Lihat sumber bagi Forum Rom

{{coor title d|41.892534|U|12.485715|T|type:landmark}}
:''Halaman ini merujuk kepada forum utama di pusat Rom. Sila lihat [[Forum Empayar]] atau [[Forum Rom#Forum-forum yang lain di Rom|Forum-forum yang lain di Rom]] (di bawah) untuk forum-forum yang lain dan kota-kota provinsi Rom yang lain.''
:''Sila lihat [[Forum (Rom)]] untuk jenis bangunan.''


[[Fail:TRF_hh.jpg|thumb|right|320px|Forum Rom.]]
[[Fail:Forum_Romanum_panorama.jpg|thumb|320px|Forum Rom yang berlatarbelakang Bukit Palatine. Gerbang di depan kiri ialah Gerbang Septimius Severus manakala di kanan, [[Candi Vespasian dan Titus]] tiga-tiang terletak di hadapan Candi Saturn.]]
[[Fail: Roman Forum 2.jpg|thumb|320px|right|'''Forum Rom:''' Candi Vespasian di kiri, Gerbang Septimius Severus di belakang tinggalan Candi Saturn di latar depan. Di kanan terletak tiga batang tiang Candi Castor dan Pollux serta juga Bukit Palatine, dan sedikit di kiri kesemua ini ialah Chiesa di San Lorenzo, Miranda. Di kejauhan, Colosseum dan Gerbang Titus boleh dinampak.]]
[[Fail:Map of downtown Rome during the Roman Empire large.png|thumb|right|320px|Peta bahagian tengah Rom semasa Empayar Rom, dengan '''Forum Holitorium''' dan '''Forum Boarium''' ditonjolkan di bawah tengah.]]
[[Fail:Temple of Vesta elevation.jpg|right|thumb|250px|Tinggalan Candi Vesta.]]
[[Fail:ClaudeL.jpg|thumb|320px|''Campo Vaccino'', oleh [[Claude Lorrain]].]]
[[Fail:SwaneveltCampoVaccinoForumFitz.jpg|thumb|320px|''Campo Vaccino'' oleh [[Herman van Swanevelt]].]]
[[Fail:RomaForoRomanoColonnaFoca.JPG|thumb|320px|Tiang yang dibina pada tahun 608 untuk memberi penghormatan kepada Phocas, maharaja Rom Timur. Ia merupakan binaan tambahan yang terakhir kepada Forum Rom.]]

'''Forum Rom''', atau '''Forum Romanum''' (walaupun orang Rom lebih biasa menyebut '''Forum Magnum''') atau secara mudahnya '''Forum''' (''forum'' dalam bahasa Latin: "[[pasar]]; alun-alun; [[Padang|lapangan]]"<ref>"fŏrum". K. Prent, J. Adisubrata, W. J. S. Poerwadarminta  (1969). ''Kamus Latin-Indonesia''. Jogjakarta: Penerbitan Jajasan Kanisius. m/s. 349.</ref>) ialah pusat perkembangan [[Rom kuno]] yang juga merupakan tempat [[perdagangan]] dan pentadbiran [[keadilan]]nya. [[Perdiangan]] komunalnya juga terletak di sini.

Urutan-urutan tinggalan [[turapan]] menunjukkan bahawa [[endapan]] yang [[Hakisan|dihakis]] dari bukit-bukit yang berhampiran telah meningkatkan aras forum sejak dari zaman [[Repubik Rom]] lagi. Pada asalnya merupakan tanah [[Paya|berpaya]], kawasan ini dialirkan oleh orang [[Tarquinius Priscus|Tarquin]] dengan menggunakan [[sistem pembetungan]] ''[[Cloaca Maxima]]''. Turapan [[travertin]] yang terakhir yang masih dapat dilihat pada hari ini wujud sejak dari zaman pemerintahan [[Augustus|Maharaja Augustus]].
== Struktur-struktur di dalam Forum ==
Puing-[[puing]] di dalam Forum Rom menunjukkan dengan jelas bagaimana ruang bandar digunakan pada Zaman Rom. Forum Rom menampung arca-arca Caesar dan [[dewa]] [[Zeus]], serta juga sebilangan [[tugu]], [[bangunan]], dan [[puing]], seperti yang berikut:

* Candi
** [[Candi Castor dan Pollux]]
** [[Candi Romulus]]
** [[Candi Saturn]]
** [[Candi Vesta]]
** [[Candi Venus dan Roma]]
** [[Candi Antoninus dan Faustina]]
** [[Candi Caesar]]
** [[Candi Vespasian dan Titus]]
** [[Candi Concord]]
** [[Tempat Suci Venus Cloacina]]
* [[Gereja]]
** [[Gereja Aemilia]]
** [[Gereja Julia]]
** [[Gereja Maxentius dan Constantine]]
* [[Gerbang kemenangan]]
** [[Gerbang Septimius Severus]]
** [[Gerbang Titus]]
** [[Gerbang Tiberius]]
** [[Gerbang Augustus, Rom|Gerbang Augustus]]
* Lain-lain
** [[Regia]] yang pada asalnya merupakan istana Rom atau sekurang-kurangnya ibu pejabat kerajaan, tetapi kemudian merupakan pejabat Pontifex Maximus, sami besar agama Rom.
** [[Rostra]], tempat yang ahli-ahli politik menyampaikan ucapan kepada para warganegara Rom.
** [[Curia Hostilia]], kemudian dibina semula sebagai later Curia Julia, merupakan tapak [[Senat Rom]].
** [[Tabularium]]
** [[Clivus Capitolinus]], jalan raya yang terbentang antara Gerbang Tiberius dan Bukit Capitoline, dan  memirau Candi Saturn. 
** [[Umbilicus Urbi]], pusat bandar yang ditetapkan sebagai titik permulaan untuk pengiraan semua jarak di Rom dan Empayar Rom.
** [[Lapis Niger]], tempat suci yang juga dikenali sebagai Batu Hitam.
** [[Rumah Paderi Daral|Atrium Vestae]], tempat kediaman paderi dara di candi dewi Vesta.
** ''[[Via Sacra]]'', jalan raya perarakan yang menghubungkan Atrium Vetae dengan Colosseum. Menjelang akhir Empayar, ia telah hilang kegunaan hariannya dan dipeliharakan sebagai suatu tempat suci.
** [[Tiang Phocas]], binaan terakhir di dalam Forum Rom.

== Ekskavasi dan pemeliharaan ==
Seorang pelancong abad ke-8 dari [[Einsiedeln]] (kini di [[Switzerland]]) yang namanya tidak diketahui mencatatkan bahawa Forum Rom telah jatuh berkecai pada zamannya. Semasa [[Zaman Pertengahan]], walaupun ''Forum Romanum'' masih diingati, kebanyakan monumennya ketika itu telahpun dikebumikan di bawah reruntuhan puing, dengan lokasinya di antara [[Mons Capitolinus]] dan [[Colosseum]] dinamai ''"Campo Vaccino"'' atau "padang lembu". 

Kepulangan [[Paus Urbanus V]] dari [[Kepausan Avignon|Avignon]] pada tahun 1367 menghidupkan semula minat terhadap monumen-monumen kuno, sebahagian kerana pengajaran moralnya dan sebahagian sebagai [[kuari]] untuk bangunan-bangunan baru yang dibina di Rom selepas selang yang lama. Para pelukis dari akhir [[abad ke-15]] melukis puing-puing di Forum Rom, dengan para [[purbawan]] menyalin prasasti-prasasti pada [[abad ke-16]]. Sebuah [[ekskavasi]] sementaraan juga dimulakan pada akhir [[abad ke-18]].

Seorang [[kardinal]] menyalirkan semula kawasan ini dan membina kawasan ''Alessandrine'' di atasnya. Ekskavasi oleh [[Carlo Fea]] yang mula membuang reruntuhan puing Gerbang Septimius Severus pada tahun [[1803]], serta para ahli [[arkeologi]] di bawah [[Sejarah Itali semasa penguasaan asing dan penyatuan|rejim Napoleon]] menandakan permulaan ekskavasi  Forum Rom yang hanya disiapkan sepenuhnya pada awal [[abad ke-20]]. Kini, tinggalan berabad-abad didapati bersama-sama kerana amalan Rom untuk membina bangunan-bangunan di atas puing-puing yang lebih awal.

== Forum-forum yang lain di Rom ==
{{see also|Kategori:Forum-forum Rom}}

Forum yang lain juga wujud di kawasan-kawasan kota yang lain, dengan tinggalan kebanyakannya, kekadang cukup besar, masih wujud. Yang paling penting antaranya ialah sebilangan [[Forum-forum empayar|forum empayar]] yang membentuk sebuah kompleks dengan Forum Romanum: ''[[Forum Caesar|Forum Iulium]]'', ''[[Forum Augustus|Forum Augustum]]'', ''[[Forum Nerva|Forum Transitorium]]'', dan [[Forum Trajan]]. Para perancang [[Zaman Mussolini]] menghapuskan kebanyakan stratum [[Zaman Pertengahan]] dan [[Zaman Barok]] untuk membina jalan raya ''Via dei Fori Imperiali'' di antara forum-forum Empayar dan Forum Rom. Terdapat juga:

* ''[[Forum Boarium]]'' yang mengkhususkan perdagangan [[lembu]] di antara [[Mons Palatinus]] dan [[Sungai Tiber]];
* ''[[Forum Holitorium]]'' yang mengkhususkan perdagangan [[Pokok herba|herba]] dan [[Sayur|sayur-sayuran]] di antara Bukit Capitoline dan [[Tembok Servius]];
* ''[[Forum Piscarium]]'' yang mengkhususkan perdagangan [[ikan]] di antara Bukit Capitoline dan Sungai Tiber di kawasan [[Geto Rom]] kini;
* ''[[Forum Suarium]]'' yang mengkhususkan perdagangan daging [[babi]] berhampiran dengan berek-[[berek]] [[kohort]] bandar di bahagian utara [[Kampus Martius]];
* ''[[Forum Vinarium]]'' yang mengkhususkan perdagangan [[wain]] di kawasan "quartiere" [[Testaccio]] kini di antara [[Bukit Aventine]] dan Sungai Tiber.

Pasar-pasar lain juga diketahui tetapi tidak dapat dikenal pasti, akibat kekurangan maklumat yang tepat mengenai fungsi tapak-tapak itu, antaranya ''Forum cuppedinis'' yang dikenali sebagai pasar am untuk banyak barangan.

==Rujukan==
{{reflist}}

== Pautan luar ==
{{commons|Roman Forum}}
=== Tapak-tapak yang menyeluruh ===
* [http://dlib.etc.ucla.edu:8080/projects/Forum "Forum Digital,"] pembinaan semula 3D tentang Forum Rom (k.k. 400)
* [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Gazetteer/Places/Europe/Italy/Lazio/Roma/Rome/Forum_Romanum/_Texts/Huelsen*/home.html Christian Hülsen: Forum Rom] (di LacusCurtius; Hülsen merupakan salah satu ahli ekskavasi Forum Rom yang utama)

=== Khususnya tampakan ===
* [http://www.arounder.eu/fori/lucaemartinafullscreen.mov Skrin penuh QTVR tentang Forum Rom oleh Tolomeus]
* {{cite web | title=Pandangan utara Forum Rom | work=Peta Google | url=http://maps.google.com?q=rome,+italy&ll=41.892374,12.485533&spn=0.005023,0.008664&t=h&hl=en | accessdate=14 Oktober | accessyear=2005}}
* [http://sights.seindal.dk/sight/4_Forum_Romanum.html Forum Romanum: Arkib Gambar Foto]
* [http://www.bestofrome.eu/pho/pho_for.html Gambar-gambar Forum Romanum ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140219202520/http://www.bestofrome.eu/pho/pho_for.html |date=2014-02-19 }}
* [http://www.euratlas.net/Roma/rome3-3.htm Peta Forum Rom pada tahun 100 Masihi, kosong mahupun dilabel]

=== Khususnya teks ===
* [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Gazetteer/Places/Europe/Italy/Lazio/Roma/Rome/_Texts/PLATOP*/Forum_Romanum.html Forum Romanum] (di Lacus Curtius; rencana dalam ''Kamus Topografi Rom Kuno'' oleh Platner)


{{Rome landmarks}}

[[Kategori:Forum Rom| ]]
[[Kategori:Tapak arkeologi di Itali]]
[[Kategori:Arkeologi Rom]]
[[Kategori:Tapak Rom di Lazio]]
[[Kategori:Seni bina Itali]]
[[Kategori:Puing]]