G.svg
}}
[[Bestand:Rathaus Gera.JPG|thumb|Het raadhuis van Gera]]
[[Bestand:Otto Dix Haus & St. Marienkirche.jpg|thumb|Het Otto Dixhuis en de Marienkirche in Untermhaus]]
'''Gera''' is een stad in het oosten van de Duitse deelstaat [[Thüringen (deelstaat)|Thüringen]]. De stad is gelegen aan de [[Weiße Elster|Witte Elster]] in het [[Vogtland|Thüringer Vogtland]]. Gera telt
{{Inwonertal Duitse gemeente|16 0 52 000|Thüringen|102.733}} inwoners<ref name="Thüringer Stat">{{Bronvermelding inwonertal Thüringen}}</ref> en is daarmee de derde stad van Thüringen. Bestuurlijk heeft Gera de status van ''[[kreisfreie Stadt]]'' (stadsdistrict).
 
'''Gera''' is een stad in het oosten van de [[Deelstaten van Duitsland|Duitse deelstaat]] Thüringen. De stad ligt aan de [[Weiße Elster]] in het [[Vogtland|Thüringer Vogtland]]. Gera telt
==Geschiedenis==
{{Statistiek gemeente Duitsland inwoners|16 0 52 000|Thüringen}} inwoners ({{Statistiek gemeente Duitsland inwoners|16 0 52 000|Thüringen|TXT=jaar}})<ref name="inw_statistiek" /> en is daarmee de derde stad van [[Thüringen (deelstaat)|Thüringen]]. Bestuurlijk heeft Gera de status van [[kreisfreie Stadt]].
De naam Gera werd in [[995]] voor het eerst opgetekend, maar verwees toen nog niet naar een stad. De nederzetting Gera ontstond in de 12de eeuw en kreeg voor 1237 stadsrechten. De stad werd in 1450 tijdens de Saksische Broederoorlog door [[George van Podiebrad]] ingenomen en verwoest.
 
== Geschiedenis ==
In [[1564]] werd het slot Osterstein de residentie van de heerlijkheid [[Reuss-Gera]]. Dit werd een toevluchtsoord voor protestanten, waaronder de Zuid-Nederlandse fabrikant Nicolaus de Smit, die in 1595 naar Gera kwam en er de lakennijverheid een impuls gaf.
De naam Gera werd in [[995]] voor het eerst opgetekend, maar verwees toen nog niet naar een stad. De nederzetting Gera ontstond in de 12de eeuw en kreeg voor 1237 stadsrechten. De stad werd in 1450 tijdens de Saksische Broederoorlog door [[George van Podiebrad]] ingenomen en verwoest.
 
In [[1564]] werd het slot Osterstein de residentie van de heerlijkheid [[Reuss-Gera]]. Dit werd een toevluchtsoord voor protestanten, waaronder de Zuid-Nederlandse fabrikant Nicolaus de Smit, die in 1595 naar Gera kwam en er de lakennijverheid een impuls gaf.
 
Tijdens de [[Dertigjarige Oorlog]] veroorzaakten plunderende Zweedse soldaten in 1639 een grote stadsbrand. Verwoestender nog was de stadsbrand van 1780, waarbij bijna de gehele stad in de as werd gelegd.
 
Ook in de 19de eeuw was Gera, vanaf 1848 de hoofdstad van het vorstendom [[vorstendom Reuss jongere linie]], een belangrijk centrum van [[textielindustrie]]. Grootste fabriek was het in 1834 opgerichte Ernst Friedrich WeißpflogWeißflog. Ook de [[machine-industrie]] was van belang.
 
In [[1920]] ging Reuss j.l. op in Thüringen, waarvan Gera destijds de grootste stad was, (Erfurt behoorde toen niet tot Thüringen).
 
Aan het eind van de [[Tweede Wereldoorlog]] was Gera op 6 april 1945 het doelwit van een Amerikaans luchtbombardement, waarbij onder meer slot Osterstein werd verwoest. De stad werd door de Amerikanen van de nazi´s bevrijd, maar kwam uiteindelijk in de [[Sovjet-bezettingszone in Duitsland|Sovjet-Russische bezettingszone]] te liggen. In 1952 werd Gera de hoofdstad van het gelijknamige ''[[Bezirk Gera (district)|bezirk]]''.
 
== Bestuurlijke indeling ==
Gera is onderverdeeld in twaalf gemeentedelen, die uit samen 40 stadsdelen bestaan. Daarvan hebben er veertien de status van ''Ortschaft'' met een eigen plaatselijk bestuur.
 
== Stadsbeeld ==
[[File:Gera, Salvatorkirche Dm IMG 3480 2022-08-13 10.13.jpg|Gera, kerk: Salvatorkirche|thumb|right|180px]]
De ''Alststadt'' van Gera bevindt zich op de rechteroever van de Witte Elster. Aan de ''Markt'' staat het oude raadhuis, een renaissancegebouw uit 1575 dat sterk verwant is aan dat van [[Altenburg (Thüringen)|Altenburg]]. De kelder behoort tot de ''Geraer Höhler'', een tot 11 meter diep labyrint onder de binnenstad, waar bier werd opgeslagen en die thans voor kunstdoeleinden wordt gebruikt.
De Alststadt van Gera bevindt zich op de rechteroever van de Weiße Elster. Aan de Markt staat het oude raadhuis, een renaissancegebouw uit 1575 dat veel op dat van [[Altenburg (Thüringen)|Altenburg]] lijkt. De kelder behoort tot de Geraer Höhler, een tot 11 m diep labyrint onder de binnenstad, waar bier werd opgeslagen en die thans voor kunstdoeleinden wordt gebruikt.
 
De voornaamstebelangrijkste kerk van Gera is de ''Salvatorkirche'' op de Nicolaiberg, die in 1720 werd voltooid. De barokkerk kreeg in 1903 een interieur in [[jugendstil]]interieur. Een oudere kerk is de ''Marienkirche'' in het stadsdeel Untermhaus, waar zich ook het geboortehuis van de schilder Otto Dix bevindt.
 
Van het slot Osterstein resteertis sinds de Tweede Wereldoorlog niet veel meer over dan de middeleeuwse ''[[Bergfried]]'', die tegenwoordig dienstdoet als uitzichtstoren.
 
In Gera bevinden zich verschillende fabrikantenvilla's uit de ''[[Gründerzeit]]'' en daarna. Een prominente vertegenwoordiger is huis Schulenburg, een ''[[gesamtkunstwerk]]'' dat [[Henry Van de Velde]] in 1913 ontwierp voor de textielfabrikant Paul Schulenburg en dat als intacte art-nouveauvilla een belangrijke plaats inneemt in het oeuvre van de architect.
 
== Musea ==
De vier stedelijke musea van Gera zijn alle gevestigd in historische gebouwen. Het ''Stadtmuseum'', gesticht in 1878, behandelt de geschiedenis van de stad en is gevestigd in het voormalige tucht- en weeshuis. Ook een aantal ''Geraer Höhler'' behoren tot dit museum. De ''Kunstsammlung Gera'' bestaat uit het Otto Dixhuis, dat in het honderdste geboortejaar van de schilder als museum werd ingericht, en een museum in de barokke oranjerie van de vorsten Reuß, beide in Untermhaus. In het ''Schreibersches Haus'' is een natuurkundemuseum gevestigd, waartoe ook een botanische tuin behoort. Het ''Ferbersches Haus'' ten slotte huisvest een museum voor kunstnijverheid.
 
== Verkeer ==
Gera is sinds 1859 aangesloten op het spoorwegnet: in dat jaar kwam er een verbinding met [[Halle (Saale)|Halle]] tot stand. HetNa belangde vanTweede Wereldoorlog is het station [[Gera Hauptbahnhof]] isminder nabelangrijk de Tweede Wereldoorlog aanzienlijk afgenomengeworden: heter stationkomen wordtgeen nietlangeafstandstreinen meer door langeafstandstreinen aangedaan en. Gera is een van de grootste steden in Duitsland diewaar alleen met dieseltreinen te bereiken iskomen.
 
De [[tram van Gera]] dateert uit 1892 en is na die van Halle de oudste nog bestaande tram van Duitsland. De huidige drie lijnen worden geëxploiteerd door ''Geraer Verkehrsbetrieb GmbH'', die ook de plaatselijke busdienst onderhoudt. Tussen 1939 en 1977 reden er in Gera bovendien [[Trolleybus van Gera|trolleybussen]].
 
== Media ==
In Gera bevindt zich de hoofdredactie van de [[Ostthüringer Zeitung]]. Bovendien bestaat er een editie voor Gera van de [[Thüringische Landeszeitung]], een krant uit Weimar. Beide kranten behoren tot de Zeitungsgruppe Thüringen.
 
== PartnerstedenStedenbanden ==
* {{NL-VLAG}} [[Arnhem]], (Nederland, sinds 1987)
* {{FI-VLAG}} [[Kuopio]], (Finland, sinds 1967)
* {{BG-VLAG}} [[Sliven (stad)|Sliven]], (Bulgarije, sinds 1965)
* {{RO-VLAG}} [[TimişoaraTimișoara]], (Roemenië, sinds 1988)
 
== Geboren in Gera ==
<!-- RANGSCHIKKING NAAR GEBOORTEJAAR -->
* [[Otto Dix]] (1891-1969), schilder
* [[Georg Buschner]] (1925-2007), voetballer en trainer
* [[Thilo Sarrazin]] (1945), politicus (SPD)
* [[Marlies Göhr]] (21 maart 1958), sprintster
* [[Olaf Ludwig]] (13 april 1960), wielrenner
* [[HeikeLutz DrechslerSeiler]] (16 december 19641963), atleteschrijver
* [[JensHeike HeppnerDrechsler]] (23 december 1964)), wielrenneratlete
* [[HankaJens KupfernagelHeppner]] (19 maart 19741964), wielrensterwielrenner
* [[ChristianHanka KubuschKupfernagel]] (26 april 19881974), zwemmerwielrenster
* [[JohnThomas DegenkolbBlaschek]] (7 januari 19891981), wielrenneratleet
* [[Tobias Werner]] (1985), voetballer
* [[Christian Kubusch]] (1988), zwemmer
* [[John Degenkolb]] (1989), wielrenner
* [[Florian Trinks]] (1992), voetballer
 
== Demografie ==
{| class="wikitable"
!Peildatum<ref>{{de}} [https://www.statistik.thueringen.de/datenbank/portrait.asp?TabelleID=KR000102&auswahl=krs&nr=52&Aevas2=Aevas2&daten=jahr&ersterAufruf=x&tit2=&SZDT= Kreisfreie Stadt: Stadt Gera] Thüringer Landesamt für Statistik. [https://web.archive.org/web/20230715084141/https://www.statistik.thueringen.de/datenbank/portrait.asp?TabelleID=KR000102&auswahl=krs&nr=52&Aevas2=Aevas2&daten=jahr&ersterAufruf=x&tit2=&SZDT= Gearchiveerd] op 15 juli 2023.</ref>
!31.12.2009
!31.12.2010
!31.12.2011
!31.12.2012
!31.12.2013
!31.12.2014
!31.12.2015
!31.12.2016
!31.12.2017
!31.12.2018
!
|-
|Inwoners
|99.987
|99.262
|95.746
|95.384
|94.977
|94.492
|96.011
|94.750
|94.859
|94.152
|
|-
|Buitenlanders
|1.427
|1.490
|1.466
|1.636
|1.798
|2.083
|4.627
|4.407
|5.528
|6.176
|
|-
|Aandeel buitenlanders
|1,4%
|1,5%
|1,5%
|1,7%
|1,9%
|2,2%
|4,8%
|4,7%
|5,8%
|6,6%
|
|-
!Peildatum
!31.12.1998
!31.12.1999
!31.12.2000
!31.12.2001
!31.12.2002
!31.12.2003
!31.12.2004
!31.12.2005
!31.12.2006
!31.12.2007
!31.12.2008
|-
|Inwoners
|116.419
|114.718
|112.835
|109.926
|108.082
|106.365
|105.153
|103.948
|102.733
|101.618
|100.643
|-
|Buitenlanders
|918
|1.241
|1.406
|1.418
|1.486
|1.479
|1.486
|1.480
|1.428
|1.470
|1.464
|-
|Aandeel buitenlanders
|0,8%
|1,1%
|1,2%
|1,3%
|1,4%
|1,4%
|1,4%
|1,4%
|1,4%
|1,4%
|1,5%
|}
 
== Externe link ==
Regel 89 ⟶ 208:
 
{{Appendix}}
{{Navigatie deelstaat Thüringen}}
{{commonscatklein|Gera}}
{{Commonscat|Gera}}
{{Navigatie districten Thüringen}}
{{CoördinatenCoor title dms|50|52|50|N|12|05|00|E|50_52_50_N_12_05_00_E_typetype:city(103948)_region:DE-TH|50° 52′ 50″ N, 12° 5′ 0″ O}}
 
[[Categorie:Stadsdistrict in Thüringen]]
[[Categorie:Gera| ]]
 
[[af:Gera]]
[[be:Горад Гера]]
[[be-x-old:Гера (горад)]]
[[bg:Гера]]
[[bs:Gera]]
[[ca:Gera]]
[[cs:Gera]]
[[da:Gera]]
[[de:Gera]]
[[en:Gera]]
[[eo:Gera]]
[[es:Gera]]
[[et:Gera]]
[[eu:Gera]]
[[fa:گرا]]
[[fi:Gera]]
[[fr:Gera]]
[[frr:Gera]]
[[hr:Gera]]
[[hsb:Gera]]
[[hu:Gera]]
[[id:Gera, Thüringen]]
[[io:Gera]]
[[is:Gera]]
[[it:Gera]]
[[ja:ゲーラ]]
[[kk:Гера (Германиядағы қала)]]
[[ko:게라]]
[[la:Gerapolis]]
[[lmo:Gera (DE-TH)]]
[[lt:Gėra]]
[[nn:Gera]]
[[no:Gera]]
[[pl:Gera]]
[[pms:Gera]]
[[pnb:گیرا]]
[[pt:Gera]]
[[ro:Gera]]
[[ru:Гера (город, Германия)]]
[[simple:Gera]]
[[sk:Gera]]
[[sq:Gera]]
[[sr:Гера]]
[[sv:Gera (stad)]]
[[tr:Gera]]
[[uk:Гера (місто)]]
[[vi:Gera]]
[[vo:Gera]]
[[war:Gera, Thuringia]]
[[zh:格拉]]
[[zh-min-nan:Gera]]