Graviton

As Graviton warrt na en Hypothees dat Liekboson (Uttuuschdeelken) in de Quantentheorie vun de Gravitatschoon betekent.

Na dissen Annahm överdriggt dat Graviton de Swoorkraft. De Naam is anlohnt an dat Photon, dat de elektromagneetsch Wesselwirken vermiddelt. Ok en poor vun de Egenschoppen vun dat Graviton (Utbreedsnelligkeit, keen Masse) sünd jüst as bi’t Photon. Sien Spin warrt as S=2 postuleert afleddt ut de Quantenfeldtheorie. In de Quantenelektrodynamik (QED) wirkt Bosonen mit graadtalligen Spin twüschen lieke Ladungen jümmer antehnd, wieldat Bosonen mit ungraadtallig Spin afstötend wirkt: In de Elektrodynamik wirkt dat Photon mit den Spin -1 twüschen Elektronen, de beid en Laden vun -e drägt, afstötend. In’n Fall vun de Gravitatschoon geiht man jüst so dorvun ut, dat dat blots Deelken mit de glieken Laden gifft, un wiel begäng is, dat de Gravitatschoon jümmer antehn deit, postuleert man dat Graviton as Deelken mit Spin 2.

In supersymmetrisch Modellen vun de Quantengravitatschoon kriggt dat gewöhnliche Graviton massive Partners mit Spin 0 (Graviskalar) un Spin 1 (Gravivekter oder Graviphoton). Afhangig vun jemehr Massen – un dormit ok vun jemehr Reckwiet – künnt disse niegen Deelken en Ännern vun’t normale 1/r²-Kraftgesett vun de Gravitatschoon as Naklapp hebben. So as de elektromagnetsch Strahlen dör de Maxwellschen Glieken vun de Elektrodynamik beschreven warrt, gifft sik de Gravitaschoonsstrahlen ut de Feldglieken vun de allgemeen Relativitätstheorie.

Jüst so as de Quantiseeren vun de elektronmagnetsch Strahlen in de QED dör Photonen weer ok fröh al spekuleert, dat Gravitatschoonsstrahlen dör de Gravitonen ok ünnerdeelt is. Man en Theorie binnen de Quantengravitatschoon gifft dat dorto opstunns nich. De Quantiseeren warrt dordör swor maakt, as de Gravitatschoon in’n Gegendeel to all anneren bekannten Strahlen nicht afschuult warrn kann un op all Massen wirkt ahn Acht, woneem in’n Weltruum se togang sünd. Saken teht sik ok över bannig wiete Afstännen an, ok wenn sik noch wat anners dortwüschen is. Opstunnsis ok noch keen lüttste Gravitatschoons„mengde“ nawiest worrn; sie kann schienbor elk Weert annehmen, un sogor düchtig lichte Elementardeelken tüügt en swack Gravitatschoonsfeld.

All Versöken, en renormeerbor Quantenfeldtheorie vun de Gravitatschoon tostannen to bringen sünd bit nu fehlslaan. De Ultravigelettafwieken vun de Theorien hebbt sik nich an de Siet bringen laten, ok nich bi’n Övergang op de supersymmetrischen Formuleeren vun de Supergravitatschoon, bi de mit dat Gravitino en tosätzlich Deelken mit den Spin 1½ inföhrt worrn is. Un ok nich mit wietere nichphysikaalsch Dimensionen, de ünner annern verklort harrn, worüm de Gravitatschoon nich aftoschulen geiht, vun wegen dat de Hinnern in en dreedimensionalen Ruum ut de Sicht vun en Ruum mit högere Dimension keen Hinnern mehr dorstellt. Solomon Deser hett dit negative Resultat 1999 to’n Afsluss brocht, as he de Nichrenormeerborkeit vun de „Last-Hope“-Supergravitatschoon in hele ölven Dimensionen nawiest hett.

Opstunns gifft dat twee rein hypotheetsche Kandidaten för en Theorie för de Quantengravitatschoon, de Stringtheorie un de Loop-Quantengravitatschoon. In’n Fall vun de Stringtheorie mutt dat dat Graviton dwangslöpig geven. Bi de Loop-Quantengravitatschoon is dat nich ganz so klor. Beid Theorien sünd bit hüüt noch nich wiet noog utklamüstert, dat man jem dör Experimenten wedderleggen oder bewiesen künn. Dorüm blifft de Fraag, of dat en Deelken för’t Övermiddeln vun de Gravitatschoonskraft gifft oder nich, ok wieterhen ahn Antwoort.