Wisława Szymborska: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Geen bewerkingssamenvatting |
|||
| (28 tussenliggende versies door 18 gebruikers niet weergegeven) | |||
Regel 1:
{{Infobox auteur
| naam = [[Bestand:Nobel prize medal.svg|20px|Nobelprijs voor literatuur, 1996]] Wisława Szymborska
'''Wisława Szymborska''' ([[Bnin]] ([[Kórnik]]), [[2 juli]] [[1923]] – [[Krakau]], [[1 februari]] [[2012]]) was een [[Polen|Poolse]] [[dichter]]es. Ze behoort tot de belangrijkste dichters van haar generatie in [[Polen]] en is een van de meest gelezen én gelauwerde dichters van deze tijd. Haar [[oeuvre]] is klein, slechts 400 gedichten, maar ze zijn wereldberoemd en uitgebracht in 40 talen. Ze won de [[Nobelprijs voor Literatuur]] in 1996. Het Nobelcomité zag in haar de ''Mozart van de poëzie''.▼
| afbeelding = Wisława Szymborska 2009.10.23 (1).jpg
| onderschrift = Wisława Szymborska in [[2009]]
| citaat =
| volledige naam =
| pseudoniem =
| beter-bekend-als =
| bijnaam =
| genoemd =
| geboren = [[2 juli]] [[1923]]
| geboorteplaats = [[Bnin]] ([[Kórnik]])
| overleden = [[1 februari]] [[2012]]
| overlijdensplaats = [[Krakau]]
| land = Polen
| beroep = dichteres
| jaren-actief = 1948-2012
| genre = poëzie
| stroming =
| invloeden =
| thema =
| bekende-werken = Dubbele punt (2013), Verrukking en wanhoop (1996)
| uitgeverij =
| onderscheiding =
| dbnl = szym001
| handtekening =
| website =
| lijst =
| ander portaal =
| portaal2 =
| portaal3 =
}}
▲'''Maria Wisława Anna Szymborska''' ([[Bnin]] ([[Kórnik]]), [[2 juli]] [[1923]] – [[Krakau]], [[1 februari]] [[2012]]) was een [[Polen|Poolse]] [[dichter]]es. Ze behoort tot de belangrijkste dichters van haar generatie in [[Polen]] en is een van de meest gelezen én gelauwerde dichters van deze tijd. Haar [[oeuvre]] is klein, slechts 400 gedichten, maar ze zijn wereldberoemd en uitgebracht in 40 talen. Ze won de [[Nobelprijs voor Literatuur]] in 1996. Het Nobelcomité zag in haar de ''Mozart van de poëzie''.
<ref>''Wislawa Szymborska dies 88'': [http://www.theguardian.com/books/2012/feb/02/wislawa-szymborska-dies-88] The Guardian</ref>
Haar werk kenmerkt zich door een tedere kijk op alledaagse dingen. De gedichten van Szymborska worden vaak omschreven met termen als 'speels', 'ironisch' en 'verrassend'. Ze slaagt er telkens in zich over het meest alledaagse te verwonderen en daarin een nieuw [[perspectief (cognitief)|perspectief]] te openen: nuchter, helder, direct en vaak met humor.<ref>Dichtbundel ''Einde en begin'': [https://web.archive.org/web/20160309200748/http://www.meulenhoff.nl/nl/p4c36fcf32b2f4/10130/einde-en-begin.html] Uitgeverij Meulenhoff</ref>
== Biografie ==
Szymborska werd geboren in Bnin in de toenmalige [[Tweede Poolse Republiek]], niet ver van [[Kornik]]. Haar vader, Wincenty Szymborski, was [[rentmeester (beroep)|rentmeester]] van graaf [[Zamoyski]]. De
In 1931, toen Wislawa acht jaar oud was, verhuisde het gezin Szymborska naar [[Krakau]], waar de dichteres tot aan haar dood zou blijven wonen. Vanaf 1935 ging Szymborska naar het gymnasium van de [[Ursulinen]] in Krakau. Tijdens de Duitse bezetting van Polen kreeg ze, in het geheim, onderwijs en in 1941 deed ze eindexamen. Na de oorlog studeerde ze Poolse Taal- en Letterkunde en ging in een (later beroemd geworden) schrijvershuis in Krakau wonen.<ref name="If2f">Documentaire ''Ontmoeting met
Ze maakte haar studie niet af en trouwde in 1948 met Adam Wlodek, de hoofdredacteur van de weekendbijlage van het dagblad ''Dziennik Polski'', waarin ook Szymborska’s eerste gedichten verschenen. Het huwelijk hield geen stand en in 1954 scheidden ze van elkaar.<ref>''Wislawa Szymborska poet who won the 1996 nobel prize for literature'': [http://www.independent.co.uk/news/obituaries/wislawa-szymborska-poet-who-won-the-1996-nobel-prize-for-literature-6534516.html] The Independent</ref>
Regel 15 ⟶ 46:
== Thematiek ==
Szymborska heeft een voorkeur voor alledaagse details en gebeurtenissen, vaak bezien vanuit een [[kosmische wetten|kosmisch]] perspectief. De toon van de gedichten is vertellend en beschouwend en vooral vol van verwondering. Ze schuwt grote woorden, spreekt niet over [[abstractie|abstracte]] vergezichten. Alles is zoals het is. Niets is gewoon, ook het gewone niet. Ze verkondigde geen theorieën, stond niet aan de wieg van nieuwe stromingen in de poëzie en deed niet mee aan discussies over moderne Poolse poëzie.<ref>''Dichtersarchief Szymborska'': [http://www.poezie-leestafel.info/dichtersarchief-wislawa-szymborska] Poëzie Leestafel</ref>
De kracht van haar poëzie ligt in de manier waarop ze het heden met het verleden verbindt en het heden met de toekomst. Een gebeurtenis of een ervaring krijgt daardoor de
== De dood ==
Regel 23 ⟶ 54:
Hoewel de dood onvermijdelijk is, ziet Szymborska de menselijke [[creativiteit]] als een bron om ''het onoverwinnelijke te overwinnen''.<ref>''Nobel Prizes Literature Laureates 1996 Szymborska'': [http://www.nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1996/szymborska-article.html] Nobelprijs Comité</ref>
Ze voelde zich maatschappelijk betrokken en dacht na over de politiek, maar zij wilde liever, als dichteres, de politiek en andere zaken met een zekere
In de gedichten, die ze meteen na de [[Tweede Wereldoorlog]] schreef, zijn er geen directe verwijzingen te vinden naar de [[Holocaust]]. Pas een paar jaar later volgden aangrijpende gedichten over dit thema. Zo langdurig verliep het scheppingsproces.<ref>''Het alledaagse per gedicht opgetild'': [http://8weekly.nl/special/boeken-specials/wislawa-szymborska-het-alledaagse-per-gedicht-opgetild-klassieker-wislawa-szymborska-einde-en-begin/] 8weekly</ref>
== Ironie ==
[[Ironie]] of humor zijn nooit veraf en verhullen de complexiteit van haar gedichten, "maar de mildheid van deze poëzie is verraderlijk. Door de perfecte dosering weet Szymborska zo feilloos uit te halen, dat het schrijnend absurde of onrechtvaardige van een situatie oplicht (...) concreet, zelfs particulier, en tegelijk algemeen herkenbaar."<ref>''Dichtersarchief Szymborska'': [http://www.poezie-leestafel.info/dichtersarchief-wislawa-szymborska/17345-wislawa-szymborska]
Szymborska’s gedichten hebben soms ook een [[didactiek|didactische]] ondertoon. Er spreekt uit haar poëzie, vaak verborgen onder de [[ironie]], een soort van levenslessen. Ze was erg op haar [[privacy]] gesteld. Ze wilde haar tijd liever besteden aan het schrijven van gedichten en het maken van [[collage]]s. Bij hoge uitzondering stemde ze toe met een vraaggesprek: "Toen ik geboren werd, heb ik een contract getekend en daar stond niets in over het geven van interviews. Bovendien houd ik er niet van om over mijzelf te praten."
Hoewel God zelden met naam door haar genoemd wordt, is de [[Christelijke]] traditie wel zichtbaar: de onsterfelijkheid van de ziel en de belofte van geborgenheid in het aanzicht van de eeuwigheid, al dichtte Szymborska zelf:
:''Het leven, hoelang het ook is, zal altijd te kort zijn''
:''
== Nederlandse bibliografie ==
* Gedichten, Stichting De lantaarn cahier 17 (gedichten, vertaling Pim van Sambeek, 1983)(in 1996 bijgewerkte uitgave)
* Verrukking en wanhoop (gedichten, vertaler onbekend, 1996)
* Poems (poetry in the Stedelijk) (drietalige gedichten: Pools, Engels, Nederlands, vertaling Nederlands: [[Gerard Rasch]], 1997)
* De vreugde van het schrijven (gedichten, vertaling: [[Jo Govaerts]], 1997)
* Onverplichte lectuur (gedichten, vertaler onbekend, 1998)
* Bloemlezing uit de poëzie van Wislawa Szymborska. Dichters van Nu 13 (gedichten, vertaling: Jeannine Vereecken, Gent, Poëziecentrum, 2001)
* De laatste schreeuw no.10 (Bevat teksten van [[Rutger Kopland]] (“Verhaaltje voor jullie”); Lucebert (“Poëziezo easy job”, gedrukt in zwart, grijs en rood door Kees Thomassen (De Uitvreter); [[Max Dendermonde]] (“lIefde”); '''Wislawa Szymborska (“Een ui”)'''; [[Willem Kloos (dichter)|Willem Kloos]] (“Avond”).,2003)
* Het moment (gedichten, vertaling: [[Gerard Rasch]], 2003)
* Hier (gedichten, vertaling: Karol Lesman, 2009)
* Zo is het genoeg (laatste gedichten, vertaling: Karol Lesman, 2013)
* Zwart lied (gedichten uit oorlogstijd, vertaler onbekend, 2017)
▲''Dubbele punt'', gedichten (2013)
{{Appendix}}
{{Authority control}}
{{Navigatie winnaars van de Nobelprijs voor de Literatuur}}
{{Commonscat
{{DEFAULTSORT:Szymborska, Wislawa}}
| |||