Lihat sumber bagi Sayur lodeh

{{Short description|Hidangan sup sayur indonesia}}
{{Infobox prepared food
| name             = Sayur lodeh
| image            = File:Lodeh.jpg
| image_size       = 
| caption          = Masakan Indonesia campur sayur sup dengan santan
| alternate_name   = 
| country          = [[Indonesia]]
| region           = Bahagian tengah dan timur [[Jawa]], Seluruh Negara
| creator          = 
| course           = Utama
| type             = [[Sup]]
| served           = Panas atau suhu bilik
| main_ingredient  = [[Santan]], [[sayur]] ([[nangka]], [[terung]], [[labu siam]], ''[[melinjo]]'', [[kacang panjang]], [[tauhu]], [[tempeh]]), [[stok ayam|ayam]] atau [[stok daging]]
| variations       = 
| calories         = 
| other            = 
}}

'''Sayur lodeh''' ialah [[sup sayur]] [[masakan Indonesia|Indonesia]] yang disediakan daripada [[sayur]] dalam [[santan]] popular di [[masakan Indonesia|Indonesia]],<ref>{{cite book | last1=Shurtleff | first1=W. | last2=Aoyagi | first2=A. | title=The Book of Tempeh | publisher=Harper & Row, Publishers | year=1979 | isbn=978-0-06-014009-0 | url=https://books.google.com/books?id=hdKzFlaqWT8C&pg=PA94 | access-date=1 Mei 2017 | page=94}}</ref> tetapi paling kerap dikaitkan dengan [[masakan Jawa]].<ref name="Tasty">{{cite web
| title=Sayur Lodeh
| url=http://tasty-indonesian-food.com/indonesian-food-recipes/tahu-tempe-vegetables/sayur-lodeh/
| publisher=Tasty Indonesian Food
| access-date=30 Mei 2014 }}</ref>

==Bahan-bahan==
Bahan-bahan biasa ialah [[nangka]] muda yang belum masak, [[terung]], [[labu siam]], ''[[melinjo]]'' kacang dan daun, [[kacang panjang]], [[cili]] hijau, [[tauhu]] dan [[tempeh]], dimasak dalam santan dan kadangkala diperkaya dengan [[stok ayam|ayam]] atau [[stok daging lembu]]. Campuran rempah ''[[bumbu (perasa)|bumbu]]'' termasuk lada cili kisar (pilihan, bergantung pada tahap kepedasan yang diingini), [[bawang merah]], [[bawang putih]], [[buah keras]] , [[ketumbar]], ''[[Kaempferia galanga|kencur]]'' serbuk, serbuk [[kunyit]] (pilihan), kering [[pasta udang]], garam dan gula.<ref name="Southeast">{{cite book
| title=Southeast Asian Food, Classic and modern dishes from Indonesia, Malaysia, Singapore, Thailand, Laos, Cambodia and Vietnam
| first=Rosemary
| last=Brissenden
| url=https://books.google.com/books?id=AzIfdz0M0JEC
| publisher=Periplus
| date=2007
| page=76
| isbn=978-0794604882
| access-date=31 Oktober 2014 }}</ref> Terdapat dua varian utama sup sayur lodeh berdasarkan warnanya; lodeh putih dan kuning. Sayur lodeh putih kehijauan dibuat tanpa kunyit, manakala yang kuning keemasan ada kunyit di dalamnya. Kadangkala [[kacang busuk]] hijau ditambah.

Ramuan sayur lodeh adalah sama dengan [[sayur asam]], dengan perbezaan utama dalam bahagian cecairnya, sayur lodeh berasaskan santan manakala sayur asam berasaskan [[tamarind]]. Untuk menambah aroma dan rasa, resipi sayur lodeh asli Jawa mungkin termasuk [[tempeh]] lama kisar. Tempe lama ini dikenali sebagai "tempe semalam" atau "tempe busuk" ({{lang-jv|tempe bosok|script=Latn}}).<ref>{{cite web
| title=Sayur Lodeh Tempe Bosok
| url=http://resepid.com/resep/sayur-lodeh-tempe-bosok.html
| publisher=Resep ID
| access-date=30 Mei 2014 }}</ref>

==Asal-usul==
Asal-usul hidangan itu boleh dikesan kepada adat [[orang Jawa]] mengenai [[Jawa]]. Menurut kepercayaan [[budaya Jawa|Jawa]] [[Kejawen]], ''sayur lodeh'' adalah bahagian penting dalam upacara ''[[slametan]]'' dan dipercayai sebagai ''tolak bala'' , untuk mengelakkan kemungkinan bahaya dan bencana.<ref>{{cite web
 |title       = Memasak Sayur Lodeh untuk Tolak Bala
 |author      = Agung PW
 |date        = 7 Februari 2005
 |url         = http://www.suaramerdeka.com/harian/0502/07/ked03.htm
 |publisher   = Suara Merdeka
 |language    = id
 |access-date  = 30 Mei 2014
 |url-status     = dead
 |archive-url  = https://web.archive.org/web/20160304032152/http://www.suaramerdeka.com/harian/0502/07/ked03.htm
 |archive-date = 4 Mac§ 2016
}}</ref> Rakyat dan [[Keraton]] (mahkamah istana) [[Kesultanan Yogyakarta|Yogyakarta]] sering memasak ''sayur lodeh'' untuk upacara ''slametan''. Ini dipercayai boleh menghalang bencana seperti angin [[ribut]], [[gempa bumi]], letusan gunung berapi, kemarau dan wabak. Ia terkenal dalam [[masakan Jawa]] dan telah tersebar di seluruh Indonesia dan rantau ini.<ref name="Tasty"/> Oleh kerana penghijrahan orang Jawa ke negara jiran, hari ini ''sayur lodeh'' juga popular di [[masakan Malaysia|Malaysia]] dan [[masakan Singapura|Singapura]].<ref>{{cite web
| title=Sayur Lodeh
| author=Lalitha Kirsnan
| date=24 Mei 2013
| url=http://kampungsingapura.com/malay-food-recipes/sayur-lodeh
| publisher=Kampung Singapura
| access-date=30 Mei 2014 }}</ref>

==Hidangan==
[[File:Sayur Lodeh Ibu Sulastri.jpg|thumb|right|''Sayur lodeh'' emas disajikan dalam [[bufet]]]]

''Sayur lodeh'' boleh dihidangkan bersama [[nasi putih]] (diasingkan atau dicampur dalam satu pinggan), atau dengan kek nasi ''[[lontong]]'' yang dihiris. Walaupun ''sayur lodeh'' pada asasnya adalah hidangan [[vegetarian]], ia popular dimakan dengan ''ikan asin'' ([[ikan masin]]), ''[[opor ayam]], [[empal gepuk]]'' atau daging lembu ''[[Serunding|serundeng]]''. ''[[Sambal|Sambal terasi]]'' ("pes sos cili [[udang]]") biasanya dihidangkan secara berasingan.
Di Malaysia dan Singapura, apabila ''sayur lodeh'' dihidangkan dengan ''lontong'' (''nasi himpit''), ia dikenali sebagai ''lontong''. Sambal kering [[sotong]], telur rebus dan kelapa ''serunding'' sering dimasukkan ke dalam ''lontong''.

==Lihat juga==
{{Portal|Makanan|Indonesia|Malaysia|Singapura}}
* [[Sayur asam]], bahan serupa, tetapi sup berasaskan asam jawa
* [[Sup kelapa]]
* [[Senarai sup Indonesia]]
* [[Senarai sup sayur]]

==Rujukan==
{{reflist}}

==Pautan luar ==

{{Masakan Indonesia}}
{{Masakan Malaysia}}
{{Masakan Singapura}}

[[Kategori:Masakan Jawa]]
[[Kategori:Sup Indonesia]]
[[Kategori:Sajian vegetarian Indonesia]]
[[Kategori:Makanan yang mengandungi kelapa]]
[[Kategori:Hidangan sayur-sayuran Indonesia]]