Presiden Sri Lanka
| Presiden Sri Lanka | |
|---|---|
| ශ්රී ලංකා ජනාධිපති இலங்கை சனாதிபதி | |
 | |
 | |
| Gelaran |
|
| Anggota bagi | Cabinet of Sri Lanka (en)   |
| Bidang kuasa | Sri Lanka |
| Kediaman | Rumah Presiden |
| Penama | Rakyat Sri Lanka |
| Dilantik oleh | Lantikan terus |
| Tempoh jawatan | Lima tahun, boleh diperbaharui sekali |
| Surat cara pembentukan | Perlembagaan Sri Lanka |
| Pelopor | Monarki Ceylon |
| Penjawat sulung | William Gopallawa di bawah Perlembagaan 1972 |
| Dibentuk | 22 Mei 1972 |
| Pemegang pertama | William Gopallawa |
| Timbalan/naib | Perdana Menteri |
| Senarai | Senarai presiden Sri Lanka |
| Tapak web | president Presidential Secretariat |
sunting · sunting di Wikidata | |
Presiden Sri Lanka (Sinhala: ශ්රී ලංකා ජනාධිපති; Tamil: இலங்கை சனாதிபதி) ialah ketua negara, ketua eksekutif, dan ketua kerajaan de jure Republik Sosialis Demokratik Sri Lanka. Presiden juga ialah ketua eksekutif kerajaan kesatuan dan ketua komander Angkatan Bersenjata Sri Lanka.
Pejabat ini telah diwujudkan pada 1972 sebagai ketua negara secara adat. Sehingga 1972, Ceylon adalah sebuah kerajaan Komanwel dengan Ratu Elizabeth II sebagai ketua negara dan Ratu Ceylon. Ia menjadi jawatan eksekutif pada tahun 1978, dan sejak itu telah menjadi satu-satunya pejabat politik yang paling dominan di negara ini.
Perdana Menteri Ranil Wickremesinghe menjadi pemangku presiden pada 13 Julai 2022, selepas pendahulunya Gotabaya Rajapaksa meninggalkan negara itu pada 13 Julai 2022. Rajapaksa meletakkan jawatan pada 14 Julai 2022. Pada 15 Julai 2022, Wickremesinghe telah mengangkat sumpah sebagai pemangku presiden Sri Lanka.[1][2] [3] Pada hari yang sama, beliau memutuskan untuk memansuhkan piawaian presiden secara rasmi. Pada 20 Julai 2022, Wickremesinghe telah dipilih sebagai Presiden kesembilan oleh Parlimen dalam undi rahsia.
Kuasa dan tugas
[sunting | sunting sumber]Tugas
[sunting | sunting sumber]Tugas presiden seperti yang dinyatakan dalam perlembagaan ialah;
- Memastikan Perlembagaan dihormati dan dipertahankan;
- Menggalakkan perdamaian dan integrasi nasional;
- Memastikan dan memudahkan Majlis Perlembagaan dan institusi lain berfungsi dengan baik;
- Atas nasihat Suruhanjaya Pilihan Raya, pastikan mewujudkan keadaan yang sesuai untuk menjalankan pilihan raya dan pungutan suara yang bebas dan adil.
Kuasa perlembagaan
[sunting | sunting sumber]Presiden mempunyai kekangan yang sedikit terhadap kuasa mereka. Presiden hendaklah bertanggungjawab kepada Parlimen dan boleh dicabar dan disingkirkan dengan majoriti dua per tiga di Parlimen. Presiden boleh mengisytiharkan perang dan keamanan. Beliau boleh meletakkan negara atau mana-mana bahagian di bawah keadaan kecemasan, di mana mereka boleh menolak mana-mana undang-undang yang diluluskan dan mengisytiharkan sebarang peraturan tanpa memerlukan kelulusan perundangan. Namun, untuk memanjangkan tempoh darurat selama lebih 6 bulan, kelulusan Parlimen diperlukan. Dalam kes pencerobohan luar, keadaan pertahanan negara boleh diisytiharkan, yang membolehkan kerajaan berkuasa luar biasa. Undang-undang tentera boleh diisytiharkan di wilayah dalam keadaan luar biasa. Selanjutnya, Presiden boleh memecat kedua-dua pemerintah negara dan negeri daripada kuasa dalam 3 situasi: rasuah, pengkhianatan, dan ketidakupayaan untuk mentadbir.
Kuasa Parlimen
[sunting | sunting sumber]Presiden mempunyai hak untuk menghadiri Parlimen sekali dalam setiap tiga bulan dengan semua keistimewaan, imuniti dan kuasa yang ada pada ahli Parlimen, selain daripada hak untuk mengundi, dan tidak akan bertanggungjawab ke atas sebarang pelanggaran keistimewaan Parlimen atau ahlinya. Beliau mempunyai hak untuk memanggil atau menghantar mesej kepada Parlimen. Beliau mempunyai kuasa untuk membuat Penyata Dasar Kerajaan di Parlimen pada permulaan setiap persidangan Parlimen (Ucapan daripada Takhta), untuk mempengerusikan sidang istiadat Parlimen, memanggil, membubarkan dan membubarkan Parlimen.
Kuasa pentadbiran
[sunting | sunting sumber]Presiden ialah ketua eksekutif, yakni untuk menyimpan Mohor Awam Republik, dan membuat dan melaksanakan di bawah mohor awam, pelbagai pelantikan, termasuk perdana menteri, kabinet dan menteri bukan kabinet, gabenor wilayah, pegawai awam, duta dan pegawai tentera yang ditauliahkan. Presiden juga boleh melantik setiausaha, pegawai, dan kakitangan untuk menjalankan tugas jawatan presiden.
Kuasa kehakiman
[sunting | sunting sumber]Presiden akan mempunyai kuasa untuk melantik dan memecat, ketua hakim negara, hakim Mahkamah Agung, hakim Mahkamah Rayuan dan hakim Mahkamah Tinggi. Presiden boleh memberikan pengampunan, penangguhan atau menggantikan bentuk hukuman yang kurang berat untuk sebarang hukuman yang dikenakan ke atas mana-mana pesalah yang disabitkan dengan sebarang kesalahan di mana-mana mahkamah dalam Republik Sri Lanka. Presiden mempunyai kekebalan daripada prosiding sivil dan jenayah. Presiden mempunyai kuasa untuk menjalankan siasatan awam dengan melantik Suruhanjaya Siasatan Presiden untuk menyiasat sebarang isu.
Kuasa diplomatik
[sunting | sunting sumber]Presiden akan mempunyai kuasa untuk menerima dan mengiktiraf, dan untuk melantik dan mentauliahkan duta, pesuruhjaya tinggi, pemegang kuasa penuh dan ejen diplomatik lain.
Tugas istiadat
[sunting | sunting sumber]Presiden mempunyai peranan upacara yang penting dari segi upacara kenegaraan, fungsi, dan pemberian anugerah negara. Paling ketara ialah "ucapan takhta" tradisional yang disampaikan oleh presiden kepada parlimen yang menggariskan kenyataan dasar rasmi kerajaan baharu kepada parlimen.[4] Presiden akan mengetuai sambutan hari kemerdekaan serta upacara kebangsaan lain seperti hari peringatan, Wap Magul (upacara membajak) dan menerima Perahera Sandeshaya. Darjat kebesaran negara akan diberikan oleh presiden bagi pihak pemerintah Sri Lanka. Presiden akan menerima surat kepercayaan daripada duta asing.
Pelantikan
[sunting | sunting sumber]Presiden boleh melantik gabenor wilayah untuk mengetuai majlis wilayah dan berkhidmat sebagai wakil mereka di wilayah itu. Presiden juga boleh melantik mana-mana penasihat sebagai penasihat presiden dan menyelaras setiausaha untuk membantu mereka.
Presiden mempunyai kuasa untuk melantik peguam bela kanan bagi jawatan Peguam Presiden. Presiden boleh melantik pegawai-pegawai dari angkatan tentera untuk berkhidmat sebagai juruiring mereka serta pembantu-pembantu tambahan. Selain itu, presiden boleh melantik pegawai perubatan angkatan tentera sebagai Pakar Perubatan Kehormat kepada Presiden dan Pakar Bedah Kehormat kepada Presiden.[5]
Keistimewaan
[sunting | sunting sumber]Gaji
[sunting | sunting sumber]Presiden akan menerima gaji bulanan (sehingga 2016) sebanyak LKR 100,000 (≈$1,000) yang dibayar daripada dana yang disatukan.[6] Ia telah dinaikkan daripada LKR 25,000 (≈$500) kepada LKR 100,000 pada tahun 2006.
Faedah cukai
[sunting | sunting sumber]Mengikut tradisi, presiden dan presiden terdahulu tidak dikenakan cukai pendapatan. Amalan ini bermula sejak zaman prarepublik apabila kerabat mahkota tidak dikenakan cukai. Pada 2018, amalan ini telah diubah dengan perundangan hasil dalam negeri yang menghapuskan pengecualian cukai yang diberikan kepada Presiden.[7]
Kekebalan undang-undang
[sunting | sunting sumber]Presiden mempunyai kekebalan dari kedua-dua prosiding sivil atau jenayah, semasa tempoh jawatan dan tindakan yang dijalankan dalam tempoh ini.
Kediaman
[sunting | sunting sumber]Kediaman rasmi presiden di Colombo ialah Rumah Presiden (dahulunya Rumah Permaisuri sebagai kediaman gabenor jeneral). Pihak pemerintah membayar untuk makan dan kakitangan. Kediaman presiden lain termasuk:
- Pavilion Presiden, ialah kediaman rasmi kedua presiden di Kandy;
- Queen's Cottage ialah kediaman rasmi presiden bercuti di bandar percutian Nuwara Eliya.
Dalam beberapa tahun kebelakangan ini, dari semasa ke semasa, Rumah Perdana Menteri, yang biasanya dirujuk sebagai Temple Trees, yang telah menjadi kediaman tradisional perdana menteri sejak 1948, telah digunakan oleh beberapa presiden seperti Kumaratunga dan Mahinda Rajapaksa. Presiden lain seperti Jayewardene dan Sirisena, telah menolak untuk menggunakan Dewan Presiden, dengan Jayewardene lebih suka tinggal di kediaman peribadinya di Braemar, dan Sirisena di kediaman menterinya terdahulunya di Wijayarama Mawatha.
Pengangkutan
[sunting | sunting sumber]Untuk perjalanan darat, presiden menggunakan kereta negara presiden, iaitu Mercedes-Benz S-Class (S600) Pullman Guard berperisai hitam. Bagi perjalanan udara domestik, helikopter dari Skuadron Helikopter No. 4 (VVIP/VIP) Tentera Udara Sri Lanka digunakan manakala untuk perjalanan jarak jauh, penerbangan tetap Sri Lanka Airlines digunakan. Semasa majlis istiadat, kapal dan bot Tentera Laut Sri Lanka telah ditauliahkan sebagai kapal layar Presiden.
Keselamatan
[sunting | sunting sumber]Bahagian Keselamatan Presiden ialah unit utama yang dipertanggungjawabkan dengan perlindungan rapat Presiden Sri Lanka. Semasa Presiden Mahinda Rajapakse memegang jawatan, unit tentera khusus, Pengawal Presiden, telah dibentuk bagi keselamatan Presiden. Sebelum pembentukan Pengawal Presiden, anggota tentera berkhidmat sebagai skuadron di bawah Bahagian Keselamatan Presiden sejak 1996 dan menumpukan pada tugas utama termasuk keselamatan perimeter kediaman presiden, Temple Trees. Kor Berperisai Sri Lanka Rejimen Ke-5 ialah unit tentera pertama yang dipilih untuk berada dalam keselamatan berdedikasi presiden Sri Lanka semasa presiden Chandrika Bandaranaike Kumaratunga. Bagaimanapun, pada April 2015, Presiden Maithripala Sirisena membubarkan Pengawal Presiden.[8] Pada masa ini, keselamatan presiden disediakan oleh Pasukan Petugas Khas elit Polis Sri Lanka.
Bendera presiden (1972−2022)
[sunting | sunting sumber]Selepas sumpah jawatan telah diambil oleh presiden yang dipilih, bendera presiden telah diterima pakai oleh presiden sebagai lambang jawatan mereka. Setiap presiden mempunyai bendera yang unik, menggabungkan simbol tradisional yang dikaitkan dengan presiden atau wilayah asal mereka. Ini berlaku sehingga Pemangku Presiden Ranil Wickremesinghe memansuhkan bendera presiden.
Kakitangan presiden
[sunting | sunting sumber]Sekretariat Presiden
[sunting | sunting sumber]Sekretariat Presiden adalah kementerian pemerintah yang berfungsi sebagai pejabat dan staf presiden, mendukung fungsi administrasi kepresidenan dan portfolio menteri lain yang dipegang oleh presiden. Pada mulanya terletak di Rumah Presiden, kakitangan pejabat presiden bertambah dengan penubuhan jawatan presiden eksekutif dan berpindah ke bekas bangunan Parlimen di Colombo pada tahun 1980-an yang kini menjadi tuan rumah Sekretariat Presiden. Sekretariat Presiden diketuai oleh setiausaha presiden yang merupakan penjawat awam paling kanan di negara ini.
Penasihat presiden
[sunting | sunting sumber]Presiden mempunyai keupayaan untuk melantik mana-mana bilangan penasihat sebagai penasihat presiden. Kedudukan tertinggi yang dikenali sebagai penasihat kanan. Semasa memegang jawatan, Presiden Mahinda Rajapaksa telah melantik 38 penasihat.[9]
Setiausaha penyelaras
[sunting | sunting sumber]Presiden boleh melantik mana-mana bilangan setiausaha penyelaras untuk membantunya.
Rujukan
[sunting | sunting sumber]- ^ Marian, Teena (14 July 2022). "Speaker yet to receive GRs resignation". News First. Dicapai pada 14 July 2022.
- ^ Jayasinghe, Uditha (14 July 2022). "Sri Lanka awaits president's resignation after flight". Reuters. Colombo. Dicapai pada 14 July 2022.
- ^ Sri Lanka PM Wickremesinghe sworn in as acting president - govt official
- ^ Policy Statement delivered by President Maithripala Sirisena addressing the 8th Parliament of Sri Lanka on September 1, 2015
- ^ Sri Lanka Army Officers Service Regulations
- ^ Of Ministers’ Salaries And Parliamentary Perks
- ^ NEW BILL TO TAX LANKA’S PRESIDENT
- ^ Army personnel removed from Presidential Guard
- ^ Public Funds Wasted On Presidential Advisers