Oostenrijks-Pruisische Oorlog: verschil tussen versies

| territory=[[Koninkrijk Hannover|Hannover]], [[Keurvorstendom Hessen|Hessen-Kassel]], [[Hertogdom Nassau|Nassau]], [[Vrije Stadstad FrankfurtFrankfort|Frankfort]] naar Pruisen<br />[[Lombardije-Venetië]] naar Italië

| combatant1=[[Bestand:Flag of the Habsburg Monarchy.svg|rand|25px]] [[Keizerrijk Oostenrijk|Oostenrijk]]<br />[[Bestand:Flag of Bavaria (lozengy).svg|rand|25px]] [[Koninkrijk Beieren|Beieren]]<br />[[Bestand:Flagge Königreich Sachsen (1815-1918).svg|rand|25px]] [[Koninkrijk Saksen|Saksen]]<br />[[Bestand:Flagge Königreich Württemberg.svg|rand|25px]] [[Koninkrijk Württemberg|Württemberg]]<br />[[Bestand:Flagge Großherzogtum Baden (1891-1918).svg|rand|25px]] [[Groothertogdom Baden|Baden]]<br />[[Bestand:Flagge Preußen - Provinz Hannover.svg|rand|25px]] [[Koninkrijk Hannover|Hannover]]<br />[[Bestand:Flagge Großherzogtum Hessen ohne Wappen.svg|rand|25px]] [[Groothertogdom Hessen|Hessen-Darmstadt]]<br />[[Bestand:Flag of Hesse.svg|rand|25px]] [[Keurvorstendom Hessen|Hessen-Kassel]]<br />[[Bestand:Flagge Fürstentum Reuß ältere Linie.svg|rand|25px]] [[Reuss oudere linie|Reuss-Greiz]]<br />[[Bestand:Flagge Herzogtum Sachsen-Meiningen.svg|rand|25px]] [[Hertogdom Saksen-Meiningen|Saksen-Meiningen]]<br />[[Bestand:Flagge Fürstentum Schaumburg-Lippe.svg|rand|25px]] [[Vorstendom Schaumburg-Lippe|Schaumburg-Lippe]]<br />[[Bestand:FlaggeFlag derof Freienthe StadtFree City of Frankfurt.pngsvg |rand|25px]] [[Vrije Stadstad FrankfurtFrankfort|FrankfurtFrankfort]]<br />[[Bestand:Flag ofFlagge Herzogtum Nassau (1806-1866).pngsvg|rand|25px]] [[Hertogdom Nassau|Nassau]]

| combatant2=[[Bestand:Flag of Prussia (1892-1918).svg|rand|25px]] [[Koninkrijk Pruisen|Pruisen]]<br />[[Bestand:Flag of Italy (1861-1946) crowned.svg|rand|25px]] [[Koninkrijk Italië (1861-1946)|Italië]]<br />[[Bestand:Flagge Großherzogtümer Mecklenburg.svg|rand|25px]] [[Groothertogdom Mecklenburg-Schwerin|Mecklenburg-Schwerin]]<br />[[Bestand:Flagge Großherzogtümer Mecklenburg.svg|rand|25px]] [[Groothertogdom Mecklenburg-Strelitz|Mecklenburg-Strelitz]]<br />[[Bestand:Flagge_des_Herzogtums_OldenburgFlagge Herzogtum Oldenburg.pngsvg|rand|25px]] [[Groothertogdom Oldenburg|Oldenburg]]<br />[[Bestand:Flagge Herzogtum Anhalt.svg|rand|25px]] [[Hertogdom Anhalt|Anhalt]]<br />[[Bestand:Flagge Herzogtum Braunschweig.svg|rand|25px]] [[Hertogdom Brunswijk|Brunswijk]]<br />[[Bestand:Flagge Herzogtum Sachsen-Coburg-Gotha (1826-1911).svg|rand|25px]] [[Hertogdom Saksen-Altenburg (1826-1918)|Saksen-Altenburg]]<br />[[Bestand:Flagge Herzogtum Sachsen-Coburg-Gotha (1911-1920).svg|rand|25px]] [[Hertogdom Saksen-Coburg en Gotha|Saksen-Coburg en Gotha]]<br />[[Bestand:VlagLauenburgFlag of Lauenburg.pngsvg|rand|25px]] [[Hertogdom Saksen-Lauenburg (1815-1876)|Lauenburg]]<br />[[Bestand:Flagge Fürstentum Lippe.svg|rand|25px]] [[Vorstendom Lippe|Lippe]]<br />[[Bestand:Flagge Fürstentümer Schwarzburg.svg|rand|25px]] [[Vorstendom Schwarzburg-Sondershausen (1806-1918)|Schwarzburg-Sondershausen]]<br />[[Bestand:Flag of Germany.svg|rand|25px]] [[Waldeck-Pyrmont]]<br />[[Bestand:Flag of Bremen (middle arms).svg|rand|25px]] [[Vrije Hanzestad Bremen|Bremen]]<br />[[Bestand:Flag of Hamburg.svg|rand|25px]] [[Hamburg]]<br />[[Bestand:Flag of the Free City of Lübeck.svg|rand|25px]] [[Vrije en Hanzestad Lübeck|Lübeck]]

De '''Duitse Oorlog''' (in Duitsland ook bekend als de Zevenweekse Oorlog, de Eenmakingsoorlog, de Duits-Duitse Oorlog, de Duitse Burgeroorlog, de Oostenrijks-Pruisische Oorlog of de Broederoorlog) was een [[oorlog]] die in 1866 uitgevochten werd tussen de [[Duitse Bond]] onder leiding van het [[keizerrijk Oostenrijk]] en zijn Duitse bondgenoten aan de ene zijde, en het [[Pruisen|koninkrijk Pruisen]] met zijn Duitse bondgenoten en [[Koninkrijk Italië (1861-1946)|Italië]] aan de andere zijde,. De hetgeenoorlog resulteerde in de Pruisische overheersing over de Duitse staten. In hetde ''[[Risorgimento]]'' heet deze oorlog de [[Derde Italiaanse Onafhankelijkheidsoorlog]].

Het belangrijkste resultaat van de oorlog was een machtsverschuiving tussen de Duitse staten weg van de Oostenrijkse en naar de Pruisische [[hegemonie]], en het zette aan tot de [[Duitse eenwording|eenwording van alle Noord-Duitse staten]] in een ''[[Klein-Duitse richting]]'' datdie Oostenrijk uitsloot. Het zag de ontbinding van de [[Duitse Bond]] en zijn gedeeltelijke vervanging ervan door een [[Noord-Duitse Bond]] die Oostenrijk en de Zuid-Duitse staten uitsloot. De oorlog resulteerde ook in de [[Italië|Italiaanse]] annexatie van de Oostenrijkse provincie [[Veneto]].

Nadat [[Napoleon Bonaparte]] in [[1806]] een einde had gemaakt aan het [[Heilige Roomse Rijk]], werd in [[1815]] door het [[Congres van Wenen]] de [[Duitse Bond]] gevormd. Dit was een statenbond die min of meer het oude grondgebied van het Heilige Roomse Rijk omvatte. Binnen de Duitse Bond waren twee lidstaten dominant; [[Keizerrijk Oostenrijk|Oostenrijk]] en [[Pruisen]]. Binnen de Duitse Bond is het vaak tot onenigheid gekomen tussen de twee dominerende lidstaten en de spanningen namen alleen maar toe nadat [[Otto von Bismarck]] in [[1862]] kanselier van Pruisen werd. Al van invanaf het begin was Bismarck een voorstander van een verenigd Duitsland onder leiding van Pruisen, waarbij de staten eigenlijk voor een groot deel onafhankelijk bleven.

| colspan="3" style="padding: 0;" | [[FileBestand:Map-AustroPrussianWar.svg|550px|Allianties tijdens de Duitse Oorlog|alt=Kaart van allianties tijdens de Duitse Oorlog]]

| rowspan="2" style="background:#04C6FF; border:solid 1px #ccd2d9; text-align:left; vertical-align:top" class="plainlist"| {{plainlist|

* [[FileBestand:Flagge Großherzogtümer Mecklenburg.svg|border|22px|alt=|link=]] [[Groothertogdom Mecklenburg-Schwerin]]

* [[FileBestand:Flagge Herzogtum Sachsen-Coburg-Gotha (1911-1920).svg|border|22px|alt=|link=]] [[Hertogdom Saksen-Coburg en Gotha]]

* [[FileBestand:Flagge Herzogtum Sachsen-Coburg-Gotha (1826-1911).svg|border|22px|alt=|link=]] [[Hertogdom Saksen-Altenburg (1826-1918)|Hertogdom Saksen-Altenburg]]

* [[FileBestand:Flagge Großherzogtümer Mecklenburg.svg|border|22px|alt=|link=]] [[Groothertogdom Mecklenburg-Strelitz]]

* [[FileBestand:Civil flag of Oldenburg.svg|22px|border|alt=|link=]] [[Groothertogdom Oldenburg]]

* [[FileBestand:Flagge Herzogtum Anhalt.svg|border|22px|alt=|link=]] [[Hertogdom Anhalt]]

* [[FileBestand:Flagge Fürstentümer Schwarzburg.svg|border|22px|alt=|link=]] [[Vorstendom Schwarzburg-Sondershausen (1806-1918)|Vorstendom Schwarzburg-Sondershausen]]

* [[FileBestand:Flag of Germany.svg|border|22px|alt=|link=]] [[Vorstendom Waldeck-Pyrmont]]

* [[FileBestand:Flagge Fürstentum Lippe.svg|border|22px|alt=|link=]] [[Vorstendom Lippe]]

* [[FileBestand:Flag of Lauenburg.svg|border|22px|alt=|link=]] [[Hertogdom SaksenLauenburg (1815-1876)|Hertogdom Lauenburg]]

* [[FileBestand:Flag of the Free City of Lübeck.svg|border|22px|alt=|link=]] [[Vrije en Hanzestad Lübeck]]

* [[FileBestand:Flag of Bremen (middle arms).svg|border|22px|alt=|link=]] [[Vrije Hanzestad Bremen]]

* [[FileBestand:Flag of Hamburg.svg|border|22px|alt=|link=]] [[Vrije en Hanzestad Hamburg]]

| rowspan="2" style="background:#FFB1BD; border:solid 1px #ccd2d9; text-align:left; vertical-align:top" class="plainlist"| {{plainlist|

* [[FileBestand:Flagge Großherzogtum Hessen ohne Wappen.svg|border|22px|alt=|link=]] [[Groothertogdom Hessen]]

* [[FileBestand:Flag ofFlagge Herzogtum Nassau (1806-1866).pngsvg|border|22px|alt=|link=]] [[Hertogdom Nassau]]

* [[FileBestand:Flagge Herzogtum Sachsen-Meiningen.svg|border|22px|alt=|link=]] [[Hertogdom Saksen-Meiningen]]

* [[FileBestand:Flagge Fürstentum Reuß ältere Linie.svg|border|22px|alt=|link=]] [[Vorstendom Reuss oudere linie|Vorstendom Reuss-Greiz]]

* [[FileBestand:Flagge Fürstentum Schaumburg-Lippe.svg|border|22px|alt=|link=]] [[Vorstendom Schaumburg-Lippe]]

* [[FileBestand:FlaggeFlag derof Freienthe StadtFree City of Frankfurt.pngsvg|border|22px|alt=|link=]] [[Vrije Stadstad Frankfort]]

| style="background:#2DDDA0; border:solid 1px #ccd2d9; text-align:left; vertical-align:top" class="plainlist"| {{plainlist|

* [[FileBestand:Flag of Luxembourg.svg|border|22px|alt=|link=]] [[Luxemburg (land)|Groothertogdom Luxemburg]]

* [[FileBestand:DuchylimburgLimburg_provinciewapen_oud.png|bordersvg|22px|alt=|link=]] [[Hertogdom Limburg (1839-1866)|Hertogdom Limburg]]

* [[FileBestand:Flagge Großherzogtum Sachsen-Weimar-Eisenach (1813-1897).svg|border|22px|alt=|link=]] [[Groothertogdom Saksen-Weimar-Eisenach]]

* [[FileBestand:Flagge Fürstentümer Schwarzburg.svg|border|22px|alt=|link=]] [[Vorstendom Schwarzburg-Rudolstadt|Schwarzburg-Rudolstadt]]

* [[FileBestand:Flag of Liechtenstein (1852-1921).svg|boder|22px|alt=|link=]] [[Vorstendom Liechtenstein]]

* [[FileBestand:Flagge Fürstentum Reuß jüngere Linie.svg|border|22px|alt=|link=]] [[Vorstendom Reuss jongere linie|Vorstendom Reuss-Gera]]

| style="background:#FFFEA5; border:solid 1px #FFFEA5; text-align:left; vertical-align:top" class="plainlist" | {{plainlist|
'''Betwist gebied'''

* [[FileBestand:Holstein Arms.svg|22px|alt=|link=]] [[Hertogdom Holstein]]

* [[FileBestand:Coat of arms of Schleswig.svg|22px|alt=|link=]] [[Hertogdom Sleeswijk]]

Het zwaartepunt van de campagne lag in [[Bohemen]]. De Pruisische opperbevelhebber [[Helmuth Karl Bernhard von Moltke|Helmuth von Moltke]] had de oorlog goed voorbereid en koos voor een directe aanval op Oostenrijk. Het Pruisische leger werd snel gemobiliseerd en trok Bohemen binnen. De twee legers ontmoetten elkaar in de [[Slag bij Sadová|Slag bij Königgrätz]]. Het Oostenrijkse leger vormde geen partij voor het gedisciplineerde Pruisische leger dat bovendien over geavanceerderhet modernste geavanceerde wapentuig beschikte. Von Moltkes kennis van de [[Krimoorlog]] met het creatief aanwenden van spoorverbindingen droeg ook bij tot de overwinning. Na een verpletterende nederlaag geleden te hebben begon Oostenrijk al snel onderhandelingen voor vrede.

De overige deelstaten die aan Oostenrijkse kant vochten speelden verder een minder belangrijke rol in de strijd, en werden uiteindelijk allemaal door Pruisen overwonnen. Oostenrijk wist nog het Italiaanse leger te verslaan in de [[Slag bij Custoza (1866)|Slag bij Custoza]] en de [[Slag bij Lissa (1866)|Zeeslag bij Lissa]], maar moest naar aanleiding van de nederlaag tegen Pruisen toch [[Lombardije-Venetië|Venetië]] afstaan aan Italië. OmIn het Pruisische hoofdkwartier werd nog even met de gedachte gespeeld om als 'oorlogsbuit' Bohemen te annexeren maar Bismarck was daar tegen om latere revanchegevoelens bij de Oostenrijkers te voorkomen,. Aldus eiste Pruisen zelf geen gebiedsafstand van Oostenrijk zelf maar annexeerde later wel diverse bondgenoten van Oostenrijk.

{{legendlegenda|#0062BD|Pruisen}}

{{legendlegenda|#81ABDE|Pruisische annexaties}}

{{legendlegenda|#04C6FF|Pruisische bondgenoten}}

{{legendlegenda|#FF5850|Oostenrijk}}

{{legendlegenda|#FFB1BD|Oostenrijkse bondgenoten}}

{{legendlegenda|#2DDDA0|Neutrale Duitse staten}}

Om inmenging van [[Rusland]] of [[Frankrijk]] in het conflict met Oostenrijk te voorkomen was Bismarck ook gebaat bij een snelle vrede met Oostenrijk. De onderhandelingen leidden op 23 augustus 1866 tot het [[verdrag van Praag (1866)|Verdrag van Praag]] waarbij de Duitse Bond werd ontbonden en tot de annexatie door Pruisen van [[Sleeswijk-Holstein (provincie)|Sleeswijk-Holstein]], [[Koninkrijk Hannover|Hannover]], [[Keurvorstendom Hessen|Hessen-Kassel]], [[Hertogdom Nassau|Nassau]] en [[Vrije Stadstad FrankfurtFrankfort|Frankfort]]. In 1867 werd door Pruisen de [[Noord-Duitse Bond]] opgericht die uit alle Duitse staten behalve de groothertogdommen [[groothertogdom Baden|Baden]] en [[groothertogdom Hessen|Hessen-Darmstadt]], de koninkrijken [[Koninkrijk Beieren|Beieren]] en [[Koninkrijk Württemberg|Württemberg]], het keizerrijk Oostenrijk, het vorstendom [[Liechtenstein]], [[Luxemburg (land)|Luxemburg]] en [[Hertogdom Limburg (1839-1866)|Limburg]] bestond en voorafging aan het [[Duitse Keizerrijk]] van 1871.

[[Categorie:1860-18691866]]