い

い U+3044, い HIRAGANA LETTER I ← ぃ [U+3043] ဟဳရာဂါနာဂျပါန် ぅ → [U+3045]

ဂျပါန်

နိရုတ်

Derived in the Heian period from writing the man'yōgana kanji 以 in the cursive sōsho style

ဗွဟ်ရမ္သာင်

• IPA^(key): [i]

ဗျဥ်

includeonly>い (romaji )

1. The hiragana syllable い (i). Its equivalent in katakana is イ (i). It is the second syllable in the gojūon order; its position is あ行い段 (a-gyō i-dan, “row a, section i”).

နိရုတ်၂

Corruption of emphatic particle よ (yo) or exclamatory particle や (ya).

ဝေါဟာတၟုဟ်

い (i) ပု.

1. Used in compounds with certain sentence-ending particles to create a familiar effect.

   だ (da) → だい (dai)

   か (ka) → かい (kai)

2. Used in compounds with certain sentence-ending particles to create an exclamatory effect.

   わ (wa) → わい (wai)

   ぞ (zo) → ぞい (zoi)

   や (ya) → やい (yai)

3. Used after verbs to create an exclamatory effect.

ကေတ်ဗီုတဏဟ်ဂမၠိုင်

• (dated) え (e)

နိရုတ်၃

နူ ဂျပါန်တြေံ၊ ကိုဝ်ရဳယျာ 이 (i)။

Used in ဂျပါန်တြေံ, still found in use in Chinese works annotated for Japanese readers of Early Middle Japanese in the early Heian period, then becoming more limited and appearing only in specialized Buddhist texts. Fallen into disuse by the late Heian period from the time of so-called “cloistered rule”.

Obsolete. Not used in modern Japanese.

ဝေါဟာတၟုဟ်၂

い (i) ပု.

1. (ဟွံဂတာပ်ခေတ်) emphatic subject marker, added to nouns and verb stems
   • c. 759, Man'yōshū (book 4, poem 545)

     吾背子之 跡履求 追去者 木乃関守伊 将留鴨

     (သပ္ပဂုန်တုဲဝေါဟာမုက်လိက်ဏအ် ကၠာဲကဵုဘာသာမန်ညိအဴ ထ္ၜးဥပမာ)

   • c. 759, Man'yōshū (book 12, poem 3161)

     在千方 在名草目而 行目友 家有妹伊 将鬱悒

     (သပ္ပဂုန်တုဲဝေါဟာမုက်လိက်ဏအ် ကၠာဲကဵုဘာသာမန်ညိအဴ ထ္ၜးဥပမာ)

   • c. 759, Man'yōshū (book 13, poem 3287)

     乾坤乃 神乎禱而 吾恋 公以必 不相在目八方

     (သပ္ပဂုန်တုဲဝေါဟာမုက်လိက်ဏအ် ကၠာဲကဵုဘာသာမန်ညိအဴ ထ္ၜးဥပမာ)

   • c. 759, Man'yōshū (book 14, poem 3393)

     筑波祢乃 乎弖毛許能母尓 毛利敝須恵 波播已毛礼杼母 多麻曾阿比尓家留

     (သပ္ပဂုန်တုဲဝေါဟာမုက်လိက်ဏအ် ကၠာဲကဵုဘာသာမန်ညိအဴ ထ္ၜးဥပမာ)

   • 797: Shoku Nihongi (edict 6)

     京職大夫從三位藤原朝臣麻呂等伊負圖龜一頭獻止

     (သပ္ပဂုန်တုဲဝေါဟာမုက်လိက်ဏအ် ကၠာဲကဵုဘာသာမန်ညိအဴ ထ္ၜးဥပမာ)

   • 797: Shoku Nihongi (edict 12)

     聞看食國中能東方陸奥國守從五位上百濟王敬福伊部内少田郡仁黄金出在奏弖獻

     (သပ္ပဂုန်တုဲဝေါဟာမုက်လိက်ဏအ် ကၠာဲကဵုဘာသာမန်ညိအဴ ထ္ၜးဥပမာ)

   • 797: Shoku Nihongi (edict 34)

     然後仁逆心乎以天朝庭乎動傾止之天兵乎備流時仁和氣伊申天在

     (သပ္ပဂုန်တုဲဝေါဟာမုက်လိက်ဏအ် ကၠာဲကဵုဘာသာမန်ညိအဴ ထ္ၜးဥပမာ)

2. (ဟွံဂတာပ်ခေတ်) emphatic phrase-final particle, emphasizing preceding phrase
   • c. 759, Man'yōshū (book 3, poem 481)

     白細之 袖指可倍弖 靡寢 吾黒髪乃 真白髪尓 成極新世尓 共将有跡 玉緒乃 不絶射妹跡 結而石 事者不果 [...]

     (သပ္ပဂုန်တုဲဝေါဟာမုက်လိက်ဏအ် ကၠာဲကဵုဘာသာမန်ညိအဴ ထ္ၜးဥပမာ)

   • c. 759, Man'yōshū (book 7, poem 1359)

     向岳之 若楓木 下杖取 花待伊間尓 嘆鶴鴨

     (သပ္ပဂုန်တုဲဝေါဟာမုက်လိက်ဏအ် ကၠာဲကဵုဘာသာမန်ညိအဴ ထ္ၜးဥပမာ)

   • c. 759, Man'yōshū (book 10, poem 1851)

     青柳之 糸乃細紗 春風尓 不乱伊間尓 令視子裳欲得

     (သပ္ပဂုန်တုဲဝေါဟာမုက်လိက်ဏအ် ကၠာဲကဵုဘာသာမန်ညိအဴ ထ္ၜးဥပမာ)

3. (ဟွံဂတာပ်ခေတ်) unbound nominalizing suffix:

   Examples: 木 (ko, “tree”, bound form, only found in compounds) + i → 木 (ki, “tree”, standalone form), 高 (taka, “height”, bound form) + i → 丈 (take, “height”, standalone form), 火 (ho, “fire”, bound form) + i → 火 (hi, “fire”, standalone form)

ဝေါဟာကၠုၚ်နူဂမၠိုင်

• あるいは (arui wa)
• いは (iwa)
• いし (ishi)
• いも (imo)

နိရုတ်၄

က်ပရေၚ်ဗွဟ်ပ္တိတ်ရမျာၚ် ကဵု မပွံက်အဓိပ္ပာဲဆေၚ်စပ်ကဵုဝေါဟာ い –မဆက်ဗဵုအာအတိုၚ်ဝေါဟာမပံၚ်စုတ်လဝ်။

【威】S [နာမ်] မၞိဟ်မနွံကဵုအာဏာစက်၊ အနုဘဴ၊ အစောံဇြဟတ်ထတ်၊ မၞိဟ်မပိုၚ်ခြာလဝ်အဝဵု။\

【已】J [အဆက်စုတ်လက္ကရဴ] လၟုဟ်ရ။

(ဝေါဟာ, い (i), တဏအ်ဝွံthe hiragana spellingဆေၚ်စပ်ကဵုမအရေဝ်လ္တူတေံဂမၠိုၚ်။)

(The following entries are uncreated: 医, 委, 意, 以, 衣, 位, 囲, 胃, 易, 移, 異, 遺, 依, 為, 畏, 唯, 維, 萎, 椅, 彙, 偉, 違, 緯, 尉, 慰, 伊, 夷, 怡, 帷, 蝟, 縊, 姨, 彝, 扆.)

နိရုတ်၅

က်ပရေၚ်ဗွဟ်ပ္တိတ်ရမျာၚ် ကဵု မပွံက်အဓိပ္ပာဲဆေၚ်စပ်ကဵုဝေါဟာ い –မဆက်ဗဵုအာအတိုၚ်ဝေါဟာမပံၚ်စုတ်လဝ်: 井, 亥, 堰, 居, 寝, 胆, 猪, 藺, 五, 五十, 斎, 汝

(The following entries are uncreated: 井, 亥, 堰, 居, 寝, 胆, 猪, 藺, 五, 五十, 斎, 汝.)

နိဿဲ

• Kurano, Kenji with Yūkichi Takeda (1958) Nihon Koten Bungaku Taikei 1: Kojiki, Norito, Iwanami Shoten, →ISBN