Z
Cari z atau z dalam Wikikamus bahasa Melayu, kamus bebas. |
Z ialah huruf Rumi moden yang ke-26 dan terakhir, disebut zed (IPA: [zɛd]). Di Amerika, nama Z disebut zi /ziː/.
Abjad Rumi dasar | ||||||||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
Sejarah
suntingZ Proto-Semitik | Z Phoenicia | Z Etruskan | Zeta Yunani |
---|---|---|---|
Nama huruf Semitik asalnya ialah zayin, yang mungkin membawa maksud "senjata", serta merupakan huruf ketujuh dalam abjad berkenaan.
Bentuk Z Yunani amat menyerupai huruf Phoenicia I, dan begitulah bentuk hurufnya sepanjang zaman kuno. Orang Yunani memanggilnya Zeta, berasaskan nama-nama huruf Eta (η) dan Theta (θ).
Dalam abjad Etruskan, huruf Z munngkin menandakan bunyi /ts/; dalam bahasa Latin pula, /dz/. Dalam bahasa Latin awal, bunyi /z/ berubah menjadi /r/ maka lapuknya huruf Z. Maka pada tahun 300 SM huruf Z digugurkan oleh Censor Appius Claudius Caecus, lalu diganti huruf baru G di tempatnya.
Pada abad pertama SM, huruf Z diterapkan kembali ke dalam abjad Rumi agar menandakan bunyi zeta Yunani dengan lebih tepat berbanding transkripsi S di awal kata dan ss di tengah kata-kata berkenaan sebelum ini, cth. sona = ζωνη, "tali pinggang"; trapessita = τραπεζιτης, "jurubank". Huruf ini hanya kelihatan dalam kata-kata pinjaman Yunani, dan Z bersama Y merupakan dua huruf yang dipinjam oleh bangsa Rom terus dari Yunani.
Dalam Bahasa Latin Kasar, huruf Zeta Yunani nampaknya menandakan bunyi (IPA: [dj]), dan kemudian (IPA: [dz]); d dipakai untuk bunyi /z/ dalam kata-kata seperti baptidiare sebagai ganti baptizare ("baptis"); sebaliknya Z dijadikan tanda bunyi /d/ dalam bentuk-bentuk seperti zaconus bagi diaconus ("paderi"); dan zabulus untuk diabulus ("iblis"). Z juga sering ditulis sebagai gantian konsonan I (iaitu, J, /j/) seperti zunior untuk junior "lebih muda".
Bentuk-bentuk Z
suntingBentuk lainan glif Z yang berasal dari ruoa huruf/mukataip Goth dan huruf patah moden awal ialah "z berekor". Bentuk huruf z berekor ini bergabung dengan bentuk huruf s panjang, menjadi huruf kembar ß dalam ejaan bahasa Jerman.
Satu bentuk z berekor iaitu Ezh, diterima guna dalam IPA sebagai tanda konsonan frikatif belakang gusi bersuara (IPA: [Ʒ]).
-
Huruf z kecil seperti yang diajar di sesetengah sekolah rendah Jerman
-
Bentuk z dalam mukataip Antiqua
Penggunaan
suntingDalam bahasa Melayu, huruf "z" berbunyi konsonan frikatif alveolar bersuara yang terdapat dalam kata-kata pinjaman bahasa Arab, Parsi dan Eropah; misalnya: "ziarah", "zapin" dan "zoo", begitu juga dengan bahasa Inggeris seperti dalam perkataan "zip", "realize" dan sebagainya. Adakalanya dalam bahasa Inggeris, "z" membawa bunyi frikatif belakang gusi bersuara (IPA: [Ʒ]) seperti dalam perkataan "azure".
Dalam bahasa Itali, huruf Z menandakan dua fonem iaitu /ts/ dan /dz/; dalam bahasa Jerman, huruf Z membawa /ts/; dalam bahasa Sepanyol Castellano pula /θ/ (iaitu th dalam thing Inggeris), tetapi dalam loghat-loghat lain (Amerika Latin, Andalusia) bunyinya /s/.
Dalam sistem pinyin bahasa Mandarin "z" disebut [ts]. Dalam perumian bahasa Jepun pula, huruf z menandakan bunyi [z] dan [dz].
Sistem IPA memakai simbol [z] untuk konsonan frikatif alveolar bersuara. Dalam bahasa Inggeris, sesetengah kegunaan huruf S disebut /z/, seperti dalam perkataan "closed", ""
Kod-kod pengkomputeran
suntingfonetik NATO | Kod Morse | ||
Zulu | |||
Bendera isyarat | Semafora | Panduan ASL | Braille |
Titik kod | Huruf besar Z |
Huruf kecil z | |
---|---|---|---|
Unikod | U+005A | U+007A | |
ASCII | Perpuluhan | 90 | 122 |
Perduaan | 01011010 | 01111010 | |
EBCDIC | 233 | 169 |
Lihat juga
suntingWikimedia Commons mempunyai media berkaitan: Z. |
Rujukan
sunting
|