Lihat sumber bagi Itali

{{Infobox country
|native_name       = ''Repubblica <!--italiana tiada huruf besar, rujuk wiki bahasa Itali-->italiana''
|conventional_long_name = Republik Itali<br><big>{{rtl-lang|ms|ريڤوبليك إيتالي}}</big>
|common_name       = Itali
|nickname(s)       = Kasut Tinggi; Belpaese
|image_flag        = Flag of Italy.svg
|image_coat        = Italy-Emblem.svg
|symbol_type       = Jata

|image_map         = EU-Italy.svg
|map_caption       = {{map caption|location_color=dark green|region=Europe|region_color=dark grey|subregion= [[Kesatuan Eropah]]|subregion_color=green|legend=EU-Italy.svg}}
|national_motto    =
|national_anthem = {{lang|it|''[[Il Canto degli Italiani]]''}}{{Spaces|2}}<br /><small>''Lagu Rakyat Itali''</small><br />[[Fail:Inno di Mameli instrumental.ogg]]
|official_languages = [[Bahasa Itali|Itali]]<ref>{{cite web|url=http://www.ethnologue.com/show_country.asp?name=IT|title=Ethnologue report |publisher=Ethnologue.com |date= |accessdate=30 Oktober 2010}}</ref>

|capital           = [[Rom]]
|largest_city      = capital
|government_type   = [[Republik berparlimen]] [[Negara unitari|unitari]]
|leader_title1     = [[Presiden Itali|Presiden]]
|leader_name1      = [[Sergio Mattarella]]
|leader_title2     = [[Perdana Menteri Itali|Perdana Menteri]]
|leader_name2      = [[Mario Draghi]]
|legislature       = [[Parlimen Itali|Parlimen]]
|upper_house       = [[Senat Itali|Senat Republik]]
|lower_house       = [[Dewan Rakyat Itali|Dewan Rakyat]]

|accessionEUdate   = 25 Mac 1957 (anggota pengasas)
|area_rank         = ke-71
|area_magnitude    = 1 E11
|area_km2          = 301,338
|area_sq_mi        = 116,346 <!--Jangan gugurkan [[WP:MOSNUM]]-->

|percent_water     = 2.4
| population_estimate = 60,589,445 {{increase}}<ref>{{cite web|url=http://demo.istat.it/bil2016/index.html|title=National demographic estimate, December 2016|publisher=Institut Statistik Negara Itali|accessdate=23 Oktober 2017|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170806142909/http://www.demo.istat.it/bil2016/index.html|archivedate=6 August 2017|df=dmy-all}}</ref>
| population_estimate_year = 2016
| population_estimate_rank = ke-23
| population_density_km2 = 201.3
| population_density_sq_mi = 521.5 <!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]-->
| population_density_rank = ke-63

| GDP_PPP = $2.399 trilion <ref name="ReferenceA">http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2018/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=66&pr.y=15&sy=2016&ey=2023&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=136&s=NGDPD%2CPPPGDP%2CNGDPDPC%2CPPPPC&grp=0&a=</ref>
| GDP_PPP_year = 2018
| GDP_PPP_rank = ke-12
| GDP_PPP_per_capita = $39,499<ref name="ReferenceA"/>
| GDP_PPP_per_capita_rank = ke-32
| GDP_nominal = 2.181 trilion<ref name="imf.org">{{cite web|url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2018/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=63&pr.y=10&sy=2018&ey=2018&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=193,273,223,156,924,922,132,184,134,534,536,136,158,112,542,111&s=NGDPD&grp=0&a=|title=Report for Selected Countries and Subjects|website=www.imf.org}}</ref>
| GDP_nominal_year = 2018
| GDP_nominal_rank = ke-8
| GDP_nominal_per_capita = $35,913<ref name="ReferenceA"/>
| GDP_nominal_per_capita_rank = ke-25

|sovereignty_type  = [[Sejarah Itali|Pembentukan]]
|established_event1 = [[Penyatuan Itali|Penyatuan]]
|established_date1 = 17 Mac 1861
|established_event2 = [[Pungutan suara perlembagaan Itali 1946|Republik]]
|established_date2 = 2 Jun 1946

| HDI = 0.887 <!--number only-->
| HDI_year = 2015<!-- Please use the year to which the data refers, not the publication year-->
| HDI_change = increase<!--increase/decrease/steady-->
| HDI_ref = <ref name="HDI">{{cite web |url=http://hdr.undp.org/sites/default/files/2016_human_development_report.pdf |title=2016 Human Development Report |year=2016 |accessdate=23 Mac 2017 |publisher=Rancangan Pembangunan PBB |deadurl=no |archiveurl=https://web.archive.org/web/20170322153238/http://hdr.undp.org/sites/default/files/2016_human_development_report.pdf |archivedate=22 March 2017 |df=dmy-all }}</ref>
| HDI_rank = ke-26

|currency          = [[Euro]] ([[Lambang euro|€]]){{Smallsup|2}}
|currency_code     = EUR
|country_code      =

|time_zone         = [[Waktu Eropah Tengah|CET]]
|utc_offset        = +1
|time_zone_DST     = [[Waktu Musim Panas Eropah Tengah|CEST]]
|utc_offset_DST    = +2

|drives_on         = Kanan
|cctld             = [[.it]]{{Smallsup|3}}
|calling_code      = 39{{Smallsup|4}}

| Gini = 33.1 <!--number only-->
| Gini_year = 2016
| Gini_change = <!--decrease-->
| Gini_ref = <ref>{{cite web|title=Gini coefficient of equivalsed disposable income (source: SILC)|url=http://appsso.eurostat.ec.europa.eu/nui/show.do?dataset=ilc_di12|publisher=Eurostat|accessdate=24 June 2017|location=Luxembourg|date=15 Jun 2017|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160304045123/http://appsso.eurostat.ec.europa.eu/nui/show.do?dataset=ilc_di12|archivedate=4 March 2016|df=dmy-all}}</ref>
| Gini_rank = 

|footnote1 = <span style="font-size:120%">Bahasa Perancis berkongsi taraf rasmi di [[Lembah Aosta]]; [[Bahasa Slovenia]] berkongsi taraf rasmi di [[wilayah Trieste]] dan [[wilayah Gorizia]]; Bahasa Jerman dan [[Bahasa Ladin]] berkongsi taraf rasmi di [[wilayah Bolzano-Bozen]].<span>

|footnote2 = <span style="font-size:120%">Sebelum 2002, [[lira Itali]]. Euro diterima di [[Campione d'Italia]], tetapi matawang rasmi di situ ialah [[franc Switzerland]].<ref>{{cite web|url=http://www.comune.campione-d-italia.co.it/ |title=Comune di Campione d'Italia |publisher=Comune.campione-d-italia.co.it |date=14 July 2010 |accessdate=30 October 2010}}</ref></span>

|footnote3 = <span style="font-size:120%">Domain [[.eu]] juga digunakan kerana dikongsi bersama negara-negara anggota [[Kesatuan Eropah]] yang lain.</span>

|footnote4 = <span style="font-size:120%">Untuk memanggil [[Campione d'Italia]], perlunya mendail kod Switzerland (+41).</span>
}}

'''Itali''' ([[bahasa Itali]]: ''Italia'' {{IPA-it|iˈtaːlja|}}) atau nama rasminya '''Republik Itali''' ([[bahasa Itali]]: ''Repubblica italiana''<ref group="note">Di Itali, [[Bahasa di Itali|bahasa-bahasa lain]] juga diiktiraf sebagai [[bahasa setempat]] [[Bahasa pribumi|asli]] mengikut [[Piagam Bahasa Setempat atau Minoriti Eropah]]. Nama rasmi negara Itali dalam semua bahasa berkenaan adalah seperti berikut:

* {{lang-eml|Ripòbblica Itaglièna}};
* {{lang-fur|Republiche Taliane}};
* {{lang-lld|Republica taliana}};
* {{lang-lmo|Repùblega Taliana}};
* {{lang-nap|Repubbreca italiana}};
* {{lang-pms|Repùblica Italian-a}};
* {{lang-sc|Repubrica Italiana}};
* {{Sicilian|Ripùbblica di Tàlia}};
* {{lang-vec|Republica Tałiana}}</ref>) ialah sebuah negara yang terletak di [[Eropah]] selatan tengah. Itali bersempadan dengan [[Perancis]], [[Switzerland]], [[Austria]] dan [[Slovenia]] sepanjang [[Banjaran Alp|pergunungan Alp]] di utara; di selatan wilayahnya merangkumi seluruh [[Semenanjung Itali]], [[Sicily]], [[Sardinia]] – dua pulau terbesar di [[Laut Mediterranean]] – dan banyak lagi pulau kecil. Negara-negara berdaulat [[San Marino]] dan [[Kota Vatikan]] merupakan [[enklaf]] dalam wilayah Itali, manakala [[Campione d'Italia]] merupakan [[eksklaf]] Itali di Switzerland. Wilayah Itali berkeluasan {{convert|301338|km2|sqmi|lk=on|abbr=on}} dan dipengaruhi oleh [[Iklim sederhana|iklim sederhana bermusim]]. Dengan 60.4&nbsp;juta orang penduduk, Itali merupakan [[Senarai negara Eropah mengikut jumlah penduduk|negara keenam paling ramai penduduk di Eropah]], dan [[Senarai negara mengikut jumlah penduduk|ke-23]] teramai di dunia.

[[Rom]], selaku ibu negara Itali, merupakan pusat politik [[Dunia Barat|tamadun Barat]] selama berabad-abad lamanya sebagai ibu kota [[Empayar Rom]]. Setelah [[Kejatuhan Empayar Rom|kejatuhan empayar tersebut]], Itali menahan serangan demi serangan daripada bangsa asing, baik [[puak-puak Germanik]] seperti [[Orang Lombard|Lombard]] dan [[Ostrogoth]], mahupun [[Empayar Byzantium|Bizantium]] dan [[Orang Norman|Norman]], antara lainnya. Berabad-abad kemudian, Itali menjadi tempat kelahiran [[Zaman Pembaharuan Itali|Zaman Pembaharuan]],<ref name="immaculateheartacademy.org" >

{{Cite document
|contribution=Italy: Birthplace of the Renaisssance
|title= European Rennaisance and Reformation
|location=Township of Washington, NJ
|publisher=Immaculate Heart Academy
|publication-date=[n.d.]
|accessdate=20 December 2009
|url=http://www.immaculateheartacademy.org/outside2/socialstudies/kuhns/1%20Italy%20Birthplace%20of%20the%20Renaissance.pdf
|postscript=<!--None-->
}}.</ref> sebuah pergerakan cendekiawan yang sangat berhasil dan terbukti penting dalam pembentukan hala tuju pemikiran Eropah pada zaman seterusnya.

Sepanjang sejarahnya pasca Empayar Rom, Itali terpecah-belah kepada berbilang negara dan negeri kota (seperti [[Kerajaan Sardinia]], [[Kerajaan Dua Sicilia]] dan [[Duchy Milan]]), tetapi akhirnya [[Penyatuan Itali|disatukan]] pada tahun 1861,<ref>{{cite web|url=http://library.thinkquest.org/TQ0312582/unification.html |title=Unification of Italy |publisher=Library.thinkquest.org |date=4 April 2003 |accessdate=19 November 2009}}</ref> ekoran peristiwa pergolakan yang dikenali sebagai "''[[Il Risorgimento]]''" ("Kebangkitan Semula"). Mulai akhir abad ke-19, melepasi [[Perang Dunia Pertama]] hinggalah [[Perang Dunia Kedua]], Itali memiliki sebuah [[Empayar Jajahan Itali|empayar jajahan]] yang menjangkau [[Libya]], [[Eritrea]], [[Somalia]], [[Habsyah]], [[Albania]], [[Rhodes]], [[Dodecanese]] dan sebuah tanah konsesi di [[Konsesi di Tianjin|Tianjin]], China.<ref name="allempires.com" >{{cite web|url=http://www.allempires.com/article/index.php?q=italian_colonial |title=The Italian Colonial Empire |publisher=All Empires |date= |accessdate=30 Oktober 2010}}</ref>

Negara Itali moden merupakan sebuah republik demokrasi yang menduduki tangga ke-23 negara termaju di dunia<ref name="hdr.undp.org">[http://hdr.undp.org/en/media/HDR_2010_EN_Complete.pdf Human Development Report 2010]. The United Nations. Diambil pada 5 Oktober 2009.</ref> dan juga tangga ke-10 [[Indeks Kualiti Hidup]].<ref name="economist.com">[http://www.economist.com/media/pdf/QUALITY_OF_LIFE.pdf The Economist Intelligence Unit’s quality-of-life index], Economist, 2005</ref> Itali menikmati [[Senarai negara mengikut Indeks Pembangunan Insan|taraf hidup yang amat memuaskan]] serta [[Senarai negara mengikut KDNK (nominal) per kapita|KDNK per kapita yang tinggi]].<ref>{{cite web|url=http://imf.org/external/pubs/ft/weo/2009/02/weodata/weorept.aspx?pr.x=26&pr.y=9&sy=2009&ey=2009&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=512%2C941%2C914%2C446%2C612%2C666%2C614%2C668%2C311%2C672%2C213%2C946%2C911%2C137%2C193%2C962%2C122%2C674%2C912%2C676%2C313%2C548%2C419%2C556%2C513%2C678%2C316%2C181%2C913%2C682%2C124%2C684%2C339%2C273%2C638%2C921%2C514%2C948%2C218%2C943%2C963%2C686%2C616%2C688%2C223%2C518%2C516%2C728%2C918%2C558%2C748%2C138%2C618%2C196%2C522%2C278%2C622%2C692%2C156%2C694%2C624%2C142%2C626%2C449%2C628%2C564%2C228%2C283%2C924%2C853%2C233%2C288%2C632%2C293%2C636%2C566%2C634%2C964%2C238%2C182%2C662%2C453%2C960%2C968%2C423%2C922%2C935%2C714%2C128%2C862%2C611%2C716%2C321%2C456%2C243%2C722%2C248%2C942%2C469%2C718%2C253%2C724%2C642%2C576%2C643%2C936%2C939%2C961%2C644%2C813%2C819%2C199%2C172%2C184%2C132%2C524%2C646%2C361%2C648%2C362%2C915%2C364%2C134%2C732%2C652%2C366%2C174%2C734%2C328%2C144%2C258%2C146%2C656%2C463%2C654%2C528%2C336%2C923%2C263%2C738%2C268%2C578%2C532%2C537%2C944%2C742%2C176%2C866%2C534%2C369%2C536%2C744%2C429%2C186%2C433%2C925%2C178%2C746%2C436%2C926%2C136%2C466%2C343%2C112%2C158%2C111%2C439%2C298%2C916%2C927%2C664%2C846%2C826%2C299%2C542%2C582%2C443%2C474%2C917%2C754%2C544%2C698&s=NGDPDPC&grp=0&a= |title=Report for Selected Countries and Subjects |publisher=Imf.org |date=14 September 2006 |accessdate=2 Ogos 2010}}</ref><ref>{{cite web|url=http://ddp-ext.worldbank.org/ext/DDPQQ/member.do?method=getMembers&userid=1&queryId=135 |title=DDP Quick Query |publisher=Ddp-ext.worldbank.org |date=20 July 2004 |accessdate=2 August 2010}}</ref> Itali merupakan negara pengasas pertubuhan yang kini dikenali sebagai [[Kesatuan Eropah]] dan sebahagian [[Eurozone]]. Itali juga menganggotai pertubuhan [[G8]], [[G20 negara industri|G20]] dan [[Pertubuhan Perjanjian Atlantik Utara|NATO]]. Ia juga mencatat [[Senarai negara mengikut KDNK (nominal)|KNDK nominal ke-7 terbesar]], [[Senarai negara mengikut KDNK (PPP)|KDNK (PPP) ke-10 terbesar]]<ref>{{cite web|url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2009/01/weodata/weorept.aspx?sy=2008&ey=2008&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=512%2C941%2C914%2C446%2C612%2C666%2C614%2C668%2C311%2C672%2C213%2C946%2C911%2C137%2C193%2C962%2C122%2C674%2C912%2C676%2C313%2C548%2C419%2C556%2C513%2C678%2C316%2C181%2C913%2C682%2C124%2C684%2C339%2C273%2C638%2C921%2C514%2C948%2C218%2C943%2C963%2C686%2C616%2C688%2C223%2C518%2C516%2C728%2C918%2C558%2C748%2C138%2C618%2C196%2C522%2C278%2C622%2C692%2C156%2C694%2C624%2C142%2C626%2C449%2C628%2C564%2C228%2C283%2C924%2C853%2C233%2C288%2C632%2C293%2C636%2C566%2C634%2C964%2C238%2C182%2C662%2C453%2C960%2C968%2C423%2C922%2C935%2C714%2C128%2C862%2C611%2C716%2C321%2C456%2C243%2C722%2C248%2C942%2C469%2C718%2C253%2C724%2C642%2C576%2C643%2C936%2C939%2C961%2C644%2C813%2C819%2C199%2C172%2C184%2C132%2C524%2C646%2C361%2C648%2C362%2C915%2C364%2C134%2C732%2C652%2C366%2C174%2C734%2C328%2C144%2C258%2C146%2C656%2C463%2C654%2C528%2C336%2C923%2C263%2C738%2C268%2C578%2C532%2C537%2C944%2C742%2C176%2C866%2C534%2C369%2C536%2C744%2C429%2C186%2C433%2C925%2C178%2C746%2C436%2C926%2C136%2C466%2C343%2C112%2C158%2C111%2C439%2C298%2C916%2C927%2C664%2C846%2C826%2C299%2C542%2C582%2C443%2C474%2C917%2C754%2C544%2C698&s=PPPGDP&grp=0&a=&pr.x=9&pr.y=12 |title=Report for Selected Countries and Subjects |publisher=Imf.org |date=14 September 2006 |accessdate=2 Ogos 2010}}</ref> dan [[Belanjawan kerajaan mengikut negara|belanjawan kerajaan keenam terbesar]] di dunia.<ref>{{cite web |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2056.html |title=CIA World Factbook, Budget |publisher=Cia.gov |date= |accessdate=26 Januari 2011 |archive-date=2018-07-06 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180706234818/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2056.html |url-status=dead }}</ref> Itali juga menganggotai [[Pertubuhan Kerjasama dan Pembangunan Ekonomi]], [[Pertubuhan Perdagangan Sedunia]], [[Majlis Eropah]],  [[Kesatuan Eropah Barat]] dan [[Pertubuhan Bangsa-Bangsa Bersatu]]. Itali mempunyai [[Senarai negara mengikut perbelanjaan ketenteraan|perbelanjaan pertahanan ke-9 terbanyak di dunia]] dan berkongsi [[Perkongsian nuklear|senjata nuklear NATO]].

Itali memainkan peranan penting dalam hal-ehwal [[ketenteraan]], [[kebudayaan]] dan [[diplomasi]] Eropah dan  global. Pengaruh politik, sosial dan ekonomi di Eropah menjadikannya sebuah [[kuasa serantau]] besar di samping United Kingdom, Perancis, Jerman dan Rusia.<ref name="jstor.org">{{cite web |title=jstor.org |publisher=Links.jstor.org |date= |jstor=198801)}}</ref><ref name="foreignaffairs.org">[http://www.foreignaffairs.org/20060501faessay85305/ben-w-heineman-jr-fritz-heimann/the-long-war-against-corruption.html foreignaffairs.org]| Ben W. Heineman, Jr., and Fritz Heimann speak of Italy as a major country or "player" along with Germany, France, Japan, and the United Kingdom, in "The Long War Against Corruption".</ref><ref name="Leonardis, 2003, p. 17" >M. De Leonardis, ''Il Mediterraneo nella politica estera italiana del secondo dopoguerra'', Bologna, Il Mulino, 2003, p. 17</ref><ref name="carabinieri.it">{{cite web|url=http://translate.google.com/translate?hl=en&sl=it&u=http://www.carabinieri.it/Internet/Editoria/Rassegna%2BArma/&sa=X&oi=translate&resnum=1&ct=result&prev=/search%3Fq%3Dhttp://www.carabinieri.it/Internet/Editoria/Rassegna%252BArma/%26hl%3Den |title=carabinieri.it |publisher=Translate.google.com |date= |accessdate=30 Oktober 2010}}</ref><ref name="books.google.com">{{cite book|url=http://books.google.com/?id=X4xw8-Oj9usC&pg=PA157&lpg=PA157&dq=regional+power+italy+in+europe#PPP1,M1 |title=books.google.com |publisher=books.google.com |date= 1998-11-24|accessdate=30 Oktober 2010|isbn=9780415140447}}</ref> Negara ini menikmati [[Indeks Pendidikan|mutu pendidikan awam yang tinggi]], [[Senarai negara mengikut tenaga kerja|tenaga kerja yang ramai]],<ref>{{cite web |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2095rank.html |title=CIA – The World Factbook – Country Comparison :: Labor force |publisher=Cia.gov |accessdate=27 October 2009 |archive-date=2016-05-30 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160530152006/https://www.cia.gov/library/publications//the-world-factbook/rankorder/2095rank.html |url-status=dead }}</ref> serta tarafnya sebagai sebuah negara yang amat [[Indeks Globalisasi|terglobal]].<ref>{{cite web |url=http://globalization.kof.ethz.ch/static/pdf/press_release_2009_en.pdf |title=KOF – Pressemitteilung |format=PDF |accessdate=27 October 2009 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110427080724/http://globalization.kof.ethz.ch/static/pdf/press_release_2009_en.pdf |archivedate=2011-04-27 |url-status=live }}</ref>

{{TOC limit|3}}

== Asal-usul nama ==
Terdapat banyak sekali tanggapan yang dikemukakan oleh para ahli sejarah dan ahli linguistik mengenai asal-usul nama "Italia".<ref name="Manco">Alberto Manco, ''Italia. Disegno storico-linguistico'', 2009, Napoli, L'Orientale, ISBN 978-88-95044-62-0</ref> Menurut salah satu penjelasan yang lebih umum, istilah ''[[Italia (Empayar Rom)|Italia]]'', dari {{lang-lat|Italia}},<ref>[[Kamus Bahasa Latin Oxford|OLD]], p. 974: "first syll. naturally short (cf. [[Quintilian|Quint.]]''Inst.''1.5.18), and so scanned in <span style="font-variant:small-caps">[[Gaius Lucilius|Lucil.]]</span>825, but in dactylic verse lengthened ''metri gratia''."</ref> dipinjam menerusi [[Bahasa Yunani Kuno|bahasa Yunani]] dari istilah ''Víteliú'' yang bermaksud "tanah anak lembu" (''cf.'' [[Latin|Lat]] ''vitulus'' "anak lembu", [[Bahasa Umbria|Umb]] ''vitlo'' "anak lembu") dalam [[bahasa Osca]].<ref>J.P. Mallory and D.Q. Adams, ''Encyclopedia of Indo-European Culture'' (London: Fitzroy and Dearborn, 1997), 24.</ref> Lembu jantan merupakan satu lambang was puak-puak Itali selatan dan sering digambarkan merodok serigala Rom sebagai lambang keengganan menyerahkan kebebasan Itali sewaktu [[Perang Samnium]]. Ahli sejarah [[Orang Yunani|Yunani]], [[Dionysius dari Halicarnassus]] mengakui perkara ini di samping kepercayaan bahawa Itali mendapat namanya sempena [[Italus]],<ref>Dionysius of Halicarnassus,

''Roman Antiquities'', [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Dionysius_of_Halicarnassus/1B*.html 1.35], on LacusCurtius</ref> juga disebut oleh [[Aristoteles|Arsatalis]]<ref>Aristotle, ''Politics'', [http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0058%3Abook%3D7%3Asection%3D1329b#note-link2 7.1329b], on Perseus</ref> dan [[Thoukydides|Thukididis]].<ref>Thucydides, ''The Peloponnesian War'', [http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Thuc.+6.2.4&fromdoc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0200 6.2.4], on Perseus</ref>

Nama ''Italia'' pada asalnya hanya memaksudkan sebahagian kawasan yang kini menjadi [[Itali Selatan]]—menurut [[Antiochus dari Siracus]], di bahagian selatan semenanjung [[Bruttium]] (kini [[Calabria]]). Akan tetapi, menjelang zaman riwayat Antiochus, [[Oenotria]] dan Itali sudahpun bersinonim, dan nama itu juga digunakan untuk sebahagian besar [[Lucania]]. Lama-kelamaan, orang Yunani biasa memanggilkan "Italia" untuk sebuah kawasan yang lebih besar, tetapi pada zaman penaklukan Rom barulah nama itu diluaskan untuk meliputi seluruh semenanjung.<ref>Pallottino, M., History of Earliest Italy, trans. Ryle, M & Soper, K. in Jerome Lectures, Seventeenth Series, p.50</ref>

== Sejarah ==
{{Main|Sejarah Itali}}

=== Zaman awal dan Empayar Rom ===
[[Fail:Lightmatter colosseum.jpg|thumb|Bangunan [[Colosseum]] di Rom, ca. 70 – 80 M.]]

Kerja-kerja ekskavasi di seluruh Itali membuktikan kehadiran manusia moden yang begitu lama sejak zaman [[Paleolitik]], sekitar 200,000&nbsp;tahun dahulu.<ref>Kluwer Academic/Plenum Publishers 2001, ch. 2. ISBN 0-306-46463-2.</ref> Apabila manusia mula bertamadun di rantau Itali, mereka berpecah menjadi kaum-kaum yang ketara sekali perbezaan bahasa dan budaya, seperti [[Orang Oska|Oska]], [[Orang Umbria|Umbria]] dan [[Orang Latin|Latin]]. Lambat-laun, kaum Latin paling mendominasi di rantau Itali kerana membina kota [[Rom Purba|Rom]] yang menjadi paling berpengaruh pada abad ke-4 SM, lantas membina sebuah [[Empayar Rom|empayar besar]] yang meliputi hampir seluruh benua Eropah dan rantau sekitar Laut Mediterranean, termasuk sekali bergabung dengan tamadun [[Yunani purba]] untuk bersama-sama meninggalkan pusaka yang kaya dalam bidang [[undang-undang]],[[Pentadbiran Pusat|pentadbiran pusat]], [[falsafah]] dan [[seni]] buat tamadun Barat hingga kini. Malangnya, Empayar Rom merosot sekitar abad ke-4 lalu berpecah menjadi negeri-negeri bebas yang saling berbalahan, lebih-lebih lagi di semenanjung Itali, dan keadaan ini berlarutan sepanjang [[Zaman Pertengahan]] hingga kedatangan [[zaman Pembaharuan]] dan zaman moden. Walaupun di tengah-tengah kacau-bilau itu, namun terdapat sesetengah negeri yang boleh membangun dengan perdagangan, yakni empat "[[Repubbliche Marinare|Republik Maritim]]" ([[Venice]], [[Genoa]], [[Pisa]] dan [[Amalfi]]) yang giat berdagang dengan negara Timur.

=== Zaman Pembaharuan ===
[[Fail:God2-Sistine Chapel.png|thumb|left|250px|''[[Penciptaan Adam]]'' oleh [[Michelangelo]].]]
Walaupun belum bersatu menjadi sebuah negara, namun Itali terkenal sebagai bangsa pelopor [[Zaman Pembaharuan]] yang bertarikh lewat abad ke-13 hingga awal abad ke-17. Dengan inilah lahirnya bermacam-macam tokoh pelbagai bidang yang berjasa besar kepada tamadun moden awal Eropah dan masih tampak kesannya pada zaman sekarang, misalnya sasterawan-sasterawan seperti [[Francesco Petrarca]] (yang dikatakan memulakan seluruh Gerakan Pembaharuan) dan [[Niccolo Machiavelli]] (terkenal dengan ''[[Si Putera]]''); pelukis-pelukis seperti [[Michelangelo]] dan [[Raphael]], dan juga tokoh sains dan teknologi seperti [[Leonardo da Vinci]] dan [[Galileo Galilei]]. Namun di sebalik pencapaian ini, rantau Itali tetap berdepan dengan penaklukan bangsa luar seperti naungan [[wangsa Habsburg]] (1559–1796) dan [[Napoleon]] (1796–1814); diburukkan lagi oleh wabak-wabak [[Maut Hitam]] yang meragut sekitar sejuta nyawa penduduk Itali pada abad ke-14 hingga ke-17.<ref>[http://www.dshs.state.tx.us/preparedness/bt_public_history_plague.shtm History of Plague], Texas Department of State Health Services</ref><ref>Karl Julius Beloch,''Bevölkerungsgeschichte Italiens'', volume 3, pp. 359–360.</ref><ref>{{cite web |url=http://faculty.ed.umuc.edu/~jmatthew/naples/goldenage.htm |title=Naples in the 1600s |publisher=Faculty.ed.umuc.edu |date= |accessdate=3 November 2008 |archive-date=2011-07-20 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110720092547/http://faculty.ed.umuc.edu/~jmatthew/naples/goldenage.htm |url-status=dead }}</ref>

=== Penyatuan Itali ===
[[Fail:With Victor Emmanuel.jpg|thumb|right|[[Giuseppe Garibaldi|Garibaldi]] dan [[Victor Emmanuel II dari Itali|Victor Emmanuel II]].]]

Pada tahun 1861, setelah banyak mengharungi peperangan dengan kuasa-kuasa asing, barulah lahirnya sebuah pergerakan penyatuan Itali yang terdiri daripada bekas jajahan atau naungan empayar asing di bawah sebuah [[Kerajaan Itali (1861-1946)|pemerintahan beraja]], berkat usaha nasionalis dan monarkis Itali yang taat setia kepada [[Wangsa Savoia]] untuk menubuhkan sebuah negara bersatu yang meliputi seluruh [[Semenanjung Itali]], sehingga mampu mencabar kekuasaan [[Empayar Austria-Hungary|empayar Habsburg]]. Mula-mula beribu kota di [[Turin|Torino]], pada tahun 1965 ibu negara Itali berpindah ke [[Florence|Firenze]]. Apabila Itali berjaya merampas [[Negeri-Negeri Kepausan]] daripada [[Perancis]], barulah ibu negara Itali yang bersatu sepenuhnya diletakkan di kota [[Rom]].

Negara Itali yang baru itu mengamalkan sistem demokrasi yang dikuasai oleh golongan liberal (namun wanita dan golongan tidak berada dilarang daripada mengundi), di samping oleh ekonomi yang berkembang pesat, tetapi terlalu tertumpu kepada bahagian utara sehingga para penduduk bahagian selatan terpaksa berhijrah ke kawasan utara itu atau ke luar negara. Di kemuncak arah aliran [[Diaspora Itali|emigrasi dari Itali]] memuncak pada tahun 1913, seramai 872,598 orang meninggalkan negara itu<ref>{{cite journal |last = Monticelli |first = Giuseppe Lucrezio |title = Italian Emigration: Basic Characteristic and Trends with Special Reference to the Last Twenty Years. |journal = International Migration Review |volume = 1 |issue = 3, Special issue, The Italian Experience in Emigration |pages = 10–24 |date = Summer, 1967 |id= ISSN 01979183 |doi = 10.2307/3002737 |jstor = 3002737 |publisher = The Center for Migration Studies of New York, Inc.}}</ref> ke negara-negara seperti [[Amerika Syarikat]] dan [[Brazil]].

Di akhir abad ke-19, Itali menjadi sebuah kuasa penjajah yang mula-mula menguasai [[Somalia]], [[Eritrea]], [[Libya]] (di Afrika) dan [[Dodecanese]] (di Yunani).<ref>(Bosworth (2005), pp. 49.)</ref> Itali berkecimpung dalam [[Perang Dunia Pertama]] atas janji menerima [[Trento]], [[Trieste]], [[Gorizia and Gradisca]], [[Istria]] dan [[Dalmatia]] utara dari [[Empayar Austria-Hungary]] serta sebahagian wilayah [[Empayar Uthmaniyyah]], walaupun ini menyebabkan seramai 650,000 orang askar Itali gugur<ref>{{cite book|title=La Salute pubblica in Italia durante e dopo la Guerra|last=Mortara|first=G|year=1925|publisher=Yale University Press|location=New Haven|isbn=}}</ref> dan keruntuhan ekonomi negara. Selepas perang, Itali memperoleh sebahagian besar wilayah yang dijanjikan, kecuali Dalmatia yang diberikan kepada [[Negara Beraja Yugoslavia|Yugoslavia]].

=== Zaman fasis dan republik ===
[[Fail:Bundesarchiv_Bild_183-2007-1022-506,_Italien,_deutsche_Frontkämpfer_in_Rom_crop.jpg|thumb|150px|left|Benito Mussolini.]]

Kemusnahan ekonomi dan sosial akibat [[Perang Dunia Pertama]] mendorong sesetengah rakyat Itali cenderung beralih arah kepada [[Parti Fasis Negara]] yang dipimpin oleh [[Benito Mussolini]]. Parti tersebut berjaya mendirikan pemerintahan diktator yang rupa-rupanya tidak menyebelahi keadilan politik dan hak asasi manusia. Kerajaan Mussolini berpakat dengan [[Jerman Nazi]] dan [[Empayar Jepun]], kemudian lalu terjebak dalam [[Perang Dunia Kedua]] di sisi [[kuasa Paksi]] pada tahun 1940. Kerajaan [[Fasisme Itali|Fasis]] meluaskan empayar jajahan Itali ke [[Habsyah]], [[Mesir]] dan jajahan [[British]] di Somalia. Akhirnya, Itali ditewaskan oleh musuhnya, Pihak Berikat pada Julai 1943 lalu digulingkannya kerajaan Fasis dan kehilangan semua jajahannnya di Afrika. Pada sisa-sisa Perang Dunia Kedua, Itali berpihak dengan pihak Berikat untuk menumpaskan Jerman Nazi pada tahun 1945.
Pada tahun 1946, sebuah [[pungutan suara]] yang diadakan pada 2 Jun 1946 memutuskan bahawa [[Kelahiran Republik Itali|Itali menjadi sebuah negara republik]] dan mengusir kerabat dirajanya. Ini juga kali pertama kaum wanita Itali diberi hak mengundi.<ref>{{it icon}} [http://www.insmli.it/pubblicazioni/35/Voto%20donne%20versione%20def.pdf Italia 1946: le donne al voto, dossier a cura di Mariachiara Fugazza e Silvia Cassamagnaghi]</ref> Berkat bantuan negara luar, ekonomi Itali pascaperang bangkit daripada kehancuran untuk menjadi ekonomi paling pesat pada 1950-an dan 1960-an. Sepanjang [[Perang Dingin]], pemerintahan Itali dikuasai oleh parti haluan kanan yang disokong oleh kebimbangan rakyat akan pengaruh [[komunis]], di samping itu, Itali menyertai [[NATO]], dan pada tahun 1957, ia menjadi anggota pengasas [[Komuniti Ekonomi Eropah]] yang berubah menjadi [[Kesatuan Eropah]] (EU) pada tahun 1993.

Pada Mac 2020, Itali menerima kesan yang amat besar akibat [[pandemik COVID-19]] pada tahun itu. Perdana Menteri, [[Giuseppe Conte]] melaksanakan [[Kuarantin Itali 2020|kuarantin]] di seluruh negara untuk mengekang penyebaran [[Sindrom pernafasan akut teruk koronavirus 2|virus yang terlibat]].<ref>{{Cite news|url=https://www.bbc.com/news/world-europe-51810673|title=Italy extends emergency measures nationwide|last=|first=|date=|access-date=|work=|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.theguardian.com/world/2020/mar/10/from-confidence-to-quarantine-how-coronavirus-swept-italy|title=From confidence to quarantine: how coronavirus swept Italy|last=Beaumont|first=Peter|date=2020-03-10|access-date=2020-03-12|work=The Guardian|last2=Sample|first2=Ian|language=en-GB|issn=0261-3077|url-status=live}}</ref> Pada bulan itu, Itali mencatatkan jumlah kematian tertinggi akibat pandemik itu dalam kalangan negara-negara dunia.<ref>{{cite news|url=https://www.cnbc.com/2020/03/19/italys-death-rate-reaches-record-high-hospitals-in-lombardy-struggle.html|title=Italy's lockdown will be extended, prime minister says as death toll spikes and hospitals struggle|last1=Ellyatt|first1=Holly|date=19 March 2020|accessdate=19 March 2020|publisher=CNBC}}</ref>

== Geografi ==
{{Utama|Geografi Itali}}[[Fail:Italy topographic map-blank.svg|thumb|250px|Peta topografi Itali]]

Itali terletak di Eropah Selatan dan terdiri daripada [[Semenanjung Itali]] yang berbentuk kasut but dan pulau-pulau kecil, termasuk [[Sicily]] dan [[Sardinia]] yang terbesar. Ia terletak di antara garis panjang 35° dan 48° U, dan garis bujur 6° dan 19° T.

Walaupun Itali menduduki seluruh semenanjung Itali dan sebahagian besar lembangan Alps selatan, namun terdapat sebilangan wilayah Itali yang menjangkau lembangan Alps di samping beberapa pulau yang terletak di luar pentas benua [[Eurasia]]. Wilayah-wilayah ini ialah ''comuni'' [[Livigno]], [[Sexten]], [[Innichen]], [[Toblach]] (separa), [[Chiusaforte]], [[Tarvisio]], [[Graun im Vinschgau]] (separa), ketujuh-tujuhnya di lembangan saliran [[Sungai Danube]]; [[Val di Lei]] di lembangan [[Sungai Rhine]] dan ''comune'' pulau [[Lampedusa e Linosa]] di [[pentas benua]] Afrika.

Jumlah keluasan negara ini ialah 301,230&nbsp;km², iaitu 294,020&nbsp;km² daratan dan 7,210&nbsp;km² perairan. Termasuk sekali pulau-pulaunya, Itali mempunyai garis tepi pantai dan sempadan sepanjang 7,600&nbsp;km di laut-laut [[Laut Adriatik|Adria]], [[Laut Ionia|Ionia]], [[Laut Tyrrhenia|Tyrrhenia]] (740&nbsp;km), dan sempadan yang dikongsi dengan Perancis (488&nbsp;km), Austria (430&nbsp;km), Slovenia (232&nbsp;km) dan Switzerland; selebihnya dengan wilayah San Marino (39&nbsp;km) dan Kota Vatikan (3.2&nbsp;km).

[[Pergunungan Appennino]] membentuk tulang belakang semenanjung manakala [[banjaran Alp]] membentuk sempadan utaranya, di mana terletaknya puncak tertinggi di Itali di [[Mont Blanc]] (4,810 m/15,782&nbsp;kaki). [[Sungai Po]], sungai terpanjang di Itali (652&nbsp;km/405&nbsp;batu), mengalir dari sempadan barat dengan Perancis di Alps lalu merentasi [[Lembah Po|dataran Padana]] hingga ke Laut Adria.

Lima tasik terbesar di Itali ialah (dari besar hingga kecil):<ref>{{cite web|url=http://www.iii.to.cnr.it/limnol/cicloac/lagit.htm|title=Morphometric and hydrological characteristics of some important Italian lakes|publisher=Istituto per lo Studio degli Ecosistemi|accessdate=3 March 2010|location=Largo Tonolli 50, 28922 Verbania Pallanza|archive-date=2010-02-05|archive-url=https://web.archive.org/web/20100205043503/http://www.iii.to.cnr.it/limnol/cicloac/lagit.htm|url-status=dead}}</ref> [[Tasik Garda|Garda]] ({{convert|367.94|km2|sqmi|0|abbr=on|disp=s}}), [[Tasik Maggiore|Maggiore]] ({{convert|212.51|km2|sqmi|0|abbr=on|disp=s}}), [[Tasik Como|Como]] ({{convert|145.9|km2|sqmi|0|abbr=on|disp=s}}), [[Tasik Trasimeno|Trasimeno]] ({{convert|124.29|km2|sqmi|0|abbr=on|disp=s}}) dan [[Tasik Bolsena|Bolsena]] ({{convert|113.55|km2|sqmi|0|abbr=on|disp=s}}).

Negara ini terletak di titik pertemuan Plat Eurasia dan Plat Afrika, maka ia mengalami banyak aktiviti seismik dan [[gunung berapi]]. Terdapat [[Senarai gunung berapi di Itali|14 buah gunung berapi di Itali]], tiga daripadanya adalah hidup: [[Etna]] (tempat yang dikatakan terletaknya bengkel tukang besi dewa [[Vulcanus]]), [[Stromboli]] dan [[Vesuvius]]. Vesuvius ialah satu-satunya gunung berapi yang hidup di tanah besar Eropah dan digeruni kerana memusnahkan kota [[Pompeii]] dan [[Herculanum]]. Beberapa pulau dan bukit di Itali adalah hasil kegiatan gunung berapi, dan masih terdapat sebuah [[kaldera]] besar yang aktif, iaitu [[Campi Flegrei]] di barat laut Naples.

=== Pembahagian pentadbiran ===

{{Main|Daerah di Itali|Wilayah di Itali|Perbandaran di Itali}}

Itali dibahagikan kepada 20 daerah (jamak: ''regioni'', tunggal: ''regione''). Lima daripada daerah ini mendapat [[Kawasan berautonomi berstatut khas|taraf autonomi khas]] yang membolehkannya menggubal perundangan mengenai hal-ehwal setempat; daerah-daerah berkenaan ditandai bintang (*) dalam jadual do bawah. Negara ini dibahagikan lagi kepada 110 wilayah (''province'') dan 8,100 kawasan perbandaran (''comuni'').

{{Italy Labelled Map|float=left}}

{| class="wikitable sortable"
|-
! scope="col" style="width:125px;"| [[Daerah di Itali|Itali]]
! scope="col" style="width:80px;"| Ibu daerah
! scope="col" style="width:90px;"| Keluasan (km²)
! scope="col" style="width:80px;"| Penduduk

|-
| [[Abruzzo]]
| [[L'Aquila]]
| style="text-align:right"|{{nts|10794}}
| style="text-align:right"|{{nts|1324000}}

|-
| [[Lembah Aosta]]*
| [[Aosta]]
| style="text-align:right"|{{nts|3263}}
| style="text-align:right"|{{nts|126000}}

|-
| [[Apulia]]
| [[Bari]]
| style="text-align:right"|{{nts|19362}}
| style="text-align:right"|{{nts|4076000}}

|-
| [[Basilicata]]
| [[Potenza]]
| style="text-align:right"|{{nts|9992}}
| style="text-align:right"|{{nts|591000}}

|-
| [[Calabria]]
| [[Catanzaro]]
| style="text-align:right"|{{nts|15080}}
| style="text-align:right"|{{nts|2007000}}

|-
| [[Campania]]
| [[Naples]]
| style="text-align:right"|{{nts|13595}}
| style="text-align:right"|{{nts|5811000}}

|-
| [[Emilia-Romagna]]
| [[Bologna]]
| style="text-align:right"|{{nts|22124}}
| style="text-align:right"|{{nts|4276000}}

|-
| [[Friuli-Venezia Giulia]]*
| [[Trieste]]
| style="text-align:right"|{{nts|7855}}
| style="text-align:right"|{{nts|1222000}}

|-
| [[Lazio]]
| [[Rom]]
| style="text-align:right"|{{nts|17207}}
| style="text-align:right"|{{nts|5561000}}

|-
| [[Liguria]]
| [[Genoa]]
| style="text-align:right"|{{nts|5421}}
| style="text-align:right"|{{nts|1610000}}

|-
| [[Lombardy]]
| [[Milan]]
| style="text-align:right"|{{nts|23861}}
| style="text-align:right"|{{nts|9642000}}

|-
| [[Marche]]s
| [[Ancona]]
| style="text-align:right"|{{nts|9694}}
| style="text-align:right"|{{nts|1553000}}

|-
| [[Molise]]
| [[Campobasso]]
| style="text-align:right"|{{nts|4438}}
| style="text-align:right"|{{nts|320000}}

|-
| [[Piedmont]]
| [[Turin]]
| style="text-align:right"|{{nts|25399}}
| style="text-align:right"|{{nts|4401000}}

|-
| [[Sardinia]]*
| [[Cagliari]]
| style="text-align:right"|{{nts|24090}}
| style="text-align:right"|{{nts|1666000}}

|-
| [[Sicily]]*
| [[Palermo]]
| style="text-align:right"|{{nts|25708}}
| style="text-align:right"|{{nts|5030000}}

|-
| [[Tuscany]]
| [[Florence]]
| style="text-align:right"|{{nts|22997}}
| style="text-align:right"|{{nts|3677000}}

|-
| [[Trentino-Alto Adige]]*
| [[Trento]]
| style="text-align:right"|{{nts|13607}}
| style="text-align:right"|{{nts|1007000}}

|-
| [[Umbria]]
| [[Perugia]]
| style="text-align:right"|{{nts|8456}}
| style="text-align:right"|{{nts|884000}}

|-
| [[Veneto]]
| [[Venice|Venezia]]
| style="text-align:right"|{{nts|18391}}
| style="text-align:right"|{{nts|4832000}}
|}

=== Iklim ===

{{Main|Iklim di Itali}}

Iklim Itali beraneka ragamnya, dan bergantung pada keadaan setempat, ia mungkin jauh bezanya dengan stereotaip [[iklim Mediterranean]]. Kebanyakan kawasan utara pedalaman di Itali, misalnya [[Piemonte]], [[Lombardia]] dan [[Emilia-Romagna]], mempunyai iklim yang disifatkan sebagai kebenuaan lembap atau sederhana.  Adriana Rigutti (dalam Meteorologia, Giunti 2005) menyatakan bahawa iklim “kawasan lembah Po [adalah] kebenuaan ... dengan musim sejuk yang teruk dan musim panas yang terik”.<ref>Thomas A. Blair, Climatology: General and Regional, Prentice Hall pages 131–132; Adriana Rigutti, Meteorologia, Giunti, p, 95, 2009.</ref>  Kawasan pantai [[Liguria]] dan sebahagian besar semenanjung di selatan [[Firenze]] amat sepadan dengan kelaziman iklim Mediterranean ([[pengelasan iklim Köppen]] Csa). Keadaan di kawasan pantai semenanjung amat berbeza dengan kawasan tanah tinggi dan lembah di pedalaman, terutamanya pada musim sejuk apabila di kawasan tinggi amat sejuk, lembap dan bersalji. Kawasan pantai pula mengalami musim sejuk yang ringan dan musim panas yang hangat dan kering pada amnya, namun di lembah pamah juga agak panas pada musim panas.

=== Alam sekitar ===

{{See also|Senarai taman negara di Itali}}

[[Fail:Cala Goloritze o.jpg|thumb|Pantai timur [[Sardinia]], [[Taman Negara Gennargentu]].]]

Setelah pesat berkembang dalam sektor industri, Itali mengambil masa yang agak lama untuk berdepan dengan masalah alam sekitarnya. Setelah beberapa peningkatan, Itali kini menduduki tangga ke-84 di dunia dari segi kemapanan ekonomi.<ref name="ReferenceC">{{cite web|url=http://dev.prenhall.com/divisions/hss/worldreference/IT/environment.html |title=Italy – Environment |publisher=Dev.prenhall.com |accessdate=2 Ogos 2010}}</ref> 5% daratan negara diliputi oleh [[taman negara]].<ref>{{cite web|title=National Parks in Italy|publisher=Parks.it|date=1995-2010|url=http://www.parks.it/indice/NatParks.html|accessdate=15 Mac 2010}}</ref> Sejak tahun 2000, Itali menjadi salah sebuah pengeluar [[tenaga boleh baharu]] yang terbesar di dunia, termasuklah menjadi pengeluar [[tenaga suria]] kelima terbesar di dunia pada tahun 2009<ref name="REN21">{{cite web|url=http://www.ren21.net/globalstatusreport/REN21_GSR_2010_full.pdf|title=Renewables 2010 Global Status Report|author=[[REN21]]|publisher=[[REN21]]|date=15 Julai 2010|accessdate=16 Julai 2010|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100820221548/http://www.ren21.net/globalstatusreport/REN21_GSR_2010_full.pdf|archivedate=2010-08-20|url-status=dead}}</ref><ref name="BaroPhoto2010">{{cite web |url=http://www.eurobserv-er.org/pdf/baro196.asp |title=Photovoltaic energy barometer 2010 – EurObserv’ER |date= |accessdate=30 Oktober 2010 |archive-date=2011-07-26 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110726043955/http://www.eurobserv-er.org/pdf/baro196.asp |url-status=dead }}</ref> dan pengeluar [[kuasa angin]] keenam terbesar pada tahun 2008.<ref name="gwec">[https://web.archive.org/web/20080408214005/http://www.gwec.net/uploads/media/chartes08_EN_UPD_01.pdf Global installed wind power capacity (MW)] Global Wind Energy Council 6.2.2008</ref>

Walaupun begitu, pencemaran udara masih menjadi isu yang serius, terutamanya di bahagian utara yang kuat berindustri, sehingga menjadi negara pelepas karbon dioksida ke-10 tertinggi di seluruh dunia pada 1990-an.<ref name="Encyclopedia of the Nations">{{cite web|url=http://www.nationsencyclopedia.com/Europe/Italy-ENVIRONMENT.html|title=Italy – Environment |publisher=Encyclopedia of the Nations|accessdate=7 April 2010}}</ref> Kini, Itali merupakan pengeluar [[karbon dioksida]] ke-12 tertinggi.<ref>United Nations Statistics Division, Millennium Development Goals indicators: [http://mdgs.un.org/unsd/mdg/SeriesDetail.aspx?srid=749&crid= Carbon dioxide emissions ({{CO2}}), thousand metric tons of {{CO2}}] (dikumpul oleh CDIAC)</ref><ref>Pelepasan karbon dioksida secara langsung keluaran manusia sahaja. Tidak termasuk gas  rumah tanaman; kegunaan tanah, perubahan kegunaan tanah dan perhutana (LULUCF); dan aliran latar belakang {{CO2}} semula jadi (Lihat juga: [[Kitaran karbon]])</ref>

Lalulintas yang berat dan kesesakan di kawasan-kawasan kota raya terbesar masih menjadi punca isu alam sekitar dan kesihatan yang mendesak, meskipun tahap asbut banyak menurun sejak 1970-an dad 80-an, dan pencemaran asbut ini semakin jarang dialami di samping pengurangan tahap [[sulfur dioksida]].

Sebilangan besar saluran air dan tepi pantau juga dicemari oleh kegiatan industri dan pertanian, manakala kota [[Venice]] sering mengalami banjir akhir-akhir ini kesan kenaikan paras air. Sisa buangan kegiatan perkilangan tidak semestinya dilupuskan secara di sisi undang-undang dan telah mengakibatkan kesan kesihatan yang berlarutan pada para penduduk kawasan terjejas, seperti mana dalam kes [[bencana Seveso]]. Negara ini juga mengendali beberapa buah reaktor nuklear sejak tahun 1963 hingga 1990, tetapi ekoran [[bencana Chernobyl]] dan [[Pungutan suara kuasa nuklear Itali 1987|pungutan suara mengenai isu ini]], program nuklear Itali akhirnya berkubur, tetapi keputusan itu dibatalkan oleh kerajaan pada tahun 2008. Itali menandatangani perjanjian dengan Perancis untuk membina sebanyak empat buah loji nuklear pada tahun 2009. Pembasmian hutan, projek pembangunan haram dan dasar-dasar pengurusan tanah yang tidak cekap telah menyebabkan hakisan pergunungan di serata Itali, sehingga mengakibatkan bencana ekologi yang dahsyat seperti banjir [[Empangan Vajont]] 1963,  dan gelongsoran lumpur di [[Sarno]] (1998)<ref name="Sicily mudslide leaves scores dead">{{cite news|author=Nick Squires|url=http://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/europe/italy/6255575/Sicily-mudslide-leaves-scores-dead.html#|title=Sicily mudslide leaves scores dead|date=2 Oktober 2009|accessdate=2 Oktober 2009|publisher=The Daily Telegraph|location=London}}</ref> dan di [[Messina]] (2009).

== Politik ==
[[Fail:Presidente Napolitano.jpg|thumb|right|175px|[[Giorgio Napolitano]], [[Presiden Republik Itali]] ke-11.]]

Sistem politik Itali merupakan republik [[Demokrasi perwakilan|demokrasi]] [[Republik berparlimen|berparlimen]] yang disertai oleh [[Sistem berbilang parti|berbilang parti politik]]. [[Kuasa eksekutif]] dilaksanakan bersama oleh Majlis Menteri-Menteri yang diketuai oleh seorang [[Presiden Majlis Menteri-Menteri Itali|Presiden]] (''Presidente del Consiglio dei Ministri'') yang juga digelar ''primo ministro'' (“perdana menteri”). [[Kuasa perundangan]] terletak pada dua dewan [[Parlimen Itali|Parlimen]] terutama sekali, diikuti oleh Majlis Menteri-Menteri. Cabang [[kehakiman]] pula bebas daripada pengaruh eksekutif dan perundangan. Itali mengamalkan sistem republik demokrasi sejak 2 Jun 1946, apabila pemerintahan beraja dimansuhkan oleh sebuah [[pungutan suara]] rakyat (rujuk "[[kelahiran Republik Itali]]"). [[Perlembagaan Itali|Perlembagaan]] negara ini diisytiharkan pada 1 Januari 1948.

[[Giorgio Napolitano]] ialah [[Presiden Republik Itali]], manakala [[Mario Monti]] ialah Perdana Menteri negara (Presiden Majlis Menteri-Menteri).

[[Presiden Republik Itali]] (''Presidente della Repubblica'') dipilih oleh parlimen untuk berjawat selama tujuh tahun, bersama sebilangan kecil wakil tempatan. Selaku [[ketua negara]], Presiden Republik melambangkan perpaduan negara dan menjalankan banyak tugas yang pernah ditugaskan kepada [[Raja Itali]]. Presiden ini berkhidmat sebagai titik perhubungan antara ketiga-tiga cabang kuasa: beliau dipilih oleh pembuat undang-undang, beliau melantik para petugas eksekutif, beliau merupakan presiden kehakiman dan beliau juga panglima besar angkatan tentera.

[[Fail:Camera_dei_deputati_Aula_Palazzo_Montecitorio_Roma.jpg|thumb|left|205px|upright|[[Palazzo Montecitorio]], pusat [[Dewan Rakyat Itali]].]]

Presiden mencalonkan [[Perdana Menteri Itali|Perdana Menteri]] yang mengusulkan menteri-menteri lain (yang dinamakan secara rasmi oleh Presiden). Majlis Menteri-Menteri mesti memenangi undian percaya daripada kedua-dua dewan Parlimen.

Rakyat Itali memilih [[Parlimen Itali|parlimen]] yang terdiri daripada [[dwidewan|dua dewan]], iaitu [[Dewan Rakyat]] (''Camera dei Deputati'', “Dewan Para Timbalan”) yang dianggotai oleh 630 orang ahli, dan [[Senat Itali|Senat Republik]] (''Senato della Repubblica'') yang terdiri daripada 315 ahli yang dipilih serta sebilangan kecil [[senator seumur hidup]]). Kedua-dua dewan boleh menggubal rang undang-undang yang mesti diluluskan dalam bentuk sama oleh majoriti di kedua-dua dewan sekali. Para ahli kedua-dua dewan parlimen dipilih secara langsung oleh rakyat melalui sistem pengundian yang rumit (pindaan terakhir pada 2005) yang menggabungkan perwakilan berkadar dengan hadiah majoriti untuk parti campuran terbesar. Semua warganegara Itali yang berusia 18 tahun ke atas boleh mengundi. Bagaimanapun, untuk mengundi ahli Senat, pengundi mestilah berusia 25 tahun ke atas.

Sistem pengundian [[Senat Itali|Senat]] berdasarkan perwakilan [[Daerah di Itali|mengikut daerah]]. Pada 17 Ogos 2010, terdapat enam [[senator seumur hidup]] (termasuk dua bekas Presiden). Kedua-dua dewan dipilih untuk penggal tak lebih lima tahun, tetapi boleh dibubarkan oleh Presiden sebelum berakhirnya penggal biasa jika Parlimen tidak dapat memilih kerajaan yang stabil. Dalam sejarah pasca-perang, ini berlaku pada tahun 1972, 1976, 1979, 1983, 1994, 1996, dan 2008.

[[Parlimen Itali]] unik kerana memperuntukkan perwakilan kepada [[Undang-undang kerakyatan Itali|warganegara Itali]] yang bermastautin di luar negara (sekitar 2.7&nbsp;juta orang). Di kalangan 630 Wakil Rakyat dan 315 Senator, masing-masing terdapat 12 dan 6 orang yang dipilih oleh empat buah [[Parlimen Itali#Kawasan pengundian luar negara|kawasan pengundian luar negara]]. Ahli-ahli Parlimen ini dilantik buat kali pertama pada April 2006, dan mendapat kuasa yang sama rata dengan ahli-ahli yang dipilih oleh pengundi di Itali.

=== Undang-undang ===
Sistem kehakiman Itali berasaskan [[undang-undang Rom]] yang diubahsuai oleh [[hukum Napoleon]] diikuti oleh statut. [[Mahkamah Rayuan (Itali)|Mahkamah Rayuan Agung]] merupakan mahkamah terakhir untuk kebanyakan pertikaian. [[Mahkamah Perlembagaan Itali]] (''Corte Costituzionale''), satu inovasi pasca Perang Dunia Kedua, membuat keputusan tentang keakuran undang-undang dengan [[Perlembagaan Itali|Perlembagaan]].

=== Hubungan luar ===
[[Fail:Tratado de Lisboa 13 12 2007 (081).jpg|thumb|Itali ialah sebuah negara pengasas Kesatuan Eropah. Ia menandatangani [[Perjanjian Lisbon]] pada tahun 2007.]]

Itali merupakan negara pengasas Komuniti Eropah, kini Kesatuan Eropah (EU). Itali diterima masuk ke dalam Pertubuhan Bangsa-Bangsa Bersatu pada tahun 1955,  di samping menjadi anggota dan penyokong kuat [[Pertubuhan Perjanjian Atlantik Utara]] (NATO), [[Pertubuhan Kerjasama dan Pembangunan Ekonomi]] (OECD), [[Perjanjian Am ke atas Tarif dan Perdagangan]]/[[Pertubuhan Perdagangan Sedunia]] (GATT/WTO), [[Pertubuhan Keselamatan dan Kerjasama di Eropah]] (OSCE), [[Majlis Eropah]], dan [[Inisiatif Eropah Tengah]]. Itali pernah menyandang jawatan presiden pertubuhan antarabangsa seperti [[Persidangan Keselamatan dan Kerjasama di Eropah]] (CSCE), pendahulu OSCE, pada tahun 1994; [[G8]]; dan EU pada Julai hingga Disember 2003 serta tahun 2009.

Itali menyokong PBB dan kegiatan-kegiatan keselamatan antarabangsa anjurannya. Itali mengerah tentera untuk menyokong misi pengamanan PBB di Somalia, Mozambique, dan Timor Timur, serta memberikan sokongan kepada operasi NATO dan PBB di Bosnia, Kosovo dan Albania. Itali mengerahkan seramai 2,000 askar ke Afghanistan untuk menyokong [[Operasi Enduring Freedom]] (OEF) pada Februari 2003. Itali tetap menyokong usaha antarabangsa untuk membina semula dan menstabilkan Iraq, tetapi menarik balik kontinjen tenteranya yang seramai 3,200 askar pada November 2006, sambil meninggalkan petugas kemanusiaan dan kakitangan awam yang lain di Iraq.

Pada Ogos 2006, Itali menghantar seramai 2,450 askar ke Lubnan untuk misi pengamanan [[UNIFIL]].<ref name="NewsMax" >"[http://www.corriere.it/Primo_Piano/Cronache/2006/08_Agosto/29/libano.shtml Italian soldiers leave for Lebanon] Corriere della Sera, 30 August 2006</ref>

=== Tentera ===
[[Fail:Cavour (550).jpg|thumb|left|Kapal induk pesawat udara [[Kapal induk pesawat Itali Cavour (550)|''MM Cavour'']].]]

[[Tentera Itali|Angkatan tentera Itali]] terdiri daripada [[Tentera Itali|Tentera Darat]], [[Marina Militare|Tentera Laut]], [[Aeronautica Militare|Tentera Udara]] dan [[Carabinieri|Gendarmerie]] yang terletak di bawah perintah Majlis Pertahanan Agung yang diketuai oleh [[Presiden Republik Itali]]. Mulai tahun 1999, kemasukan tentera adalah secara sukarela.<ref>{{cite web|url=http://www.difesa.it/Difesa-cittadino/Riforma+del+Servizio+Militare.htm |title=Law n°6433 of&nbsp;September, 3 1999 |publisher=Difesa.it |date= |accessdate=30 Oktober 2010}}</ref> Pada tahun 2010, tentera Itali dianggotai oleh 293,202 orang kakitangan aktif,<ref name="IISS">"The Military Balance 2010", ms. 141–145. [[International Institute for Strategic Studies]], 3 Februari 2010.</ref> termasuk 114,778 ahli Gendarmerie (polis tentera).<ref>{{it icon}} {{cite web|url=http://www.difesa.it/NR/rdonlyres/5EF11493-59DD-4FB7-8485-F4258D9F5891/0/Nota_Aggiuntiva_2009.pdf|title=Nota aggiuntiva allo stato di previsione per la Difesa per l'anno 2009|author=[[Kementerian Pertahanan Itali]]|accessdate=27 April 2009|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110504073613/http://www.difesa.it/NR/rdonlyres/5EF11493-59DD-4FB7-8485-F4258D9F5891/0/Nota_Aggiuntiva_2009.pdf|archivedate=2011-05-04|url-status=live}}</ref> Jumlah perbelanjaan tentera Itali pada 2010 adalah $35.8&nbsp;bilion atau 1.7% KNDK-nya, menduduki tangga [[Senarai negara mengikut perbelanjaan ketenteraan|ke-10]]. Sebagai peserta [[Perkongsian nuklear|strategi perkongsian nuklear NATO]], Itali juga menyimpan 90 butir [[bom nuklear]] milik Amerika Syarikat di pangkalan udara [[Ghedi]] dan [[Pangkalan Udara Aviano|Aviano]].<ref>[http://www.nrdc.org/nuclear/euro/euro_pt1.pdf NRDC: U.S. Nuclear Weapons in Europe • Hans M. Kristensen / Natural Resources Defense Council, 2005] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110101060355/http://www.nrdc.org/nuclear/euro/euro_pt1.pdf |date=2011-01-01 }}.</ref>

Tentera Darat Itali ialah angkatan pertahanan daratan negara yang dianggotai 109,703 orang pada tahun 2008. Antara kenderaan tempur milik tentera Itali yang paling digeruni ialah [[kereta pejuang infantri]] [[Dardo IFV|Dardo]], [[pemusnah kereta kebal]] [[Centauro]] dan [[kereta kebal]] [[Ariete]], dan [[helikopter penyerang]] [[Agusta A129 Mangusta|Mangusta]]. Tentera Darat Itali juga menyimpan seangkatan besar kereta perisai [[Leopard 1]] dan [[kereta perisai anggota M113|M113]].

[[Fail:Eurofighter Typhoon 02.jpg|thumb|right|Sebuah [[Eurofighter Typhoon]] kendalian [[Tentera Udara Itali]].]]

Pada tahun 2008, Tentera Laut Itali dianggotai 35,200 kakitangan aktif dengan 85 buah kapal dan 123 buah pesawat dalam kegunaan.<ref>{{it icon}} [http://www.marina.difesa.it/ Italian Navy]</ref> Pada zaman moden, Tentera Laut Itali selaku anggota NATO banyak mengambil bahagian dalam operasi kerjasama di serata dunia.

Tentera Udara Itali pula dikuatkan oleh 43,882 orang dan 585 pesawat, termasuk 219 jet tempur dan 114 helikopter.

Tentera Itali dilengkapi kor berautonomi [[Carabinieri]] iaitu [[polis tentera]] Itali yang mengawal keselamatan tentera dan orang awam di samping angkatan polis yang lain di Itali. Walaupun Carabinieri terdiri daripada berbagai-bagai cabang yang melapor diri kepada kementerian-kementerian berasingan bagi setiap fungsi individunya, namun kor ini melapor diri kepada Kementerian Hal Ehwal dalam Negeri mengenai hal ketenteraman dan keselamatan awam.<ref>{{cite web|url=http://www.carabinieri.it/Internet/Multilingua/EN/GoverningBodies/|title=The Carabinieri Force is linked to the Ministry of Defence|publisher=Carabinieri|accessdate=14 Mei 2010}}</ref>

== Ekonomi ==

{{Main|Ekonomi Itali}}

Itali mengamalkan ekonomi kapitalis dengan keluaran dalam negeri kasar (KDNK) per kapita yang tinggi serta prasarana yang cukup maju. Menurut [[Tabung Kewangan Antarabangsa]], pada tahun 2008, Itali merupakan [[Senarai negara mengikut KDNK (nominal)|ekonomi ketujuh terbesar]] di dunia dan keempat terbesar di Eropah. Itali menganggotai [[Kumpulan Lapan]] (G8) negara berindustri, Kesatuan Eropah dan [[OECD]].

Pada zaman pasca-perang, Itali bertukar dari sebuah ekonomi berasaskan pertanian yang teruk terjejas akibat Perang Dunia Kedua, menjadi [[Keajaiban ekonomi Itali|salah sebuah negara paling berindustri di dunia]],<ref>{{cite web|url=http://www.careersineurope.hobsons.com/country_italy.aspx |title=Hobsons Careers in Europe &#124; Country profiles |publisher=Careersineurope.hobsons.com |accessdate=2 Ogos 2010}}</ref> dan sebuah negara peneraju dalam [[Perdagangan antarabangsa|perdagangan dan eksport dunia]]. Pada tahun 1987, ekonomi Itali mengatasi [[Ekonomi United Kingdom|UK]] dari segi KDNK (nominal) untuk masa yang singkat dalam peristiwa yang dikenali sebagai '[[il sorpasso (ekonomi)|''il sorpasso'']]'<ref>[https://web.archive.org/web/20031027084507/http://faculty.darden.virginia.edu/eakerm/f-1245.pdf Itali: a difficult economy?], Graduate School of Business Administration, University of Virginia</ref> (pemintasan), dan pada tahun 1991, Itali menjadi kuasa ekonomi keempat atau kelima terbesar di dunia sehingga pernah mengatasi Perancis juga.<ref>{{cite web|url=http://ricerca.repubblica.it/repubblica/archivio/repubblica/1991/05/16/abbiamo-superato-anche-la-francia-secondo-business.html/ |title=Abbiamo Superato Anche La Francia Secondo Business International> |publisher=Ricerca.repubblica.it |date= |accessdate=30 Oktober 2010}}</ref> Tetapi kini, setelah pertumbuhan lembap yang berlarutan serta prestasi China yang mengatasi semua ekonomi negara Eropah, Itali tersungkur ke tangga ketujuh (menurut ranking IMF dan Bank Dunia) dalam senarai negara mengikut KDNK (dan juga tangga ke-10 dari segi pariti kuasa beli).

Pada tahun 1980, hutang kerajaan hanya 56.9% KDNK, tetapi menjelang tahun 1994, ia mencapai takat  121.8% KDNK, lebih dua kali ganda had maksimum yang ditetapkan oleh perjanjian Maastricht dan juga tahap keterhutangan yang tertinggi di kalangan negara-negara Kesatuan Eropah.<ref>{{cite web|url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2009/02/weodata/weorept.aspx?pr.x=46&pr.y=10&sy=1980&ey=2014&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=132,112,134,136&s=GGD,GGD_NGDP&grp=0&a= |title=Report for Selected Countries and Subjects |publisher=Imf.org |date=14 September 2006 |accessdate=30 Oktober 2010}}</ref> Pada 15 November 2010, badan statistik EU, Eurostat melaporkan bahawa pada tahun 2009, nisbah hutang Itali adalah 116%, iaitu yang kedua terbesar selepas Greece dengan 126.8%.<ref>{{cite web |url=http://www.europolitics.info/economy-monetary-affairs/deficits-increase-in-eurozone-and-eu-artb287086-50.html |title=Europolitics |publisher=Europolitics.info |date= |accessdate=26 Januari 2011 |archive-date=2011-05-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110501045213/http://www.europolitics.info/economy-monetary-affairs/deficits-increase-in-eurozone-and-eu-artb287086-50.html |url-status=dead }}</ref> Berbeza dengan Greece, hutang Itali berupa domestik; sebenarnya, kebanyakan pemegang hak milik hutang merupakan warganegara Itali yang sama. Perindustrian Itali pada umumnya tidak terhutang, kadar tabungan keluarga Itali adalah antara yang tertingi di dunia, dan sistem perbankan Itali tidak teruk terjejas oleh krisis yang melanda negara besar yang lain, maka Itali mampu mengawal defisit tahunan negara.

Ekonomi Itali berdepan dengan tiga masalah utama: pertumbuhan yang rendah, ketidakcekapan pihak berkuasa dan kawasan selatan yang kurang terbangun. Sejak 1990-an, ekonomi Itali disifatkan amat rendah pertumbuhannya berbanding negara-negara Eropah yang lain. Pada tahun 2000 hingga 2007, purata pertumbuhannya 1.5%, berbanding 2.4% bagi seluruh Kesatuan Eropah.

[[Fail:Eurozone.svg|thumb|upright|left|Itali menganggotai kesatuan monetari [[Eurozone]] (biru tua), dan [[Pasaran Dalaman (Kesatuan Eropah)|pasaran tunggal Kesatuan Eropah]]. ]]

Menurut [[Bank Dunia]], Itali menikmati tahap kebebasan yang tinggi untuk pelaburan, perniagaan dan perdagangan. Itali ialah sebuah [[negara maju]] yang mencatat [[mutu hidup]] kelapan tertinggi di dunia menurut majalah ''[[The Economist]]''.<ref name="economist.com"/> Negara ini juga menikmati [[Senarai negara mengikut Indeks Pembangunan Insan|taraf hidup yang sangat tinggi]]. Menurut data [[Eurostat]] terkini, [[Senarai negara mengikut KDNK (PPP) per kapita|KDNK per kapita Itali mengikut pariti kuasa beli]] masih setara dengan purata EU,<ref>{{cite web|url=http://epp.eurostat.ec.europa.eu/cache/ITY_PUBLIC/2-25062009-BP/EN/2-25062009-BP-EN.PDF|title=GDP per capita in PPS|publisher=Eurostat|accessdate=25 Jun 2009|archive-date=2009-07-11|archive-url=https://web.archive.org/web/20090711153813/http://epp.eurostat.ec.europa.eu/cache/ITY_PUBLIC/2-25062009-BP/EN/2-25062009-BP-EN.PDF|url-status=dead}}</ref> manakala kadar penganggurannya (8.5%) adalah antara yang terendah di EU.<ref>[http://tg24.sky.it/tg24/economia/2010/06/14/ocse_tasso_disoccupazione_invariato_1.html] Ocse, tasso di disoccupazione stabile nell'eurozona</ref>

Itali menyimpan [[rizab emas]] keempat terbesar.<ref>{{cite web |url=http://www.gold.org/deliver.php?file=/value/stats/statistics/archive/pdf/World_Official_Gold_Holdings_Dec_2009.pdf |title=Please login to download > World Gold Council, the information resource for gold, investment, jewellery, science and technology, historical and culture > Please login to download |publisher=Gold.org |accessdate=27 Januari 2010 |archive-date=2010-03-22 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100322210325/http://www.gold.org/deliver.php?file=%2Fvalue%2Fstats%2Fstatistics%2Farchive%2Fpdf%2FWorld_Official_Gold_Holdings_Dec_2009.pdf |url-status=dead }}</ref> Negara ini juga terkenal kerana sektor ekonomi perniagaan yang berpengaruh dan berinovasi, <ref name="dev.prenhall.com">{{cite web|url=http://dev.prenhall.com/divisions/hss/worldreference/IT/economics.html |title=Italy – Economics |publisher=Dev.prenhall.com |accessdate=2 Ogos 2010}}</ref> sektor pertanian yang berindustri dan berdaya saing<ref name="dev.prenhall.com"/> (Itali is the world's largest wine producer<ref>{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/uk/7827713.stm|title=UK tops world wine imports table|date=14 Januari 2009|publisher=BBC}}</ref>), dan sektor automotif, perkilangan, kelengkapan dan reka fesyen yang berdaya cipta dan bermutu tinggi.<ref name="dev.prenhall.com"/>

Namun demikian, ekonomi negara mengharungi pelbagai cabaran. Setelah pertumbuhan KDNK yang mendadak pada +8% mulai tahun 1964,<ref>{{cite web|url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/297474/Italy/214431/Italy-since-1945 |title=Italy :: Italy since 1945 – Britannica Online Encyclopedia |publisher=Britannica.com |accessdate=27 Oktober 2009}}</ref> purata kadar pertumbuhan tahunan sejak tahun 2000 melarat pada 1.23% berbanding dengan purata EU sebanyak 2.28%.<ref>{{cite web |url=http://epp.eurostat.ec.europa.eu/tgm/table.do?tab=table&init=1&plugin=1&language=en&pcode=tsieb020 |title=Real GDP growth rate – Growth rate of GDP volume – percentage change on previous year|author=[[Eurostat]]|accessdate=10 Mei 2009}}</ref> Selain itu, taraf hidup di Itali ketara bezanya antara utara dan selatan. Purata KDNK per kapita di [[Itali Utara]] jauh mengungguli purata EU, sementara sesetengah daerah di Itali Selatan jauh ketinggalan.<ref name="europa.eu" >{{cite web|url=http://europa.eu/rapid/pressReleasesAction.do?reference=STAT/09/23&format=HTML&aged=0&language=EN&guiLanguage=en |title=EUROPA – Press Releases – Regional GDP per inhabitant in the EU27, GDP per inhabitant in 2006 ranged from 25% of the EU27 average in Nord-Est in Romania to 336% in Inner Londo |publisher=Europa.eu |date=19 Februari 2009 |accessdate=30 October 2010}}</ref> Itali sering mendapat jolokan “orang sakit Eropah”<ref>{{cite news|url=http://www.economist.com/opinion/displaystory.cfm?story_id=3987219|title=The real sick man of Europe|publisher=The Economist|date=19 Mei 2005|accessdate = 10 Mei 2009}}</ref><ref>{{cite news|url=http://www.telegraph.co.uk/comment/3557277/Italy-The-sick-man-of-Europe.html|title=Italy: The sick man of Europe|publisher=The Daily Telegraph|date=29 Disember 2008|accessdate = 10 Mei 2009|location=London}}</ref> kerana ekonominya yang terbantut, ketidakstabilan politik dan masalah pelaksanaan rancangan pembaharuan.

[[Fail:St-magdalena st-justina-rosengarten.jpg|thumb|Ladang anggur di [[Trentino Alto-Adige]]. Itali ialah pengeluar wain terunggul di dunia.]]

Lebih-lebih lagi, Itali mengalami kelemahan struktur kerana bentuk buminya serta ketandusan bahan mentah dan sumber tenaga: pada tahun 2006, negara ini mengimport lebih daripada 86% jumlah penggunaan tenaganya (99.7% bahan api pejal, 92.5% petroleum, 91.2% gas asli dan 15% elektrik).<ref>{{cite news|url=http://epp.eurostat.ec.europa.eu/cache/ITY_OFFPUB/KS-DK-08-001/EN/KS-DK-08-001-EN.PDF|title=Energy, transport and environment indicators|author=[[Eurostat]]|accessdate=10 Mei 2009}}</ref><ref>{{cite news|url=http://epp.eurostat.ec.europa.eu/cache/ITY_OFFPUB/KS-GH-09-001/EN/KS-GH-09-001-EN.PDF|title=Panorama of energy|author=[[Eurostat]]|accessdate = 10 Mei 2009}}</ref> Ekonomi Itali juga dicacatkan oleh kekurangan pembangunan prasarana, pembaharuan pasaran dan pelaburan penyelidikan, serta defisit awam yang tinggi.<ref name="dev.prenhall.com"/> Menurut [[Indeks Kebebasan Ekonomi]] 2008, negara ini menduduki tangga ke-64 di dunia dan ke-29 di Eropah, iaitu yang terendah di [[zon euro]]. Itali masih menerima [[bantuan pembangunan]] dari Kesatuan Eropah setiap tahun. Pada tahun 2000 hingga 2006, Itali menerima €27.4&nbsp;bilion dari EU.<ref>{{cite web|url=http://ec.europa.eu/regional_policy/sources/docgener/informat/country2009/it_en.pdf |title=European Cohesion Policy in Italy |format=PDF |date= |accessdate=30 Oktober 2010}}</ref>  <!--The country has an inefficient state bureaucracy, low property rights protection and high levels of corruption, heavy taxation and public spending that accounts for about half of the national GDP.<ref name="economicfreedom" >{{cite web|url=http://www.heritage.org/research/features/index/country.cfm?ID=Italy|archiveurl=http://web.archive.org/web/20080503060552/http://www.heritage.org/research/features/index/country.cfm?ID=Italy|archivedate=3 Mei 2008 |title=Index of Economic Freedom |publisher=Heritage.org |accessdate=4 November 2008}}</ref> In addition, the most recent data show that Itali spending in [[R&D]] in 2006 was equal to 1.14% of GDP, below the EU average of 1.84% and the [[Lisbon Strategy]] target of devoting 3% of GDP to research and development activities.<ref>{{cite web |url=http://epp.eurostat.ec.europa.eu/cache/ITY_OFFPUB/KS-SF-08-091/EN/KS-SF-08-091-EN.PDF|title=R&D Expenditure and Personnel|author=[[Eurostat]]|accessdate=10 May 2009}}</ref>

[[Organized crime]] is a contributing factor in Itali economic weakness. The [[Mafia]] directly controls 14.6% of Itali GDP,<ref name="guardian.co.uk">{{cite news| url=http://www.guardian.co.uk/world/2009/oct/01/mafia-influence-hovers-over-italians|work=The Guardian|location=London|title=Mafia's influence hovers over 13m Italians, says report|first=Tom|last=Kington|date=1 October 2009|accessdate=5 May 2010}}</ref> and exerts influence over 13&nbsp;million Italians.<ref name="guardian.co.uk"/> However, at 0.013 per 1,000 people, Itali has only the 47th highest murder rate<ref name="NationMaster.com">{{cite web|url=http://www.nationmaster.com/graph/cri_mur_percap-crime-murders-per-capita|title=Crime Statistics  > Murders (per capita) (most recent) by country |publisher=NationMaster.com|accessdate=4 April 2010}}</ref> and only the 43th highest number of rapes per 1,000 people in the world.<ref name=autogenerated1>{{cite web|url=http://www.nationmaster.com/graph/cri_rap-crime-rapes|title=Crime Statistics  > Rapes (most recent) by country |accessdate=4 April 2010}}</ref>-->

Mengikut [[Indeks Persepsi Korupsi]] 2010, Itali merupakan negara paling korup di [[Eropah barat]].<ref>[http://transparency.org/policy_research/surveys_indices/cpi/2010/results Transparency International – the global coalition against corruption] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110615190346/http://transparency.org/policy_research/surveys_indices/cpi/2010/results |date=2011-06-15 }}. Diambil 2 November 2010.</ref>

<!--

Notwithstanding its many problems and challenges, as of the [[2000s recession]] and more notably the [[2008 recession]] and the [[2009 recession]], Itali was one of the few countries whose economy did not contract dramatically, and kept a relatively stable economic growth, yet figures for economic growth in 2009 and 2010 have showed a negative average, ranging from around −1% to −5%.<ref name="cia.gov">{{cite web|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/it.html |title=CIA – The World Factbook |publisher=Cia.gov |date= |accessdate=26 January 2011}}</ref>

-->

=== Perusahaan ===

[[Fail:Ferrari 458 Italia.jpg|thumb|right|[[Ferrari 458 Italia]]. Itali ialah pengeksport barangan ke-7 terbesar di dunia.]]

Itali mempunyai bilangan syarikat multinasional bertaraf dunia yang sedikit berbanding ekonomi-ekonomi lain yang setanding saiznya, tetapi mempunyai banyak [[perusahaan kecil dan sederhana]], dan juga “segi tiga perindustrian” utara (Milan-Turin-Genoa) atau segi tiga perindustrian Tuscany (Florence-Prato-Pistoia), iaitu tempat-tempat letaknya kawasan pengeluaran industri dan jentera yang hebat. Ini telah melahirkan sektor perindustrian yang selalu tertumpu pada eksport keluaran mewah atau [[pasaran ceruk]], iaitu walaupun kurang mampu bersaing dari segi jumlah keluaran, namun menjadikan keluaran bermutu tinggi sebagai kelebihan untuk berdepan dengan persaingan dari China dan ekonomi-ekonomi Asia yang membangkit dengan asas kos buruh yang rendah.<ref>{{cite news|url=http://web.worldbank.org/WBSITE/EXTERNAL/COUNTRIES/ECAEXT/0,,contentMDK:21808326~menuPK:258604~pagePK:2865106~piPK:2865128~theSitePK:258599,00.html|title=Knowledge Economy Forum 2008: Innovative Small And Medium Enterprises Are Key To Europe & Central Asian Growth|publisher=The World Bank|date=19 Mei 2005|accessdate = 17 Jun 2008}}</ref>

Negara ini merupakan negara pengeksport ketujuh terbesar di dunia pada tahun 2009.<ref>26 March 2010 INTERNATIONAL TRADE STATISTICS http://www.wto.org/english/news_e/pres10_e/pr598_e.htm</ref> Barangan dan syarikat eksport utama Itali mengikut sektor ialah kenderaan bermotor ([[Fiat]], [[Aprilia]], [[Ducati]], [[Piaggio]]); kimia dan petrokimia ([[Eni]]); tenaga dan kejuruteraan elektrik ([[Enel]], [[Edison (syarikat)|Edison]]); kelengkapan rumah ([[Candy (syarikat)|Candy]], [[Indesit]]), teknologi aeroangkasa dan pertahanan ([[Alenia Aeronautica]], [[Agusta]], [[Finmeccanica]]), senjata api ([[Beretta]]), fesyen ([[Armani]], [[Valentino SpA|Valentino]], [[Versace]], [[Dolce & Gabbana]], [[Roberto Cavalli]], [[Benetton Group|Benetton]], [[Prada]], [[Luxottica]]); pemprosesan makanan ([[Ferrero SpA|Ferrero]], [[Barilla Group]], [[Martini & Rossi]], [[Campari]], [[Parmalat]]); kereta sport dan mewah ([[Ferrari]], [[Maserati]], [[Lamborghini]], [[Pagani]]); perahu layar ([[Ferretti Group|Ferretti]], [[Azimut (syarikat)|Azimut]]). Itali paling rapat menjalin hubungan perdagangan dengan negara-negara Kesatuan Eropah yang lain yang menyumbangkan kira-kira 59% jumlah dagangannya, khususnya (dari segi bahagian pasaran) Jerman (12.9%), Perancis (11.4%), dan Sepanyol (7.4%).<ref name="cia.gov" />

=== Pelancongan ===

Pelancongan merupakan salah sebuah sektor yang paling pesat bertumbuh dan lumayan dalam ekonomi negara: dengan 43.7&nbsp;juta ketibaan pelancong antarabangsa dan jumlah pendapatan dianggarkan $42.7&nbsp;bilion, Itali merupakan negara yang keempat terbanyak pendapatan pelancongan dan yang kelima paling kerap dilawati di dunia.<ref>{{cite web|url=http://unwto.org/facts/eng/pdf/highlights/UNWTO_Highlights08_en_HR.pdf|title=Tourism Highlights 2008 Edition|author=[[World Tourism Organization]]|accessdate=10 May 2009|archive-date=2011-07-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20110728145219/http://unwto.org/facts/eng/pdf/highlights/UNWTO_Highlights08_en_HR.pdf|url-status=dead}}</ref> Meskipun merosot pada lewat 1980-an dan sewaktu [[Perang Teluk]], namun Itali berjaya membina semula industri pelancongannya pada pertengahan 1990-an.<ref name="britannica.com">{{cite web|url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/297474/Italy# |title=Italy – Britannica Online Encyclopedia |publisher=Britannica.com |accessdate=2 Ogos 2010}}</ref> Antara tarikan pengunjung paling terkenal di Itali termasuk Colosseum (4&nbsp;juta orang pelawat setahun) dan puing-puing Pompeii (2.5&nbsp;juta orang pelawat setahun).

=== Pengangkutan ===
[[Fail:Frecciarossa.JPG|right|thumb|Kereta api berkelajuan tinggi ''[[Frecciarossa]]'' yang mampu mencapai {{convert|355|km/h|2|abbr=on|lk=out}}.<ref name="FS355record">{{cite web |url=http://www.fsnews.it/fsnews/v/index.jsp?vgnextoid=07a4a4b1fb478110VgnVCM1000001c42fe0aRCRD |title=Nuovo record di velocità sulla linea AV Milano-Bologna |date=3 Mac 2008 |publisher=FSNews |language=Italian |archiveurl=http://209.85.129.132/search?q=cache:m5-u7afI-asJ:www.fsnews.it/fsnews/v/index.jsp%3Fvgnextoid%3D07a4a4b1fb478110VgnVCM1000001c42fe0aRCRD |archivedate=22 Ogos 2008 |accessdate=31 Disember 2008}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.duegieditrice.it/tuttotreno/default.asp?num=218 |title=Record italiano di velocità |month=April |year=2008 |publisher=Tutto Treno |language=Itali |accessdate=2 Januari 2009 |archive-date=2008-12-29 |archive-url=https://web.archive.org/web/20081229225342/http://www.duegieditrice.it/tuttotreno/default.asp?num=218 |url-status=dead }}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.fsnews.it/cms/v/index.jsp?vgnextoid=d203c7bd6d20b110VgnVCM1000003f16f90aRCRD |title=200 giorni al primo treno Alta Velocità sulla Milano-Bologna |date=28 May 2008 |publisher=FSNews |language=Itali |accessdate=31 Disember 2008}}</ref>]]

Pada tahun 2004, sektor pengangkutan di Itali menjana pusing ganti sekitar 119.4&nbsp;bilion euro, mengambil kerja 935,700 orang di 153,700 perusahaan. Berkenaan rangkaian jalan raya negara, pada tahun 2002, terdapat sejumlah 668,721&nbsp;km (415,612&nbsp;batu) jalan raya yang boleh digunakan di Itali, termasuk 6,487&nbsp;km (4,031&nbsp;batu) lebuh raya yang milik negara tetapi dikendali oleh syarikat swasta [[Atlantia (syarikat)|Atlantia]]. Pada tahun 2005, sekitar 34,667,000 [[kereta|kereta penumpang]] (590 kereta per 1,000 orang) dan 4,015,000 kenderaan pengangkut yang berjalan atas rangkaian jalan raya negara.<ref name="European Commission">{{cite web|url=http://epp.eurostat.ec.europa.eu/cache/ITY_OFFPUB/KS-DA-07-001/EN/KS-DA-07-001-EN.PDF|title=Panorama of Transport|format=PDF|author=[[Suruhanjaya Eropah]]|accessdate=3 Mei 2009}}</ref>

Rangkaian kereta api negara yang milik negara dan dikendali oleh [[Ferrovie dello Stato]], berjumlah 16,287&nbsp;km (10,122&nbsp;batu) yang digunakan oleh 4,937 lokomotif dan relkar pada tahun 2003; 69% daripadanya dielektrikkan. Rangkaian [[jalan air]] pedalaman negara terdiri daripada sungai-sungai dan terusan-terusan yang boleh dilayari berjumlah 1,477&nbsp;km (918&nbsp;batu) pada tahun 2002. Pada tahun 2004, terdapat kira-kira 30 lapangan terbang utama (termasuk dua buah [[Hab penerbangan|pusat]] iaitu [[Lapangan Terbang Antarabangsa Malpensa|Malpensa]] di Milan dan [[Lapangan Terbang Antarabangsa Leonardo Da Vinci|Leonardo Da Vinci]] di Rom) serta 43 pelabuhan utama (termasuk pelabuhan di [[Genoa]], iaitu yang terbesar di negara dan kedua terbesar di [[Laut Mediterranean]]). Pada tahun 2005, Itali menyimpan armada pesawat awam sebanyak 389,000 unit dan armada saudagar sebanyak 581 kapal.<ref name="European Commission"/>

== Demografi ==
{{Utama|Demografi Itali}}[[Fail:Italy-demography2006est.png|thumb|right|Kependudukan 1960–2006. Bilangan penduduk (ribu orang).]]

Dengan sekitar 60.6 juta orang, Itali mempunyai jumlah penduduk yang keempat teramai di Kesatuan Eropah dan yang ke-23 teramai di dunia. Kepadatan penduduknya pada lebih 200 orang per kilometer persegi (lebih 500 sebatu persegi), merupakan yang kelima tertinggi di EU. Kawasan yang paling padat ialah [[Itali Utara]] yang hanya merangkumi satu pertiga tanah negara tetapi diduduki oleh hampir separuh jumlah penduduk negara.

Selepas Perang Dunia Kedua, Itali menikmati pertumbuhan ekonomi yang pesat dan berpanjangan sehingga penduduk luar bandar beramai-ramai berhijrah ke kota, dan pada masa yang sama mengubah wajah Itali daripada punca emigrasi besar-besaran menjadi negara penerima imigran bersih. Kesuburan tinggi berkekalan hingga 1970-an, kemudian menjunam di bawah kadar penggantian, maka pada tahun 2008, satu perlima orang Itali berusia lebih 65 tahun.<ref>{{cite web |url=http://epp.eurostat.ec.europa.eu/cache/ITY_OFFPUB/KS-SF-08-072/EN/KS-SF-08-072-EN.PDF|title=Ageing characterises the demographic perspectives of the European societies – Issue number 72/2008|author=[[EUROSTAT]]|accessdate=28 April 2009}}</ref> Namun demikian, berkat kedatangan penghijrahan beramai-ramai sejak 1990-an, pada dekad pertama abad ke-21, Itali mencatatkan pertumbuhan dalam kadar kelahiran kasar (khususnya di kawasan utara) buat kali pertama sejak bertahun-tahun lamanya.<ref>{{it icon}} {{cite web|url=http://demo.istat.it/altridati/indicatori/2008/Tab_1.pdf|title=Crude birth rates, mortality rates and marriage rates 2005–2008|author=[[Istituto Nazionale di Statistica|ISTAT]]|accessdate=10 Mei 2009}}</ref> [[Kadar jumlah kesuburan]] juga banyak meningkat pada 1990-an hingga 2000-an, kesan peningkatan kelahiran di kalangan wanita tempatan mahupun kelahiran luar negara, maka ia meningkat daripada paras terendah dalam sejarah iaitu 1.18 anak per ibu pada tahun 1995, kepada 1.41 pada tahun 2008.<ref>{{it icon}} {{cite web|url=http://demo.istat.it/altridati/indicatori/2008/Tab_4.pdf |title=Average number of children born per woman 2005–2008|author=[[Istituto Nazionale di Statistica|ISTAT]]|accessdate=3 Mei 2009}}</ref>

=== Pembandaran ===
Menurut [[OECD]],<ref>{{cite web|url=http://213.253.134.43/oecd/pdfs/browseit/0406041E.PDF|format=PDF|title=Competitive Cities in the Global Economy|author=[[Organisation for Economic Co-operation and Development|OECD]]|accessdate=30 April 2009|archiveurl=https://web.archive.org/web/20070614043229/http://213.253.134.43/oecd/pdfs/browseit/0406041E.PDF|archivedate=2007-06-14|url-status=live}}</ref> bandar-bandar gabungan yang terbesar ialah:
* [[Milan]] – 7.4&nbsp;juta
* Rom – 3.7&nbsp;juta
* [[Naples]] – 3.1&nbsp;juta
* [[Turin]] – 2.2&nbsp;juta

=== Penghijrahan ===
[[Fail:Mulberry Street NYC c1900 LOC 3g04637u edit.jpg|thumb|[[Little Italy, Manhattan|Little Italy]] di New York, sekitar tahun 1900.]]

Itali menjadi negara punca penghijrah beramai-ramai sebaik sahaja selepas negara disatuka semula pada lewat abad ke-19. Dari tahun 1898 hingga 1914, iaitu zaman kemuncak diaspora Itali, kira-kira 750,000 orang Itali berhijrah setiap tahun.<ref>{{cite web|url=http://library.thinkquest.org/26786/en/articles/view.php3?arKey=4&paKey=7&loKey=0&evKey=&toKey=&torKey=&tolKey= |title=Causes of the Italian mass emigration |publisher=Library.thinkquest.org |date=15 Ogos 1999 |accessdate=30 Oktober 2010}}</ref> Komuniti-komuniti Itali pernah mekar di bekas jajahan Afrika di Eritrea (hampir 100,000 orang pada awal Perang Dunia II),<ref>{{cite web|url=http://www.ilcornodafrica.it/rds-01emigrazione.pdf |title=L’emigrazione italiana in Africa orientale |language=Itali |format=PDF |date= |accessdate=30 Oktober 2010}}</ref> Somalia dan Libya (150,000 orang Itali menetap di Libya, untuk membentuk 18% jumlah penduduk).<ref>[http://www.britannica.com/EBchecked/topic/339574/Libya/46562/Italian-colonization Libya – Italian colonization]. Britannica Online Encyclopedia.</ref> Semua warga Itali di Libya diusir dari negara Afrika Utara tersebut pada tahun 1970.<ref>[http://news.bbc.co.uk/2/hi/africa/4380360.stm Libya cuts ties to mark Italy era.]. BBC News. 27 Oktober 2005.</ref>

Sedekad selepas Perang Dunia Ke-II, lebih 350,000 orang yang terdiri daripada etnik Itali telah meninggalkan [[Yugoslavia]] (lihat [[Penghijrahan Istrian]]).<ref>[http://www.nytimes.com/1987/06/06/world/election-opens-old-wounds-in-trieste.html Election Opens Old Wounds In Trieste]. The New York Times. 6 Jun 1987.</ref> Ramai penduduk berketurunan Itali yang tinggal di Brazil (25&nbsp;juta),<ref>[http://www.consultanazionaleemigrazione.it/itestero/Gli_italiani_in_Brasile.pdf Consulta Nazionale Emigrazione. Progetto ITENETs – “Gli italiani in Brasile”; pp. 11, 19] . Diambil pada 10 September 2008.</ref> Argentina (20&nbsp;juta),<ref>{{cite web |url=http://www.asteriscos.tv/dossier-3.html |title=Unos 20 millones de personas que viven en la Argentina tienen algún grado de descendencia italiana |accessdate=27 Jun 2008 |last=Lee |first=Adam |date=3 April 2006 |language=Sepanyol}}</ref> Amerika Syarikat (17.8&nbsp;juta),<ref>{{Cite web |url=http://factfinder.census.gov/servlet/IPTable?_bm=y&-reg=ACS_2006_EST_G00_S0201:543;ACS_2006_EST_G00_S0201PR:543;ACS_2006_EST_G00_S0201T:543;ACS_2006_EST_G00_S0201TPR:543&-qr_name=ACS_2006_EST_G00_S0201&-qr_name=ACS_2006_EST_G00_S0201PR&-qr_name=ACS_2006_EST_G00_S0201T&-qr_name=ACS_2006_EST_G00_S0201TPR&-ds_name=ACS_2006_EST_G00_&-TABLE_NAMEX=&-ci_type=A&-redoLog=true&-charIterations=047&-geo_id=01000US&-geo_id=NBSP&-format=&-_lang=en |title=U.S Census Bureau – Selected Population Profile in the United States |access-date=2011-04-21 |archive-date=2020-02-12 |archive-url=https://archive.today/20200212043917/http://factfinder.census.gov/servlet/IPTable?_bm=y&-reg=ACS_2006_EST_G00_S0201:543;ACS_2006_EST_G00_S0201PR:543;ACS_2006_EST_G00_S0201T:543;ACS_2006_EST_G00_S0201TPR:543&-qr_name=ACS_2006_EST_G00_S0201&-qr_name=ACS_2006_EST_G00_S0201PR&-qr_name=ACS_2006_EST_G00_S0201T&-qr_name=ACS_2006_EST_G00_S0201TPR&-ds_name=ACS_2006_EST_G00_&-TABLE_NAMEX=&-ci_type=A&-redoLog=true&-charIterations=047&-geo_id=01000US&-geo_id=NBSP&-format=&-_lang=en |url-status=dead }}</ref> Perancis (5&nbsp;juta),<ref>"''[http://books.google.com/books?id=BLo2RqGdv_wC&pg=PA143&dq&hl=en#v=onepage&q=&f=false The Cambridge survey of world migration]''". Robin Cohen (1995). [[Cambridge University Press]]. p.143. ISBN 0-521-44405-5</ref> Uruguay (1.5&nbsp;juta),<ref>{{cite web |url=http://www.hotelsclick.com/hoteles/UY/Uruguay-DEMOGRAF%C3%ADA-5.html|title=Ethnic origins, 2006 counts, for Uruguay, provinces and territories – 20% sample data}}</ref> Kanada (1.4&nbsp;juta),<ref>{{cite web |url=http://www12.statcan.ca/english/census06/data/highlights/ethnic/pages/Page.cfm?Lang=E&Geo=PR&Code=01&Data=Count&Table=2&StartRec=1&Sort=3&Display=All&CSDFilter=5000 |title=Ethnic origins, 2006 counts, for Canada, provinces and territories – 20% sample data |access-date=2011-04-21 |archive-date=2013-07-23 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130723224016/http://www12.statcan.gc.ca/census-recensement/2006/index-eng.cfm |url-status=dead }}</ref> Venezuela (900,000)<ref>Santander Laya-Garrido, Alfonso. ''Los Italianos forjadores de la nacionalidad y del desarrollo economico en Venezuela''. Editorial Vadell. Valencia, 1978</ref> dan Australia (800,000).<ref>{{cite web|url=http://www.censusdata.abs.gov.au/ABSNavigation/prenav/ViewData?action=404&documentproductno=0&documenttype=Details&order=1&tabname=Details&areacode=0&issue=2006&producttype=Census%20Tables&javascript=true&textversion=false&navmapdisplayed=true&breadcrumb=LPTD&&collection=Census&period=2006&productlabel=Ancestry%20by%20Country%20of%20Birth%20of%20Parents%20-%20Time%20Series%20Statistics%20(2001,%202006%20Census%20Years)&producttype=Census%20Tables&method=Place%20of%20Usual%20Residence&topic=Ancestry&|title=20680-Ancestry by Country of Birth of Parents – Time Series Statistics (2001, 2006 Census Years) – Australia|publisher=[[Australian Bureau of Statistics]]|date=27 June 2007|accessdate=30 December 2008}}</ref>

Pada awal tahun 2010, terdapat 4,235,059 orang warganegara asing (7.1% penduduk negara<ref>"[http://www.guardian.co.uk/world/2010/feb/21/italy-milan-race-riots Italy wakes up to the realities of immigration]". [[The Guardian]]. 21 Februari 2010.</ref>) yang menetap di Itali dan berdaftar dengan pihak berkuasa.<ref>http://www.istat.it/salastampa/comunicati/non_calendario/20101012_00/testointegrale20101012.pdf</ref> Perangkaan ini merangkumi lebih setengah juta kanak-kanak yang lahir kepada warganegara asing di Itali (pendatang generasi kedua makin menonjol dalam demografi negara) tetapi tidak termasuk warganegara asing yang meraih kewarganegaraan Itali (53,696 orang pada 2008).<ref>{{cite web|url=http://www.istat.it/salastampa/comunicati/non_calendario/20091008_00/testointegrale20091008.pdf |title=La popolazione straniera residente in Italia al 1° gennaio 2009|publisher= [[Istat]]| pages = 1–3|language = Itali |trans_title = The Foreign Poulation Resident in Italy on 1 Januari 2009|format=PDF |date= 8 Oktober 2009|accessdate=27 Oktober 2009}}</ref> Ini juga tidak termasuk pendatang haram (''clandestini'') yang sukar ditentukan jumlahnya. Pada Mei 2008, ''[[The Boston Globe]]'' menganggarkan seramai 670,000 pendatang haram berada di Itali.<ref>Elisabeth Rosenthal, "[http://www.boston.com/news/world/europe/articles/2008/05/16/italy_cracks_down_on_illegal_immigration/ Italy cracks down on illegal immigration]". [[The Boston Globe]]. 16 Mei 2008.</ref>

<!--

Sejak peluasan Kesatuan Eropah, the most recent wave of migration has been from surrounding European nations, particularly Eastern Europe, and increasingly Asia,<ref>"[http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/6550725.stm Milan police in Chinatown clash]". BBC News. 13 April 2007.</ref> replacing North Africa as the major immigration area. Some 950,000 [[Romanians]], around 10 percent of them being [[Romani people|Romanis]],<ref>"[http://www.ipsnews.net/news.asp?idnews=42404 EUROPE:  Home to Roma, And No Place for Them]". [[Inter Press Service|IPS]] ipsnews.net.</ref> are officially registered as living in Itali, replacing Albanians and Moroccans as the largest ethnic minority group. The number unregistered Romanians is difficult to estimate, but the Balkan Investigative Reporting Network suggested that in 2007 that there might half been half a million or more.<ref>{{cite web|url=http://www.birn.eu.com/en/111/15/5745/ |title=Balkan Investigative Reporting Network |publisher=Birn.eu.com |date=08 11 2007 |accessdate=4 November 2008}}</ref>

-->

Pada tahun 2009, asal-usul penduduk imigran Itali terdiri daripada yang berikut: Eropah (53.5%), Afrika (22.3%), Asia (15.8%), benua Amerika (8.1%) dan Oseania (0.06%). Taburan penduduk kelahiran asing juga tidak sekata di Itali: 87.3% pendatang tinggal di kawasan utara dan tengah negara (iaitu kawasan termaju), manakala hanya 12.8% yang tinggal di selatan semenanjung.

{| class="wikitable sortable plainrowheaders" style="text-align:right;"

|+Asal-usul penduduk Itali pada 1 Januari 2010

! scope="col" style="width:12em;"| Asal-usul

! scope="col" |Jumlah penduduk

! scope="col" |Peratus

|-

! scope="row" | [[Orang Itali|Itali]]

| {{Commas|56118099}}

| 92.98%

|-

! scope="row" | [[Orang Romania|Romania]]

| {{Commas|887763}}

| 1.47%

|-

! scope="row" | Afrika Utara

| {{Commas|646624}}

| 1.07%

|-

! scope="row" | [[Orang Albania|Albania]]

| {{Commas|466684}}

| 0.77%

|-

! scope="row" | [[Cina Han|Cina]]

| {{Commas|188352}}

| 0.28%

|-

! scope="row" | [[Orang Ukraine|Ukraine]]

| {{Commas|153998}}

| 0.31%

|-

! scope="row" | [[Orang Asia|Asia]] (bukan Cina)

| {{Commas|499013}}

| 0.83%

|-

! scope="row" | Amerika Latin

| {{Commas|324917}}

| 0.54%

|-

! scope="row" | [[Afrika sub-Sahara]]

| {{Commas|285169}}

| 0.47%

|-

! scope="row" | Lain-lain

| {{Commas|782549}}

| 1.29%

|}

=== Bahasa ===

{{Main|Bahasa Itali}}

[[Fail:Linguistic map of the Italian language.svg|right|thumb|300px|Dunia berbahasa Itali. Biru tua: bahasa rasmi; hijau: sekunder, dituturkan atau difahami ramai; biru muda: difahami oleh sesetengah orang kesan penjajahan dahulu.]]

Bahasa kebangsaan Itali ialah [[bahasa Itali]]. [[Ethnologue]] menganggarkan bahawa terdapat sekitar 55&nbsp;juta orang penutur bahasa Itali di Itali dan 6.7&nbsp;juta orang lagi di luar negara.<ref name="ethnologue.com" >[http://www.ethnologue.com/show_language.asp?code=ita Ethnologue report for language code:ita (Italy)] – Gordon, Raymond G., Jr. (ed.), 2005. Ethnologue: Languages of the World, Fifteenth edition. Dallas, Tex.: SIL International. Online version</ref> Bagaimanapun, seramai 120 hingga 150&nbsp;juta orang menuturkan bahasa Itali sebagai bahasa kedua atau bahasa budaya di seluruh dunia.<ref>[http://www.servinghistory.com/topics/Italian_language::sub::Geographic_Distribution Italian Language: Geographic Distribution] ''Discovery Media'.' Diambil pada 16 Mei 2010.</ref>

Bahasa Itali yang menjadi bahasa kebangsaan negara selepas [[penyatuan Itali]], adalah berasaskan loghat [[Loghat Florence|Florence]] dalam [[bahasa Tusca]] dan agak berada di perantaraan [[Italo-Barat|rumpun bahasa Italo-Dalmatia]] di [[Mezzogiorno|Selatan]] dan [[rumpun bahasa Itali Utara]] [[Rumpun bahasa Gallo-Romawi|Gallo-Romawi]]. Perkembangannya juga dipengaruhi oleh bahasa-bahasa Germanik daripada puak penjajah pasca Empayar Rom.

Di Itali terdapat bermacam-macam loghat yang dituturkan di seluruh negara dan terdapat sesetengah orang Itali yang tidak boleh berbahasa Itali langsung.<ref>{{cite web|url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/297241/Italian-language |title=Italian language – Britannica Online Encyclopedia |publisher=Britannica.com |date=3 November 2008 |accessdate=19 November 2009}}</ref> Namun begitu, penubuhan sistem pendidikan kebangsaan telah menyebabkan kurangnya kelainan dalam pertuturan bahasa Itali di seluruh negara. Pembakuan bahasa dirancakkan lagi pada 1950-an dan 1960-an berkat pembangunan ekonomi dan kebangkitan media massa dan televisyen (penyiar negara, [[RAI]] membantu menentukan bahasa Itali baku).

Sesetengah kelompok etnik mendapat pengiktirafan di sisi undang-undang,<ref>[L.cost. 26 febbraio 1948, n. 4, Statuto speciale per la Valle d'Aosta; L.cost. 26 febbraio 1948, n. 5, Statuto speciale per il Trentino-Alto Adige; L.cost. 31 gennaio 1963, n. 1, Statuto speciale della Regione Friuli Venezia Giulia]</ref> dan sebilangan bahasa minoriti menikmati taraf rasmi bersama bahasa Itali di sesetengah kawasan di Itali. Bahasa Perancis ialah bahasa rasmi bersama di [[Valle d’Aosta]], walaupun sebenarnya [[bahasa Franco-Provencal]] lebih meluas di situ. Bahasa Jerman mendapat taraf yang seumpamanya di [[Wilayah Bolzano-Bozen]], begitu juga dengan [[bahasa Ladin]] di beberapa bahagian di wilayah itu dan juga daerah [[Trentino]]. [[Bahasa Slovenia]] diiktiraf secara rasmi di wilayah-wilayah [[Wilayah Trieste|Trieste]], [[Wilayah Gorizia|Gorizia]] dan [[Wilayah Udine|Udine]] di daerah [[Friuli Venezia Giulia]].

Di kawasan-kawasan terbabit, persuratan rasmi ditulis dalam dua bahasa (atau tiga bahasa di kawasan Ladin), ataupun disediakan atas permintaan dalam bahasa Itali ataupun bahasa rasmi bersama itu. Papan tanda lalulintas juga berbilang bahasa, kecuali di Valle d’Aosta di mana toponim Perancis diutamakan (kecuali bandar [[Aosta]] yang mengekalkan bahasa Itali); hasrat untuk [[Pengitalian Fasis|mengitalikan]] Valle d’Aosta pada zaman Fasis telah pun dipendamkan. Pendidikan dalam bahasa minoriti dibenarkan di mana letaknya sekolah-sekolah sedemikan.

=== Agama ===
{{bar box
|title=Agama di Itali, 2001<ref>[http://www.statistics.gov.uk/cci/nugget.asp?id=954 Religious Populations] Office for National Statistics</ref>
|titlebar=#ddd
|left1=Agama
|right1=Peratus
|float=right
|bars=
{{bar percent|Kristian|blue|91.6}}
{{bar percent|''Tiada''|gray|5.8}}
{{bar percent|[[Islam di Itali|Islam]]|#009000|1.9}}
{{bar percent|[[Agama Buddha|Buddha]]|#013220|0.3}}
{{bar percent|[[Hindu]]|#FF4500|0.2}}
{{bar percent|[[Agama Sikh|Sikh]]|#FFDF00|0.1}}
{{bar percent|Yahudi|#0047AB|0.1}}
}}

Agama Katolik Rom merupakan agama yang terbesar di negara, namun Gereja Katolik bukan lagi [[agama rasmi]]. 87.8% orang Itali mengakui diri sebagai penganut Katolik Rom,<ref>{{it icon}} {{cite news|url=http://www.corriere.it/Primo_Piano/Cronache/2006/01_Gennaio/17/cattolici.shtml|title=Italy: 88% of Italians declare themselves Catholic|publisher=Corriere della Sera|date=18 Januari 2006|accessdate = 10 Mei 2009}}</ref> namun hanya kira-kira satu pertiga penganut mengakui kuat pegangan agamanya (36.8%).

Kebanyakan orang Itali percaya kepada Tuhan ataupun sesuatu kuasa hidup yang rohani. Menurut tinjauan [[Eurobarometer]] yang terkini (2005):<ref>{{cite web|url=http://ec.europa.eu/public_opinion/archives/ebs/ebs_225_report_en.pdf |title=ReportDGResearchSocialValuesEN2.PDF |format=PDF |date= |accessdate=30 Oktober 2010}}</ref> 74% warganegara Itali menjawab bahawa 'mereka percaya akan kewujudan Tuhan', 16% menjawab bahawa 'mereka wujud akan suatu jenis roh atau kuasa hidup' dan 6% lagi menjawab bahawa 'mereka tidak percaya akan sebarang jenis roh, Tuhan, atau kuasa hidup'.

==== Kristian ====

Gereja Katolik Itali ialah sebahagian Gereja Katolik Rom sedunia di bawah kepimpinan [[Paus (Katolik)|Paus]], [[kuria]] di Rom, dan [[Persidangan Biskop Itali]]. Selain Itali, dua buah negara berdaulat yang lain terangkum dalam kawasan uskup yang bertapak di Itali, iaitu San Marino dan Kota Vatikan. Terdapat 225 kawasan uskup di Gereja Katolik Itali<!--, see further in this article and in the article [[List of the Roman Catholic dioceses in Itali]]-->. Walaupun Kota Vatikan bukan wilayah Itali mengikut undang-undang, namun ia terletak dalam lingkungan Rom, dan bahasa Itali merupakan bahasa yang paling kerap dituturkan dan bahasa kedua [[Kuria Rom]] selain [[bahasa Latin]].<ref>{{cite news| url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/europe/country_profiles/1066140.stm|work=BBC News|title=Country profile: Vatican|date=26 Oktober 2009|accessdate=5 Mei 2010}}</ref>

[[Fail:Santa Maria del Fiore.jpg|thumb|left|Gereja besar [[Santa Maria del Fiore]] di [[Florence]], yang mempunyai kubah bata terbesar di dunia,<ref>{{cite web|url=http://www.tripleman.com/index.php?showimage=737 |title=The Duomo of Florence &#124; Tripleman |publisher=www.tripleman.com |date= |accessdate=25 Mac 2010}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.brunelleschisdome.com/ |title=brunelleschi's dome – Brunelleschi's Dome |publisher=Brunelleschisdome.com |date= |accessdate=25 Mac 2010}}</ref> dan dianggap sebagai sebuah mahakarya seni bina Itali.]]

Itali kaya dengan kebudayaan Katolik, terutamanya kerana ramai [[santo]], [[martir]] dan paus Katolik merupakan orang Itali. Seni Katolik Rom di Itali mekar pada zaman-zaman [[Zaman Pertengahan|Pertengahan]], [[Zaman Pembaharuan|Pembaharuan]] dan [[Barok]], ketika ia digiatkan oleh tokoh-tokoh seni seperti [[Michelangelo]], [[Leonardo Da Vinci]], [[Raphael]], [[Caravaggio]], [[Fra Angelico]], [[Gian Lorenzo Bernini]], [[Sandro Botticelli]], [[Tintoretto]], [[Titian]], [[Raphael]] dan [[Giotto]]. Seni bina Katolik Rom di Itali juga tidak kurang kaya dan mengagumkan, dengan gereja-gereja dan basilika-basilika seperti [[Basilika St Peter]], [[Gereja Besar Florence]] dan [[Basilika St Mark]]. Itali juga tempat tinggal bilangan [[Kardinal (Katolik)|kardinal]] yang teramai di dunia,<ref>{{cite web|url=http://www.fiu.edu/~mirandas/countrynow.htm#Top |title=The Cardinals of the Holy Roman Church – Living cardinals arranged by country |publisher=Fiu.edu |date=15 Oktober 2010 |accessdate=30 Oktober 2010}}</ref> dan juga negara yang paling banyak gereja Katolik Rom per kapita.<ref name="kwintessential.co.uk">{{cite web|url=http://www.kwintessential.co.uk/resources/global-etiquette/italy-country-profile.html |title=Italy – Italian Language, Culture, Customs and Business Etiquette |publisher=Kwintessential.co.uk |accessdate=2 Ogos 2010}}</ref>

Walaupun mazhab Kristian utama Itali ialah Katolik Rom, namun juga terdapat golongan minoriti yang bermazhab Protestan, [[Waldensian]], [[Ortodoks Timur]] dan lain-lain.

Pada abad ke-20, [[Saksi Jehovah]], [[Pentekostalisme]], [[Evangelikalisme]] tak bermazhab, dan [[Mormonisme]] merupakan cabang-cabang Protestan yang paling pesat berkembang. Kedatangan penghijrah dari [[Afrika Barat]], [[Afrika Tengah|Tengah]], dan Timur pada awal abad ke-21 telah meningkatkan jumlah penganut [[Baptis]], [[Anglikan]], Pentekosta dan Evangelikal di Itali, sementara penghijrahan dari Eropah Timur pula membesarkan komuniti Ortodoks Timur.

Pada tahun 2006, 2.1% penduduk Itali menganut Protestan, sementara 1.2% yang lain menganut Ortodoks Timur. Kelompok-kelompok Kristian yang lain di Itali terdiri daripada, antara lainnya, lebih 700,000 Kristian Ortodoks Timur, termasuk 180,000 [[Ortodoks Yunani]],<ref>{{cite web |url=http://www.ortodossia.it/The%20Holy%20Orthodox%20Archdiocese%20of%20Italy%20ed%20Malta.htm |title=The Holy Orthodox Archdiocese of Italy and Malta |publisher=Ortodossia.it |date= |accessdate=30 Oktober 2010 |archive-date=2013-08-21 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130821124439/http://www.ortodossia.it/The%20Holy%20Orthodox%20Archdiocese%20of%20Italy%20ed%20Malta.htm |url-status=dead }}</ref> 550,000 Pentekosta dan Evangelis (0.8%), termasuk 400,000 ahli [[Perhimpunan Tuhan]], 235,685 Saksi Jehovah (0.4%),<ref>{{it icon}} [http://www.cesnur.org/religioni_italia/t/testimoni_geova_02.htm I Testimoni di Geova e i loro scismi]</ref> 30,000 Waldensian,<ref>{{it icon}} [http://www.chiesavaldese.org/pages/storia/dove_viviamo.php Waldensian Evangelical Church] {{Webarchive|url=https://archive.is/20120724023747/http://www.chiesavaldese.org/pages/storia/dove_viviamo.php |date=2012-07-24 }}</ref> 25,000 [[Adventis Hari Ketujuh]], 22,000 Mormon, 15,000 Baptis (termasuk 5,000 Baptis Bebas), 7,000 [[Lutheran]], 4,000 [[Methodist]] (bersekutu dengan Gereja Waldensian).<ref>{{cite web |url=http://www.oikoumene.org/en/member-churches/regions/europe/italy/evangelical-methodist-church-in-italy.html |title=World Council of Churches |publisher=Oikoumene.org |date= |accessdate=30 Oktober 2010 |archive-date=2008-07-09 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080709033652/http://www.oikoumene.org/en/member-churches/regions/europe/italy/evangelical-methodist-church-in-italy.html |url-status=dead }}</ref>

==== Agama lain ====

Agama yang paling lama wujud di Itali ialah agama Yahudi, kerana bangsa Yahudi sudah lama menetap di [[Rom Kuno]] sebelum kelahiran Nabi Isa. Di Itali lahirnya ramai tokoh Yahudi yang berpengaruh, seperti [[Luigi Luzzatti]] yang menjadi Perdana Menteri pada tahun 1910; [[Ernesto Nathan]] yang berkhidmat sebagai datuk bandar Rom pada tahun 1907 hingga 1913; dan [[Shabbethai Donnolo]], seorang ahli sains Zaman Pertengahan. Sewaktu [[Holokus]], Itali menyerap ramai orang pelarian Yahudi dari [[Jerman Nazi]]. Bagaimanapun, apabila Itali diambil alih oleh [[Republik Sosial Itali|kerajaan boneka Nazi]], sekitar 15% orang Yahudi Itali dibunuh walaupun kerajaan Fasis enggan menghantar golongan Yahudi ke kem maut Nazi. Oleh sebab peristiwa ini dan juga emigrasi sebelum dan selepas Perang Dunia Kedua, komuniti Yahudi di Itali sudah mengecil kepada sekitar 45,000 orang sekarang.

Kesan penghijrahan dari merata dunia, jumlah penganut bukan Kristian semakin ramai. Pada tahun 2009, terdapat 1.0&nbsp;juta umat [[Islam]] di Itali<ref>{{cite web|url=http://www.adnkronos.com/AKI/English/Religion/?id=3.0.3202304679 |title=Italy: Country's muslims raise funds to help quake victims – Adnkronos Religion |publisher=Adnkronos.com |date=7 April 2003 |accessdate=30 October 2010}}</ref> yang membentuk 1.6% jumlah penduduk, namun hanya 50,000 orang Muslim yang memegang [[kewarganegaraan Itali]]. Pihak berkecuali menganggarkan jumlah penduduk Muslim di Itali antara 0.8&nbsp;juta<ref>{{cite news| url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/4385768.stm|work=BBC News|title=Muslims in Europe: Country guide|date=23 Disember 2005|accessdate=5 Mei 2010}}</ref> hingga 1.5&nbsp;juta.<ref>{{cite news| url=http://www.nytimes.com/2005/07/24/world/europe/24iht-rome.html?_r=1|work=The New York Times|date=25 Julai 2005|accessdate=31 Mac 2010|first=Elisabeth|last=Rosenthal|title=Pressure is growing on Muslims in Italy}}</ref>

Itali juga diduduki oleh 200,000 penganut agama yang berasal dari benua kecil India, termasuk 70,000 orang [[Sikh]] yang beribadah di 22 [[gurdwara]] di seluruh negara,<ref>{{cite web|url=http://www.nriinternet.com/EUROPE/ITALY/2004/111604Gurdwara.htm |title=NRI Sikhs in Italy |publisher=Nriinternet.com |date=15 November 2004 |accessdate=30 October 2010}}</ref> 70,000 orang [[Hindu]], dan 50,000 orang penganut [[agama Buddha]].<ref>{{cite web|url=http://www.buddhismo.it/ente.htm |title=Unione Buddhista Italiana – UBI: L'Ente |publisher=Buddhismo.it |date=18 Ogos 2009 |accessdate=30 Oktober 2010}}</ref> Juga terdapat kira-kira 4,900 orang [[Bahá'í]] di Itali pada tahun 2005.<ref name="WCE-05">{{cite web|title = Most Baha'i Nations (2005)|work = QuickLists > Compare Nations > Religions >|publisher = The Association of Religion Data Archives|year = 2005|url = http://www.thearda.com/QuickLists/QuickList_40c.asp|accessdate = 30 Januari 2010|archive-date = 2018-12-24|archive-url = https://web.archive.org/web/20181224213842/http://www.thearda.com/QuickLists/QuickList_40c.asp%20|url-status = dead}}</ref>

=== Pendidikan ===
[[Fail:La Sapienza.jpg|link=link=Special:FilePath/Université_La_Sapienza.JPG|alt=|thumb|[[Universiti la Sapienza]] di Rom adalah yang terbesar di Eropah dengan 140,000 orang pelajar.<ref>{{cite web|url=http://iltempo.ilsole24ore.com/2008/09/20/929140-grande_ateneo_europa.shtml |title=Il Tempo – È il più grande ateneo d'Europa |publisher=Iltempo.ilsole24ore.com |date= |accessdate=30 Oktober 2010}}</ref>]]
Pendidikan awam di Itali adalah percuma dan wajib untuk kanak-kanak berusia 6 hingga 15 tahun.<ref>{{cite web|url=http://www.flcgil.it/notizie/news/2010/marzo/si_abbassa_l_obbligo_scolastico_a_15_anni_l_apprendistato_diventa_scuola |title=Si abbassa l'obbligo scolastico a 15 anni. L'apprendistato diventa scuola |publisher=Flcgil.it |date= |accessdate=30 Oktober 2010}}</ref> Sistem pendidikan Itali terdiri daripada [[sekolah rendah|tahap rendah]] lima tahun dan [[sekolah menengah|tahap menengah]] lapan tahun yang terbahagi kepada sekolah menengah gred pertama ([[sekolah menengah rendah]]) dan sekolah menengah gred kedua (sekolah tinggi). Itali juga menawarkan pendidikan swasta.

Mengikut National Science Indicators (1981–2002), pangkalan data yang dibentuk oleh Research Services Group dan mengandungi senarai statistik output dan petikan untuk lebih 90 negara, Itali mencatat output [[kertas kerja saintifik]] yang melebihi purata dunia (dari segi bilangan kertas kerja yang dikarang oleh sekurang-kurangnya seorang pengarang dari Itali) dalam bidang [[sains angkasa]] (9.75% kertas kerja di dunia dari Itali), [[matematik]] (5.51% kertas kerja di dunia), [[sains komputer]], [[neurosains]], [[fizik]], [[sains sosial]], [[psikologi]] dan [[psikiatri]], dan ekonomi dan [[perniagaan]].<ref name="sci" >{{cite web |author=Nancy Imelda Schafer, ISI |url=http://in-cites.com/research/2003/june_9_2003-1.html |title=SCI-BYTES: Science in Italy, 1998–2002 |publisher=In-cites.com |accessdate=27 Januari 2010 |archive-date=2008-08-29 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080829145855/http://in-cites.com/research/2003/june_9_2003-1.html |url-status=dead }}</ref>

[[Fail:The Archiginnasio, Bologna, Italy, the wing with the Anatomical theatre.JPG|thumb|left|upright|[[Universiti Bologna]] adalah yang tertua di Eropah, diasaskan pada tahun 1088.]]

Itali menempatkan beraneka institusi pengajian tinggi, baik universiti, kolej, mahupun akademi. [[Universiti Bocconi]] di Milan bertempat di kalangan 20 [[maktab perniagaan]] terunggul di dunia oleh akhbar [[The Wall Street Journal]], khususnya berkat program [[M.B.A.]] yang menaikkan institusi ini ke tangga ke-17 dari segi keutamaan perekrutan siswazah pada tahun 2007.<ref>{{cite web |url=http://mba.sdabocconi.it/home/main.php?id=12001&ym=2007-09 |title=Conferenze, ospiti, news ed eventi legati agli MBA della SDA Bocconi&#124;MBA SDA Bocconi |publisher=Mba.sdabocconi.it |date= |accessdate=30 Oktober 2010 |archive-date=2008-04-09 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080409123912/http://mba.sdabocconi.it/home/main.php?id=12001&ym=2007-09 |url-status=dead }}</ref> Selain itu, [[Forbes]] juga menempatkan Bocconi di tangga teratas sedunia untuk kategori Berbaloi dengan Harga.<ref>{{cite web |url=http://www.oie.gatech.edu/sa/programs/show.html?id=bocc |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080508020611/http://www.oie.gatech.edu/sa/programs/show.html?id=bocc |archivedate=2008-05-08 |title=Gatech :: OIE :: GT Study Abroad Programs |publisher=Web.archive.org |date= |accessdate=30 Oktober 2010 |url-status=live }}</ref>  Pada Mei 2008, Bocconi mengatasi beberapa maktab perniagaan terunggul sedunia yang lain dalam ranking [[pendidikan eksekutif]] [[Financial Times]] untuk mendapat tangga ke-5 di Eropah dan ke-15 di dunia.<ref>{{cite web|url=http://www.corriere.it/vivimilano/cronache/articoli/2008/05_Maggio/12/sda_bocconi.shtml |title=Sda Bocconi supera London Business School – ViviMilano |publisher=Corriere.it |date=12 November 2008 |accessdate=30 Oktober 2010}}</ref>

Antara universiti-universiti dan politeknik-politeknik terunggul yang lain termasuk [[Politecnico di Milano|Politeknik Milan]] (pada tahun 2009, ia merupakan universiti teknikal ke-57 tertinggi di dunia oleh kajian Top Universities bagi pihak Times Higher Education<ref>{{cite web|url=http://www.topuniversities.com/university/408/politecnico-di-milano |title=Politecnico di milano |publisher=Top Universities |accessdate=27 Oktober 2009}}</ref>; dan juga institusi terbaik di Itali dari segi pengeluaran saintifik, penarikan pelajar asing, dan lain-lain menurut kajian tempatan<ref>{{cite web|url=http://www.visionwebsite.eu/vision/progetti_2.php?progetto=28 |title=Vision Forum Web Site |publisher=Visionwebsite.eu |accessdate=27 Oktober 2009}}</ref>), [[Universiti Rom la Sapienza]] (universiti ke-33 terbaik di Eropah pada tahun 2005,<ref>{{cite web|url=http://www.arwu.org/rank/2005/ARWU2005_TopEuro.htm|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080430202044/http://www.arwu.org/rank/2005/ARWU2005_TopEuro.htm|archivedate=2008-04-30|title=Top 100 European Universities|publisher=Arwu.org|accessdate=27 Oktober 2009|url-status=live}}</ref> di kalangan 50 kolej terunggul di Eropah dan 150 yang terunggul di dunia<ref>{{cite web |url=http://www.arwu.org/rank2008/ARWU2008_TopEuro(EN).htm |title=ARWU2008 |publisher=Arwu.org |accessdate=27 Oktober 2009 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080822033350/http://www.arwu.org/rank2008/ARWU2008_TopEuro(EN).htm |archivedate=2008-08-22 |url-status=live }}</ref>) dan [[Universiti Milan]] (satu-satunya anggota Itali dalam Liga Universiti Penyelidikan Eropah (LERU), sekumpulan prestij 20 Universiti Eropah yang berintensif penyelidikan; nombor satu di Itali dan ke-7 di Eropah mengikut Leiden Ranking).

Maktab pengajian tertua yang masih wujud di Itali dan seluruh dunia Barat ialah [[Universiti Bologna]].<ref>{{cite web|url=http://virtualglobetrotting.com/map/universit-di-bologna-oldest-university-in-the-world/ |title=Università di Bologna (oldest university in the world) |publisher=Virtual Globetrotting |date=21 Oktober 2006 |accessdate=27 Oktober 2009}}</ref> Pada tahun 2009, Universiti Bologna ialah satu-satunya maktab Itali dalam 200 Universiti Terbaik di Dunia keluaran [[:en:Times Higher Education-QS World University Rankings|The Times]].

=== Kesihatan ===
[[Fail:Tessera_Sanitaria_Italia-Fronte.jpg|thumb|Kad insurans kesihatan awam Itali]]

Itali mengamalkan sistem penjagaan kesihatan awam sejak tahun 1978.<ref name="ReferenceB">{{cite web|url=http://dev.prenhall.com/divisions/hss/worldreference/IT/health.html |title=Italy – Health |publisher=Dev.prenhall.com |accessdate=2 Ogos 2010}}</ref> Perbelanjaan penjagaan kesihatan di Itali menyumbangkan 9.0% KDNK negara pada tahun 2008, sedikit melebihi purata negara [[OECD]] iaitu 8.9%.<ref>{{cite web|url=http://www.oecd.org/dataoecd/45/52/38979929.pdf|title=OECD Health Data 2008 How Does Italy Compare|publisher=OECD|year=2008|archiveurl=https://web.archive.org/web/20081206101153/http://www.oecd.org/dataoecd/45/52/38979929.pdf|archivedate=2008-12-06|access-date=2011-04-21|url-status=dead}}</ref> Bagaimanapun, Itali menduduki tempat kedua sistem penjagaan kesihatan terbaik di dunia,<ref name="ReferenceB"/><ref name="photius.com" >{{cite web|url=http://www.photius.com/rankings/healthranks.html |title=The World Health Organization's ranking of the world's health systems |publisher=Photius.com |accessdate=27 Oktober 2009}}</ref> dan tempat ketiga prestasi penjagaan kesihatan di dunia.<ref>{{cite web|url=http://www.photius.com/rankings/world_health_performance_ranks.html |title=Health system attainment and performance in all Member States |publisher=Photius.com |accessdate=27 Oktober 2009}}</ref>

Itali mencatat [[jangka hayat]] ke-12 tertinggi di dunia  pada tahun 2010,<ref>[http://www.un.org/esa/population/publications/wpp2006/WPP2006_Highlights_rev.pdf United Nations World Population Prospects: 2006 revision] – Table A.17 for 2005–2010</ref> tetapi juga berdepan dengan peningkatan orang yang terlebih berat badan atau [[obes]] dengan 34.2% orang Itali yang mengaku terlebih berat badan dan 9.8% melaporkan diri sebagai obes.<ref name=IOTF2008>{{cite web |url=http://www.iotf.org/database/documents/GlobalPrevalenceofAdultObesity16thDecember08.pdf |title=Global Prevalence of Adult Obesity |format=PDF |work=[[International Obesity Taskforce]] |accessdate=29 Januari 2008}}</ref> 22% penduduk Itali merokok setiap hari pada tahun 2008.<ref name="MPOWER 2008 pp=267–288">{{Cite book |last=World Health Organization |url=http://www.who.int/entity/tobacco/mpower/mpower_report_full_2008.pdf |format=PDF |title=WHO Report on the Global Tobacco Epidemic, 2008: the MPOWER package |accessdate=1 Januari 2008 |year=2008 |isbn=978-92-4-159628-2 |publisher=[[World Health Organization]] |pages=267–288}}</ref> Merokok di tempat awam, termasuk bar, kedai makan, kelab malam dan pejabat telah dihadkan kepada bilik has yang berudara sejak tahun 2005.<ref name="Deutsche Welle 10 01">{{cite news| url= http://www.dw-world.de/dw/article/0,,1453590,00.html| title=  Smoking Ban Begins in Italy| publisher=  [[Deutsche Welle]]| date=  10 Januari 2005| accessdate= Ogos 2010}}</ref>

== Sains dan teknologi ==
[[Fail:Justus Sustermans - Portrait of Galileo Galilei, 1636.jpg|thumb||left|175px|[[Galileo Galilei]] merupakan salah seorang pelopor sains moden.<ref name="Einstein">{{cite book|last=Weidhorn|first=Manfred|title=The Person of the Millennium: The Unique Impact of Galileo on World History|year=2005|publisher=iUniverse|isbn=0-595-36877-8|page=155}}</ref><ref name="Einstein" /><ref name=finocchiaro2007>[[#Reference-Finocchiaro-2007|Finocchiaro (2007)]]</ref><ref>"Galileo and the Birth of Modern Science, by Stephen Hawking, American Heritage's Invention & Technology, Spring 2009, Vol. 24, No. 1, p. 36</ref>]]

Selama ratusan tahun, Itali telah melahirkan ramai ahli sains yang handal-handal belaka, antara mereka ialah mungkin polimat yang paling terkenal dalam sejarah, iaitu [[Leonardo da Vinci]] yang membuat bermacam-macam sumbangan kepada pelbagai bidang, termasuk seni, biologi, dan teknologi. [[Galileo Galilei]] ialah seorang ahli [[fizik]], [[matematik]], dan [[astronomi]] yang memainkan peranan utama dalam [[Revolusi Sains]]. Antara pencapaian beliau ialah pemerhatian astronomi menerusi [[teleskop]], dan sokongan kepada fahaman [[Nicolaus Copernicus|Copernicus]]. [[Enrico Fermi]], ahli fizik yang memenangi hadiah Nobel merupakan ketua pasukan yang membina [[Chicago Pile-1|reaktor nuklear pertama]] dan juga dikenang kerana banyak lagi sumbangannya kepada bidang fizik, termasuklah pembangunan [[Mekanik kuantum|teori kuantum]].

Antara tokoh-tokoh Itali lain yang mengembangkan ilmu sains dan teknologi sedunia ialah [[Giovanni Domenico Cassini]], ahli astronomi yang membuat banyak penemuan penting tentang [[Sistem Suria]]; [[Alessandro Volta]], ahli fizik yang mencipta [[bateri elektrik]]; ahli-ahli matematik yang menjayakan kemajuan besar dalam bidang mereka, iaitu [[Joseph Louis Lagrange|Lagrange]], [[Fibonacci]], dan [[Gerolamo Cardano]] yang terkenal kerana [[Ars Magna (Gerolamo Cardano)|Ars Magna]] yang diiktiraf umum sebagai layanan moden yang pertama pada matematik; [[Marcello Malpighi]], seorang doktor dan pengasas[[anatomi mikroskopik]]; [[Lazzaro Spallanzani]], ahli biologi yang menjalankan penyelidikan penting tentang fungsi badan, pembiakan haiwan, dan teori sel; [[Camillo Golgi]], ahli fizik, patologi, dan pemenang hadiah Nobel yang terkenal kerana menemui [[kompleks Golgi]] serta membuka laluan kepada penerimaan [[doktrin Neuron]]; dan [[Guglielmo Marconi]] yang menerima [[Hadiah Nobel dalam Fizik]] kerana mencipta [[radio]].

== Budaya ==

{{Main|Kebudayaan Itali}}

Itali dikatakan sebagai sebuah negara yang pelbagai warisan budaya kerana ia hanya disatukan pada tahun 1861, dengan perbezaan ketara antara daerah-daerah. Itali telah menyebarkan pengaruh budaya secara meluas di dunia, juga kerana ramai orang Itali berhijrah ke negara lain dalam sejarah.
=== Seni dan sastera ===
[[Fail:Leaning tower of pisa 2.jpg|thumb|left|175px|[[Menara Condong Pisa]].]]

Di Itali letaknya jumlah [[Tapak Warisan Dunia]] [[UNESCO]] yang terbanyak (45) setakat ini, serta menyimpan kekayaan seni, budaya dan sastera sedunia dari pelbagai zaman. Di Itali letaknya sejumlah kira-kira 100,000 monumen yang beraneka jenis (muzium, istana, binaan, patung, gereja, balai seni, vila, pancutan air, rumah bersejarah dan tinggalan arkeologi).<ref name="Eyewitness Travel 2005, pg. 19">Eyewitness Travel (2005), ms. 19</ref> Antara binaan-binaan terhebat dalam seni bina Barat terletak di Itali, seperti [[Colosseum]], [[Gereja Besar Milan]],[[Gereja Besar Florence]], [[Menara Condong Pisa]] dan reka bina kota [[Venice]].

Bidang seni lukis Itali menemui kemuncak kegemilangannya pada zaman-zaman [[Seni Romanesque|Romanesque]], [[Seni Gothik|Gothik]], [[Zaman Pembaharuan|Pembaharuan]] dan [[Barok]], apabila lahirnya pelukis-pelukis handalan seperti [[Michelangelo]], [[Leonardo da Vinci]], [[Donatello]], [[Caravaggio]], [[Bernini]], [[Titian]] dan [[Raphael]]. Kesenian Itali bangkit semula pada abad ke-20 dengan gaya [[Futurisme]], terutamanya hasil seni [[Umberto Boccioni]] dan [[Giacomo Balla]], disusuli oleh lukisan metafizik [[Giorgio de Chirico]] yang berpengaruh hebat terhadap gerakan [[Surealisme]] dan generasi-generasi seniman yang seterusnya.

Asas [[bahasa Itali]] moden ditetapkan oleh pemuisi [[Florence]], [[Dante Alighieri]] yang karya paling agungnya, ''[[Divina Commedia]]'' (Komedi Kudus), diangkat sebagai kenyataan sastera terulung yang dihasilkan di Eropah pada [[Zaman Pertengahan]]. Sasterawan-sasterawan berbangsa Itali tiada kurangnya: [[Giovanni Boccaccio]], [[Giacomo Leopardi]], [[Alessandro Manzoni]], [[Torquato Tasso]], [[Ludovico Ariosto]], dan [[Francesco Petrarca]] yang terkenal kerana mencipta gaya puisi [[soneta]]. Itali juga berbangga kerana namanya diharumkan oleh ramai sasterawan moden yang memenangi hadiah Nobel pula termasuk pemuisi nasionalis [[Giosuè Carducci]] (1906), pengarang realis [[Grazia Deledda]] (1926), pengarang teater [[Luigi Pirandello]] (1936), pemuisi [[Salvatore Quasimodo]] (1959) dan [[Eugenio Montale]] (1975), ahli satira dan pengarang teater [[Dario Fo]] (1997).<ref>{{cite web|url=http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/|title=All Nobel Laureates in Literature}}</ref>


Kesenian Itali diserikan lagi oleh industri fesyen yang hebat dan banyak berpusat di bandaraya [[Milan]]. Jenama-jenama fesyen utama dari Itali seperti [[Gucci]], [[Prada]], [[Versace]], [[Valentino SpA|Valentino]], [[Armani]], [[Dolce & Gabbana]], [[Missoni]], [[Fendi]], [[Moschino]], [[Max Mara]] dan [[Ferragamo]], dipandang sebagai syarikat-syarikat fesyen yang terunggul di dunia. Begitu juga, [[Vogue Italia]] disanjungi sebagai majalah fesyen yang paling terkemuka dan berprestij di dunia.<ref>http://books.google.com/books?id=pkeaOOxb_isC&pg=PA16&sig=JJmC6YC-Hmmm6Z5P2Cfbvz_jrSA#v=onepage&q=&f=false</ref>
=== Muzik dan filem ===
[[Fail:GiacomoPuccini.jpg|thumb|left|upright|[[Giacomo Puccini]], penggubah Itali yang terkenal kerana karya opera yang tersohor, seperti ''[[La bohème]]'', ''[[Tosca]]'', ''[[Madama Butterfly]]'', dan ''[[Turandot]]''<ref>{{cite web | url=http://www.operaamerica.org/pressroom/quickfacts2006.html | title=Quick Opera Facts 2007 | publisher=OPERA America | year=2007 | accessdate=23 April 2007 | archiveurl=https://web.archive.org/web/20061001054025/http://www.operaamerica.org/pressroom/quickfacts2006.html | archivedate=2006-10-01 | url-status=live }}</ref><ref>{{cite web| url=http://opera.stanford.edu/misc/Dornic_survey.html | title=An Operatic Survey | publisher=Opera Glass | author=Alain P. Dornic | year=1995 | accessdate=23 April 2007}}</ref>]]


[[Muzik klasikal]] sebati dengan jati diri Itali, di mana terciptanya alat-alat muzik seperti piano dan biola, di samping banyak jenis muzik klasikal yang menonjol seperti [[simfoni]], konserto, dan [[sonata]], yang dikatakan lahir sekitar abad ke-16 dan ke-17. Antara penggubah-penggubah muzik terkenal dari Itali termasuklah [[Giovanni Pierluigi da Palestrina|Palestrina]], [[Claudio Monteverdi|Monteverdi]], [[Antonio Vivaldi|Vivaldi]], [[Gioachino Rossini|Rossini]], [[Giuseppe Verdi|Verdi]] dan [[Giacomo Puccini|Puccini]] pada zaman Pembaharuan dan Moden Awal. Muzik pop pula diserikan oleh [[Luciano Berio|Berio]] dan [[Luigi Nono|Nono]] yang terkenal sebagai perintis [[muzik eksperimental]] dan [[muzik elektronik|elektronik]], serta artis-artis yang disanjungi di mata dunia seperti [[Andrea Bocelli]], [[Laura Pausini]], dan [[Eros Ramazzotti]]. Walaupun tradisi muzik klasikal masih teguh di Itali, seperti yang terbukti dengan puluhan dewan opera yang terkenal seperti [[La Scala]] di Milan dan [[Teatro di San Carlo|San Carlo]] di Naples, serta para seniman seperti pemain piano [[Maurizio Pollini]] dan penyanyi tenor mendiang [[Luciano Pavarotti]], namun rakyat Itali tidak kurang menyambut baik persada muzik kontemporari yang rancak di negara itu.

[[Fail:Luciano Pavarotti 15.06.02 cropped2.jpg|thumb|right|[[Luciano Pavarotti]], salah seorang tenor termasyhur sepanjang zaman.]]

Itali terkenal sekali sebagai tempat kelahiran opera.<ref name="books.google.co.uk" >{{cite book|url=http://books.google.com/?id=C37Gq2GagZIC&dq=Italian+opera&printsec=frontcover&q= |title=Italian Opera – Google Books |publisher=Books.google.co.uk |date= 29 April 1994|accessdate=20 Disember 2009|isbn=9780521466431|author1=Kimbell, David R. B}}</ref> [[Opera Itali]] dipercayai diasaskan pada awal abad ke-17, di bandar-bandar Itali seperti [[Mantua]] dan [[Venice]].<ref name="books.google.co.uk" /> Lama-kelamaan, karya-karya yang digubah oleh tokoh Itali pada abad ke-19 dan awal abad ke-20 seperti [[Rossini]], [[Vincenzo Bellini|Bellini]], [[Donizetti]], [[Verdi]] dan [[Puccini]], berada di kalangan opera-opera paling sohor yang pernah digubah dan kini masih dipersembahkan di dewan-dewan opera di merata dunia. Dewan opera [[La Scala]] di Milan merupakan salah sebuah dewan opera yang terunggul di dunia. Antara bakat-bakat nyanyian opera Itali yang termasyhur sekali ialah [[Enrico Caruso]], [[Alessandro Bonci]], [[Luciano Pavarotti]], [[Andrea Bocelli]], dan ramai lagi.

Sejarah perfileman Itali bermula beberapa bulan selepas [[Auguste dan Louis Lumière|Lumière bersaudara]] memulakan pameran wayang gambar bergerak. Filem buatan Itali yang sulung hanya beberapa saat panjangnya, menunjukkan [[Paus Leo XIII]] menyampaikan restu ke hadapan kamera. Industri perfileman Itali pada awalnya terbukti mendapat perhatian di pasaran dunia. Kemudian, ia juga dimanfaatkan oleh [[Benito Mussolini]] yang mengasaskan studio [[Cinecittà]] yang masyhur di Rom untuk penghasilan bahan dakyah Fasis hingga Perang Dunia Kedua.<ref>{{cite web|url=http://ccat.sas.upenn.edu/italians/resources/Amiciprize/1996/mussolini.html |title=The Cinema Under Mussolini |publisher=Ccat.sas.upenn.edu |date= |accessdate=30 Oktober 2010}}</ref> Selepas peperangan, filem-filem Itali tetap diminati di  dunia sehingga 1980-an apabila ia mengalami kemerosotan kesenian. Antara pengarah-pengarah filem Itali yang terkenal dari zaman tersebut termasuk [[Vittorio De Sica]], [[Federico Fellini]], [[Sergio Leone]], [[Pier Paolo Pasolini]], [[Luchino Visconti]], [[Michelangelo Antonioni]] dan [[Dario Argento]]. Antara filem-filem Itali yang menjadi pusaka perfileman sedunia ialah ''[[La dolce vita]]'', ''[[Il buono, il brutto, il cattivo]]'' dan ''[[Ladri di biciclette]]''. Baru-baru ini, persada perfileman Itali sekali-sekala mendapat perhatian antarabangsa, antaranya ''[[La vita è bella]]'' arahan [[Roberto Benigni]] dan ''[[Il postino]]'' oleh [[Massimo Troisi]].

=== Sukan ===
Itali mengamalkan tradisi kesukanan sejak sekian lama. Dalam pelbagai sukan, baik berpasukan mahupun perseorangna, Itali bermaruah tinggi dan mencapai banyak kejayaan. Sukan yang paling diminati ramai tak lain tak bukan [[bola sepak]], diikuti oleh bola keranjang dan bola tampar yang turut dikuasai oleh Itali. Pasukan bola sepak Itali memenangi empat [[Piala Dunia FIFA]] setakat ini, kali terakhir pada tahun [[Piala Dunia FIFA 2006|2006]].<ref>{{cite web |url=http://www.fifa.com/worldcup/archive/index.html |title=Previous FIFA World Cups™ |publisher=FIFA.com |accessdate=8 Januari 2011 |archive-date=2014-06-18 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140618092541/http://www.fifa.com/worldcup/archive/index.html |url-status=dead }}</ref> Itali juga mempertaruhkan jaguh-jaguh handalan dalam sukan [[lumba basikal]], [[tenis]], [[balapan dan padang]], [[lawan pedang]], [[sukan musim sejuk]] dan [[ragbi]]. [[Scuderia Ferrari]] dari Itali ialah pasukan paling lama yang masih aktif  dalam perlumbaan [[Perlumbaan kereta Grand Prix|Grand Prix]] semenjak mulai bertanding pada tahun 1948, apatah lagi ia juga pasukan [[Formula Satu]] yang paling cemerlang dalam sejarah dengan rekod 15 kejuaraan pemandu dan 16 kejuaraan pengeluar kereta (setakat 2010).

=== Masakan ===
[[Fail:Eq it-na pizza-margherita sep2005 sml.jpg|thumb|[[Piza]] Neapolitan yang asli.]]
Masakan Itali moden telah berevolusi seiring dengan perubahan sosial dan politik berabad-abad, dengan akar umbinya seawal-awal abad ke-4 SM. Perubahan hebat berlaku apabila [[Dunia Baru]] ditemui dan jenis sayur-sayuran baru ditemui, seperti ubi kentang, tomato, [[cili kembung]] dan jagung. Bagaimanapun, ramuan-ramuan utama masakan Itali moden ini tidak diperkenalkan secara besar-besaran sebelum abad ke-18.<ref>Del Conte, 11–21.</ref>

Ramuan dan hidangan tempatan berbeza-beza mengikut setempat. Bagaimanapun, banyak juga hidangan daerah yang telah tersebar ke merata negara dalam pelbagai bentuk kelainan. Keju dan wain sebati sekali dalam masakan Itali kerana memainkan peranan-peranan yang berbeza di peringkat daerah dan negara dengan kepelbagaian jenisnya serta undang-undang ''[[Denominazione di origine controllata]]'' (penamaan terlaras). Tidak lupa juga minuman kopi, khususnya [[espresso]], yang sudah menjadi mustahak sekali dalam masakan kebudayaan Itali. Some famous dishes and items include [[pasta]], [[pizza]], ''[[cappuccino]]'', ''[[spaghetti]]'', ''[[maccheroni]]'', ''[[salami]]'', ''[[lasagna]]'', ''[[focaccia]]'', dan ''[[gelato]]''.{{Portal box|Itali|Kesatuan Eropah}}

== Catatan ==

{{Reflist|group=note}}

== Petikan ==

;Catatan

{{Refbegin}}
# Menurut Mitrica, laporan Romania pada tahun 2005 menganggarkan bahawa 1,061,400 orang Romania tinggal di Itali, membentuk 37.2% daripada 2.8&nbsp;juta pendatang di negara itu<ref>Mitrica, Mihai [https://web.archive.org/web/20071023072029/http://evz.ro/article.php?artid=201813 Un milion de romani s-au mutat in Italia] ("Sejuta orang Romania berpindah Itali"). ''Evenimentul Zilei'', 31 October 2005. Visited 11 April 2006.
</ref> tetapi tidak jelas bagaimana andaian itu dibuat, maka tidak pasti sama ada ia harus dipandang berat.

# Lihat juga: ''L. Lepschy e G. Lepschy, La lingua italiana: storia, varietà d'uso, grammatica, Milano, Bompiani'' (dalam bahasa Itali)

# Peta rasmi Perancis menunjukkan sempadan yang melencong ke selatan puncak utama, serta mendakwa puncak tertinggi di Itali ialah Mont Blanc de Courmayeur (4,748&nbsp;m), tetapi ini tidak konsisten dengan konvensyen 1861 dan analisa legeh topografi.

{{Refend}}

;Rujukan

{{Reflist|colwidth=30em}}

== Pautan luar ==

{{Sister project links}}

; Profil negara

* [http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/europe/country_profiles/1065345.stm by the BBC News] {{en icon}}
* [http://www.economist.com/countries/Italy/ by the Economist] {{en icon}}
* [http://www.state.gov/p/eur/ci/it/ by the U.S. Department of State] {{en icon}}

; Am

* {{CIA World Factbook link|it|Italy}} {{en icon}}
* [http://www.italia.it/en/home.html Italia Tourism official website] {{en icon}}
* {{dmoz|Regional/Europe/Italy}}
* {{Wikiatlas|Italy}}
* {{Wikivoyage|Italy}}

; Kerajaan

* [https://web.archive.org/web/20080414205808/http://www.quirinale.it/presidente/altrelingue/inglese/presidente-en.htm Presiden Republik Itali]
* [http://www.parlamento.it/ Parlimen] {{it icon}}
* [http://english.camera.it/ Dewan Rakyat]
* [http://www.senato.it/ Senat] {{it icon}}


{{Topik Itali|state=autocollapse}}
{{Daerah di Itali}}
{{Template group
|title = [[Fail:Gnome-globe.svg|25px]]{{nbsp}}Kedudukan geografi
|list =
'''[[Sistem koordinat geografi|<small>Latitud dan longitud</small>]] {{Coord|41|54|N|12|29|E|display=inline,title}} <span style="color:darkblue;">(Rom)</span>'''
}}
{{Eropah}}
{{Kesatuan Eropah}}
{{Majlis Eropah|state=collapsed}}
{{NATO}}
{{G20}}
{{Kesatuan Latin}}
{{Pertubuhan Kerjasama dan Pembangunan Ekonomi}}
{{Negara Eropah yang bertutur bahasa Romawi}}{{Kawalan kewibawaan}}
[[Kategori:Itali| ]]
[[Kategori:Negara di Eropah]]
[[Kategori:Negara G8]]
[[Kategori:Negara G20]]
[[Kategori:Demokrasi liberal]]
[[Kategori:Negara anggota NATO]]
[[Kategori:Negara anggota Majlis Eropah]]
[[Kategori:Negara anggota Kesatuan Eropah]]
[[Kategori:Republik]]
[[Kategori:Itali|*]]
[[Kategori:Republik]]
[[Kategori:Negara dan wilayah berbahasa Itali]]