Pertanian: Perbezaan antara semakan
Kandungan dihapus Kandungan ditambah
k bot membuang: diq:Ziraet (deleted) |
Tiada ringkasan suntingan Teg: Suntingan sumber 2017 |
||
| (29 semakan pertengahan oleh 20 orang pengguna tidak dipaparkan) | |||
Baris 1:
{{Agriculture}}
[[File:Tomb of Nakht (2).jpg|thumb|right|]]
<ref>{{Cite book|title=Pertanian lestari|last=Ismail|first=Mohd.Razi|publisher=Dewan Bahasa Dan Pustaka|year=2006|isbn=983-62-8543 -1|location=Kuala Lumpur|pages=20}}</ref>'''Pertanian''' ({{Jawi|ڤرتانين}}) ialah pengeluaran [[makanan]] dan barangan melalui [[perladangan]], [[penternakan]], dan [[perhutanan]]. Ia merupakan perkembangan utama yang membawa kepada kebangkitan [[tamadun]], dengan penanaman dan penternakan mewujudkan lebihan makanan dan seterusnya membolehkan pembangunan masyarakat yang lebih padat dan berstrata. Kajian pertanian dikenali sebagai [[sains pertanian]].
Pertanian merangkumi pelbagai bidang dan teknik, termasuk cara meluaskan tanah untuk bercucuk tanam dengan membina [[terusan air]] dan bentuk [[pengairan]] yang lain. Penanaman tanaman di [[tanah suai tani]] dan penternakan haiwan di [[kawasan ragut]] merupakan asas pertanian. Pada abad yang lalu, pengenalpastian dan pengkuantitian pelbagai bentuk pertanian telah menjadi perkara yang dipentingkan. Di dunia maju, julat bentuk tersebut biasanya terbentang antara [[pertanian mampan]] (misalnya, [[permakultur]] dan [[pertanian organik]]) dan [[pertanian intensif]] (misalnya, [[pertanian perindustrian]]).
[[Agronomi]] (ilmu pertanian) moden, [[pembiakbakaan tumbuhan]], [[Pestisid|racun perosak]], dan [[baja]], serta juga peningkatan teknologi telah menambah hasil tanaman secara mendadak tetapi pada waktu yang sama, sangat menjejaskan [[ekologi]] dan kesihatan manusia.<ref>{{cite web|url=http://www.epa.gov/opp00001/health/human.htm |title=Human Health Issues | Pesticides | US EPA |publisher=Epa.gov |date=2006-06-28 |accessdate=2009-11-26}}</ref> [[Pembiakbakaan pilihan]] dan amalan moden penternakan seperti [[penternakan babi intensif]] (dengan amalan yang serupa juga dipergunakan untuk [[ayam]]) juga meningkatkan keluaran [[daging]], tetapi menimbulkan rasa bimbang tentang [[kekejaman haiwan]] dan kesan kesihatan [[antibiotik]], [[hormon pertumbuhan]], dan bahan kimia yang lain yang umum digunakan dalam pengeluaran daging perindustrian.<ref>{{cite web |url=http://www.organicconsumers.org/toxic/hormone042302.cfm |title=EU Scientists Confirm Health Risks of Growth Hormones in Meat |publisher=Organicconsumers.org |date= |accessdate=2009-11-26 |archive-date=2009-07-24 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090724053931/http://www.organicconsumers.org/toxic/hormone042302.cfm |url-status=dead }}</ref>
Keluaran pertanian utama secara umum boleh digolongkan kepada [[makanan]], [[gentian]], [[bahan api]], [[bahan mentah]], [[bahan farmaseutik]], dan [[perangsang]], serta beraneka jenis keluaran hiasan dan [[lepa]] hiasan yang eksotik. Pada [[2000-an]], tumbuhan telah ditanam terutamanya untuk menghasilkan:
* [[biobahan api]], bahan farmaseutik,<ref>{{cite web |url=http://www.bio.org/healthcare/pmp/factsheet5.asp |title=Growing Plants for Pharmaceutical Production vs. for Food and Feed Crops |work=bio.org |publisher=Biotechnology Industry Organization |accessdate=October 2, 2009 |location=Washington DC |archive-date=2009-12-25 |archive-url=https://web.archive.org/web/20091225105326/http://www.bio.org/healthcare/pmp/factsheet5.asp |url-status=dead }}</ref> [[bahan biofarmaseutik]], dan [[bioplastik]]; <ref>{{cite news |url=http://www.marketwatch.com/story/bioengineers-aim-to-cash-in-on-plants-that-make-green-plastics
|title=Plastics that are green in more ways than one|last=Brickates Kennedy |first=Val |date=October 16, 2007|work=MarketWatch|publisher=The Wall Street Journal|location=New York}}</ref>
* makanan, misalnya [[bijirin]], [[Sayur|sayur-sayuran]], [[Buah|buah-buahan]], dan [[daging]];
Baris 21:
Walaupun pada [[2003]], bilangan pekerja pertanian tidak sebegitu banyak, namun kerana kesedaran terhadap pentingnya pertanian, jumlahnya naik dengan pesat pada [[2008]]. Sesungguhnya, [[Perkhidmatan (ekonomi)|sektor perkhidmatan]] melebihi pertanian sebagai [[sektor ekonomi]] yang menggaji paling banyak orang di seluruh dunia pada tahun itu.<ref>{{cite web |url=http://www.ilo.org/public/english/employment/strat/kilm/index.htm |title=Key Indicators of the Labour Market Programme |date=September 7, 2009 |publisher=International Labour Organization}}</ref> Meskipun pertanian menggaji melebihi satu pertiga daripada jumlah penduduk dunia pada [[2007]], pengeluaran pertanian hanya menyumbangkan kurang daripada 5% [[keluaran dunia kasar]] (iaitu jumlah kesemua [[Keluaran Dalam Negara Kasar|keluaran dalam negara kasar]] (KDNK).<ref>{{cite web |url=https://www.cia.gov/cia/publications/factbook/geos/xx.html#Econ |title=https://www.cia.gov/cia/publications/factbook/geos/xx.html#Econ |accessdate= |format= |work= }}</ref>
<br /><br />
[[Fail:Coffee Plantation.jpg|thumb|550px|Ladang kopi di Bandaraya [[São João do Manhuaçu]], negeri [[Minas Gerais]], [[
zil]].]] == Gambaran keseluruhan ==
Baris 38 ⟶ 39:
Selewat [[2007]], sebilangan faktor menyebabkan kenaikan harga bijian yang digunakan sebagai makanan untuk [[ayam itik]], serta juga [[lembu tenusu]] dan lembu yang lain. Ini menyebabkan kenaikan harga gandum (naik 58%), kacang soya (naik 32%), dan jagung (naik 11%) pada sepanjang tahun tersebut.<ref>{{cite news
|url=http://www.nytimes.com/2007/09/06/business/06tyson.html?n=Top/Reference/Times%20Topics/Subjects/W/Wheat |title=At Tyson and Kraft, Grain Costs Limit Profit
|date=September 6, 2007 |agency=Bloomberg |newspaper =The New York Times}}</ref><ref>{{cite news |url=http://www.financialpost.com/story.html?id=213343 |title=Forget oil, the new global crisis is food |last=McMullen |first=Alia |date=January 7, 2008 |newspaper=Financial Post |location=Toronto |access-date=2009-12-07 |archive-date=2013-11-13 |archive-url=https://web.archive.org/web/20131113230742/http://www.financialpost.com/story.html?id=213343 |url-status=dead }}</ref> [[Rusuhan]] makanan baru-baru ini telah berlaku di banyak negara di seluruh dunia.<ref name="guardian.co.uk">Watts, Jonathan (December 4, 2007). [http://www.guardian.co.uk/world/2007/dec/04/china.business "Riots and hunger feared as demand for grain sends food costs soaring"], ''The Guardian'' (London).</ref><ref name="timesonline.co.uk">Mortished, Carl (March 7, 2008).[http://www.timesonline.co.uk/tol/news/environment/article3500975.ece "Already we have riots, hoarding, panic: the sign of things to come?"], ''The Times'' (London).</ref><ref name="ReferenceA">Borger, Julian (February 26, 2008). [http://www.guardian.co.uk/environment/2008/feb/26/food.unitednations "Feed the world? We are fighting a losing battle, UN admits"], ''The Guardian'' (London).</ref> Juga pada [[2007]], satu [[epidemik]] [[karat batang]] [[gandum]] yang diakibatkan oleh [[Ras (biologi)|ras]] [[Ug99]] merebak ke seluruh [[Afrika]] lalu masuk ke [[Asia]] dan menimbulkan rasa bimbang yang utama.<ref>McKie, Robin; Rice, Xan (April 22, 2007). [http://www.guardian.co.uk/science/2007/apr/22/food.foodanddrink "Millions face famine as crop disease rages"], ''The Observer' (London).</ref><ref name = NewSci> {{cite journal
| url = http://environment.newscientist.com/channel/earth/mg19425983.700-billions-at-risk-from-wheat-superblight.html
|journal = New Scientist |location=London |title=Billions at risk from wheat super-blight |date=April 3, 2007 | last = Mackenzie | first = Debora
Baris 46 ⟶ 45:
== Sejarah ==
[[Fail:ClaySumerianSickle.jpg|thumb|right|230px|Sebilah [[sabit]] penuai [[Sumeria]] yang diperbuat daripada tanah liat bakar (kk. 3000 SM).]]
Baris 56 ⟶ 54:
Menjelang [[Milenium ke-7 SM|7000 SM]], pertanian skala kecil tiba di Mesir. Sejak sekurang-kurangnya seawal 7000 SM, [[subbenua India]] memperlihatkan perladangan gandum dan barli, sebagaimana dibuktikan oleh [[ekskavasi]] [[arkeologi]] di [[Mehrgarh]], [[Balochistan (wilayah)|Balochistan]]. Menjelang [[Milenium ke-6 SM|6000 SM]], pertanian skala pertengahan berakar umbi di tebing [[Sungai Nil]]. Sekitar saat itu, pertanian dibangunkan secara berasingan di [[Timur Jauh]], dengan [[padi]] (bukan [[gandum]]) dijadikan tanaman utama. Petani [[China|Cina]] dan [[Indonesia]] selanjutnya menjinakkan [[keladi]] dan [[kacang]], termasuklah [[kacang hijau]], [[kacang soya]], dan [[azuki]]. Untuk melengkapi sumber [[karbohidrat]] yang baharu ini, [[penangkapan ikan]] [[Jala|berjala]] yang amat teratur di [[sungai]], [[tasik]], dan [[pantai]] [[lautan]] memperoleh banyak [[protein]] yang diperlukan. Kaedah pertanian dan penangkapan ikan yang baharu ini bersama-sama memulakan [[ledakan kelahiran]] manusia yang mengerdilkan semua perkembangan dahulu dan masih berterusan pada hari ini.
Menjelang [[Milenium ke-5 SM|5000 SM]], [[Sumeria]] telah membangunkan teknik pertanian teras yang termasuk penanaman giat skala besar, [[penanaman tanaman tunggal]], dan [[pengairan]] terancang, serta juga penggunaan [[tenaga buruh]] yang khusus, terutamanya di sepanjang [[jalan air]] yang kini dikenali sebagai [[Shatt al-Arab]] (dari [[delta]] [[Teluk Parsi]] sehingga [[kuala]] [[Sungai Tigris]] dengan [[Sungai Furat]]). Pembelajinakan [[aurok]] dan [[mouflon]] liar yang masing-masing menjadi [[lembu]] dan [[biri-biri]] membawa kepada penggunaan [[haiwan]] skala besar sebagai [[makanan]]/[[gentian]] serta juga sebagai [[Binatang kerja|binatang beban]]. [[Gembala]] menyertai petani sebagai pembekal utama dalam masyarakat menetap dan [[Orang nomad|nomad]] separa. [[Jagung]], [[ubi kayu]], dan [[ubi garut]] dijinakkan buat pertama kali di benua Amerika sejauh [[Milenium ke-6 SM|5200 SM]].<ref>[http://www.ucalgary.ca/news/feb2007/early-farming/ "Farming older than thought"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20151201180130/http://www.ucalgary.ca/news/feb2007/early-farming/ |date=2015-12-01 }}, University of Calgary, February 19, 2007.</ref> [[Ubi kentang]], [[tomato]], [[Kapsikum|lada]], [[labu]], dan beberapa jenis [[kacang]], serta juga [[tembakau]], dan berbagai-bagai tanaman yang lain juga dimajukan di [[Dunia Baharu]]. Demikian juga halnya dengan [[Peneresan (pertanian)|peneresan]] lereng bukit yang curam secara meluas di kebanyakan kawasan [[Banjaran Gunung Andes]] di [[Amerika Selatan]]. [[Pertanian Yunani|Orang Yunani]] dan [[Perladangan di Rom kuno|orang Rom]] memajukan lagi teknik yang dipelopori oleh orang Sumeria tetapi tidak membuat banyak kemajuan yang baharu pada asasnya. [[Orang Greek]] selatan bersusah payah mengerjakan tanah mereka yang sangat tidak subur, tetapi berupaya menjadi sebuah masyarakat yang paling berpengaruh buat bertahun-tahun. Orang Rom terkenal kerana menitikberatkan penanaman tanaman untuk [[perdagangan]].
=== Zaman Pertengahan ===
Baris 64 ⟶ 62:
=== Zaman moden ===
[[Fail:Agriculture (Plowing) CNE-v1-p58-H.jpg|thumb|Gambar foto daripada ensiklopedia 1921 yang menampilkan sebuah [[traktor]] membajak ladang [[alfafa]].]]
[[Fail:Precision Farming in Minnesota - Natural Colour.jpg|thumb|Imej [[satelit]] ladang di [[Minnesota]].]]
Baris 74 ⟶ 71:
Pengeksportan haiwan yang paling penting dari Dunia Lama ke Dunia Baharu ialah [[kuda]] dan [[anjing]] (anjing sudah wujud di [[benua Amerika]] [[Zaman pra-Columbus|pra-Columbus]] tetapi tidaklah dalam bilangan dan baka yang sesuai untuk mengerjakan ladang). Walaupun biasanya tidak digunakan sebagai haiwan makanan, kuda (termasuk [[keldai]] dan [[kuda padi]]) dan anjing pantasnya memainkan peranan pengeluaran di ladang hemisfera Barat.
[[Ubi kentang]] kemudian menjadi satu [[tanaman ruji]] yang penting di [[Eropah]] utara.<ref>[http://www.history-magazine.com/potato.html "The Impact of the Potato"], ''History Magazine''.</ref> Sejak [[jagung]] dan [[ubi kayu]] dibawa masuk ke [[Afrika]] oleh orang [[Portugis]] pada [[abad ke-16]],<ref>[http://researchnews.osu.edu/archive/suprtubr.htm Super-Sized Cassava Plants May Help Fight Hunger In Africa]. The Ohio State University</ref> kedua-dua tanaman itu telah menggantikan tanaman Afrika yang tradisional sebagai tanaman ruji benua yang paling penting.<ref>[http://www.scitizen.com/stories/Biotechnology/2007/08/Maize-Streak-Virus-Resistant-Transgenic-Maize-an-African-solution-to-an-African-Problem/ "Maize Streak Virus-Resistant Transgenic Maize: an African solution to an African Problem"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20111020143157/http://www.scitizen.com/stories/Biotechnology/2007/08/Maize-Streak-Virus-Resistant-Transgenic-Maize-an-African-solution-to-an-African-Problem/ |date=2011-10-20 }}, ''scitizen.com'', August 7, 2007.</ref>
Menjelang awal [[1800-an]], teknik dan alat pertanian, simpanan biji benih, dan [[kultivar]] (tumbuhan tanaman yang dipilih dan diberikan nama tersendiri kerana ciri hiasan atau kebergunaannya) telah diperbaik sehingga hasil daripada setiap unit tanah bertambah berkali-kali, berbanding dengan daya pengeluarannya pada [[Zaman Pertengahan]]. Dengan kebangkitan [[penjenteraan]] yang pesat pada akhir [[abad ke-19]] dan [[abad ke-20]], khususnya dalam penggunaan [[traktor]], kerja perladangan dapat dilakukan dengan lebih cepat dan pada skala yang mustahil sebelumnya. Kemajuan ini telah menyebabkan kecekapan yang membolehkan sesetengah ladang moden di [[Amerika Syarikat]], [[Argentina]], [[Israel]], dan [[Jerman]], serta sebilangan negara yang lain untuk mempertingkat daya pengeluaran hasil bermutu tinggi pada takat tertinggi yang praktikal.
Baris 85 ⟶ 82:
Ekspedisi pemeriksaan teliti pertanian sejak akhir [[abad ke-19]] telah dilancarkan untuk menemukan [[spesies]] dan amalan pertanian yang baharu di merata-rata kawasan di dunia. Dua contoh ekspedisi tersebut yang awal termasuk:
* lawatan ke [[China]] dan [[Jepun]] antara [[1916]] - [[1918]] untuk memungut [[kekeras]]; <ref>USDA NAL Special Collections. [http://naldr.nal.usda.gov/NALWeb/Agricola_Link.asp?Accession=CAT10662165 South China explorations: typescript, July 25, 1916-September 21, 1918]{{Pautan putus|date=Ogos 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> dan
* Ekspedisi Pemeriksaan Teliti Pertanian Oriental Dorsett-Morse ke China, Jepun, dan [[Korea]] antara [[1929]] - [[1931]] untuk memungut [[germplasma]] [[kacang soya]] bagi menyokong peningkatan pertaniannya di [[Amerika Syarikat]].<ref>USDA NAL Special Collections. [http://riley.nal.usda.gov/nal_display/index.php?info_center=8&tax_level=4&tax_subject=158&topic_id=1982&level3_id=6419&level4_id=10866&level5_id=0&placement_default=0&test Dorsett-Morse Oriental Agricultural Exploration Expedition Collection] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20111222235057/http://riley.nal.usda.gov/nal_display/index.php?info_center=8&tax_level=4&tax_subject=158&topic_id=1982&level3_id=6419&level4_id=10866&level5_id=0&placement_default=0&test |date=2011-12-22 }}</ref>
Pada [[2005]], [[Pertanian di China|keluaran pertanian China]] adalah tertinggi di dunia dan terdiri daripada hampir satu perenam daripada seluruh keluaran di dunia, diikuti oleh [[Kesatuan Eropah]], [[India]], dan [[Amerika Syarikat]], menurut [[Kumpulan Wang Antarabangsa]]. [[Ahli ekonomi]] mendapati bahawa daya pengeluaran di Amerika Syarikat adalah lebih kurang 2.6 kali lebih tinggi daripada daya pengeluarannya pada [[1948]], berdasarkan ukuran [[daya pengeluaran faktor keseluruhan]] pertanian. <ref>USDA ERS. [http://www.ers.usda.gov/data/agproductivity/ Agricultural Productivity in the United States] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130201021133/http://www.ers.usda.gov/Data/AgProductivity/ |date=2013-02-01 }}</ref>
Enam buah negara negara (Amerika Syarikat, [[Kanada]], [[Perancis]], [[Australia]], [[Argentina]], dan [[Thailand]]) membekalkan 90% daripada [[Perdagangan gandum|eksport gandum]] di seluruh dunia.<ref>[http://www.i-sis.org.uk/TFBE.php The Food Bubble Economy]. ''The Institute of Science in Society.''</ref> [[Kekurangan air]] yang dihadapi oleh banyak negara yang sederhana besarnya, termasuk [[Algeria]], [[Iran]], [[Mesir]], dan [[Mexico]], <ref>[http://www.greatlakesdirectory.org/zarticles/080902_water_shortages.htm "Global Water Shortages May Lead to Food Shortages-Aquifer Depletion"], Lester R. Brown</ref> telah mendorong import [[bijian]] secara besar-besaran, dengan itu mungkin akan dilakukan juga oleh negara yang lebih besar seperti [[China]] dan [[India]].<ref>[http://www.atimes.com/atimes/South_Asia/HG21Df01.html "India grows a grain crisis"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180221083541/http://www.atimes.com/atimes/South_Asia/HG21Df01.html |date=2018-02-21 }}, ''Asia Times'' (Hong Kong). July 21, 2006.</ref>
Hanya 28% wilayah [[Tajikistan]] yang meliputi 14.3 juta hektar ialah tanah pertanian. Dari jumlah luas tanah pertanian (4,1 juta hektar pada tahun 2006), 21% ialah tanah pertanian, 3% berada di bawah tanaman tahunan (kebun anggur), dan 76% ialah padang rumput dan tanah kering. Pertanian yang subur di Tajikistan sangat bergantung pada pengairan. Kawasan berair meningkat dengan stabil dalam tempoh Soviet dari 300,000 hektar pada tahun 1950 menjadi 714,000 hektar pada tahun 1990, pada malam kemerdekaan. Terdapat sedikit pengembangan pengairan setelah tahun 1990, dan kawasan pengairan pada tahun 2006 adalah 724,000 hektar. Sistem pengairan Tajikistan meliputi 737,700 ha tanah, di mana 300,000 ha ialah zon pengairan mesin. Mereka dibahagikan kepada 4 kategori mengikut peralatan teknikal:
== Hasil pertanian ==
=== Hasil pertanian utama dunia pada 2004 ===
Kategori tanaman yang penting termasuk bijian dan pseudobijian, [[kekacang]], [[makanan
{| width=75% align=center
Baris 102:
! colspan=2 style="padding:5px 10px;" | Produk pertanian terutama,<br />mengikut tanaman (juta tan metrik)<br /><small>(berdasarkan data 2004)</small>
|-
| style="padding-left:10px;" | [[Bijirin]] || width=60px style="text-align:center;" |
|-
| style="padding-left:10px;" | [[Sayur|Sayur-sayuran]] dan [[tembikai]] || style="text-align:center;"| 866
Baris 122:
| style="padding-left:10px;" | [[Kekacang]] || style="text-align:center;"| 60
|-
| style="padding-left:10px;" | [[Tanaman gentian|Gentian sayur]]
|-
| colspan=2 style="padding:5px 10px;" | {{nowrap|''<small>Sumber: [[Pertubuhan Makanan dan Pertanian]] (FAO)</small>'' <ref name="FAO">{{cite web |url=http://faostat.fao.org/ |title=Food and Agriculture Organization of the United Nations (FAOSTAT) |accessdate= October 11, 2007 |work= }}</ref>}}
Baris 141:
| style="padding-left:10px;" | [[Ubi kentang]] || style="text-align:center;"| 328
|-
| style="padding-left:10px;" | [[Bit gula]]
|-
| style="padding-left:10px;" | [[
|-
| style="padding-left:10px;" | Buah [[kelapa sawit]] || style="text-align:center;"| 162
Baris 156:
=== Peningkatan tanaman ===
[[Fail:Ueberladewagen_(jha).jpg|thumb|230px|Traktor dan [[Chaser Bin]]]]
[[Fail:Cropscientist.jpg|right|thumb|230px|Seorang saintis pertanian merekodkan tumbuh-besaran pokok jagong]]
Baris 208 ⟶ 207:
== Dasar ==
[[Dasar pertanian]] menumpukan "matlamat" dan kaedah pengeluaran pertanian. Pada peringkat dasar, maklamat pertanian yang umum termasuk:
* [[Biologi pemuliharaan|Pemuliharaan]];
Baris 219 ⟶ 216:
== Lihat juga ==
{{portal|Pertanian dan Agronomi}}
{{commonscat|Agriculture}}
* [[Aeroponik]]
* [[Geoponik]]
* [[Hidroponik]]
* [[Hortikultur]]
== Rujukan ==
Baris 246 ⟶ 232:
* [http://www.deptan.go.id/ Laman rasmi Jabatan Pertanian Indonesia]
* [http://nal.usda.gov/ The National Agricultural Library (NAL)]- The most comprehensive agricultural library in the world.
* [http://www.ukagriculture.com/ UKAgriculture.com] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20071111084257/http://www.ukagriculture.com/ |date=2007-11-11 }} - Advance the education of the public in all aspects of agriculture, the countryside and the rural economy
* [http://www.asabe.org/ American Society of Agricultural and Biological Engineers]
* [http://www.iita.org International Institute of Tropical Agriculture (IITA)]
Baris 257 ⟶ 243:
* {{dmoz|Science/Environment/Agriculture/ |Agriculture}}
* [http://imperium.lenin.ru/~kaledin/tmp/agricltr.txt ''Agriculture: Demon Engine of Civilization''] by John Zerzan
* [http://www.agnic.org/ Agriculture Network Information Center] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070606200459/http://www.agnic.org/ |date=2007-06-06 }}
* [http://www.merid.org/fs-agbiotech/ Food Security and Ag-Biotech News] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060615091402/http://www.merid.org/fs-agbiotech/ |date=2006-06-15 }}
* [http://www.ers.usda.gov/StateFacts/ USDA, Economic Research Service]
* [http://osha.europa.eu/sector/agriculture Agriculture section [[European Agency for Safety and Health at Work]] (OSHA)][[European Agency for Safety and Health at Work]]
* http://www.agrowknow.org/ AgrowKnowledge - the National Center for Agriscience and Technology education
* [http://www.scq.ubc.ca/?p=704 A review about perennial agriculture] from the Science Creative Quarterly
{{Authority control}}
[[Kategori:Pertanian| ]]
[[Kategori:Ekonomi]]
| |||